Deel Demka-ontslagenen
kan worden opgevangen
Vakcentrales:
bezorgdheid,
geen paniek
Ontspanning op arbeidsmarkt
neemt grotere vormen aan
Nederland blijft iets achter
groei van E.E.G.-landen
bij
n
Congres van P.v.d.A
Werkloosheid dringt door
tot metaalindustrie
Hoogovens-concern reserveerde vacatures
„Demka-ontslagen:
afkappen ziek
lichaamsdeel"
Dit jaar al zevenduizend ontslagen
Grando
Perlas
Herplaatsing ouder
adm. personeel
is enige probleem
Mensen nodig
Dr. J. F. de Meijer:
Vijftig ontslagen in
Klazienaveen
Koffie en koper in het zoeklicht
DAVO-DEBACLE
HOOGTEPUNT
ROESTVRIJ STAAL
met de
thermoplan
wonderbodem
VERKRIJGBAAR IN
DE GOEDE ZAKEN
Doehter van Philips
in Zweden sluit
d iepvriezersf abriek
Geen eindstation
Doorberekend
VRIJDAG II NOVEMBER 1966
(Van een onzer redacteuren)
UTRECHT Enkele honderden
Demka-personeelsleden van de 1150, die
zullen moeten afvloeien door het slui
ten van onrendabele afdelingen, kun
nen worden overgenomen door andere
bedrijven van het Hoogovensconcern.
Sedert enige tijd worden alle vacatures
reeds voor hen gereserveerd. Er zijn
aanvragen voor het overnemen van ar
beidskrachten uit Groningen, Vaassen,
Pernis en IJmuiden. Op een persconfe
rentie van Demka gisteren in Hotel
Pays Bas te Utrecht, zei directeur mr.
P. R. Bentz van den Berg, dat er ette
lijke weken, misschien zelfs wel eèn
paar maanden, overheen zullen gaan,
alvorens de meer dan duizend werkne
mers het bedrijf allemaal moeten ver
laten. Aangenomen orders zullen na
melijk zoveel mogelijk eerst nog wor
den uitgevoerd.
Met de vakbonden is overleg aan de
gang inzake de afvloeiingsregelingen.
Een akkoord hieromtrent werd nog niet
bereikt. De besprekingen verlopen
„harmonieus". Districtsbestuurder A.
Groenevelt van de A.N.M.B. voegde
hier nog aan toe: „Wat niet wil zeggen,
dat we eventuele moeilijkheden uit de
weg zullen gaan".
De Demka-directie wenste nog geen
mededelingen te doen welke groepen
voor ontslag in aanmerking moeten ko
men. „Wij bekijken elk geval afzonder
lijk en beoordelen steeds Individueel of
iemand geschikt is voor overplaatsing
dan wel herscholing, mogelijk mis
schien ook als het jongeren betreft
ontslag zonder meer".
Een uitzondering zal wellicht kunnen
worden gemaakt voor bepaalde catego
rieën buitenlandse arbeiders. Demka
heeft er 280 in dienst, waarvan iets
meer dan honderd werken op een jaar
contract. De in Nederland gevestigde
buitenlanders en zij die om politieke
redenen niet kunnen terugkeren naar
hun vaderland, zal men apart bezien.
Alle anderen worden „gelijk behan
deld", dus voor wat de te sluiten afde
lingen betreft: weg, en anders: nor
maal aanblijven.
Als gast was bij de persconferentie
aanwezig de plaatsvervangend direc-
UTRECHT „De aangekondigde mas
sale ontslagen bij de Demka moet
men zien als het afkappen van een
ziek lichaamsdeel, hetgeen nodig is
om het gezonde Hoogovenlichaam
nog gezonder te maken", verklaarde
de staatssecretaris van Sociale Za
ken, dr. J. F. de Meijer, gistermor
gen in Utrecht. Hij was daar om
een toespraak te houden ter gelegen
heid van het veertigjarig bestaan
van het Centraal Comité Samenwer
king Beroepskeuzevoorlichting.
Naar het oordeel van de staatssecre
taris, vormen de Hoogovens een
structureel zeer sterk concern, dat
is gebaseerd op de best mogelijke
vestigingsvoorwaarden, die Neder
land kan bieden.
„We hebben", aldus dr. De Meijer,
„inderdaad gestreefd naar ontspan
ning op de arbeidsmarkt, maar we
zullen nu zonder nu direct onge
rust te zijn met realiteitszin de
situatie tegemoet moeten treden. Met
mijn bescheiden middelen zal ik op
korte termijn al het mogelijke doen.
Via het arbeidsbureaus-apparaat zul
len we de ontslagen mensen opvan
gen en naar nieuwe arbeidsplaatsen
overhevelen. Dit Is in Utrecht gemak
kelijker dan in Heerlen"
Naar de stellige overtuiging van de
staatssecretaris, zal het de mensen
in het Westen van het land echter
gemakkelijker gemaakt dienen te
worden om te verhuizen. „Hier wordt
al aan gewerkt", zo voegde hij er
aan toe.
Dr. De Meijer deelde verder mee, dat
op korte termijn de voorraad aanvul
lende werkgelegenheid zal worden
uitgebreid, vooral in het Noordoosten
van het land. „Men zal ook de soort
werkzaamheden gaan moderniseren;
niet meer het ouderwetse graaf- en
spitwerk".
„Op lange termijn blijf ik vasthouden
ik predik het al jaren aan de
noodzaak van een nieuwe industriali
satieronde, die de structuur van on
ze werkgelegenheid, en daarmee on
ze concurrentiepositie ten opzichte
van het buitenland, verbetert, aldus
de staatssecretaris. Hij is overigens
de mening toegedaan, dat men op
het gebied van de werkgelegenheid
en de arbeidsvoorziening eigenlijk
constant moet studeren om de prak
tische ontwikkeling voor te blijven."
Op de vraag of hij al deze recente ont
slagen heeft zien aankomen, ant
woordde hij bevestigend. „Ik heb het
voelen aankomen, uit mijn bedrijfs
ervaring en contacten. Maar", al
dus dr. De Meijer, „wat de laatste
tijd is gebeurd, is wel hard aangeko
men".
KLAZIENAVEEN De in Klaziena
veen gevestigde Amorcesfabriek, doch
terbedrijf van de firma F. Wicke te
YVuppertal (Did.), zal per 81 december
van dit jaar definitief worden gesloten.
Aan 50 mensen, onder wie de directeur,
J. P. Wildschut uit Emmen, is ontslag
rendeel van het personeel bestaat uit
pertjes voor kinderpistolen. De produktie
hiervan wordt in Wuppertal geconcen
treerd.
Oorzaak is de toenemende concurrentie
op de wereldmarkt, vooral van landen
als Japan en Italië. Het bedrijf werd in
1948 in Heemstede opgericht en is sinds
1950 in Klazienaveen gevestigd. Het me
rendeel van het personeel bestat uit
meiaiesL
teur-generaal voor de Arbeidsvoorzie
ning, mr. Th. J. van der Peijl. Van
hem hoorden we, dat de ontslagen „ge
lukkig" vallen in een gebied met sterk
gespannen arbeidsmarkt. In Utrecht be
draagt de werkeloosheid slechts 8 pro
mille van de beroepsbevolking. Eind
vorige maand was er een vraag van
4100 mensen, terwijl het aanbod slechts
1400 bedroeg.
Vooral in de metaalsector zit men te
springen om personeel. Het landelijk te
kort bedraagt 33.000 man. Voor de stad
Utrecht is dit cijfer 1095, voor de pro
vincie 2049. Ter vergelijking het getal
van Amsterdam: 1890. Er is dus plaat
singsmogelijkheid genoeg.
Moeilijker is dat voor administra
tief personeel. Demka heeft 125 per
soneelsleden op kantoor zitten. Daar
van moet een groot deel afvloeien.
De directeur van het gewestelijk ar
beidsbureau in Utrecht deed in dit
verband 'n beroep op de bedrijven in
zijn district om zich toch vooral te
bezinnen op het in dienst nemen van
oudere beambten. „Die zijn vaak
vlugger, meestal ook veel nauwkeuri
ger, dan jongelui met een meestal la
ger tempo en dus minder produktivi-
teit".
De straks te sluiten afdelingen zijn
vrijwel allemaal gesitueerd in Utrecht-
Noord. Daar had men de Sector Roest
vrij Staal geconcentreerd. In een uit
voerig communiqué verklaarde ons de
directie, dat de kostenontwikkeling
enerzijds en een achterblijven van de
prijzen voor dit specialistische produkt
(Van onze Amsterdamse redacteur)
AMSTERDAM In steeds hoger
tempo volgen de berichten elkaar op
over sluitende bedrijven, reorganisaties
en afvloeiing van personeel. Geeft deze
ontwikkeling de drie grote vakcentra
les reden tot ongerustheid?
Ook na Vasco en Demka blijken de
bondsbesturen allerminst in paniek te
verkeren. Wel wordt voortdurend zorge
lijk de vinger aan de pols gehouden;
men is voortdurend op zijn hoede.
Bij het N.V.V. werd ons hierover dit
gezegd: „Wanneer men het totaalcij
fer van de ontslagen in het afgelopen
jaar beschouwt ten opzichte van de
werkgelegenheid, dan blijkt dat beeld
op zichzelf niet zo schokkend, maar
toch wel een duidelijke aanwijzing, dat
zorgzaamheid geboden is temeer
daar deze ontwikkeling zich waarschijn
lijk wel zal voortzetten. Wij krijgen het
gevoel, dat die werkgelegenheid steeds
meer in het gedrang komt.
Van groot belang is daarom hoe het
overheidsbeleid volgend jaar zal zijn.
Als men de loonsverhogingen te zeer
zou beperken en daarbij de lastenver
zwaring laat oplopen, dan kan er straks
van enige besteding nauwelijks meer
sprake zijn. Nu de export door andere
factoren ook al wordt afgeremd en de
industrie daarom dus meer is aangewe
zen op de binnenlandse markt, zal het
gebrek aan consumptie-mogelijkheid er
toe kunnen leiden, dat tot produktie-
vermindering zal moeten worden beslo
ten. Dan komt die werkgelegenheid dus
ernstig In gevaar".
De woordvoerder van het N.K.V.
wees er allereerst op, dat bij analyse
ring van het verschijnsel sprake blijkt
te zijn van een stuk „versluierde auto
matisering". Grote bedrijven zoeken
naar efficiënte werkwijzen, men concen
treert zich op grotere produktie-eenhe-
den, moedermaatschappijen stoten on
rendabele dochters af... Daarnaast zijn
er kleine marginale ondernemingen, die
hun opkomst danken aan de hoogcon
junctuur en dan ineens vaak ook
door wanbeleid ten onder gaan, Zij
vertekenen het algemene beeld. Vroe
ger kwamen dergelijke drama's even
goed wel voor, maar ze vielen minder
op. Wat de algemene situatie op dit
moment betreft: „Er is geen enkele
reden tot paniek we moeten natuur
lijk wel waakzaam zijn".
Het C.N.V.-standpunt duidde op „eni
ge zorg", vooral wat betreft het tempo,
waarin de ontslagen gaan vallen. „Er
had in ons land al lang een actieve ar
beidsmarktpolitiek moeten zijn. Gepleit
wordt in dit verband voor de vorming
van een fonds met een paar honderd
miljoen gulden erin, waaruit dan de
overheid zou moeten putten voor het
overnemen van of deelnemen in bedrji-
ven, die nog levensvatbaarheid hebben.
Hiervan zijn al voorbeelden in het bui
tenland bekend, met name Zweden.
De S.E.R. is met deze materie bezig.
Waar blijft nu het rapport met daar
aan gekoppeld een serie voorstellen in
deze richting?"
daartegenover, hebben geleid tot de
conclusie: Er kan geen lonende exploi
tatie meer worden verwacht.
Demka had inmiddels al tien miljoei
gulden geïnvesteerd sinds 1961. In dat
bedrag zijn ook de kosten begrepen
van een contract ter verkrijging van
technische ervaring met de Amerikaan
se onderneming Carpenter Steel. De re
latie met deze firma is thans verbro
ken. Wat er nu moet gaan gebeuren
met de uiterst kostbare installaties kan
de directie nog niet zeggen. Er moet
ook een bestemming worden gezocht
voor de gebouwen en terreinen.
De Demka-directie heeft tenslotte nog
meegedeeld, dat na het afstoten van de
onrendabele afdelingen de rest van het
bedrijf „binnen afzienbare tijd" weer
winst kan gaan maken. Dit jaar ver
wacht men een verlies van f 15 mil
joen. Het ligt niet in de bedoeling be
paalde onderdelen te gaan overplaat
sen naar bijvoorbeeld de fabrieken in
IJmuiden. Wel zullen zekere program
ma-afspraken worden gemaakt.
Gr ondstoïf enpri j zen
schommelen sterk
Nadat het plan bekend was geworden om een aantal afdelingen van de Kon.
Ned. Staalfabrieken N.V. DEMKA te sluiten en het personeelsbestand met
ruim 1150 werknemers (de helft) in te krimpen, vormden zich gistermorgen
groepjes werknemers voor de poort, die de toestand gezamenlijk bespraken.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG Tot nu toe zyn dit jaar circa 7.000 werknemers ontslagen als
gevolg van fusies, concentraties, financiële moeilijkheden en opheffing van be
drijven. De eerste twee maanden van het jaar gaven vele ontslagen te zien;l
daarna nam het aantal af. In mei was er een stijging, vooral als gevolg van
de sluiting van de Davo N.V. te Deventer en Coevorden. In de drie zomermaan
den nam het aantal ontslagen weer af, maar in september was er opnieuw een
sterk opgaande lijn te constateren, terwyl het hoogtepunt in deze reeks thans
is bereikt door de ontslagen bij Vasco In Heerlen, bij Van der Heem te Den
Haag en Demka te Utrecht.
Eerst raakten uiteraard de finan
cieel zwakke, meestal kleine, bedrij
nen in de knel, doordat zij de stijgen
de kosten niet door voldoende omzet-
vergroting konden opvangen. Thans
dringt het saneringsproces ook door
tot de grote ondernemingen. Daar
waar de onderneming, in totaal ge
zien, nog economisch gezond is, wordt
de leiding genoopt onderdelen, die 'n
verlies opleveren, af te stoten om zo
het geheel gezond te houden. Opmer
kelijk is, dat de ontslagen op het ogen
blik in meerdere mate dan voorheen
vallen bij metaalbedrijven waarvan
sommigen thans als gevolg van bui
tenlandse concurrentie kampen met ge
brek aan orders.
De ontslagen vinden in zekere zin
want vele ontslagen werknemers
vinden elders weer werk hun afspie
geling in de officiële cijfers over de ge
registreerde arbeidsreserve van man
nen. In oktober steeg het aantal man
nelijke werklozen met 5600 tot 36.800,
dat is ruim 50 pet hoger dan een jaar
geleden.
In januari van dit jaar kwamen de
volgende ontslagen voor: 40 man bij
Hazelegers Wagenfabriek te Ede, we
gens het staken van de produktie van
schaftwagens e.d., als gevolg van de
stijging van materiaal- en loonkosten.
De verffabriek „Interverf" N.V. te
Bergambacht sloot haar poorten, waar
door 12 man op straat kwamen. Te Ter
Apel werd een borstelfabriek gesloten;
20 man werden ontslagen. Niet minder
dan 125 man personeel kreeg ontslag
aangezegd door de sluiting van een
broodfabriek te Weert. Het uitblijven
van tv-reclame leidde tot ontslag van
36 personeelsleden bij de reclamebu
reaus Van Maanen en Prad en Nijgh en
Van Ditmar te Rotterdam.
Door concentratie vielen op 1 fe
bruari 125 ontslagen bij International
Flavors Parfumerie te Zaandam. Bij
dezelfde onderneming te Hilversum
kwamen een maand eerder ook al 30
ontslagen om gelijke reden voor. In
deze maand had een groot collectief ont
slag plaats namelijk bij de N.V. Rijn
staal te Arnhem. Niet minder dan 450
man werden ontslagen, doordat dit be
drijf grotendeels werd gesloten.
In maart werden bij de Agio-siga-
renfabriek te Duizel in Noord-Brabant
87 sigarenmakers ontslagen door uit
breiding van de mechanisatie. Aan het
einde van de maand maart kwam ook
de N.V. DAVO te Deventer in het
nieuws. Als gevolg van financiële
moeilijkheden, werden 112 personeels
leden van deze haardenfabriek ontsla
gen.'
Bij „De Tijd" te Amsterdam wer
den in april 140 man ontslagen als ge
volg van concentratie van enkele door
dit bedrijf uitgegeven dagbladen. Kip
Kampeerwagens te Hoogeveen gaven
deze maand aan 50 man ontslag in ver
band met een reorganisatie. Bij Ub-
bink te Doesburg werden 95 man ont
slagen, vanwege een inkrimping van
de bedrijfsomvang.
In mei werd de aandacht weer ge
vestigd op Deventer. De N.V. Davo
ontsloeg 175 man wegens bedrijfsslui
ting. Bij de N.V. Davo te Coevorden
werden, in verband met de sluiting
van het bedrijf, niet minder dan 225
man ontslagen. In deze maand werden
50 man werkloos bij de vleeswarenfa-
briek J. Muster te YVijhe. Albert Heijn
nam het bedrijf over.
Zestig ontslagen vielen bij de KPM
te Amsterdam, in verband met een sa
menwerking met een ander scheep
vaartbedrijf. Wegens afzetmoeilijkheden
werden 44 man ontslagen bij de N.V.
Batavus te Oudeschoot (Fr).
In juni werd een baksteenfabriek te
Terwolde - Olst gesloten. 110 werkne
mers kwamen op straat. Bii de N.V.
Schalken-Van Vught te kaatsheuvel
werden half juli 70 man ontslagen we
gens gebrek aan orders gebrek aan or
ders bij deze schoenfabriek. Een soort
gelijke fabriek te Kaatsheuvel, de
N.V. Burmanje, sloot haar bedrijf,
waardoor 45 man werden ontslagen.
Hispano Suiza N.V. te Breda ont
sloeg in augustus 159 man wegens reor
ganisatie en rationalisatie. In dezelfde
maand werden bij de Strokartonfabriek
te O. en N. Pekela 35 man ontslagen
door slapte in het bedrijf en wegens me
chanisering.
In september ontsloeg de N.V. Staal-
werken „De Maas" te Maastricht 135
man als gevolg van verminderde afzet
door buitenlandse concurrentie. In deze
maand kwamen bij andere onderne
mingen collectieve ontslagen voor, o.a.
bij Metinos te Oss, waar 80 man wer
den ontslagen, doordat Philips zijn or
ders had gestaakt.
Bij Werkspoor in Utrecht werd in ok
tober aan 250 man ontslag aangezegd,
in verband met vermindering van or
ders. Later werd dit ontslag opgeschort.
Inkrimping van de produktie leidde tot
het ontslag van 30 Turkse arbeiders
bij de N.V. Betonfabriek „De Meteoor"
te De Steeg. Als gevolg van het weg
vallen van buitenlandse orders, werden
60 man ontslagen bij de Lierenfabriek
N.V. van H. E. Bodewes te Hooge-
zand.
65 personeelsleden raakten zonder
BRUSSEL Nederland neemt een
middenpositie in tussen de zes EEG-
landen, doch het blijft iets achter bij
de totale groei van de gemeenschap,
aldus een brochure getiteld „De Ne
derlandse economie en de EEG", die
de Voorlichtingsdienst van de Europe
se Gemeenschap donderdag heeft ge
publiceerd.
De oorzaak van het Nederlandse ach
terblijven moet gezocht worden in twee
zwakke plekken in de Nederlandse eco
nomie, aldus de brochure: de gemid
delde bedrijfsgrootte in Nederland is
kleiner dan in Duitsland en Frankrijk
en de Nederlandse industrie is, als ge
volg van de laat ingezette industriali
satie, nog niet uitgegroeid tot een uit
gebalanceerd geheel van elkaar aan
vullende en toeleverende industrieën.
Zo ontbreekt er bijvoorbeeld een vol
wassen industrie van gereedschappen
en werktuigmachines. In de chemische
industrie is er een onvoldoende produk
tie van zg. tussen-produkten, die als
halffabrikaat dienen voor verder ver
werkende industrieën. Een groot deel
van dit manco wordt opgevuld door ves
tiging van buitenlandse bedrijven, zo
tekent deze beschouwing hierbij aan.
Na de oorlog hebben zich in Nederland
ruim 600 buitenlandse bedrijven geves
tigd, waarvan 225 in de metaalnijver
heid en 130 in de chemische industrie.
Het feit, dat de gemiddelde bedrijfs
grootte in Nederland kleiner is dan in
Duitsland en Frankrijk, noemt de
brochure een gemis, dat vroeger kon
worden goedgemaakt door een betrek
kelijk laag prijs- en kostenniveau. Door
de loonstijging van de laatste jaren is
dit concurrentievoordeel echter groten
deels komen te vervallen.
Men kan overigens niet zeggen dat
het Nederlandse bedrijfsleven niet op
de mogelijkheden van de grote EEG-
markt heeft gereageerd, zo wordt hier
aan toegevoegd: fusie en samenvoegin
gen van bedrijven zijn aan de orde van
de dag. De metaalindustrie en de che
mische industrie geven daarbij de toon
aan.
De brochure noemt de textielindus
trie, de voedings- en genotmiddelenin
dustrie, de kolenmijnbouw en de scheeps
bouw als achterblijvers in Nederland.
Ambachtelijke verhoudingen in de tra
ditionele Nederlandse scheepsbouw heb
ben zijn vroeger zo vooraanstaande
positie in de wereldscheepsbouw sterk
gedevalueerd.
Nederland zal zijn concurrentiekracht
niet meer kunnen zoeken in een rela
tief laag kostenpeil, aldus de beschou
wing. Het zal zijn economisch-geogra-
fische positie moeten uitbuiten door
grondstof-veredelende industrieën aan
te trekken, die een zo hoge kapitaals
intensiteit hebben, dat zij een hoog
loonpeil kunnen dragen.
Een tweede mogelijkheid voor Neder
land ziet men in ontwikkeling van „in
telligentie-intensieve" industrieën, die
een hoge graad van scholing eisen.
Stagnatie en achteruitgang in oude be
drijfstakken dwingen tot een heroriën
tering van de industrie-produktie en een
onderwijs- en scholingsprogramma, dat
is afgestemd op een nieuw industrieel
patroon.
werk bij het metaalconstructiebedrijf
N.V. Vossen te Haanrade-Kerkrade.
Dit toeleveringsbedrijf had als gevolg
van de mijnsluiting minder werk. 64
buitenlandse arbeiders, Turken en Ma
rokkanen, kregen ontslag bij de N.V.
Bredero Price te Tiel. Het wegvallen
van montageorders had het ontslag
van 80 man personeel tot gevolg bij Me-
tino's Metaalwaren en Staalconstructie
te Oss.
In de lopende maand heeft deze
reeks, zoals gezegd, haar hoogtepunt
bereikt. Bij de Vasco, het aannemings
bedrijf te Heerlen, hebben al honder
den mensen ontslag gekregen en het
ziet er naar uit, dat als gevolg van de
ondergang van dit bedrijf nog vele
honderden werknemers, ook van de
toeleveringsbedrijven, elders werk zul
len moeten zoeken.
Volgens jaar op 1 februari wordt, zo
is vorige week reeds aangekondigd, de
glasfabriek te Nieuw-Buinen gesloten.
De glasfabriek is aangesloten bij de
N.V. Verenigde Glasfabrieken, die ook
de .vestigingen in Leerdam en Maas
tricht gaat concentreren in de N.V.
Kristalunie te Maastricht. Met deze
sluiting ën concentratie is het ontslag
van 200 werknemers gemoeid.
Bij Van der Heem te Den Haag
zal 500 man personeel op termijn wor
den ontslagen, als gevolg van de overne
ming van het bedrijf door Philips.
Sinds gisteren weten we, dat bij
Demka 1150 personeelsleden ontslag
zullen krijgen, omdat dit onderdeel van
het Hoogovenconcern met grote verlie
zen werkt.
(Van onze economische medewerker)
De koffiedrinkers onder ons en dat
zullen wij bijna allemaal zijn zullen
met genoegen de opvallende adverten
ties hebben gelezen dat de koffieprijzen
afgelopen dinsdag zijn verlaagd. Dat
kwam dan neer op vier tot veertien
cent per half pond. De koffiepakkers
konden moeder de vrouw dit voordeel
tje geven, omdat de koffieprijzen op de
wereldmarkt naar beneden zijn gegaan.
Wij konden deze week ook lezen, dat
enkele mensen zijn gearresteerd, die
een brug in Zambia wilden opblazen.
Hierdoor zou het transport van koper
uit het koperland Zambia naar het bui
tenland worden verstoord, hetgeen op
de wereldkopermarkt de koperprijs zou
opdrijven. De aanstichters wilden van
die prijsstijging uiteraard profiteren.
De wereldgoederenmarkten hebben in
de regel weinig aantrekkingskracht voor
de buitenstaander. Toch zijn zij be
langrijk voor onze economie. Ons land
is nu eenmaal arm aan grondstoffen.
Wij hebben wel een belangrijke land
bouw, veeteelt en tuinbouw, wij hebben
ook aardolie, steenkool, grind, zand,
zout en aardgas. Maar de meeste
grondstoffen, die nodig zijn om te kun
nen eten, drinken, wonen en ons te kle
den hebben wij niet.
En daarom moeten wij voor de
vuist weg opgesomd thee, koffie, ca
cao, kopra, palmolie, grondnoten, ka
toen, wol, sisal, rubber, tabak, koper,
zink, lood, tin en nog vele andere grond
stoffen invoeren. Zelfs ook aardolie,
ADVERTENTIE
::::::Y
ij::::::::::':::
1
I
(Vervolg van pagina 1)
Vooral ontstaat onduidelijkheid door
het partijstelsel, waarin confessionele
partijen ondingen zijn, aldus de
P.v.d.A-voorzitter, die zelf r.-k. is Hij
vond het niet vol te houden, dat christe
lijk geïnspireerde politiek als Instru
ment een christelijke partij nodig heeft.
Hij zei verder: „Wat is dat: christe
lijk geïnspireerde politiek? Is dat de
politiek van Mertens of die van de ka
tholieke werkgever? Neen, het is die
van Schmelzer. En wat die in feite in
houdt, daarover heeft Mertens na de
nacht van Schmelzer voor niemand ook
maar enige twijfel laten bestaan".
Een christelijke partij vaart steeds
een middenkoers en, aldus dr. Tans:
„De centrumleer in de politiek is een
onding. Of liever een fictie. Er is pro
gressieve en conservatieve politiek,
geen centrumpolitiek"
Hij vervolgde: „Het is die centrum
mythe, die nog altijd als een loden last
op ons partijstelsel drukt en die vooral
aansprakelijk is voor de onduidelijk
heid in de politiek, waarvan velen nu
langzamerhand genoeg beginnen te krij
gen".
Wat men in coenemende mate van
iedere partij verlangt, is dat zij een
een duidelijk antwoord geeft op de vra
gen, die ons in de politiek van vandaag
bezig houden, zei hij. „En dat kan al
leen door te kiezen in de politiek tus-
AMSTERDAM Elektro IYVO A.G.
in Mariestad (Zweden), een dochteron
derneming van het Philipsconcern in
Zweden, gaat haar fabriek waar z.g.
diepvriezers worden geproduceerd slui
ten, zo deelt de Philips persdienst, naar
aanleiding van een Reuterbericht uit
Stockholm, mee.
Sluiting van de fabriek wordt nood
zakelijk geacht in verband met de te
leurstellende afzet op de buitenlandse
markten, o.m. als gevolg van overpro-
duktie in Europa, de tariefmuur van de
gemeenschappelijke markt en de concur
rentie uit andere Europese landen met
lagere arbeidskostens. Van de totale pro
duktie van Elektro Iwo kon slechts een
derde worden geëxporteerd, terwijl de
afzet in het buitenland was gecalcu
leerd op 3/4 tot 4/5 van de totale pro
duktie.
De werkzaamheden in de fabriek zul
len voorlopig, waarschijnlijk tot begin
1968, nog worden voortgezet. Daarom
zal met het geleidelflk laten afvloeien
van het personeel, dat uit 440 man (ine.
de staf) bestaat, vermoedelijk niet voor
de zomer van *1967 worden begonnen.
Zoveel mogelijk zal getracht worden
het personeel bij andere Philipsbedrij-
ven in Zweden onder te brengen. Met de
vakbonden en de lokale overheden in
Zweden onderhoudt de bedrijfsleiding
contact.
sen links of rechts, progressief of con
servatief".
De P.v.d.A. ziet de partijpolitieke
vernieuwing dus nog evenzeer als een
opgave als toen zij er in 1945 met de
doorbraakgedachte de eerste stoot toe
gaf, aldus dr. Tans.
Naar de toekomst ziend, stelde hij,
dat de huidige welvaartsstaat voor de
P.v.d.A. geen eindstation kan zijn. De
miljoenen laagst betaalden in ons land
verkeren in sociaal en economisch op
zicht in een onderlaag van de maat
schappij, die zij alleen door een radi
caal ingrijpen in het maatschappelijk
bestel kunnen verlaten.
De doeleinden, die de P.v.d.A. on dit
opzicht wil nastreven en die in het ont
werp van het „Socialistisch Bestek"
aan het congres zijn voorgelegd, strek
ken zich tot het buitenland uit „omdat
rechtvaardigheid en solidariteit niet bij
onze grenzen mogen ophouden"
Dr. Tans sneed in dit verband twee
zaken aan, die reeds vóór het congres
nogal wat aandacht hebben gehad, na
melijk erkenning van de D.D.R. en de
eis óf Portugal óf Nederland uit de
NAVO. Beide opvattingen wees hij uit
drukkelijk van de hand.
Aan het slot van zijn rede beklem
toonde hij, dat dit buitengewone con
gres ten doel heeft de politieke lijn van
de P.v.d.A. voor de toekomst definitief
vast te stellen. Het verkiezingscongres
zal binnenkort op een nader te bepalen
dag worden gehouden.
Morgen zal de demissionaire minister
van Economische Zaken, drs. J. M. den
Uyl, officieel als lijstaanvoerder voor
de komende verkiezingen worden aange
wezen, waarna hij het congres zal toe
spreken.
fruit, granen, groenten, suiker, hout,
huiden en steenkool, ofschoon wij die
produkten zelf hebben.
Centra
Al die artikelen worden ergens ter
wereld verbouwd of gedolven. Dan wor
den zij ergens verhandeld. Dat betekent
niet, dat zij op zo'n markt worden aan
gevoerd, maar wel dat daar de prijs
voor een bepaalde eenheid en een be
paalde kwaliteit tot stand komt. Zo'n
prijs is dan een richtsnoer voor de wer
kelijke leveringen. Er zijn goederen
markten in Londen, New York, Chica
go, New Orleans, Sao Paulo, Santos,
Singapore, Antwerpen, Rotterdam en
Amsterdam. De belangrijkste zijn ech
ter in Londen en New York gevestigd.
De grondstoffenprijzen op de wereld
markten worden door tal van krachten
beïnvloed. Misoogsten, stakingen, poli
tieke onlusten, oorlog, revolutie, natuur
rampen, overproduktie jagen de prijs
naar boven of naar beneden. De invloe
den daarvan zijn veel groter dan van
de kostprijzen in de produktielanden.
En daar vele grondstoffen juist in de
minder ontwikkelde landen worden ge
produceerd, in landen waar oorlogen,
revoluties en stakingen nogal eens ple
gen voor te komen, is het niet verwon
derlijk, dat de grondstoffenprijzen be
hoorlijk schommelen.
Enkele voorbeelden. De koperprijs
in Londen was eind 1963 236 pond per
ton, eind 1964 375 pond, eind 1965 568
pond, eind maart 1966 710 pond en eind
september 1966 456 pond. Rietsuiker
was eind 1963 dollarcents 10,25 per
pound, eind 1964 dollarcents 2,53, eind
1965 dollarcents 2,10 en eind september
1966 dollarcents 1,65. De suikerprodu
cent Cuba merkt dit op pijnlijke wijze
in zijn geldla.
Een algemeen beeld van de schomme
lingen in de grondstoffenprijzen geven
de indexcijfers van Moody en Reuter.
Het indexcijfer van Moody wordt bere
kend voor een pakket van vijftien in
Amerikaans geld genoteerde grondstof
fen en het cijfer van Reuter voor een
pakket van 21 in Engels geld genoteer
de grondstoffen. De cijfers vertellen:
Eind 1931 is 100 Moody Reuter
Eind 1962 370 435
Eind 1963 377 487
Eind 1964 369 459
Eind 1965 408 464
Eind maart 1966 396 473
Eind juni 1966 403 465
Eind sept. 1966 379 431
4 november 1966 368 426
De schommelingen zijn op de Ame
rikaanse markt minder sterk dan op
de Engelse markt. Dat komt omdat de
Amerikaanse grondstoffenmarkten niet
helemaal vrij zijn, althans minder vrij
dan in Engeland. Opvallend is overi
gens wel de dalende tendens in de loop
van dit jaar, vooral in juni.
Wij hebben al gezegd dat de noterin
gen op de wereldmarkt een richtsnoer
voor de werkelijk betaalde prijzen
zijn. Zo zijn onze groothandelsprijzen,
waarvan toevallig deze week de index
cijfers van eind augustus bekend 'n ge
maakt, voor de grondstoffen en de af
gewerkte produkten gebaseerd op de
invoerprijs en de prijs af fabriek. De
voedingsmiddelenprijzen zijn gebaseerd
op de invoerprijzen en de nationale
marktprijzen (graan- en veemarkten).
En zo was het indexcijfer van de
groothandelsprijs voor plantaardige voe
dingsmiddelen eind augustus 1965 149,
eind december 1965 al 159 en eind april
1966 zelfs 194 maar eind augustus 1966
was het weer teruggelopen tot 163.
Maar het indexcijfer voor de dierlijke
voedingsmiddelen verliep anders: eind
augustus 1965 137, eind december 1965
141, eind april 1966 138 en eind augus
tus 1966 142.
De groothandelsprijzen zijn van groot
belang voor iedere fabrikant die de
grondstoffen moet verwerken, en daar
door uiteindelijk ook voor de consu
ment. Stijgende prijzen mogen namelijk
zonder toestemming in de prijs worden
doorberekend. Uiteraard is het dan ook
de bedoeling dat dalende grondstoffen
prijzen in die eindprijs tot uiting ko
men.
De invloed van de stijging van de
grondstoffenprijzen is minder groot dan
men zou verwachten. Wij weten dit nu
begin van dit jaar een nota over het
prijsverloop is verschenen, waarin de
minister van Economische Zaken een
analyse geeft van de stijging van de
kosten van levensonderhoud in 1965.
Zo had een prijsstijging van agrari
sche produkten en vis met 7,3 procent
tot resultaat dat de kosten van levens
onderhoud in 1965 met 1,6 procent ste
gen. En een prijsstijging van de pro
dukten uit agrarische grondstoffen met
4,2 procent deed de kosten van levens
onderhoud slechts met 0,8 procent stij
gen.
De schommelingen in de grondstoffen
prijzen mogen wij desondanks niet ver
waarlozen. Niet alleen met het oog op
de prijzen van de consumptie-artikelen,
doch ook met het oog op onze devie
zen. Hoe meer wij aan het buitenland
moeten betalen, hoe meer geld wij kwijl
raken. Maar omgekeerd, prijsstijgingen
die voor ons land nadelig zijn, zijn voor
de grondstoffen leverende minder ont
wikkelde landen juist voordelig. Het is
de keerzijde van de medaille, die wij
niet minder in het oog moeten houden.
ADVERTENTIE
