Angst in Voorburg en
Leidsche nd am
Brandt: Duitsland wil
geen atoomwapens
ONTSLAGEN BIJ FORD
EN AMERICAN MOTORS
Kritiek van Tsjoe op
geweld Rode Garde
Mevr. Kennedy wil publikatie
over moord voorkomen
Rijksdag
Spiritus en lucifers
stille getuigen
als
Niemand zag ooit pyromaan
PROCES TEGEN AUTEUR EN UITGEVER
Bio-satelliet
gelanceerd
Bill Moyers
neemt ontslag
Brandpiket
Politiek proces in
Boedapest
Volkswagen
Versterking
Belg. straaljager
verongelukt
Veiligheidseisen te hoog?
Doodvonnissen in
Rhodesië
Bussen botsten
in Polen
Zuid-Afrika koopt
ruwe olie
Dominas vlak bij
de grens
Spanje wil
geen
arbitrage
DONDERDAG 15 DECEMBER 1966
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Negen maal heeft de Voorburgse pyromaan toegeslagen.
Wat plastic busjes met restjes spiritus en een handjevol afgebrande lucifers
zijn de enige tastbare bewijzen van zijn bestaan. Niemand heeft hem ooit ge
zien.
Slechts een man, een bakker uit Voorburg heeft hem gehoord. Daaraan is
het te danken, dat hij niet tien keer brand heeft gesticht en dat er nog geen
doden zijn gevallen. Die bakker, wiens identiteit door de Voorburgse politie
angstvallig geheim wordt gehouden, hoorde enkele weken geleden gestommel
in zijn huis. Hij was net te laat om de pyromaan te grijpen. Wel vond hij een
plastic busje met spiritus en wat afgebrande lucifers, steeds van hetzelfde
merk, gevonden in een straal van nog geen kilometer rond het riviertje De
Vliet, waar de geheimzinnige brandstichter altijd in het holst van de nacht
en altijd tijdens het weekeinde zijn desastreuze werk verricht.
De angst ligt als een klem op Voor
burg en Leidschendam. In een grotere
straal dan één kilometer.
Inspecteur Molenaar van de Voor
burgse politie: „Ook de brand van Star-
lift is aangestoken. En wel op drie
plaatsen. De eerste melding kwam om
drie over vier binnen. De elektrische
prikklok voor het personeel was op vijf
over vier blijven staan. Van kortslui
ting kan dus geen sprake zijn geweest."
Er is nog een aanwijzing dat de py
romaan ook de hand moet hebben ge
had in de brand die Starlift vijf mil
joen gulden schade berokkende: een
ruit naast de ingang moet zijn ingesla
gen. De scherven lagen binnen op de
grond.
De laatste personeelsleden zijn om
een uur 's nachts, ruim drie uur voor
dat de brandweer weinig meer kon
doen dan de nabijgelegen fabrieksge
bouwen van de N.V. „Enkes" nathou
den, nog in het, nu verwoeste, fabrieks
complex geweest. Het waren de vijf
jongens van de beat-band van het be
drijf: „Stoops DT". Na een optreden
legden zij hun tienduizend gulden kos
tende instrumentarium bij het kantoor
neer, met de bedoeling het later op te
bergen. Het wordt uitgesloten geacht
dat zij de brand hebben veroorzaakt. De
tijd tussen hun vertrek en het uitbre
ken van de brand wordt daarvoor te
groot geacht. Bovendien correspondeert
de plaats, waar zij zijn geweest, niet
met de plaatsen waar de fabriek het
eerst moet hebben gebrand.
Inspecteur Molenaar doet duidelijk
moeite zijn nervositeit niet te laten blij
ken. Elke burger die het Voorburgse
politiebureau, op nog geen vijf minuten
van Starlift gelegen, binnengaat, wordt
achter tersluiks terzijde geschoven gor
dijntjes begluurd door politiemannen.
Inspecteur Molenaar vraagt journalis-
naar hun perskaarten. Hij verontschul
digt zich: ,,Het komt omdat we niet
meer weten waar we aan toe zijn." De
portier van het politiebureau zegt: „Die
pyromaan is net een sluipmoordenaar.
Het zal heel moeilijk zijn hem te grij
pen. De pyromaan van Amsterdam en
Ridderkerk hebben zo ook nooit te pak
ken gekregen."
Er zal öe komende dagen nog meer
van het onderbezette korps van de
Voorburgse politie worden gevergd dan
tot nu toe al het geval was. Er zal nog
intensiever worden gepatrouilleerd.
Waar weinig mensen wonen en waar
geen bewaking is, is het gevaar het
grootst. Clubhuizen van voetbalvereni
gingen, scholen en opslagplaatsen wer
den een prooi van de vlammen. En nu
de liftenfabriek.
Inspecteur Molenaar: „We hebben een
paar maal erg veel geluk gehad dat we
enkele branden tijdig ontdekten. Stel je
voor dat het Dalton-Lyceum tot de
grond toe was afgebrand. Dan had ook
het gemeentehuis gevaar gelopen. En
ik moet ook niet denken wat er was ge
beurd als de „Castrol" in lichterlaaie
had gestaan. Die olieopslagplaats ligt
midden in de bebouwde kom."
Tien dagen geleden heeft de politie
van Voorburg de bedrijven geadviseerd
een brandpiket in te stellen. De mees
te hebben dat advies opgevolgd. Maar
hoewel zowel van de zijde van de Voor
burgse als van de Leidschendamse poli
tie wordt verzekerd, dat de samenwer
king tussen deze twee korpsen niets te
wensen overlaat, is een dergelijk ver
zoek pas na de rampzalige brand aan
de bedrijven in Leidschendam uitge
gaan. Bij de N.V. Starlift was op de
avond van de brand geen bewaking.
De politie in de beide gemeenten
waar de pyromaan opereert heeft na
gegaan of er inwoners vroeger ooit we
gens pyromanie zijn veroordeeld en in
een gesticht verpleegd zijn geweest.
Dat blijkt niet het geval te zijn.
Maar toch zegt de Voorburgse politie:
„Die man moet hier wonen. Het is zelfs
mogelijk dat hij de meeste branden
vanachter zijn huiskamerraam bekijkt."
De angst voor de pyromaan die in
Voorburg langzaam maar onontkoom
baar de vorm van een psychose aan
neemt, wordt ook daardoor verklaard:
„Hij woont in ons midden, angstig
BOEDAPEST In Boedapest is een
proces begonnen tegen drie jonge Hon
garen, die beschuldigd worden van voor
bereidingen tot omverwerping van het
bewind, zo meldde het Hongaarse pers
bureau M.T.I. De hoofdverdachten zijn
de 20-jarige Janos ötvös, die in 1964 al
tot twee-en-eenhalfjaar gevangenisstraf
was veroordeeld wegens spionage, en Ist-
van Bozok, eveneens 20 jaar. De naam
van de derde man is niet genoemd.
Volgens de aanklacht heeft ötvös met
twintig medewerkers een plan beraamd
om de staat met zijn sociale en economi
sche stelsel ten val te brengen. Hij leer
de zijn mensen, hoe in het bezit te ko
men van chemicaliën en vergif, militaire
objecten te bespieden en wapens te ver
garen. De verdachten hadden de datum
voor een staatsgreep al vastgesteld, be
paald hoe ze de macht zouden overne
men en ook al politieke en economische
richtlijnen opgesteld, ötvös had Westelij
ke landen in brieven om geld en wapens
verzocht, aldus de aanklacht. Het pro
ces zal verscheidene d«e»n duren.
dicht bij, maar we kennen hem niet."
In Voorburg bekijken de Voorburgers
eikaar wantrouwend.
Bovendien, meestal is een pyromaan
belust op publiek. Publiek, waartoe hij
zelf ook vaak behoort. Maar de Voor
burgse pyromaan opereert in het don
ker, zonder publiek, in het geniep. Men
is bang dat de uitvoerige publikaties in
de plaatselijke bladen hem zullen stimu
leren. Men hoopt dat deze publikaties
hem overmoedig zullen maken. Maar
men vreest dat hij weer zal toeslaan
zonder zelfs maar te worden herkend.
„Om tien minuten over half vier
kwam een lichte Volkswagen met een
linnen schuifdak en een oranjekleurige
regenvanger op het terrein van Starlift,
oprijden. Twee mannen kwamen van de
zijkant van de hal aanrennen, sprongen
in de Volkswagen, reden daarmee tot
buiten de poort en stopten om een van
de twee gelegenheid te geven de poort
weer dicht te trekken, op dat moment
kregen zij met een claxon een teken
van een tweede auto, een grote zwarte
met gele koplampen. Beide auto's reden
in verschillende richtingen weg."
Dit verklaren de heren Van Wijk en
Smit, gasten van Friedrich W. Waldeck
(55), hoofdbewoner van het grote acht-
tiende-eeuwse huis „In de wereldt is
veel gevaer" aan de overkant van Dg
Vliet, pal tegenover de fabriek van
Starlift. In dat huis ontvangt hij de le
den van de „Universele Christen Ge
meenschap", deze godsdienstige sekte
houdt godsdienstoefeningen in een spe
ciaal daarvoor ingerichte kapel in het
zeventien kamers bevattende huis.
De heer Waldeck verklaart reeds om
half vier de brand te hebben gemeld.
Inspecteur Molendijk: „Onzin." De
wachtcopimandant heeft opdracht geen
seconde zijn aandacht te verliezen. Hij
heeft ook opdracht elk telefoontje, hoe
dubieus of onwaarschijnlijk ook, door
de patrouillewagens te laten controle
ren."
De Voorburgse inspecteur geeft toe,
dat er een gespannen verhouding be
staat tussen de leden van de godsdiens
tige sekte en de Voorburgse politie.
„We worden herhaaldelijk opgebled
door hen, over aan hun adres geuite
anonieme telefonische bedreigingen,
over vernielingen en insluipingen. Slechts
in een geval bleek dat wij niet voor
niets kwamen: de banden van de auto
van een der leden der secte waren door
gesneden. We weten nog steeds niet wie
dat heeft gedaan."
Hecht de politie dan door al die tele
foontjes geen waarde meer aan mede
delingen van de heer Waldeck?
Inspecteur Molenaar: „Elk telefoon
tje wordt aan de waarheid getoetst. We
hebben van de heer Waldeck geen tele
fonische melding van de brand gehad.
De eerste melding kwam om drie over
vier. De heer Rehorst, directeur van
„Enkes", zei dat zijn schoonvader evev
tevoren in zijn auto langs de branden
de fabriek was gereden."
Volgens de heer Waldeck zou deze
door de pyromaan zijn opgebeld met
de mededeling, dat ook „In de wereldt
is veel gevaer" binnenkort in vlammen
zal opgaan. Vandaar dat de leden van
de „Universele Christen Gemeenschap"
van „In de wereldt is veel gevaer" een
soort versterking hebben gemaakt, die
dag en nacht wordt bewaakt, terwijl de
omgeving met sterk vergrotende nacht
kijkers nauwlettend in de gaten wordt
gehouden.
Berust de gespannen verhouding tus
sen politie en „de groep van Waldeck"
op last die zij de politie bezorgt of op
iets anders?
Inspecteur Molenaar: „Op iets an
ders. Ik kan daar niet het fijne van
vertellen. De Binnenlandse Veiligheids
dienst weet daar meer van dan ik". Hij
zegt ook nog: „Volgens onze recherche
moet de pyromaan niet worden gezocht
in kringen van de Universele Christen
Gemeenschap".
In Voorburg en Leidschendam zijn di
verse bedrijven bezig alarminstallaties
en schijnwerpers aan te brengen. De
Haagse politie heeft een extra-bewa
king ingesteld van het industrieterrein
Binckhorstpolder, dat grenst aan de ge
meente Voorburg. De Rijswijkse politie
gaat het industrieterrein Plaspoelpolder
nog scherper bewaken dan sinds okto
ber, toen de pyromaan voor het eerst
zijn vernielend werd deed, al gebeurt.
Voorburgers en Leidschendammers
geloven dat de pyromaan een eenzame
jongeman is. Ze zeggen: „Hij opereert
altijd 's nachts. Dat kan hij niet doen
als hij getrouwd is.
De angst ligt als een klem op Voor
burg en Leidschendam.
PARIJS „Duitsland heeft geen nu
cleaire ambities, noch wat betreft het
bezit, noch wat betreft de macht om
over kernwapens te beschikken". Dit
verklaarde de Duitse minister van Bui
tenlandse Zaken, Willy Brandt, in een
toespraak voor het parlement van de
Westeuropese Unie in Parijs. Over Euro
pa's verdediging sprekend zei de Duit
se minister, dat wij aangewezen blijven
op de bijstand en de vriendschap van
de Verenigde Staten.
„Het Duitse volk," verklaarde hij ver
der, „is niet in spanning geïnteresseerd.
De Duitse buitenlandse politiek is zon
der omwegen en zonder bijbedoelingen
op handhaving en versteviging van de
vrede gericht."
Brandt zei verder, dat de Duitse rege
ring het voornemen heeft om het Duits-
Franse verdrag van januari 1963 nieuw
leven in te blazen. Ook met Italië, Ne
derland, België en Luxemburg, wil
Duitsland de nauwe samenwerking be
stendigen.
In het raam van haar Europese poli
tiek wil de Duitse regering ertoe bijdra
gen dat Gr.-Brittannië en andere EVA-
landen hun plaats in de Europese ge
meenschap vinden. Voor beide kanten
(zowel EEG als Groot-Brittannië) zal
toetreden van Engeland tot de gemeen-
ADVERTENTIE
heel wat lekkerder!
KAAP KENNEDY De V.S. hebben
woensdag vanaf de basis Kaap Kennedy
een vliegend laboratorium met aan boord
insckten, planten, bacteriën en zaden ge
lanceerd, om de invloed van straling en
gewichtloosheid op levende cellen na te
gaan. De Bio-satelliet", die de eerste is
in een serie van zes, zal drie dagen om
de aarde blyven cirkelen.
De 424 kilo wegende satelliet, werd
met een tweetraps Thor-Delta raket ge
lanceerd.
Als de satelliet zaterdag naar de aarde
wordt „teruggeroepen" zullen vliegtui
gen met geweldige netten hem in de om
geven van Hwaii trachten uit de lucht
te plukken. In het geval dit niet slaagt,
zal hij door schepen uit zee worden op
gevist.
schap moeilijke problemen opwerpen,
die niet van vandaag op morgen opge
lost kunnen worden. Onderhandelingen
echter zullen voor een oplossing van de
problemen kunnen zorgen en die oplos
sing zal een zodanige zijn, aldus Brandt,
dat Engelands toetreding toch binnen
een redelijke tijd tot stand kan komen.
De Duitse minister van Buitenlandse
Zaken verheelde niet, dat er een levens
groot vraagstuk in Europa blijft be
staan nl. dat van het gedeelde Duitsland.
Wij zijn geen onruststokers, zei hij, als
wij blijven vasthouden aan het legitie
me doel van hereniging. Integendeel,
met Duitslands hereniging wordt een
haard van onrust opgeruimd.
BRUSSEL. Een straaljager van de
Belgische luchtmacht, een F 104-g, is
woensdagmiddag bij Bevekom, ten zui
den van Leuven, neergestort. De piloot
kwam hierbij om.
Het toestel behoorde tot een escadril
le dat uit Corsica kwam, na daar deel
genomen te hebben aan schietoefenin
gen.
Een dramatisch protest tegen de steeds erger wordende luchtvervuiling in
Amerika. De kerstman loopt hier met een gasmasker op door een van de druk
ste winkelstraten van New York. Het is een onderdeel van een campagne van
een organisatie die een oplossing voor het probleem van de luchtvervuiling
probeert te vinden.
DETROIT Ford Motor Company
en American Motors Corporation heb- j
ben bekendgemaakt dat zij personeel
moeten ontslaan, omdat er zich teveel
kendgemaakt, dat zij de produktie in
haar assemblagebedrijf in Kenosha
(Wisconsin) en in de carrosseriefa-
briek in Milwaukee tussen Kerstmis en
onverkochte auto's in de showrooms Nieuwjaar zal stopzetten. De produktie
van carrosserieën voor Rambler-auto's
zal ook van 19 tot en met 22 december
stilliggen.
Henry Ford II heeft bovendien ge
waarschuwd, dat de auto-industrie mis
schien gedwongen zal zijn de produktie
stop te zetten, tenzij de Amerikaanse
regering haar veiligheidsvoorschriften
voor auto's voor 1968 verzacht.
De voorschriften zijn „onredelijk,
willekeurig en technisch niet uitvoer
baar", zo zei Ford, de president van
de Ford Motor Corp.
Kort geleden had het hoofd van het
federale bureau voor verkeersveiligheid
de {lutomobielfabrikanten een lijst van
de 23 veiligheidsvoorschriften laten toe
komen waaraan de auto's van het mo
del 1968 moeten voldoen. De fabrikan
ten kunnen tot 3 januari bezwaren ken
baar maken waarna op 31 januari de
lijst definitief zal worden.
bevinden. Eerder hadden General Mo
tors en Chrysler al produktieverminde-
ringen bekendgemaakt.
Henry Ford II heeft op een persconfe
rentie gezegd, dat de produktiepro-
gramma's voor december en januari
met 22.000 auto's worden verminderd,
om de voorraden in overeenstemming
te brengen met het huidige verkoop
tempo.
American Motors heeft bovendien be-
ADVERTENTIE
Het Haagse provotariaat wil mee
werken aan het feest voor het „hun
sympathieke" bruidspaar prinses Mar
griet en mr. P. van Vollenhoven. De
provo's hebben het Algemeen Haags
Comité (A.H.C.) geschreven, dat zij
menen, dat het in ieders belang wense
lijk zou zijn ook de provo's bij de fees
telijkheden te betrekken.
WASHINGTON Bill D. Moyers, de
woordvoerder van president Johnson,
heeft zijn ontslag genomeni om uitgever
te worden van „Newsday", een op Long
Island verschijnend dagblad.
De 32-jarige Texaan, die beschouwd
wordt als de naaste medewerker van de
president, verklaarde met klem dat hij
„uitsluitend om familie-redenen" ontslag
had gevraagd.
Hij zal als perssecretaris van Johnson
worden opgevolgd door George Chris
tian, die ook uit Texas komt.
Moyers ontkende, dat hij ontslag nam
wegens ontevredenheid over de benoe
ming van Walt Rostow tot adviseur van
het Witte Huis voor politieke- en veilig
heidskwesties.
Moyers zei voorts, dat Jake Jacobson,
juridisch adviseur van Johnson sedert
april van het vorige jaar, het komende
jaar aftreedt om in Texas als advocaat
te gaan werken.
SALISBURY. Het hooggerechtshof
van Rhodesië heeft zeven Afrikanen ter
dood veroordeeld wegens moord op 18
september op een Afrikaanse vracht
autobestuurder gepleegd.
Het hof bevond de zeven schuldig na
een proces van drie weken, waarin de
politie beweerde dat de beklaagden lid
waren van een terreurbende, die het
land in het geheim met communistische
wapens was binnengekomen uit Zambia.
Een der veroordeelden reageerde zo:
„Het is beter te sterven dan te leven
in een land dat niet vrij is."
Tegen vijf der beklaagden werd af
zonderlijk ook nog de doodstraf uitge
sproken wegens wapenbezit. De andere
twee kregen daarvoor 20 jaar.
De zaak gaat nu automatisch naar het
hof van appel.
WARSCHAU. Bij Krakau ln Polen
zijn twee bussen, de een bezet met kin
deren, de ander met een theatergezel
schap, frontaal tegen elkaar gebotst.
Hierbij kwamen zeven mensen om het
leven en werden 25, waarvan 9 kinde
ren, gewond, zo meldt het Poolse pers
bureau PAP.
De doden waren allen leden van het
Krakause Rozmaitoscki theater, dat zou
optreden in de Poolse wintersportplaats
Zakopane. Het ongeluk gebeurde in een
haarspeldbocht.
De kinderen waren afkomstig van
een nabijgelegen jeugdcentrum.
Bij een ander ongeluk bij Bydgoscz ln
Polen reden op een gladde weg zes voer
tuigen drie bussen, twee vrachtwa
gens en een ambulance op elkaar ln.
Een persoon raakte hierbij ernstig ge
wond, aldus PAP.
JOHANNESBURG Zuid-Afrika zal
binnenkort grote hoeveelheden ruwe
aardolie kopen en heeft reeds een con
tract getekend met een aardoliemaat
schappij, zo is bekend geworden.
Het bericht hierover verscheen in Die
Burger, een dagblad in Kaapstad.
Volgens zegslieden in Johannesburg,
is het bericht ongetwijfeld waar. „Indien
het hele verhaal bekend zou worden, zou
het de Zuidafrikaanse belangen kunnen
schaden", zo verklaarde een zegsman
tegenover United Press International.
Volgens waarnemers, zullen de olie
leveranties Zuid-Afrika beschermen voor
tekorten die zouden ontstaan als de vei
ligheidsraad van de V.N. zijn fiat ver
leent aan de Afrikaanse eis de sancties
tegen Rhodesië met een olie-embargo
uit te breiden.
BOEDAPEST De Chinese premier
Tsjoe En-lai heeft tijdens een onder
houd op 9 december in Peking met ver
tegenwoordigers van de „Rode Garde"
sterke kritiek uitgeoefend op hun han
delwijze om geweld toe te passen in
plaats van te argumenteren. Dit heeft
de correspondent van het Hongaarse
officiële nieuwsagentschap M.T.I. uit
Peking bericht.
Inmiddels blijven in de Chinese hoofd
stad aanplakbiljetten verschijnen, waar
op, volgens het Hongaarse nieuwsagent
schap M.T.I., melding wordt gemaakt
van ernstige ongeregeldheden, in de
provincies en waarop plaatselijke par
tijcomités als de schuldigen aan de
NEW YORK. Mevr. John F. Kennedy
heeft verklaard, dat zij naar de rech
ter zal gaan en een „verschrikkelijk"
proces verduren, om publikatie van het
door William Manchester geschreven
boek over de dood van haar man te
voorkomen „totdat de privacy van mijn
gezin zal zijn beschermd"
In een van haar zeldzame verkla
ringen beschuldigt de voormalige „first
lady" de auteur die overigens door
de familie Kennedy zelf is uitgekozen
en zijn uitgevers, Harper and Row, en
het weekblad „Look" ervan, de „nor
men van eigendom en goed vertrouwen"
naast zich neergelegd te hebben.
„Ik ben er geschokt over, dat de
heer Manchester profijt zou trekken
van de emotionele toestand waarin ik
begin 1964 mijn herinneringen aan hem
heb verteld en ik ben er even geschokt
over, dat goed bekend staande uit
gevers commercieel voordeel trekken
uit zijn woordbreuk", aldus de verkla
ring. „Voor de auteur en uitgevers zal
dit boek slechts een voorbijgaand hoofd
stuk in hun werk zijn, maar mijn kin
deren en ik zullen er de rest van ons
leven mee moeten leven".
De uitgevers hebben eerder reeds ver
klaard. dat zij geen acht zouden slaan
op een dreigende rechtsprocedure en
het boek „De dood van een president"
volgens plan uitgeven.
Harper and Row wil het boek op 7
april laten verschijnen. Evan W. Tho
mas, vice-president van de firma, zei
dat aan deze datum de hand zou worden
gehouden.
De uitgeverij en het weekblad Look
is meegedeeld, dat mevr. Kennedy ge
rechtelijke stappen zou doen.
Het weekblad Look heeft voor onge
veer 650.000 dollar de rechten verkre
gen om afleveringen uit het boek te
publiceren vóór zijn verschijning. Voor
bijna 300.000 dollar zou het de serie in
Europa hebben doorverkocht, naar ver
luidt aan Paris Match, Der Stern, Epo-
ca en de Sunday Times.
„Wij gaan voort, de persen draaien
al", zei de hoofdredacteur van Look,
William Attwood, die zelf lange tijd be
vriend is geweest met de vermoorde
president. Hij verklaarde dat het „moei
lijk te zeggen" was waarom mevr. Ken
nedy bezwaren heeft tegen het manu
script.
Volgens goedingelichte zegslieden
hebben haar bezwaren betrekking op
bepaalde passages waaruit blijkt dat
sommige leden van de familie Kennedy
minder bewondering voor president Lyn
don B. Johnson voelen.
Manchester, die destijds door mevr.
Kennedy was verzocht het boek te
schrijven, omdat zij meende dat hij
verdraaiingen en sensatie zou vermij
den, weigert te zeggen of het manu
script inderdaad een weinig vleiend
beeld geeft van Johnson zoals hij was
vlak nadat zijn voorganger was ver
moord.
Volgens de Chicago Daily News is
mevr. Kennedy ontsteld over de weige
ring van Manchester om bepaalde
„hoogst persoonlijke en schrijnende her
inneringen" te schrappen.
kaak worden gesteld door de Rode Gar
de.
In de afgelopen dagen hebben zich
weer in verscheidene steden schermut
selingen tussen leden van de Rode Gar
de en arbeiders voorgedaan. In de stad
Tsjoeng-Tsjing zouden 18 personen zijn
gedood en 240 ernstig gewond bij een
grootscheepse vechtpartij op 4 decem
ber.
Volgens andere aanplakbiljetten die
in de Chinese hoofdstad zijn versche
nen, heeft premier Tsjoe En-lai aan
hen duidelijk gemaakt, dat de voor
naamste opgave van de Rode Garde is
tegen die machten binnen de partij te
strijden, die een „Bourgeois"-weg vol
gen, aldus M.TJ.
Tegelijker tijd kritiseerde hij de activi
teiten van „sommige afdelingen van de
Rode Garde" en deed hij een aanval
op Liao Tsjeng-tsji, een lid van het
centrale comité. Voorts veroordeelde hij
„bepaalde bevelen van de leiders van
de Rode Garde" in het westelijk district
van Peking en voegde eraan toe: „als
ik het leiderschap in het westelijk dis
trict van de stad hekel, betekent dit
niet dat het in de andere afdelingen
goed gaat, ook daar worden fouten ge
maakt".
ELTEN/EMMERIK Petras Domi
nas. de staatloze bendeleider, die onder
meer de leiding zou hebben gehad bij de
overval op een juwelierszaak op de Hei-
ligeweg in Amsterdam, is woensdag kor
te tijd aan de Duits-Nederlandse grens
geweest. Omringd door tv-camera's en
verslaggevers, werd hij met de negen an
dere bendeleden bij de grenspost Elten
geconfronteerd met zeven Nederlandse
getuigen, die hadden geweigerd in Dort
mund, waar het proces tegen de bende
wordt gevoerd, getuigenis te komen af
leggen. Dominas, en de broers Helmut en
Gerhard Balk, waren met handboeien
aan politiemannen geketend.
De „rijdende rechtbank" was omringd
door overvalwagens van de politie van
Dortmund naar Elten gekomen, waar op
50 meter van de Nederlandse grens de
confrontatie plaats had. Vijf van de ze
ven Nederlandse getuigen geloofden Do
minas te herkennen als de deelnemer aan
de roofoverval op de Heiligeweg die
heeft geschoten. Enkelen van hen ver
zwakten hun verklaring echter, door te
zeggen dat „alles destijds zeer snel was
gegaan". Ook was het niet onmogelijk
dat zij door kranteberichten en foto's la
ter waren beïnvloed.
De Westberlijnse procureur-gene
raal Hans Günther heeft bij de
bevoegde rechtbank een verzoek inge
diend strekkende tot postume vernieti
ging van het doodvonnis over de Neder
lander Marinus van der Lubbe (24),
die op 10 januari 1934 terechtgesteld
werd, omdat hij de brand in het ge
bouw van de Duitse Rijksdag zou heb
ben gesticht.
Dit verzoek sluit aan op de pogingen
welke de broer van de geëxecuteerde,
Johan M. van der Lubbe, reeds heeft
gedaan om herziening van het vonnis
te herkrijgen.
Marinus werd op 23 december 1933
in een spectaculair opgezet proces
door het Rijksgerecht in Leipzig we
gens „hoogverraad" en brandstichting
in de Rijksdag op 27 februari van dat
jaar, ter dood veroordeeld. De nazi's
gebruikten de Rijksdagbrand als ar
gument voor het verbieden van de
communistische partij en als uitgangs
punt voor een optreden tegen al hun
tegenstanders.
Deze uitspraak, die op een wet geba
seerd was die pas een dag na Van der
Lubbe's daad van kracht werd, behels
de tevens dat de beklaagde alle burger
rechten ontzegd zouden worden. Op 10
januari 1934 werd het doodsvonnis aan
Van der Lubbe voltrokken.
In zijn pleidooi voert de openbare
aanklager aan dat:
De berechting van Van der Lubbe
een politieke achtergrond had gehad.
De uitspraak tegen de beklaagde
in strijd is met het rechtsprincipe dat
een verdachte alleen krachtens die wet
ten gestraft mag worden, die op het
tijdstip van de daad rechtsgeldig zijn.
Voorts is het Kreisgericht (de
hoogste provinciale rechtbank) van
mening, dat het Reichsgericht een
grondig onderzoek naar de brandstich
ting in de Rijksdag op 27 februari
1933 heeft nagelaten. „Het is blijkens
dit onderzoek niet helemaal uitgeslo
ten, dat ook nazi's op de een of ande
re manier bij de daad betrokken wa-
M. v. d. LUBBE
slachtoffer
ren. Zo zou het mogelijk geweest kun
nen zijn dat Van der Lubbe als een
werktuig voor de opzet der nazi's ge
diend heeft.
Volgens procureur-generaal Gün
ther, was uit het door zijn bureau in
gestelde onderzoek gebleken dat vele
vragen t.a.v. de brandstichting en het
proces daaromtrent, onbeantwoord wa
ren gebleven. Alleen reeds daarom zou
in het geval van Marinus van der Lub
be de rechtsstaat-regel „in dubiis pro
reo" (bij twijfel uitleg ten gunste van
de verdachte) toegepast moeten zijn.
Verder stond op de daad zelf, volgens
het toen geldende recht een geringe
straf.
Reeds in 1955 had Johan van der
Lubbe om vernietiging van het
over zijn broer uitgesproken vonnis
verzocht, overeenkomstig de Westduit-
se wet betreffende schadeloosstelling
voor door de nazi's bedreven onrecht
op het gebied van het strafrecht. Dit
verzoek werd destijds wegens het niet
in acht nemen van de gestelde termijn
afgewezen. Pas een in 1965 door het
parlement in Bonn aangenomen aan
vullende wet, hief deze hindernis op,
zodat thans naar de mening van het
Westberlijnse openbaar ministerie niets
meer aan behandeling van het verzoek
in de weg staat.
De openbare aanklager zette nader
uiteen, dat er thans geen sprake
zal zijn van een herziening van het
proces omtrent de Rijksdagbrand,
maar dat het slechts gaat om een niet-
openbare procedure, waarbij moet wor
den nagegaan of het doodvonnis over
Martinus van der Lubbe naar de begin
selen van een vrije democratische
rechtsstaat gerechtvaardigd is.
Naar zijn persoonlijk oordeel, aldus
voegde hij hieraan toe, zou het dood
vonnis vernietigd moeten worden. Het
zou er dan op neerkomen dat Marinus
achteraf noch als veroordeeld, noch als
vrijgesproken beschouwd zou moeten
worden.
De vraag of na vernietiging van het
vonnis aanspraken op schadevergoe
ding gedaan kunnen worden zal later
en door een andere instantie behandeld
moeten worden, aldus procureur-gene
raal Günther.
MADRID Spanje heeft het Britse
voorstel om het geschil over Gibraltar
voor te leggen aan het internationale ge
rechtshof in Den Haag, verworpen. De
Spaanse regering kon er, naar in Ma
drid is meegedeeld, niet mee akkoord
gaan omdat het duidelijk in strijd was
met V.N.-resoluties, waarin dekolonisa
tie van Gibraltar werd aanbevolen en el
ke vertraging van dat proces veroor
deeld.
Spanje had volgens de bekendmaking,
onmiddellijke bespreking voorgesteld
van „bepaalde aangelegenheden" die
zouden kunnen leiden tot een snelle op
lossing van het verschil.
Engeland heeft, als bekend, de Spaan
se aanspraken op Gibraltar verworpen
en verklaard dat er geen twijfel bestaat
over zijn soevereiniteit over de rots.
