De anti-raket raket: militair èn politiek een probleem Twee honderd ton fruit op kerstveiling te Lunteren Opnieuw verband gezocht tussen roken en longkanker Miljarden vragend - toch niet afdoende?' Zaterdag eerste puzzel-wandeltocht Onverwachte zege voor Veenendaal I Kritiek op samenstelling dagelijks bestuur van Produktsehap Pluimvee Ook wapen in Amerikaanse verkiezingsstrijd Onze militaire medewerker schrijft Via Ion moet aftreden Maniak vernielde schilderijen Weer in Italië blijft slecht Concorde en SST onvoldoende Bonte kleurenpracht en goede kwaliteit UITSLAGEN Rode Garde bedreigt Mocao „Dompelstations" ter bestrijding van pluimveeziekten FILTER Pagina 6 DONDERDAG 8 DECEMBER 1966 Onlangs werd in dit blad een bericht uit Moskou opgenomen met als kop: „Russen leggen kordons anti-ra ket raketten rondom steden". Hier werd een actueel en enorm militair/ politiek probleem aangestipt en het ziet er naar uit dat we hierover in het komende jaar nog heel wat zullen horen en lezen. Het was de Ameri kaanse minister McNamara, die begin november verklaarde over duidelijke bewijzen te beschikken dat de Sovjet Unie bezig is een anti-raket-systeem op te bouwen. Waarschijnlijk betreft het hier een verdedigingsgordel van anti-raket raketten rondom Moskou en Leningrad. Nu leven wij in West-Europa vrij, voor het merendeel welvarend en in vergelijking met andere delen van de wereld rustig, o.a. dank zij 'n machts evenwicht tussen het westelijke en oostelijke blok. In dat machtseven wicht spelen strategische raketten, waaronder intercontinentale en vanaf onderzeeboten af te vuren raketten, 'n grote rol. Ze vormen een grote vergel dingsdreiging en zullen dan ook onge twijfeld zowel van Russische als Ame rikaanse zijde vooral zijn gericht op de grote steden in respectievelijk de Verenigde Staten en Rusland. Immers, daar vindt men industrieconcentraties, vele leidinggevende organen op aller lei gebied en miljoenen mensen. De wil tot oorlogvoeren kan daar het een voudigst en het snelst worden gebro ken. Natuurlijk klinkt dat afschuwe lijk en mensonwaardig, maar het is 'n constatering van feiten. Toch is het wellicht goed in dit ver band even terug te denken aan de pe riode na Wereldoorlog II. De Ameri kanen bezaten toen een absoluut mo nopolie op het gebied van nucleaire wapens. Hun (te) snelle eenzijdige ont wapening, gebaseerd op goodwill en vertrouwen, verstoorde het conventio nele machtsevenwicht, daar de Russen hun legers op volle oorlogssterkte handhaafden. Deze enorme Russische legers bleken toen alleen nog afge schrikt door de dreiging van het Ame rikaanse atoomwapen. Een gebruik van dit wapen bracht toen nog weinig of geen risico met zich mee voor het Amerikaanse continent, maar toch ge beurde er niets. Zelfbeheersing en ver antwoordelijkheidsbesef mogen dus de Amerikanen op dit gebied beslist niet worden ontzegd. Nu, in 1966 echter, leven we in een tijd waarin de twee grote nucleaire mogendheden elkaar enkele malen kun nen vernietigen, waarbij het uiteraard niet meer belangrijk is of de een dat bijv. tweemaal kan en de ander vijf maal. U begrijpt dat een feilloos anti raket-systeem, in handen van één der beiden maar gezien het verleden voor al van de Russen, het evenwicht vol ledig zou verstoren met alle gevolgen van dien, ook voor U en mij. Nu is een anti-raket-systeem beslist geen nieuw idee. Het moest komen evenals de vloed komt na de eb en omgekeerd. Honderden jaren geleden vocht men met lansen, pieken en zwaarden en men ging zich, -als men zich dit kon veroorloven, beveiligen met harnassen. Met ingewikkelde werktuigen slingerde men stenen naar elkaar en er kwamen dikke muren ter bescherming. Toen na de uitvinding van het buskruit en de ontwikkeling van het snelvuurgeweer en vooral de mitrailleur de soldaat in de grond be scherming zocht kwam de tank als te genzet. Dan volgt de strijd tank versus anti-tank-projectiel, enfin gaat U maar door. Dat na de stormachtige ontwik keling van de raket de anti-raket moest komen was onafwendbaar. Wanneer we de ontwikkeling van ra ketten en vliegtuigen sedert We reldoorlog II eens nader beschouwen, dan constateren we dat beide steeds meer naar elkaar toe groeien. Het (ge- vechts) vliegtuig wordt sneller, langer en slanker met soms zeer kleine, aan de achterzijde geplaatste vleugels, die de afmetingen van de stabilisatie-vin nen van een raket gaan benaderen. De raket wordt steeds groter en benadert met een automatische of geleide bestu ring het vliegtuig dat in zijn huidige vorm ook niet meer geheel door men selijk handelen kan worden bestuurd. We zouden dus kunnen stellen dat een raket als het ware een zeer snel onbemand vliegtuig is. Het is dus begrijpelijk dat men de ervaring die is opgedaan bij de ontwik keling van raketten, tegen vliegtuigen zal benutten. Deze soort raketten was noodzakelijk geworden aangezien de luchtdoelartillerie tegen de hoog- en snel vliegende vliegtuigen geen enkel effect meer sorteerde. U herinnert zich beslist nog wel het boven Russisch gebied neerschieten van het zeer snelle en zeer hoog vliegende Amerikaanse verkenningsvliegtuig, de U-2, door de Russen. Ook in de oorlog in Vietnam werden door Russische raketten tegen vliegtuigen zeer goede resultaten be haald. Als gevolg van het effectieve vuur van deze luchtdoelraketten gingen de Amerikanen er toe over op een zo danige hoogte te vliegen, dat zij buiten het bereik kwamen van deze, in het algemeen met radar geleide raketten. Op deze lagere hoogte moeten ze ech ter belangrijke verliezen accepteren, doordat ze ten offer vallen aan de ook in ons land toch wel als volledig ver ouderd beschouwde luchtdoelartillerie. Een direct succes voor de op hoog technisch peil staande luchtdoelartille- Grondopstelling van de Amerikaanse NIKE-raketten. Het zijn grond-lucht raketten, bedoeld om vijandelijke vliegtuigen neer te halen. rie doch.... een indirect succes voor de luchtdoelraket. Nu terug naar de intercontinentale raketten. Die komen nl. niet laag invlie gen en indien het waarschuwingssys teem goed werkt, en dat doet het, moet het in deze tijd van computers moge lijk zijn tijdig tegenmaatregelen te ne men. Het Amerikaanse Congres drong dan ook reeds lang geleden bij Mc Namara aan op een snelle ontwikkeling van een anti-raket-systeem. Ter illustratie moge dienen dat het Congres het door Mc Namara gevraagde geld voor research en ontwikkeling onvoldoende vond en daarom ongevraagd 186 miljoen dollar meer ter beschikking stelde. Mc Namara weigerde echter tot nu toe over te gaan tot een anti-raket sys teem. Hiervoor zijn twee hoofdredenen. Ten eerste: er zouden enorme investe ringen moeten plaats vinden en ten tweede: de Russen zouden met relatief veel minder kosten dit dure systeem weer kunnen neutraliseren. Deze goedkopere neutralisatie zou dan bestaan uit: -het afvuren van meerdere raketten op hetzelfde doel, dus „verzadiging" van het verdedigingssysteem: -het aanbrengen van zwaardere atoom koppen onder het motto, als er één doorkomt is het doel totaal vernie tigd; -het opvoeren van het doordringingsver mogen, hetgeen inhoudt dat men ra ketten van grotere omvang ontwerpt, waarin plaats is voor inbouw van elek tronische misleidingsapparatuur ter doorbreking van het anti-raket-sys teem. Nu is deze argumentatie natuurlijk omgekeerd van toepassing op een Rus sisch anti-raket-systeem en juist in die richting kondigt Mc Namara maatre gelen aan. Hij wenst de bekende Pola- ris-raketten te vervangen door het type Poseidon. Deze raket heeft een grotere precisie, vervoert een grotere nucleaire lading en er is voldoende ruimte over voor inbouw van misleidingsapparatuur. Dit Poseidon-project schijnt 2 miljard dollar te gaan kosten terwijl voor de om- WASHINGTON Een 27-jarige man heeft vier schilderijen in het Huis van Afgevaardigden te Washington met een schaar bewerkt. Het kostbaarste schil derij, dat de ondertekening van de grondwet afbeeldt, werd zwaar bescha digd. Dit werk, in 1940 geschilderd door Howard Chandler Christy, wordt op ruim 120.000,geschat. De onverlaat is gearresteerd. BONN De wegens zijn nazi-verle den omstreden Duitse staatssecretaris bij het ministerie voor Ontwikkelings hulp, Friedrich Karl Vialon, gaat met voorlopig pensioen. De regeringswoord voerder in Bonn zei woensdag, dat nog niet is beslist wie hem opvolgt. Tegen Vialon, die tussen 1942 en '44 chef van de financiële afdeling van het nazi-rijkscommissariaat „Oostland" in Riga (Letland) is geweest, is een onder zoek ingesteld wegens meineed gaande. Voor een rechtbank in Koblenz had hij als getuige verklaard, dat hij tijdens zijn werk in .Riga niets had gehoord over moorden op Joden, waarop een aanklacht wegens meineed tegen hem werd ingediend. In augustus van dit jaar verschaften Oostberlijnse advocaten belastend ma teriaal tegen Vialon aan de Duitse jus titie, waaruit blijken zou dat Vialon nauw samengewerkt heeft met de S.S. bouw van de lanceerinrichtingen der on derzeeboten nog eens minstens dit be- bedrag benodigd is. De kosten verbon den aan een anti-raket-systeem worden echter geraamd op het ontzagwekken de bedrag van 50 miljard dollar en in dit licht gezien is het Poseidon-project „goedkoop". Nu ligt het voorkómen van een volgende ongekend kostbare bewa peningswedloop op dit gebied zeker aan Mc Namara's gedachten ten grondslag. In hoeverre hij echter in dit streven zal slagen is twijfelachtig. Het Congres kan hem gaan dwingen over te gaan tot de opbouw van een anti-raket-raket systeem. Het is zelfs mogelijk dat pre sident Johnson onder druk van de pu blieke opinie het initiatief er toe neemt. Het is bijv. tekenend dat drie dagen voor Mc Namara's onthulling een Ame rikaanse particuliere organisatie over eenkomstige onthullingen over een Rus sisch anti-raket-raketsysteem deed. De ze organisatie becijfert dat een Ameri kaans anti-raket-raketsysteem de levens van minstens 80 miljoen Amerikanen kan sparen. Met de verkiezingsstrijd in het vooruitzicht kunnen ook de Republi keinen er een verkiezingsstunt van pro beren te maken, terwijl ook de toene mende Chinese nucleaire bedreiging haar invloed zal gaan doen gelden. Al met al hebben we te maken met een bijzonder teleurstellende rrtaar mis schien, historisch en technisch gezien, onafwendbare ontwikkeling. Gaarne za gen we de Russen, die dit alles moge lijk in beweging zetten, hun roebels be steden aan de verhoging van hun wel vaart. In een welvaartsstaat zijn gevaar lijk avonturen bijzonder impopulair, waar tegenover staat dat als men wei nig heeft te verliezen men geneigd is rare dingen te doen. ROME. De hevige sneeuwval waardoor dorpen in de Alpen en Apen nijnen geïsoleerd raakten, is opgehou den, maar het noorden van Italië was vanmorgen nog in mist gehuld. In de rest van het land was het weer opge klaard met temperaturen rondom het vriespunt. Maar het respijt van de stormen die Italië teisterden sinds de ergste wa tersnood op 4 november, zal waar schijnlijk maar van korte duur zijn. Het meteorologisch instituut verwacht een nieuwe golf van slecht weer uit Noord-Frankrijk de komende dagen. In de Apennijnen ten zuiden van Mo dena waar de sneeuwval van deze week de hevigste in 21 jaar wordt ge noemd, zijn verscheidene dorpen ge ïsoleerd. In het dorp Zocca bevroor 't drinkwater in de hoofdleidingen. ZüRICH Noch de Amerikaanse projecten voor supersonische passa giersvliegtuigen (SS's), noch de Brits- Franse „Concorde" voldoen aan de be hoeften van Swissair en de Scandinavi sche luchtvaartmaatschappij SAS, al dus Swissair-onder-directeur Armin Baltensweiler. Volgens Baltensweiler werd hem in juli door het Amerikaanse bureau voor de burgerluchtvaart verzocht een oor deel te geven over de twee Amerikaan se SS-projecten van Boeing en Lockheed waarna in samenwerking met de SA beide ontwerpen samen met de Concorde door een aantal Zwitserse deskundigen bestudeerd wer den. De uitslag van het onderzoek was dat de drie vliegtuigen onvoldoende af- standsbereik hebben. VEENENDAAL Zaterdag start vanaf de SKF-kantine aan de Groen- veldselaan de eerste puzzel-wandel tocht. De vertrektijd is gesteld op 1.30 uur. Er zal mogelijk getracht worden de wandelenthousiasten in groepjes van drie te laten starten, alhoewel alleen starten door de organisatoren eveneens is toegestaan. Inschrijven kan men bij het startbureau, dat om één uur reeds geopend is. Wanneer men tenminste aan drie tochten heeft deelgenomen, zal een prijs, waarschijnlijk een geschenk bon uitgereikt worden. In de rust van de tochten zal warme chocolademelk verstrekt worden. De andere tochten zullen plaatsvinden op 21 januari, 18 februari en 11 maart 1967. VEENENDAAL Gisterenavond kwam het eerste team van Sport school Van de Velde uit tegen Amersfoort 1. Tegen alle verwach tingen in verloren de judoka's van sportschool Boersma van het Veen- endaalse team rliet 10—7. In de eerste partij wist Anton van Besselaar te gen een sterk aanvallende Huffen, die telkens een eerste armworp in zette, stand te houden. In de tweede partij wist Anton v. d. Besselaar te- schouderworp tegen De Winter in, die echter niet helemaal lukte. Met een houdgreep dwong Hans van Manen tenslotte zijn tegenstander de winst af, hetgeen zjjn team tien punten op leverde. In het volgende duel verde digde Theo Wijnbergen zich vijf mi nuten lang goed tegen een uitste kend draaiende Geurtsen. Ook deze party eindigde onbeslist. Daarna kwamen voor Veenendaal Rini Klei- er en voor Amersfoort Hendriks op de mat. In deze partij liep Amers foort zeven punten in, daar Rini Klei- er door zijn tegenstander, die een worp overnam, onderuit gehaald werd. Daarmee was de stand 107 in het voordeel van de Veenendalers gekomen en was het voor Wout Bar- neveld in de laatste ronde zaak om deze voorsprong te behouden. Tegen Kleinstra lukte hem dat door verde digend vechten inderdaad en de stand onderging dientengevolge geen ver anderingen meer. Onverwacht gingen zo de punten naar Veenendaal. KESTEREN Vanmiddag vindt in Kesteren de jaarlykse Kerstveiling plaats. De aanvoer bedraagt dit jaar maar liefst 200.000 kg appels en peren. Deze b(j- zonder grote hoeveelheid heeft de verwachtingen van de organisatoren ver over troffen. Gisteravond maakten vele honderden belangstellenden van de gelegenheid gebruik om het fruit, dat in de veilinghalien stond opgesteld, te bezichtigen, 's Middags hadden reeds enkele scholen, waaronder de lagere land- en tuinbouw school uit Kesteren, de veiling met een bezoek vereerd. Zowel de jeugd als de ouderen heeft de bonte kleurenpracht en de goede kwaliteit van het tentoonge stelde fruit enorm geboeid. Hans van Manen in duel met De Win ter. De partij zou door een houdgreep tenslotte in winst voor de jonge Vee- nendaler eindigen. De voorzitter van de Kesterense vei ling, de heer P. van Westreenen hield gisteravond in de veilingzaal een korte toespraak tot de vele aanwezigen en maakte vervolgens de uitslag bekend van de aan deze kerstveiling verbon den wedstrijd om de mooiste fruitaan- voer. „Het is niet alleen buiten mistig maar ook in het zakenleven, met name in de fruitteelt. Velen vinden met moei te een weg, anderen raken deze kwijt. Vooral de fruittelers moeten op het ogenblik moed en durf hebben om de goede weg, die zij gaan, te blijven vol gen", aldus de heer Van Westreenen. Spreker beschouwde de fruitaanvoer op de kerstveiling als een staaltje van durf. „Ik geloof", zei hy, dat we het geen tentoonstellingsfruit moeten noemen. Je kunt beter zeggen, dat er een partij fruit is aangevoerd, die commercieel nationaal en internati onaal goed mee kan. De kwaliteit van het fruit is het resultaat van de zorg, die de telers er gedurende het gehele jaar aan hebben besteed. Als men de ze zorg blijft inzetten, heeft de teelt een grote ideële betekenis". De heer Van Westreenen noemde dit van een enorm belang. Nadat spreker de uitslag van de wed strijd bekend had gemaakt, vertoonde de heer Schepers, directeur van de la gere land- en tuinbouwschool enkele kleurendia's, die betrekking hadden op de onlangs gehouden siertuinwedstrijd en het fruitcorso in Tiel. De uitslagen van de wedstrijd in Kesteren, die aan de kerstveiling in Kesteren was ver bonden luidt: Goud rei net ten: 1 B. van Spanje, Eist (Utr.), 87 punten; 2 Gebr. Van Oort Eek en Wiel, 83 punten; 3 A. van de Hatert. Opheusden, 79 punten. Ingrid Marie: 1 Gebr. Van Setten, IJzendoom 86 punten; 2 J. Baars. IJzen- doorn, 76 punten; 3 Stichting „Boom en Vrucht", Kesteren, 75 punten. Jonathan: 1 Gebr. Van Oort, Eek en Wiel, 91 punten: 2 J. G. van Klinken- berg-Verwoert, Ochten, 82 punten; 3 A. P. Gaasbeek, Maurik, 78 punten. Lombartsoalville1 A. C. van Wijk, Meteren, 88 punten; 2 B. van Doorn, Eek en Wiel, 82 punten; 3. A. P. Gaas beek, Maurik 71 punten. Rode Goudreinetten1 A. C. van Wijk, Meteren, 90 punten; 2 J. G. van Klinkenberg, Ochten, 89 punten; 3. Hoo- gewei, Kesteren, 79 punten. Jan Steen: 1 Jhr. Feith, Wageningen, 89 punten. Beurre ai Lucas: 2 C. van Soest, Rot terdam, 77 punten; 3 G. Redelé, Lien- den, 74 punten. Beurre Clairgeau: 2 G. Redelé, Lien- den, 77 punten. Beurre Hardy: 3. B. J. van Westree nen, IJzendoom, 74 punten. Conference: 2 B. J. van Westreenen, IJzendoom, 75 punten. Koningszuur: 2 A. van de Hatert, Op heusden, 75 punten; 3 G. Albers Lien- den, 73 punten. Legipont: 1 Hoogewei, Kesteren, 86 punten. Lord Lambourne: 2 G. Redelé, Lien- den, 76 punten. Maar een klein overzicht van de enor me hoeveelheid fruit die op de Kerst veiling te Kesteren is aangevoerd. LONDEN. Chinese Rode Gardis ten hebben tijdens een betoging in Kwangtsjow bij de Portugese enclave Macao „gezworen" dat ze wraak zullen nemen voor de Chinese betogers die on langs bij ongéregeldheden in Macao gedood werden, aldus bericht het Chi nese persbureau Nieuw-China. Aan de betoging in Kwangtsjow werd deelgenomen door duizenden le den van de Rode Garde van onderwijs instellingen in de stad. UTRECHT De heer D. van Ree, lid van het algemeen bestuur van het Produktsehap voor Pluimvee en Eieren (namens de Algemene Nederlandse Ver eniging van Eierhandelaren) heeft in een brief aan de voorzitter van dit pro duktsehap. de heer H. H. Garrelds, zyn bezwaar kenbaar gemaakt tegen wat hij noemt ,,de wel zeer eenzijdige sa menstelling van het dagelijks bestuur". In dit dagelijks bestuur werden op 26 oktober de volgende zes leden (drie van werknemers- en drie van werkgeverszij de) gekozen: H. Kikkert (Ned. Chr. Agrarische Bedrijfsbond), P. van Hooff (Kath. Bond van Personeel in de Han del), Ch. Nordberg (Aig. Bedrijfsbond Voedings- en Genotmiddelen), J. M. Verkuil (namens de boeren en tuinders- organisaties), J. M. Breukers (Centra le Vereniging voor de Coöperatieve Han del) en J. G. M. Moormann (Ned. Ver eniging tot behartiging van de belangen van exporteurs, importeurs en groothan delaren In pluimvee, wild en tamme ko nijnen). De heer Van Ree verloor zijn zetel in het dagelijks bestuur, waarin het aantal plaatsen werd teruggebracht van negen tot zes. Hij was ook e^n van de drie kandidaten voor de functie van plaatsvervangend voorzitter. De heer Moormann kreeg echter de meeste stem men. In zijn brief zegt de heer Van Ree, dat in het dagelijks bestuur niet alle maatschappelijke en geestelijke stro mingen juist vertegenwoordigd zijn. „Mijn bezwaren tegen de kandidatuur van de heer Breukers werd zonder meer van de hand gewezen. Het resultaat is nu dat de producentenvertegenwoordi gers hun volle deel gekregen hebben, hetgeen tevens geldt voor de pluim veeslachters, en dat voor de eierhandel iemand (de heer Breukers) uit de coöpe ratieve bedrijfsvorm werd aangewezen, die men toch moeiiyk als vertegenwoor digers van de handel kan beschouwen." De heer Van Ree constateert, dat in ons land, waar ruim 80 procent van de op de markt gebrachte eieren in han den van de particuliere handel is, in een orgaan van een publiekrechtelijk li chaam geen plaats blijkt te zijn voor een vertegenwoordiger van de handel. „Deze plaats moet worden ingenomen voor een coöperator wiens bedrijfsvorm slechts een minderheidsaandeel in de omzet van de betrokken bedrijfstak heeft." Als dit zo moet blijven, aldus de heer Van Ree, zal het voor mij heel moei lijk zijn om aan dit dagelijks bestuur en tevens aan het bestuur in zijn tota liteit volledig vertrouwen te schenken. Het zal ook erg moeilijk worden om hier voor vertrouwen te vinden bij de geor ganiseerde eierhandel. Dit vertrouwen is volgens hem door een „ondoordach te actie" aan het wankelen gebracht. De eierhandel voelt zich in een hoek ge drukt. Als er geen verandering in de situatie komt zal de heer Van Ree „ter bevoegder plaatse een officiële klacht in dienen". Hij hoopt evenwel, dat nog een revisie kan worden aangebracht in de samenstelling van het dagelijks be stuur. Het is hem daarbij om het even. of dit gebeurt door het terugtreden van de heer Breukers of door een uitbrei ding van het dagelijks bestuur. DEN HAAG De Nederlandse Or ganisatie van Pluimveehouders en de Landeiyke Organisatie van Vermeer deraars gaan regionale dompelstations oprichten. Broedeieren van pluimvee zullen daar in een vloeistof kunnen wor den gedompeld, waarmee men de ziekte c.r.d. (een ademhalingsziekte) en even tueel ook andere ziekten onder het pluimvee hoopt tegen te gaan. Voor het oprichten en beheer van die stations gaan de genoemde twee organisaties een stichting vormen. Het bestuur van het Landbouwschap heeft de statuten woensdag goedgekeurd; ook de goed keuring van het P .yiuktschap voor Pluimvee en Eieren is nodig. De rijks overheid fourneert geld voor deze pluim- veeziektebestrijding. (Van een „Sunday Times"- correspondent) LONDEN Het risico aan long kanker of chronische bronchitis te sterven wordt aanzienlijk minder ais men ophoudt met sigaretten ro ken of, nog beter, nooit gaat roken. Dit blijkt uit nieuw epidemiologisch bewijsmateriaal, dat door de To bacco Research Council te Londen is gepubliceerd. Verscheidene bijzonderheden ter ondersteuning van deze conclusie zijn opgenomen in een rapport van een onderzoek, dat door de Council werd gefinancierd. In verband met dit on derzoek zijn de rookgewoontes vai) de mensen van 35 jaar en ouder die gedurende 1960-1962 in Noord-Ierland aan longkanker of bronchitis zijn ge storven, nader bestudeerd. Uit het rapport blijkt, dat de sterfte aan longkanker, zowel bij mannen als vrouwen, inderdaad met roken ver band hield. Van de 803 mannen die aan deze ziekte zijn overleden, waren 84 procent mensen die steeds hadden gerookt, vier procent niet-rokers en twaalf procent mensen die op een ze ker ogenblik met roken waren opge houden. Van de rokers had 78 procent alleen sigaretten gerookt, tegenover zeven procent die zowel sigaretten als een pijp en sigaren had gerookt en tien procent die alleen maar een pijp of sigaren had gerookt. Met de patiënten van chronische bronchitis werd een soortgelijke ervaring opge daan. Van de mannen die aan longkanker waren overleden en tot de categorie sigarettenrokers hadden behoord, had slechts zestig procent gemiddeld hoogstens 22 stuks per dag gerookt, terwijl de resterende veertig procent 23 of meer sigartten per dag had ge rookt. Van degenen die geen shag hadden gerookt, had 95 procent al leen maar sigaretten zonder filter ge bruikt. Slechts drie procent bleek uit sluitend sigaretten met filter te heb ben gerookt. Tevens bleek, dat longkanker va ker voorkomt onder mensen in cis steden dan op het platteland en meer onder de middengroepen dan oncler de arbeiders. Ook bleek verband te kunnen worden aangetoond tussen longkanker en luchtverontreiniging en „ochtendhoest" langer dan drie jaar voor het tijdstip van de dood. Bij chronische bronchitis traden dezelfde verschijnselen op. De sterfte aan longkanker bleek echter veel meer verband te houden met de rookgewoonten dan met het al dan niet optreden van „ochtend- hoest". Nog geringer was trouwens de invloed van de woonplaats of het sociale niveau van de patiënt. Bij de sterfte aan bronchitis bleek een even sterk verband te bestaan met de rookgewoonten als met de woonplaats en in mindere mate met het sociale niveau. Het onderzoek is ingesteld op initia tief van een ziekenhuis in Zuid- Af rika.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1966 | | pagina 6