WAT WIJ GELOVEN
Gesprekken over principes met
vooraanstaande kerkelijke figuren
Leven wij van onze prestaties?
DS. BUSKES WILT U ONS IN EEN KORTE,
BIOGRAFISCHE SCHETS ENKELE INFORMA
TIES GEVEN UIT UW LEVEN
Ik ben in 1899 te Utrecht geboren, als zoon van
een meubelhandelaar. Toen ik opgroeide was
het mijn verlangen dokter te worden en ik ben
dan ook nog medisch student geweest.
HAD U TOEN GEEN KERKELIJKE BELANG
STELLING?
-Jawel! Maar idee om dominee te worden had
ik in mijn jonge jaren echt niet.
WANNEER VOND UW BEKERING PLAATS
Bekering is voor mij iets dat dagelijks doorgaat.
In mijn leven is nooit een tijd geweest dat ik
volslagen buiten God leefde. Ik heb de Here
van jongsaf leren vrezen en liefhebben.
WAAROM GELOOFT U?
Omdat God mij te machtig geworden is. Ik kan
er niet onderuit. Ik kan niet niet geloven. Dat is
mij onmogelijk.
WAAR BEGON U UW STUDIE
Op het christelijk gymnasium te Utrecht.
WELKE LERAAR MAAKTE DAAR DE MEES
TE INDRUK OP U?
Dat was ongetwijfelt ds. De Vrijer van Odijk.
De Vrijer had een goede tik van Smijtegelt en
Schortinghuis meegekregen. Altijd een sterke,
hoewel frisse, bevindelijke inslag. Prof. De Vrij
er leeft nog, maar is niet meer bereikbaar van
wege zijn hoge ouderdom.
BENT U ALTIJD CONTACT BLIJVEN HOUDEN
MET DE VRIJER?
Toen ds. De Vrijer later prof. werd te Amster
dam, is er steeds contact gebleven tussen ons.
Mijn gehele pastorale loopbaan, heeft hij mij
begeleid.
HOE KWAM U TOT DE THEOLOGISCHE STU
DIE
In mijn gymnasiumtijd, toen ik dus dokter wil
de worden, kwam bij mij sterk de begeerte op,
dominee te worden, om mij in dienst van God
en de medemens te stellen. Het kostte uiteraard
tweestrijd. Studie-medicijnen trok mij ook erg
aan. Tenslotte koos ik voor het ambt.
BESCHOUWDE U DAT ALS EEN ROEPING?
Ik houd er niet zo'n geweldige ambtstheorie op
na, maar ik durf wel met overtuiging te zeggen
dat ik er van Godswege toe geroepen ben. Ik
zou ook nooit tot een andere staat des levens
kunnen overgaan, zoals dat tegenwoordig nog
wel eens gebeurt. Ten aanzien van mijzelf zou
ik dit opvatten als een verraad aan het ambt.
Ik heb nooit spijt gehad van mijn keus. Ik ben
bijzonder dankbaar dat ik het heb mogen doen.
Ik ben dan ook beslist niet als een teleurgestel
de emeritus geëindigd.
WAAR STUDEERDE U THEOLOGIE 1
Aan de V.U. te Amsterdam. Ik ging daar in
1917 heen en deed in 1922 mijn kandidaats,
Groot was de invloed van prof. H. Bavinck op
mij. Hij heeft mij geestelijk gevormd. Bavinck
was een typisch vertegenwoordiger van de Af
gescheidenen. Hij had niet het strijdbare karak
ter van Kuyper. Ook dr. Kuyper heb ik diverse
malen beluisterd. Zowel Kuyper als Bavinck heb
ik helpen dragen naar hun laatste rustplaats. Ik
heb Kuyper bewonderd. Bavinck heb ik bewon
derd en ik heb van hem gehouden.
WAT IS DE OORZAAK VAN UW STERKE
EVANGELISATIEDRANG?
Dat zat vanaf mijn jeugd in mij. Iets van de
nood is mij opgelegd. Wee mij, als ik het evan
gelie niet predik. Evenals bij William Booth is
mijn leus: Christus voor de wereld De we
reld voor Christus! Ik heb kennissen die niet ge
loven, dit gaat mij ter harte. Ik zou het hun
graag gunnen. Want God niet te kennen, in Je
zus Christus, is pure armoede
HOE STAAT U TEGENOVER DE BEVIN
DING?
Ik voel voor de verborgen omgang met God.
Het moet proefondervindelijk beleefd worden.
Er is geloof in God, maar ook geloofsomgang
met God. Dit door persoonlijke omgang met de
Bijbel en het gebed. Verder moeten wij ook de ge
meenschap met God beoefenen.
KUNT U ALTIJD MAAR GELOVEN
Er is een geloof van het nochtansEr kan
een grote innerlijke strijd zijn, zodat er geen
uitkomst mogelijk lijkt, maar dan zegt het ge
loof, dat het nochtans gelooftEr is tussen
geloof en geloofsleven wel degelijk wisselwer
king.
MAG BEVINDING EEN BEPAALDE METHODE
VOLGEN
Wij mogen beslist niet methodistisch zijn. Ik
herinner me nog dat wij thuis heel wat boeken
van oude schrijvers hadden. Mijn grootvader
was een gezelschapsmens. Smijtegelt, Voetius
e.a. deden opgeld. De gezelschapsmensen had
den veel kennis van het geestelijke leven.
Maarals je het niet net zo meemaakte als
zij, werd je er dikwijls buitengezet. De mensen
ontnamen elkaar wat ze elkaar niet mochten
ontnemen. Methodisme werkt eenzijdigheid inde
hand en dat is natuurlijk fout.
WAT VINDT U DE KERNINHOUD VAN DE
BIJBEL?
Dat hangt er van af in welke situatie ik dat zou
omschrijven. God heeft niet voor niets zo'n dik
boek gegeven. Toch zou ik samenvattend willen
zeggen dat het in de Bijbel gaat om de heils-
bemoeienis van God met de wereld. Met de
mens dus!
U BENT UIT DE GEREFORMEERDE KERK
GEZET OMDAT U DE EERSTE HOOFDSTUK
KEN VAN GENESIS ANDERS INTERPRE
TEERDE DAN DE GEREF. KERK. BEHOREN
DIE EERSTE HOOFDSTUKKEN VOLGENS U
DAN NIET TOT DE BIJBEL?...
Die horen er beslist wèl bij!
MOETEN WIJ DIE HOOFDSTUKKEN DAN HIS
TORISCH OF SYMBOLISCH ZIEN?
Dat is een onjuiste tegenstelling. Ik zie het niet
als historie, zoals wij gewend zijn iets historisch
te noemen.
MEER ALS MYTHE DAN
Nee. Daar moet ik helemaal niets van hebben.
De schepping en de val en het komen van God
tot de mens na de val, wojrden ons in de Bijbel
verteld in de vorm van een gebeurtenis. Het
gaat daarin om het element van de heilsge
schiedenis. Dat is voor mij van groot belang en
essentieel. Ik beschouw de hele Bijbel, ook Ge
nesis 1-3, als Gods Woord. Het komt mij niet toe
het anders te geloven.
DAT KLINKT MOOI, MAAR MEN HEEFT U
ER TOCH NIET ZOMAAR VOOR DE AARDIG
HEID UITGEZET? U DEED TOCH AAN
SCHRIFTKRITIEK
Ook de bekende dr. J. J. Bushes, Rooseveltlaan
288 te Amsterdam, vonden wij bereid aan de serie
pastorale-discussie-interviews met vooraanstaande
kerkelijke figuren, medewerking te verlenen.
DrBuskes kenmerkt zich door zijn bewogen
heid met de mens in het algemeen en met de ge
wone man, in het bijzonder. Toen wij hem naar
de diepste oorzaken van zijn innerlijk (en uiterlijk)
belijden vroegen, behoefde hij beslist niet naar
woorden te zoeken. Hij heeft een veelomvattende
visie op het leven en komt openlijk voor zijn in
zichten uit. Graag geven wij de uitspraken van
deze algemeen geachte persoon aan U door, waar
bij U uiteraard het volste recht behoudt, met
Buskes van mening te verschillen
Hoe moet ik, arme, de Schrift kritiseren? Dat
zou de indruk wekken van boven de Schrift te
staan. Wel mag en moet er sprake zijn van his-
torisch-kritisch onderzoek. Historisch-kritisch on
derzoek stelt echter nooit vast, of de Bijbel
Gods Woord is of niet. Daar gaat het niet om.
Men moet door historisch-kritisch onderzoek, tot
een juiste interpretatie komen van de Bijbel. En
dat is mijns inziens ontzettend belangrijk!
VINDT U DAN DAT WIJ SCHEIDING MOETEN
MAKEN TUSSEN DE WETENSCHAP EN DE
BIJBEL?...
Juist niet. Beide hebben betrekking op dezelfde
wereld, en mogen geen geïsoleerde zaken zijn
ten opzichte daarvan. De zaak moet kloppen!...
MAAR WAT IS DAN CONCREET UW STAND
PUNT?
De Bijbel geeft veel informatie. Historisch-kri
tisch zijn, betekent voor mij onderschei
den! Het boek Job is van een andere historici
teit dan die van de Evangeliën. Job heeft wel
honderd maal geleefd en leeft nog. In de Bijbel
is er altijd een historische kern. Ik wil een
voorbeeld noemen: Als u dit interview zwart op
wit hebt gesteld, zal het toch niet precies zo zijn
als het verliep. Maar het is wel historisch!
DAT IS DUIDELIJKER TAAL. MAAR WIE
MAAKT UIT WAT JUIST OF ONJUIST IS!
KUNT U DAT SOMS
Ik maak niets uit. Ik maak ook niet uit wat in
de Bijbel Gods Woord is en wat niet, zoals de
Ethischen doen. Wel zijn er stukken in de Bij
bel waar ik geen weg mee weet. Maar ik aan
vaard die stukken wel als Gods Woord en zoek
naar de juiste interpretatie ervan
OP WELK PUNT WERD U DOOR DE SYNO
DE VAN ASSEN VEROORDEELD
Met Genesis 3 had ik me eigenlijk niet zoveel
bemoeid. Ik geloof er wel in, maar ik neem
het niet allemaal letterlijk. Niet dat 't verzinsels
zijn, maar het is een mededelen van situaties.
De synode zag dat anders en ik weigerde haar
besluiten te onderschrijven. Haar absolutisme
achtte en acht ik nog steeds onjuist.
WAS VOLGENS U DE SLANG IN HET PARA
DIJS DE DUIVEL
De slang is een aanduiding van de duivel.
GELOOFT U WEL IN EEN PERSOONLIJKE
DUIVEL?
Wat zal ik anders geloven? Ik heb in mijn leven
teveel last van hem gehad om niet in hem te
geloven. De duivel is een concrete tegenfiguur
van God.
HOE IS NU UW VERHOUDING TOT DE GE
REF. KERKEN DE HISTORISCHE INTER
PRETATIE WIJZIGT ZICH DAAR UW KANT
UIT IMMERS
Ik ben in de Geref. Kerken gedoopt, heb er be
lijdenis gedaan, ben er getrouwd en enige jaren
predikant geweest. Het raken uit de Geref. Ker
ken heeft voor mij geen breuk met het verleden
betekent. Maar ik zie nog niet dat ik er zal te
rugkomen.
WAT VINDT U VAN DE VERANDERINGEN
IN DE GEREFORMEERDE KERKEN
De nieuwe bezinning op de Bijbel, welke daar
bezig is veld te winnen, juich ik van harte toe.
Maar de ontwikkeling van hun levensstijl bevre
digt mij niet.
HOE BEDOELT U DAT
De Geref. wereld is door de moderne communi
catiemiddelen opengebroken. Er i& nu een te
grote gelijkschakeling met de wereld. Het gaat
mij allemaal te vlot bij de linkervleugel van de
Gereformeerden. Velen doen overal aan mee. Ze
roken en dansen en drinken te gretig. Er komt
een dualisme tussen het 's zondags Christen
zijn en het door-de-weekse-leven.
ZIJN AL DE VERMAKEN DIE U NOEMDE
VOOR EEN CHRISTEN DAN BESLIST TA
BOE
Dat zeg ik niet. Maar de Gereformeerden doen
er al te gretig aan mee. Te opzettelijk! Iemand
zei eens: „We zullen de Gereformeerden wel
klein krijgen. Niet door brandstapels, maar door
champagne!"
BENT U ENIGSZINS PURITEINS
Dit woord zou ik willen vermijden. Ik spreek
liever over een zekere ascese. Oorspronkelijk
was er ook bij de Gereformeerden iets van deze
ascese: „In de wereld, niet van de wereld"
Bij solidariteit met de wereld moet er eerst so
lidariteit van ons met Christus zijn. Ik ben een
vreemdeling op aarde. Ik kan best genieten,
maar als ik de grens overschrijd, lijd ik geeste
lijk schade. Deze grenzen wisselen uiteraard
wel met de tijd, waarin geleefd wordt.
BENT U TEGEN T.V., RADIO, FILM, ENZ.
Beslist niet! Maar we moeten met deze dingen
niet te gretig zijn! Er zijn ook mensen die
alles mijden, maar muurvast zitten aan hun
geld. Dat is dus ook helemaal fout. Principieel
mag eigenlijk alles, maar het heeft zijn gren
zen. Het Christendom is niet oeverloos
UIT KRANTE-ARTIKELEN CONCLUDEREN
WIJ DAT U ER ERG OP STAAT DOOR DE
SYNODE VAN DE GEREF. KERKEN GERE
HABILITEERD TE WORDEN. IS DAT NIET
EEN KLEINZIELIGE HOUDING?...
Het gaat er niet om dat zij mij gelijk geven.
Het gaat er mij in de eerste plaats om dat de
predikanten, die reeds overleden zijn, en wie
het ambt ontnomen is, in eer hersteld worden.
Dat komt hun toe! In de tweede plaats vind ik
het uiterst belangrijk dat de Gereformeerden
een positief getuigenis geven wat Genesis 1-3
voor hen betekent.
WAAROM IS DAT ZO BELANGRIJK?...
Een grote brok van de Gereformeerden heeft in
het algemeen nog een fundamentalistische bij
belbeschouwing, alsof God alles letterlijk heeft
gedicteerd. Dat is gevaarlijk. De wijze waarop
men in de I.C.C.C. over de Bijbel spreekt, vindt
ik zelfs levensgevaarlijk! Fundamentalisten zijn
ook op politiek gebied altijd conservatief. Zij le
ven statisch. Er zit geen dynamiek meer in.
Een positief getuigenis is dus zeer gewenst!
MAAR U WEET TOCH OOK WEL DAT DIT
ENORME RISICO'S VOOR DE GEREFOR
MEERDEN MET ZICH MEEBRENGT. ER ZOU
VERZET RIJZEN. TACTISCH ZOU EEN DER
GELIJK GETUIGENIS DUS ZEER ONJUIST
KUNNEN ZIJN
Dat kan best waar zijn. Maar met de waarheid
moet men niet marchanderen. Dat heeft fatale
gevolgen voor vele gewetens, die met deze ma
terie worstelen.
U HEBT ER NOG NIET OP GEANTWOORD
OF U REHABILITATIE VOOR UZELF OOK
BELANGRIJK VINDT 7
Toen ik geschorst werd, was ik een jong, enthou
siast prediker. Als ze je dan komen zeggen dat
je een aantaster van de Schrift bent, is dat wel
erg. Ik heb er lichamelijk en geestelijk onder
geleden. Willen ze dus de zaak zuiver stellen en
de kerk op een goede weg leiden, dan moeten
ze rehabiliteren. Persoonlijk eerherstel interes
seert me niet. Nee, niks!
WAT VINDT U VAN DOMINEE BARTHOLD
VAN GINKEL?
Daar zeg ik voor honderd procent nee tegen. Ik
vind het een uithollen van het Evangelie. Ik zou
dit niet willen zeggen als ik het niet eerst hem
zelf gezegd had. Ik zei hem dat hij van rechts
binnen linksbuiten was geworden. Ik vind het
een tekort in de Hervormde Kerk dat zij dit zo
maar laten zitten. Ik noem het religieus-huma-
nisme.
U BENT LID VAN DE PVDA. TEVENS BENT
U PREDIKANT. GEEFT DAT GEEN MOEILIJK
HEDEN?
In de twintiger en dertiger jaren, tijdens het
bewind van Colijn, vond ik de crisismaatrege
len ten aanzien van de werklozen, niet zo bie!...
De mensen kregen teveel om dood te gaan
maar te weinig om van te leven. In wezen was
de politiek van Colijn liberaal. Ik heb in een
volksbuurt gezeten, waar heel wat communisten
woonden. Ik heb er ettelijke naar de kelder
zien gaan. Het betekende voor mij afstand-ne
men van de A.R.
POLITIEK IS DUS VOOR U NEUTRAAL GE
BIED GEWORDEN?....
Juist niet! Het is een gebied waar wij ons ge
loof moeten belijden in onze verhouding tot de
medemens.
GOED. MAAR HET CHRISTEN-ZIJN MOET
TOCH TOTALITAIR WEZEN. OP ELK GEBIED
IN HET MAATSCHAPPELIJK LEVEN MOETEN
WIJ TOCH IN DE EERSTE PLAATS CHRISTEN
ZIJN?....
Dat moeten we zeker! Maar dat zit hem niet
in de letters CHR ergens voor! Het gaat erom
dat, waar wij ook staan, wij ons gedragen en
getuigen vanuit ons geloof. Ook de A.R.-mensen
zitten samen met „rooien" in een kabinet. Ka
binetsvergaderingen worden niet met gebed ge
opend. Toch zitten zij daar als Christenen.
Christen-zijn betekent niet altijd een preekhou-
ding aannemen, maar de grote Leidsman, Jezus
Christus, op elk terrein volgen en gehoorzamen!
HEBT U DAN GEEN WAARDERING VOOR DE
CHRISTELIJKE SOCIALE BEWEGING?....
Dat heb ik zeker wel. Maar op de keper be
schouwd is er in wezen niet zoveel verschil tus
sen het C.N.V. en het N.V.V.!...
UW NAAM IS OOK GENOEMD BIJ DE SYMPA
THISANTEN MET „TIEN OVER ROOD". U
HEBT DUS BLIJKBAAR NIET GENOEG AAN
LINKS. U WILT NOG LINKSER! KUNT U DAT
MET UW GELOOFSOVERTUIGING VERENI
GEN?....
Ik ben het niet in alles eens met de inhoud
van dit boekje. Maar de opstellers er van willen
tegenstellingen wegwerken. Daar ben ik ook
voor. Waarom moet de één baden in weelde en
de ander met moeite door het leven gaan?....
Laat het kapitaal maar gerust wat eerlijker
verdeeld worden. Er moeten gelijke kansen zijn
voor alle mensen.
HET GESCHRIFT WIL DE MONARCHIE MET
DE REGERING VAN H. M. KONINGIN JULIA
NA BEëINDIGEN. U DUS OOK?....
Als Calvinist voel ik meer voor een republiek
dan een koninkrijk. Toch vind ik dit punt in
„Tien over Rood" niet urgent. Ik wil graag er
kennen dat wij met personen als Wilhelmina en
Juliana gelukkig mogen zijn. De traditie in Ne
derland loopt dan echter ook meer over Oran
je, dan over het koningschap. Immers Willem
van Oranje, Maurits, Stadhouder Willem III en
verdere nakomelingen, dienden allemaal de re
publiek. Pas later werd het een koningshuis.
BAD U IN UW KERKDIENSTEN ALTIJD VOOR
DE KONINGIN?....
Nee. Voor de oorlog althans niet. Toen deden
honderden gereformeerde collega's dat wel. Dat
vond ik toen welletjes. Maar vanaf 10 mei 1940,
toen verschillende gereformeerde broeders er
mee ophielden, begon ik er mee. Als de koningin
het ooit nodig had, wat het toen wel.
U WAS OOK BIJ DE ONDERTEKENAARS DIE
CLAUS VON AMSBERG NIET DE GOEDE KAN
DIDAAT VONDEN VOOR PRINS DER NEDER
LANDEN. IS DAT WEL 'N JUISTE HOUDING?...
Het was niet onze bedoeling het huwelijk tus
sen prinses Beatrix en Claus te verhinderen,
maar wèl dat Beatrix kandidate voor de troon
zou blijven, in dit geval.
MAAR WAT HEEFT U DAN OP CLAUS TEGEN
Als mens had en heb ik op Claus niets tegen.
Maar ik vind het onjuist, dat iemand die in het
leger van Hitier gediend heeft, kransen zal
gaan leggen bij onze monumenten en de man
van onze Koningin is.
DOET HET NIET EEN BEETJE KINDERACH
TIG AAN, OM EEN JONGEN VAN 17 JAAR
DIT VERWIJT TE MAKEN?... IMMERS CLAUS
WAS PAS 17 JAAR, TOEN HIJ DIENDE
Ik verwijt Claus niets, het gaat alleen over de
tegenstelling nazi-soldaat man van onze ko
ningin!
U VERWIJT NIETS ZEGT U. MAAR IN WEZEN
REKENT U HET HEM DUS TOCH WEL TOE.
IS DAT WEL SPORTIEF? LIJKT HET NIET OP
DISCRIMINATIE VAN DE DUITSERS
(Dominee wordt heftiger) Ik discrimineer niet
Ik zei U toch al dat het alleen om de tegenstel
lingen ging, waar ik als Nederlander bezwaar
tegen maakte. Van discrimineren is alleen spra
ke als men iemand om zijn huidskleur of om
andere passieve hoedanigheden ten achterstelt!
HOE STAAT U NU TEGENOVER PRINS
CLAUS?....
Ik leg me er bij neer en vind het uitstekend
dat hij een faire kans krijgt, te bewijzen wie
hij is. Het parlement heeft het goedgekeurd,
het is dus democratisch dit volledig te accepte
ren. Trouwens ik geloof beslist dat Prins Claus
een geschikt iemand is....
OM OP DE POLITIEK TERUG TE KOMEN,
BENT U NOGAL GELUKKIG MET DE PVDA?...
Ik heb er nooit spijt van gehad dat ik bij de
PvdA ben gegaan. Maar in elke partij heerst
momenteel een gerechtvaardigd onbehagen. Ook
in de PvdA. Persoonlijk vind ik de invloed van
de vakbeweging niet zo'n zegen. Daar zit een
groot brok eigenbelang in. Er zijn figuren inde
partij waar ik mij niet zo verwant aan voel.
Toch ben ik overtuigd PvdA-aanhanger.
OOK ALS ZIJ ANTI-CHRISTELIJKE POLITIEK
GING VOEREN?....
Als de partij op deze wijze een antithese zou
stellen, was ds. Buskes de eerste die bedankte.
Want vóór alles ben ik Christen. Daarna, daar
aan gelijk, ben ik dominee. En dan pas politi
cus. (Hoewel ik geen politicus ben).
BENT U BEVREESD DAT DE PVDA DIE KANT
ZAL UITGAAN?....
In geen enkel opzicht. Maar ik kan niet in de
toekomst kijkefo. Zoals de toestand nu is, is
mijn plaats concreet in deze democratische en
socialistische partij. De ideale politieke partij,
die ik mij voorstel, zal wel nooit komen....
HOE VINDT U DE SOCIALE ONTWIKKELING
BIJ DE ARP?....
Die ontwikkeling volg ik met belangstelling en
sympathie. Ik zie trouwens in verschillende par
tijen mensen, met wie ik graag in één partij
zou zitten.
NOEMT U EENS EEN PAAR NAMEN?....
Neem b.v. Berghuis en Bruins Slot. Voor
Bruins Slot heb ik diep respect. Deze politicus
is door onbevooroordeeld bijbellezen tot een an
der politiek inzicht gekomen en heeft dat ook
ronduit bekend en erkend. Met deze figuren en
ook nog wel anderen, voel ik me soms zeer
verwant. Het zou voor mij heel wat makkelij
ker zijn, en gezelliger, om met deze mensen
samen te werken op politiek, christelijk-sociaal
niveau. Nu strijd ik mijn strijd moeilijker en
vaak eenzaam. Maar zoals gezegd, ik doe het
met overtuiging en mijn plaats is nog steeds
in de PvdA....
U STAAT BEKEND ALS EEN FERVENT TE
GENSTANDER VAN- VERWOERDS APART
HEIDSPOLITIEK IN ZUID-AFRIK APAS GELE
DEN GINGEN EEN BLANKE EN EEN BAN
TOE-PREDIKANT SAMEN LEZINGEN HOUDEN
IN NEDERLAND, MET ALS DOEL DEZE
APARTHEIDSPOLITIEK TE VERDEDIGEN EN
AAN TE PRIJZEN. DEZE BANTOE ZAL TOCH
BETER GORIëNTERD ZIJN DAN U?....
Bij de opkomst van het socialisme waren het
vaak juist de arbeiders die de socialisten het
hardst uitscholden voor rooien. Terwijl het juist
om hun rechten begonnen was. Dit zag men
toen niet in. Zo zijn er ook vele Bantoes die
het met de apartheidspolitiek eens zijn. En mis
schien door een opgedrongen „Christelijk" be
ginsel het hardst schreeuwen tegen de aanhan
gers van het Christelijk instituut van ds. Bey-
ers-Naudé.
IN ZUID-AFRIKA HEBBEN DE ZWARTEN HET
ANDERS TOCH MAAR HEEL WAT BETER DAN
IN DE REST VAN AFRIKA. MOGEN WIJ DAN
WEL SPREKEN VAN DISCRIMINATIE?....
Over het lot van 14 miljoen kleurlingen wordt
beslist door 3 miljoen blanken, zonder dat deze
kleurlingen een stem in het kapittel hebben. De
apartheidspolitiek wil concreet de suprematie
van de blanken in stand houden. Het geven
van bepaalde voorrechten aan de zwarten dient
ook om deze suprematie van de blanken te pro
longeren. Alles is er op gericht dat de blanken
het heft in handen blijven houden.
BENT U DAN VOOR VERMENGING VAN DE
RASSEN?....
Dat zeg ik niet. Maar de overheid heeft be
slist niet het recht hier uitspraken over te doen.
Als een blanke met een zwarte wil gaan trou
wen moet hij dat zelf weten. Geen enkele bij
beltekst (want zij baseren hun politiek nota-
bene ook nog op de Bijbel) geeft de overheid het
recht een dergelijk huwelijk te verbieden, of
wat nog erger is voor onzedelijk te verklaren.
DIT IS DUS NOG GEEN BEWIJS DAT APART
HEIDSPOLITIEK NOODWENDIG DISCRIMINA
TIE INHOUDT. OF MEENT U VAN WEL?....
Ik reisde eens met een zwarte collega van mij
naar Johannesburg. We mochten niet bij el
kaar zitten want hij moest in de „zwarte" wa
gon. We konden ook niet samen het station uit
lopen. Er was voor hem een verplichte aparte
uitgang. We liepen samen door de stad maar
we konden geen enkel restaurant samen
binnengaan om wat te bespreken. We wilden
graag samen op een bank gaan zitten in het
plantsoen, maar dat mocht ook niet. Ze hebben
daar de apartheid doorgevoerd tot het uiterste.
De zwarten wonen in locaties buiten de stad.
Ze mogen in de stad geen eigendommen heb
ben. De niet-blanken krijgen ook geen politie
ke rechten en verantwoordelijkheden. Noemt
U dat dan maar geen discriminatie?...
MAAR BLANKEN EN ZWARTEN MOGEN TOCH
WEL BIJ ELKAAR-IN DE KERK KOMEN
Ik moest ergens preken en vroeg aan de blan
ke dominee of mijn gekleurde collega ook mee
mocht om in het kerkgebouw naar mij te luis
teren. Toen zei de blanke dominee dat als de
zwarte kwam hem gevraagd zou worden om te
vertrekken. „En als hij dan toch blijft"... vroeg
ik: „Dan zullen wij allen de kerk uitlopen"....
antwoordde de blanke dominee. Dit heb ik dus
zelf meegemaakt en het heeft mij diep ge
schokt. Toch erken ik dat het probleem in Zuid-
Afrika moeilijk ligt. Maar laten ze alstublieft
niet met bijbelteksten aankomen....
WAT VINDT U, OM NU MAAR EENS EEN NE
DERLANDS PROBLEEM BIJ DE STAART TE
PAKKEN, VAN DE PROVO-ACTIVITEITEN
Provo's... wat moet ik daar over zeggen? Zij
uiten zich op een wijze die ons vreemd is,
maar ze geven uiting aan een gegrond onbeha
gen. De provo's stellen niet zo veel voor, maar
we moeten bereid zijn naar hen te luisteren.
HOE VOND U DE VERHOUDING VAN DE BUR
GEMEESTER EN DE POLITIE IN AMSTER
DAM?....
Dezen zijn opgetreden op een manier die alle
perken te buiten ging. De ene keer waren ze
veel te slap en de andere keer traden ze zo
hardhandig op dat er van sadisme sprake was.
Sommige agenten bleven maar doortimmeren
op een jongen die al op de grond lag. Deze
houding lokte weer andere provo-activiteiten uit.
Ik houd van Amsterdam, al beken ik dat Am
sterdam een moeilijke stad is.
HEBT U WELEENS CONTACT MET PROVO'S?...
Als Hervormde predikanten hebben we contact
met hen. Er zijn heel geschikte jongens bij. Er
was er één die twee dagen per week werkte.
Voor de rest besteedde hij de week aan activi
teiten voor de ontwikkelingshulp. Uiteraard pro
deo. Er zijn echter onder de provo's ook grote
nietsnutten.
HEBT U NOG EEN SLOTOPMERKING. EEN
WENS MISSCHIEN?....
Ik vertegenwoordig in de Hei-vormde Kerk geen
bepaalde richting. De Gereformeerde wereld
probeer ik onbevooroordeeld te overzien. Wat
kennen wij elkaar slecht. Als men nagaat hoe
veel verdeeldheid alleen onder de Gereformeer
den al is, dan is dat een triest geval! Leerden
we elkaar maar meer kennen!... We leven alle
maal in hokken en hebben beelden van elkaar,
die niet kloppen met de werkelijkheid. De ver
schillen zijn niet alleen principieel maar ook
cultureel. Neem b.v. het onderscheid tussen Ge
reformeerd en Christelijk-Gereformeerd. Hoewel
ook hier dingen bezig zijn zich te ontwikkelen.
Mijn wens is dat we elkaar allen beter leren
kennen. Niet om allen in één kerk te stoppen,
maar wel om alle oprechte Christenen, in wel
ke hoek ze ook zitten en van welke kerk ze
ook deel uitmaken, bereid te maken, samen
op weg tegaan....
DOMINEE BUSKES, ONZE WARME DANK
VOOR UW BEREIDWILLIGHEID AAN DIT IN
TERVIEW MEE TE WERKEN EN UW OPEN
HARTIGE BEANTWOORDING VAN DE SOMS
PRIKKENDE VRAGEN.
Copyright: Rik Valkenburg.
msss
„O, Heere hoe groot zijn Uw werken Ps. 92 6a
Onze tijd vraagt om prestaties. Er moet wat gepresteerd worden, wil men mee
tellen. Op het werk, in de sport, in het uitvinden van nieuwe methoden, in de
wetenschap, in de ruimtevaart, overal.
Nu wil ik daar geen afbreuk aan doen. Er wordt door de mensen veel bereikt. En
men moet ieder de lof geven, die hem toekomt. Wie een ander nooit kan prijzen,
is een blinde egoïst. Een vader, die z(jn kind nooit prijst, is een slechte opvoeder.
Een chef, die aan zijn ondergeschikte nooit waardering laat blijken voor het ge
leverde, geeft op een zure manier leiding.
Wat de mens presteert door zijn werken moge hem en ons mooie dingen brengen,
het maakt hem niet zalig.
Psalm 92 is het lied, bestemd voor de sabbath. Dit lied bezingt de werken van
Gods handen.
De weldaad van de rustdag heeft twee kanten. Ten eerste wordt de mens op de
rustdag bevrijd van de spanning van zijn werk, van zijn dagelijkse beslomme
ringen, van zyn volle agenda, enz. Dat heeft hij nodig, deze ont-spanning. Maar
deze ont-spanning, dit „verheugd van zorg ontslagen zijn" wordt pas echt beleefd
als we de tweede kant van de weldaad van de rustdag verstaan. En daarop wijst
Psalm 92 een lied voor de werken van God.
Wie daarvoor een open oog ontvangt, ziet dat hij niet meer afhankelijk is van
eigen inspanning, maar van de trouw van de levende God. En dat doet zyn hart
ruimer adem halen. Want armzalig is de mens, die van zijn eigen prestaties
afhankeiyk is.
Zondag a.s. begint de Adventstijd.
De Here Jezus is in de wereld gekomen om de strijd aan te binden tegen het
onrecht, zonde en dood. Zo vervult Jezus de werken Gods om vrede, behoud en
leven te verkrijgen voor velen. Kerstfeest predikt, dat Jezus een weg van diepe
vernedering is gegaan, opdat schuldige mensen in geloof zouden mogen beiyden
„God met ons".
Dat is niet vanzelfsprekend. Behalve naar de arbeidsprestaties, kan men ook
vragen naar onze prestaties in de dingen van God. Wat brengen wy terecht van
geloof, hoop en liefde Dat houdt niet over. By een ander nietdat hebben we
met een half oog al gezien, bij onszelf evenmin.... als we tenminste zelfkritiek
hebben geleerd. Wie zyn eigen arbeid in de dingen van God nagaat, komt be
schaamd uit; beschaamd vanwege zijn schuld. En hy zal verstaan, dat het niet
vanzelfsprekend is om te beiyden God is met my en met ons.
Advent wil de beschaamden troosten. Een christen wordt geroepen tot het
geloof, dat door de liefde werkt. Maar zijn vorderingen daarin schenken hem
geen vrede. Als hy die beziet is hy meer dan ooit afhankeiyk van genade. En op
die weldaad wijst deze psalm. Gods werken zyn groot van genade en barmhartig
heid voor ieder, die zichzelf niet behouden kan. Jezus geeft vrede aan mensen,
die ontevreden zyn met zichzelf.
VEENENDAAL, A. Terlouw
