ijfentwintig jaar geleden
Laatste stormloop
op MOSKOU
Verse divisies
uit Siberië
grijpen in
SINGER
S8fisatie'
GRATIS prachtig teak naaimachine meubel bij aankoop van de ultra
moderne SINGER Lady Star... schuine naald zigzag^
B
O
N
er is al een draagbare
electrische SINGER
naaimachine v.a.
Eigen schuld
Naar voren
In Afrika
Verre Oosten
Ernst
veel meer dan
zomaar n zigzag
GRATIS meubel ('n sieraad Oi.p.v. koffer SINGER heeft 125 winkels over heel
inruil oude machine Nederland, waar u het totale SINGER
keuze uit groot assortiment assortiment kunt bekijken
GRATIS instructie-lessen desgewenst komt SINGER bij u thuis
wereldberoemde SINGER garantie en «eigen betalingssysteem
service
Zend mij alle inlichtingen over de SINGER Lady Star serie.
Naam: r
Straat:
Plaats:
SINGER Nederland N.V., Kalverstraat 60-62, Amsterdam.
Pagina 8
DINSDAG 8 NOVEMBER 1966
door B. Koning - genera al-majoor b. d.
Toen de Duitse legerleiding begin november 1941 de balans opmaakte van de veldtocht tegen de
Sovjet-Unie, was er zeer zeker reden tot juichen. In ruim vier maanden tijd waren de Duitsers op
gerukt tot de lijn Taganrog aan de Zee van Azow, Charkow, Bjelgorod, Koersk, Orel, Kaloega,
Mosjaisk, Kalinin, Tichwin tot Schluesselborg aan het Ladogameer. Dat betekende, dat de
Duitsers beslag hadden gelegd op de korenvelden en de belangrijkste industriecentra van de Oekraï
ne, hoewel de Duitsers door de tactiek van de verschroeide aarde, die de Russen hadden toegepast,
voorlopig althans, niet veel profijt van hun veroveringen zouden hebben. Maar de Russen waren
die gebieden kwijt en de inderhaast naar de Oeral overgebrachte machinerieën moesten eerst nog
op toeren komen. En tijdens de Duitse opmars hadden de Russen ontzagwekkende verliezen
geleden aan manschappen en materieel.
Op 7 november hield Stalin een re
devoering ter herdenking van de re
volutie van 1917. In die toespraak
wees hij het Russische volk op de
dreigende gevaren, terwijl hij tevens
de oorzaken naging, waaraan de
Duitsers hun successen hadden te
danken. Wat dat laatste betreft, is
het natuurlijk altijd prettig om een
ander de schuld te geven.
Stalin paste deze tactiek ook toe.
Hij zei het in hoge mate te betreuren,
dat in Europa nog geen „tweede
front" was gevormd, waardoor de
Duitsers gedwongen zouden worden
hun strijdkrachten te splitsen. Nu
stond, zo riep de Russische dictator
uit, de Sovjet-Unie praktisch alleen
tegen de gehele Duitse oorlogsmachi
ne, die nog werd gesteund door de
legers van Finland, Slowakije, Honga
rije, Roemenië, Italiaanse divisies en
door korpsen gevormd door met het
•nationaal-socialisme sympathiserende
vrijwilligers uit Spanje en de door
Duitsland bezette gebieden.
Weliswaar streden de Sowjet-Unie
en Engeland samen tegen Hitier,
doch Engeland kon vrijwel geen steun
aan de Sowjet-Unie geven, daar het
zelf met de grootste moeite het hoofd
boven water kon houden in de strijd
tegen de Duitse onderzeeboten, de
Luftwaffe en in Afrika. Wel begon de
Amerikaanse materiële hulp op gang
te komen, maar van een daadwerke
lijke deelneming van Amerika aan de
oorlog was nog geen sprake. Tot een
„tweede front" in West-Europa
met de grote invasie van -6 juni 1944
een feit was geworden, heeft Stalin
voortdurend aangedrongen op de vor
ming ervan, hoewel hij zeer goed
wist, dat er tot half 1944 geen schijn
van kans was op een succesvolle po
ging.
Stalin vergat steeds dat hij zelf in
hoge mate verantwoordelijk was
geweest voor de gevaarlijke situa
tie waarin de Sowjet-Unie verkeer
de. Hij, en niemand anders, had
Hitier de gelegenheid gegeven in
1939 de strijd te beginnen met het
beruchte akkoord tussen Ribben-
trop en Molotow van 23 augustus
1939, waardoor Hitier de kans kreeg
om Polen te overvallen.
Stalin vergat, dat hij en niemand
anders in november 1939 de aan
val op Finland had gelast. Geen won
der, dat nu de kansen voor de Sowjet-
Unie keerden, de Finnen wraak wil
den nemen. Het was Stalin en nie
mand anders die de Joegoslaven,
toen zij door Hitier werden aangeval
len, ondanks de belofte van hulp aan
hun lot overliet. Het was Stalin en
niemand anders die de Boekowina
en Bessarabië van Roemenië had af
geperst. Alweer geen wonder, dat de
Roemenen nu probeerden deze gebie
den terug te krijgen.
Wie wind zaait, zal storm oogsten,
Stalin kreeg nu de rekening gepresen
teerd voor zijn eigen politiek. Een re
kening, die hij nu probeerde af te
schuiven op anderen. Een rekening,
die hem bijna fataal werd.
Want de Duitse oorlogsmachine
deed nog één grote poging, het reeds
zo dicht benaderde Moskou vóór het
invallen van de echte Russische win
ter te nemen. Nu was de situatie bij
de centrale Duitse legergroep niet zo
rooskleurig. Ook de Duitsers hadden
zware verliezen geleden. Verliezen bij
de infanterie bedroegen 20-30 procent,
bij de pantsereenheden zelfs 40-50
procent. Daar kwamen nog de ont
stellende moeilijkheden voor de aan-
en afvoer bij, moeilijkheden die wer
den veroorzaakt door de steeds lan
ger wordende aanvoerwegen, de
steeds slechter wordende toestand
van die wegen, de modder als gevolg
van de herfstregens en de langzamer
hand ook op gang komende actie der
partizanen, die de verbindingswegen
der Duitsers nu begonnen te bedrei
gen.
De Duitse legerleiding meende
evenwel, dat de Russen aan het einde
van him krachten waren. Wederom
moest het tweede pantserleger uit het
zuiden en het derde pantserleger uit
het noorden omvattend op Moskou
aanvallen en moesten het vierde en
negende infanterieleger met het vier
de pantseaieger met frontale aanval
len de Russen ten westen van Moskou
vasthouden.
De aanval begon 14 november en
duurde tot 5 december. Aanvankelijk
wisten de pantserlegers op de vleu
gels successen te behalen. In het
noorden rukten de Duitsers op tot
Dmitrow, in het zuiden wisten de
Russen weliswaar de stad Toela te
houden, doch de Duitsers rukten zo
wel ten oosten als ten westen van die
stad op naar het noorden en noord
oosten.
De Duitsers naderden Moskou tot
op minder dan 50 kilometer. Klei
nere patrouilles drongen door tot op
10 kilometer van de Russische
hoofdstad. Na dit aanvankelijke
succes raakte echter de vaart uit
het offensief. Het is niet tot een
omsingeling van Moskou gekomen.
Voor een deel is die mislukking te
danken geweest aan „generaal win
ter". De automatische wapens, de
motoren van auto's, tanks en vlieg
tuigen van de Duitsers waren niet
aan de gang te krijgen. De troepen
leden als gevolg van gebrek aan goe
de winteruitrusting ontstellende ver
liezen door bevriezing.
Het zou onjuist zijn. het mislukken
van het Duitse offensief alleen op re
kening van de Russische winter te
schuiven. Minstens evenveel heeft de
weerstand van de Russische troepen
daartoe bijgedragen. Door het „niet-
aanvalspact", dat de Sowjet-Unie op
13 april 1941 met Japan had gesloten
én omdat de Sowjet-Unie door haar
spionnen wist, dat Japan voorlopig
althans zijn hoofdactie naar het
zuiden zou voeren, kon Stalin vrijwel
alle Siberische divisies naar het
Duits-Russische front overbrengen.
Eind oktober kwamen de eerste Sibe
rische troepen aan het front. Daarna
volgden er in steeds sneller wordend
tempo, steeds meer van die afdelin
gen. Geharde, nog volkomen frisse
troepen, die zich bij temperaturen
van 25 graden Celsius onder nul nog
kiplekker voelden. Het waren deze
troepen, die Moskou hebben gered.
Ook in het zuiden waren de Duit
sers verder ten aanval voorwaarts
gegaan. De Krim werd met uitzon
dering van de vesting Sebastopol
geheel bezet. Koersk en het zo be
langrijke Rostow aan de monding
van de Don werden genomen. Ook
hier liep de aanval toen vast.
Hitler had te veel hooi op zijn vork
genomen. Hij had welbewust in de
plannen van zijn generaals ingegre
pen en die veranderd. Hij moest er
nu de zure vruchten van plukken.
Niet alleen dat het Duitse offensief
bij Moskou vastliep, maar acht dagen
na de verovering van Rostow op 20
november, gingen de Russen daar tot
hevige tegenaanvallen over. Als ge
volg daarvan moesten de Duitsers op
28 november Rostow weer ontruimen.
Maarschalk von Rundstedt, de bes
te bevelhebber die Hitier heeft gehad,
werd daarvan de zondebok. Hij werd
van zijn commando ontheven, vooral
omdat hij had voorgesteld Rostow te
ontruimen. De maarschalk was er
zich van bewust, dat hij de stad toch
niet kon houden. Hitier weigerde dat
toe te staan, met het bekende gevolg,
dat Rostow prompt verloren ging.
Na de bevelswisseling in het Mid
den-Oosten, waarbij Churchill zijn
„eminentste generaal", generaal Wa-
vell, naar Brits-Indië had overge
plaatst, met het oog op de steeds
groter wordende Japanse dreiging en
generaal Auchinleck de plaats van
Wavell had ingenomen, wilde de Brit
se regering, dat Auchinleck zo spoe
dig mogelijk tot het offensief zou
overgaan om Rommel weer uit Cyre-
naïca te verdrijven. Auchinleck wens
te echter eerst zijn leger te reorgani
seren. Daar kwam bij, dat de Austra
lische regering de aflossing eiste van
de negende Australische divisie, die
Tobroek tegen de Duitsers verdedig
de. Mede daardoor kwam de aanval
pas op 18 november los.
De verwachtingen waren hoog ge
spannen. Men hoopte Tobroek te ont
zetten en Cyrenaïca te heroveren,
waarna Tripolis het volgende doel
zou zijn.
Het Britse aanvalsplan was eenvou
dig. Langs de kust zou het dertiende
legerkorps oprukken naar Tobroek.
Van Tobroek uit zouden de Britten
dit legerkorps tegemoet trekken en
tevens in zuidelijke richting naar
Sidi-Ressegh aanvallen.
In het zuiden zou het dertigste
Britse legerkorps, dwars door de
woestijn, met een grote boog even
eens naar Sidi-Ressegh oprukken. Op
deze wijze hoopte generaal Auchin
leck het gehele Duits-Italiaanse leger
te kunnen omsingelen.
Het dertiende legerkorps doorbrak
de Duits-Italiaanse linies en rukte op
in de richting van Tobroek. Ook het
dertigste legerkorps had succes en
wist Sidi-Ressegh te bereiken. De uit
vallen van het garnizoen van Tobroek
werden echter door de Duitsers en
Italianen afgeslagen.
Rommel toonde, dat hij niet zo
gemakkelijk was te vangen. Met al
zijn tanks deed hij een tegenaanval
op Sidi-Ressegh en heroverde deze
plaats. Het gevaar voor afsnijding
was nu voorlopig althans be
zworen. Rommel maakte hiervan
gebruik, door nu zélf het initiatief
in handen te nemen. Met zijn tanks
viel hij in oostelijke richting aan.
SNHI
Daarmede hoopte hij het dertiende
Britse legerkorps te kunnen afsnij
den alsmede de aanvoerlijnen van
het dertigste legerkorps.
Hij brak door de Britse linies heen
en wist tot 30 kilometer achter die
linies door te stoten tot Bir-Sheferzen.
Een Brits-Indische divisie kon hem
echter de verdere doortocht beletten.
Nu raakte Rommel lelijk in het
nauw, maar in een bijzonder goed
geleide terugtocht, wist hij aan de
nu van alle kanten aanvallende En
gelsen te ontkomen.
De spanning tijdens deze strijd was
echter voor de commandant van het
achtste Engelse leger, generaal Cun
ningham, te groot geweest. Tijdens
de aanval van Rommel zakte hij in
elkaar en wilde terugtrekken. Gene
raal Auchinleck was echter uit ander
hout gesneden. Hij onthief Cunning
ham uit zijn commando en benoemde
generaal Ritchie als commandant van
het achtste Engelse leger. Deze zette
door, met het hierboven omschreven
resultaat.
Op 25 november bereikten de Brit
ten Tobroek. Ondertussen hadden
Britse zeestrijdkrachten uit Malta
twee Italiaanse tankschepen, bestemd
voor Rommel, tot zinken gebracht,
waardoor de benzinevoorziening voor
de tanks lelijk in het gedrang kwam.
Rommel moest nu verder terug, ach
tervolgd door de Engelsen. Door deze
overwinning was de positie der Brit
ten in het Midden-Oosten aanzienlijk
verbeterd.
Duitsers en Italianen hadden 33.000
man en ruim 300 tanks verloren. De
Engelsen verloren 17.000 man en 275
tanks. Stalin kon nu niet zeggen, dat
de Engelsen niets deden. Zij deden
inderdaad wat zij konden.
Steunend op een fanatiek nationa
lisme, dat het gehele volk bezielde,
en aangewakkerd door tal van mili
taire successen op Russen en Chine
zen, was het politieke ideaal van een
groot Japans wereldrijk in Oost-Azië
en in de Pacific ontstaan. In 1941
schenen de omstandigheden gunstig
om dat ideaal te verwezenlijken. Van
Europa had Japan niets te vrezen.
Frankrijk was uitgeschakeld. De Brit-
Modder en sneeuw bemoeilijkten
steeds meer de operaties van de
Duitse troepen in de Sovjet-Unie. De
zware tanks werden het eerst het
slachtoffer van de Russische winter.
Het urn echter in de eerste plaats aan
het ingrijpen van verse Russische
strijdkrachten, snel uit Siberië aange
voerd, te danken dat de laatste Duitse
stormloop op Moskou tot staan werd
gebracht.
se marine moest een strijd op leven
en dood voeren voor het behoud van
Engeland zelf en het Midden-Oosten.
Rusland sidderde onder de mokersla
gen van de Duitse oorlogsmachine.
De Sowjet-Unie zou zeer binnenkort
van de kaart zijn geveegd. Dan zou
den delen van Siberië als een rijpe
appel in de Japanse schoot vallen.
Die delen interesseerden Japan voor
lopig niet. Mandsjoerije en Korea,
welke gebieden in Japanse handen
waren, verzekerden de voorziening
van kolen, ijzer en staal.
De voorziening van olie, rubber en
tin vormde nog een probleem. Ver
overing van Nederlands Oost-Indië
zou dat probleem volledig oplossen.
De bezetting van Indo-China, de
Franse kolonie, werd door Amerika
en Engeland gezien als een stap naar
de verovering van Nederlands-Indië
en eventueel Malakka met Singapore.
Japan verweet Amerika en Enge
land herhaaldelijk, dat zij China met
geld en wapens steunden. Het voelde
zich omsingeld door de A-B-C-D-sta-
ten (America, Britain, China en
Dutch East Indies). De bezetting van
Indo-China verontrustte Amerika zo
zeer, dat dit land alle export naar Ja
pan verbood, welk verbod tevens
werd overgenomen door Engeland en
Nederlands-Indië. Dat verbod zou
worden opgeheven als Japan Indo-
China én China ontruimde.
Het was een harde klap, want de
Japanse marine zag zich nu van alle
olietoevoer afgesneden en moest haar
reserves gaan aanspreken. Toen de
strijd op 7 december 1941 tenslotte
losbarstte, had de marine al een
kwart van haar reserves aan olie in
geteerd.
Geen wonder, dat de Japanners als
het ware het mes op de keel voelden.
Aan toegeven aan de Amerikaanse
eisen dachten zij niet. De enig moge
lijke oplossing was, snel toeslaan,
door de bezetting van Nederlands-
Indië. Maar het was de Japanners
wel duidelijk geworden, dat Amerika
bij een dergelijke actie geen werke
loos toeschouwer zou blijven. De op
heffing van de Amerikaanse neutra-
liteitswet op 13 november was er een
sprekend bewijs van. Dat werd Ja
pan bovendien nog heel duidelijk ge
zegd door president Roosevelt zelf in
een onderhoud tussen hem en de Ja
panse ambassadeur Nomoera en de
speciale Japanse onderhandelaar Ku-
rusu.
Toen Nomoera in februari 1941 als
Japans ambassadeur te Washington
kwam, verklaarde hij, dat er welis
waar tussen beide landen geen pro
blemen waren die een oorlog noodza
kelijk maakten, doch dat het voor het
volksbestaan van het Japanse volk
noodzakelijk was, dat het zich in zui
delijke richting de nodige „levens
ruimte" en middelen moest verschaf
fen. Zou het daarin worden gedwars
boomd, dan zou Japan niets anders
overblijven, dan voor zijn bestaan te
vechten. En Amerika dwarsboomde
dat streven met de maatregelen, zo
als hiervoor is aangegeven.
Begin november zond de Japanse
regering een speciale afgezant naar
Washington voor het voeren van be
sprekingen met de Amerikaanse re
gering. Dat was Kurusu. Op 17 no
vember had hij samen met ambas
sadeur Nomoera een bespreking
met president Roosevelt. Hierbij zei
Roosevelt, dat Japan wel veel sprak
over vrede, maar dat de leuzen over
de „Groot Aziatische ruimte", invoe
ring van een „Nieuwe Orde voor het
Verre Oosten" en „Samenwerking
voor meer welvaart" slechts de dek
mantel waren van een politiek, die
door middel van macht de Japanse
hegemonie in Azië en de Pacific wil
de vestigen.
Wij zijn ervan overtuigd, zo ver
volgde Roosevelt, dat Japan zijn
belangen niet dient door Hitier te
volgen en door het inslaan van
agressieve wegen. Mocht Japan
dat toch doen, dan zal Japan daar
van de gevolgen dragen, want als
het tot strijd komt en hier was
Roosevelt als het ware een profeet
dan zal Japan die strijd verlie
zen.
Dat loog er allemaal niet om.
De besprekingen sleepten zich nog
voort tot 27 november.
Tijdens de besprekingen van No
moera en Kurusu met de Amerikaan
se regering, ontvingen zij een gehei
me boodschap van de Japanse minis
ter-president Tojo, waarin de Japanse
onderhandelaars werd gelast, als het
ware in de vorm van een ultimatum,
de Amerikaanse regering ertoe te
pressen, het Japanse standpunt te
aanvaarden. De uiterste datum, die
men nog voor onderhandelingen zou
hebben, werd daarin bepaald op 29
november. Zouden de besprekingen
geen succes hebben, dan zou niets de
Japanners meer tegenhouden. „Deze
keer is het ernst," zei Tojo. Bij geen
overeenstemming zouden de gebeur
tenissen automatisch aan het rollen
gaan.
Dit codetelegram werd door de
Amerikanen onderschept en ontcij
ferd. Zij waren dus geheel op de
hoogte van de Japanse voornemens.
En toen dan ook de onderhandelingen
op 27 november vastliepen, gaf de re
gering te Washington aan de com
mandant van de Amerikaanse vloot
in de Stille Zuidzee een waarschuwing
voor het bestaan van onmiddellijk
dreigend oorlogsgevaar. De onder
handelingen zo vermeldde de bood
schap met Japan, waarbij gepoogd
is om de bestaande situatie in de Pa
cific te bestendigen en te handhaven,
zijn geëindigd, verwacht kan worden
dat Japan binnen enkele dagen een
offensieve actie zal ondernemen tegen
de Philippynen, Thailand of Borneo.
Eensluidende boodschappen werden
aan alle commandanten in de Pacific
en Verre-Oosten gezonden. Niemand
dacht echter aan Pearl Harbor. De
Japanse slagvloot, die de overval op
die vlootbasis in de Hawaïeilanden
zou ondernemen, was echter in het
grootste geheim op 25 november, dus
nog tijdens de onderhandelingen te
Washington, uitgevaren!
7
n cadeau van f.150:
f.258r
SINGER
L
