Ir. Mussert(!) torpedeerde Valleiplan
Amsterdam-Rijnkanaal bijna
via Veenendaal-Wageningen
Heftige debatten tussen
belangstellende steden
PERS MOET ZICH
AFZIJDIG HOUDEN
0
P
E
L
Yeenendaals gezin bij
Gouda ernstig gewond
VAN DER KOLK VEENENDAAL N.V.
Twee uitgaven vereniging
bevordering zondagsrust
CHEVROLET
AGENDA
HORLOGERIE
VAN MANEN
Ds. Vroegindeivey schrijft
in Veens Kerkblad:
Verkeersongeval in de sneeuw
Korter
Afwatering
Röntgenologiseh
onderzoek start
aanstaande maandag
Hoe schoon
Nieuw plan
Moeras
Sneeuw speelde
bromfietser parten
p,M' dL/
Oriënterend
Permanent FORD-show in showroom
V.A.B.
KIRPESTEIN
Yeenendaals
zakenman wint
Spaanse vakantie
Grote gift
f 10.000,- meer
Bijdragen hoger
Bejaardencontact
Straatjeugd
I itgeslapen
VRIJDAG 6 JANUARI 1967
ADVERTENTIE
VEENENDAAL Toen in 1952 met veel vertoon en feestgedruis de laat
ste sluis van het Amsterdam-Rijnkanaal in Tiel officieel in gebruik werd ge
nomen, zal er wel niemand meer gedacht hebben aan dat oude plan dat tegen
het einde van de jaren twintig de aandacht van de rond en in de Gelderse
Vallei liggende plaatsen had. Amsterdam zat al jarenlang te smachten naar
een rechtstreekse verbinding met de Rijn; om die te verwezenlijken had Wa
terstaat een drietal plannen gemaakt; het ene ontwerp liet de nieuwe water
weg van Amsterdam via Utrecht en Wijk bij Duurstede naar Tiel lopen, het
tweede hield 't op een verbinding via Vreeswijk en het derde plan was vooral
voor Wageningen aantrekkelijk, omdat het kanaal ontworpen was tussen Am
sterdam. Amersfoort, Veenendaal, Wageningen en Dodewaard. Niet zodra wa
ren die plannen bekend geworden of er ontstond een geweldig gevecht tussen
de steden die stuk voor stuk veel belang hadden bij de totstandkoming van
het kanaal dat hun grondgebied zou doorkruisen.
VAN WOUT BLAUWKOUS
De jaarwisseling is altijd weer een op
windende gebeurtenis. Eigenlijk wordt
de overstap van het ene in het an
dere jaar steeds enerverender. Nog
niet zo lang geleden bleef het uiter
lijk vertoon bij een bol, een flap en
de nodige kleine glaasjes, maar die
verschijnselen hebben we weer over
troffen. Bij het inruilen van negen
tienhonderdzesenzestig tegen zeven
enzestig hebben we gezamenlijk voor
twee miljoen laten schieten. Vuur
werk. Weggeschoten geld. Waar de
wetenschap op geen enkele wijze
mee is gediend. Maar vooruit, een
kniesoor die daar op let. De emns
van vandaag wil een knal en een
knetter. En zo lang dat niet gericht
is op een medepersoon mogen we het
zien als een onschuldig vermaak.
Inderdaad, twee miljoen is een forse
pet vol centen. Maar we mogen het
toch verantwoord vinden als ons volk
op deze wijze afreageert. Zonder het
gezag een optater te verkopen.
Hoewel het hier en daar gekomen is
tot een klein incidentje kon „politie
terugzien op een rustige avond",
meldde onze nieuwsleverancier.
Dit betrof dan onze omgeving. Naar
de mening van buur Bram had de
betreffende verslaggever deze mel
ding gerust in z'n duim kunnen laten
zitten want „geen incidenten is geen
nieuws". Het laten exploderen van
een jaszak met een enkel rotje mag
geen naam hebben. Zolang dit niet
in de uniformjas van een hoofdagent
gebeurt.
Ik kan het daar niet mee eens zijn.
Waarom is alleen de ondeugd het
vermelden waard? Volgens mij is het
een goede inzet van het nieuwe jaar
om ook de deugd in de krant te sig
naleren. Mogen tot in lengte van ja
ren dergelijke hoopvolle berichten tot
ons komen. Ik tel er graag de abon
nementsprijs voor neer.
Zoals ook voor de nieuwjaarsadverten
ties. Eén van de oude gebruiken die
ons zijn overgebleven. Neringdoenden
die nog nooit voor een stuiver aan
ons hebben geleverd, wensen ons
niettemin een gelukkig, soms zelfs een
gezegend, nieuwjaar. Er zijn er die
zich met hun helgroeten beperken
hot de cliëntèle, maar dat schrijf ik
toe aan de bescheidenheid van deze
soort middenstanders.
We zouden dat eens wederkerig moe
ten doen. We kunnen toch als niet-
zelfstandigen ook een wens per ad.
vertentie doen, in plaats van de tra
ditionele kaartjes? Ik wil er persoon
lijk 'es een jaar over denken: „W.
Blauwkous en echtgenote wensen al
hun geregelde en ongeregelde leve
ranciers een hogere omzet en lagere
prijzen."
De jaarwisseling is-tenslotte-hoogseizoen
voor de erkende koffiedikkijkers. Over
de hele wereld zitten de beoefenaars
van dit uitzonderlijke vak in de gla
zen bol te kijken. En wat zij daar
in zien opdoemen is zeer het over
denken waard, omdat men er door
gaans vele kanten mee uit kan. Mees
tal is het onheil. Waarschijnlijk is
dit het best-verkoopbare artikel. Een
scheepsramp op één van de oceanen
en een vliegramp daarboven. Een
staatsgreep, een nieuwe regering.
Een prinses die trouwt en een her
tog die voorlopig nog vrijgezel blijft,
waaruit zonder inschakeling van
het koffiedik kan worden opge
maakt dat deze twee niet samen de
boot ingaan.
Als je je een beetje op de vlakte weet
te houden is deze helderziendheid
niet zo moeilijk. Ik wil 'et bij wijze
van vrije-tijdsbesteding ook 'es pro
beren.
Het komt dit jaar tot een treffen tus
sen Veenendaalse bevolkingsgroepen,
en het gezag. (Op het slag van hal
lef negen, tieteralalom).
Er zal een zeer belangrijke verschui
ving plaatsvinden bij de plaatselijke
overheid (Als het hang- en sluitwerk
op tijd wordt geleverd j.
De Koningin zal er niet in slagen een
notaris te benoemen die geheel aan
sluit bij de persoon van diens voor
ganger (Waar vindt men een tweede
notaris wiens naam eindigt op
„aris"
Al het jeugdwerk, ongeacht richting
en overtuiging komt bij elkaar (Voor
één avond, bij de Volkskerstzang).
Veenendaal krijgt een nieuw station!
(Het is nog niet bekend of er witte
dan wel anders gekleurde pompen op
komen).
Vooraanstaande autoriteit zal in juli
heengaan (en enige weken later, of
bruingebrand, of blankgeregend weer
terugkeren).
U ziet het wat ons allemaal te wach
ten staat.
Bij alles zou ik vergeten u een gewoon,
ongerept, nieuwjaar toe te wensen.
Bij dezen dan alsnog. In plaats van
kaartjes en een advertentie.
Wout Blauwkous.
De door de voorstanders naar voren
gebrachte argumenten waren inder
daad niet gek: zo zou 't kanaal door
de Vallei de staat een aardig duitje be
lastinggelden sparen, het was n.l. tien
miljoen gulden goedkoper dan de ver
binding over Utrecht en Wijk bij Duur
stede.
Het stuk Betuwe Kissen Wageningen
en Dodewaard dat noodzakelijkerwijs
doorgraven moest worden was boven
dien veel korter dan tussen Wijk bij
Duurstede en Tiel. Alles bij elkaar
scheelde het Valleiplan de gravers een
stuk van 27 kilometer en dat lijkt ons
een niet te verwaarlozen brok minder
werk.
Natuurlijk had men in die dagen ook
al wel de beschikking over baggermo
lens en graafwerktuigen, maar zo gi
gantisch als tegenwoordig waren de
machinerieën toch niet. De route via
Utrecht en Wijk bij Duurstede leek een
voudiger, omdat dan gebruik kon wor
den gemaakt van het reeds bestaande
Merwedekanaal.
De voorstanders van het Valleiplan
waren echter van mening dat de ver
binding van het Merwedekanaal (nodig
om het kanaal aan te passen aan de
eisen die de steeds groter wordende
drukte stelde) even duur zou worden
als het graven van een nieuwe water
weg naar Amersfoort, om nog maar te
zwijgen van de opstoppingen die de
aanwezigheid van baggermolens, onder-
lossers en ander matereel in het Mer
wedekanaal zou veroorzaken. „Iedere
schipper zal huiveren bij die gedachte"
schreef het schippersblad „Schutte-
vaer", dat een vurige aanhanger was
van de Valleiplannen.
De schippers waren trouwens niet de
enigen die graag een kanaal via Wage
ningen zouden zien verschijnen. Ook de
grondbezitters in de Vallei hoopten op
een ministeriële beslissing die het ka
naal naar Wageningen zou brengen.
Met de afwatering van de Gelderse
Vallei was het veertig jaar geleden al
even bar en boos als tegenwoordig en
de boeren die er woonden konden tij
dens de wintermaanden in hun klom
pen rond de hooiberg varen.
De waarde van de grond in de Val
lei kon met minstens vierduizend gul
den per hectare toenemen, zo bereken-
VOOR VADER, MOEDER EN KIND
VEENENDAAL Maandag, 9 januari
wordt een begin gemaakt met 't door
lichten van de Veenendaalse bevolking.
Van iedere deelnemer wordt een rönt
genfoto gemaakt aan de hand waarvan
eventuele ziekten of afwijkingen aan de
borstorganen kunnen worden geconsta
teerd. Sedert het vorige onderzoek is
ruim drie jaar verstreken.
Aan de 19.000 personen is een oproep
gezonden. Werknemers van Veenendaal
se bedrijven, aangesloten bij de B.G.D.
worden apart onderzocht. Zij kunnen de
oproep vernietigen. Kinderen beneden
15 jaar hebben geen oproep ontvangen.
Het onderzoek neemt 3y2 week in be
slag. Het wordt gehouden in 'n scherm
beeldauto. Deze staat van 9 t/m 13 ja
nuari op de Markt; van 13 t/m 19 ja
nuari op de Koninginnelaan bij de Re-
hobothschool; van 19 t/m 23 januari
bij de Vredeskerk op de Kerkewijk;
van 23 t/m 30 januari bij de Sionskerk
in het Franse gat en op 30 en 31 ja
nuari bij het bejaardencentrum „De
Engelenburgh".
De wagen is van maandag t/m don
derdag in bedrijf van 1.30 tot 5.30 uur
's middags en van 7 tot 8.30 uur des
avonds; op vrijdagen van 9 tot 12 uur
's morgens en van 1.30 tot 4.30 uur 's
middags.
Per uur zijn 200 personen opgeroepen.
Voor een vlot verloop is het nodig, dat
strikt de hand wordt gehouden aan het
tijdschema. Als men op de op de oproep
aangegeven tijd beslist verhinderd is
moet men zo mogelijk wel dezelfde dag
komen in ieder geval op de op de op
roep vermelde standplaats.
Voor degenen die de gehele maand
januari verhinderd zijn is er nog gele
genheid op donderdagavond, 2 februari
om 9.15 uur op de Markt.
Mocht men geen oproep hebben ont
vangen en wel voor het onderzoek in
aanmerking komen, dan wordt men ver
zocht dit te melden aan de afdeling be
volking, Kerkewijk 16. Daar ontvangt
men ook graag de oproepen van de per
sonen die niet aan het onderzoek zul
len deelnemen.
den handige grondeigenaars, wanneer
met de aanleg van het kanaal tevens
de afwatering beter zou worden gere
geld. Amersfoort, Ede en Veenendaal
juichten de Valleiplannen uit volle
borst toe: hun industrieën konden er
alleen maar beter van worden en de
plaatsen zelf ook. In Utrecht hoorden
de vroede vaderen die opgewekte klan
ken schuimbekkend aan, vooral toen
bleek dat de minister van Waterstaat
ook wel oren ha dnaar de verwezenlij
king van het Valleiplan.
De Domstad was uiteraard zeer ge
baat met het Amsterdam-Rijnkanaal,
want men hoopte op een grote toena
me van het aantal industrieën langs
het Merwedekanaal.
In november 1928 belegden de aan
hangers van het plan Amsterdam -
Utrecht - Wijk bij Duurstede (voorna
melijk bestaande uit economen, han
delslieden en industrieën) een bijeen
komst, waarbij het Valleiplan de ene
vernietigende slag na de andere werd
toegebracht.
Men had zich voor deze ene zeldza
me keer zelfs weten te verzekeren van
de medewerking der natuurbescher
mers, want die zagen in de Valleiplan
nen een bedreiging van het fraaie moe
rasgebied, dat het Binnenveld toen nog
was.
De natuurbeschermer die op de bij
eenkomst het woord voerde prees zich
gelukkig dat de zakenmensen zo veel
oog hadden voor het schone in de na
tuur: „Hoe gelukkig dat de Vallei niet
in het tracé Utrecht-Wijk bij Duurste
de ligt, anders zou u een zware inner
lijke strijd moeten strijden; dit moor
dend duel blijft u nu bespaard!"
Wanneer de Vallei werkelijk in de
weg had gelegen zouden de Utrechtse
natuurvrienden-handelaars waarschijn
lijk geen moment gedacht hebben een
natuurbeschermer het woord te verle
nen
De natuurbeschermer barstte vervol
gens los In een lyrische beschrijving
van de schoonheden der Gelderse Val
lei. Hij deed het zo treffend dat de si
garen van de zakenlieden uitgingen van
ontroering; zelden zal een fabriekseige
naar zich zo één hebben gevoeld met
moeder natuur... Wat de Vallei alle
maal niet bezat op het gebied van bloe
men, planten, en vogels (hier aange
duid als „mekkerende hemelgelten",
dat sloeg op de snippen!) was enorm.
Overigens zat hier een grote kern
van waarheid in, want het Binnenveld
was inderdaad een prachtig stuk wilde
natuur. In de Wageningsche Courant
verschenen de ingezonden stukken aan
de lopende band, waarin voor- en te
genstanders van het Valleiplan elkan
der om de oren sloegen met spitse ar
gumenten.
Zo noemde een schrijver het Vallei
plan „de nekslag voor het Wageningse
pensionbedrijf", omdat de toeristen vol
gens hem uitsluitend naar Wageningen
kwamen om zich al plonzend door de
moerassige dreven van het Binnenveld
te werken. Onnodig te zeggen dat deze
scribent niet voor het kanaal was.
Van de zijde der Landbouwhogeschool
kwam ook nog de veronderstelling, dat
de studenten veel nuttige zaken konden
(en ook gingen) opsteken in 't Binnen
veld. Prompt reageerde een andere in
gezonden-stukken-schrijver met het te
genbericht dat hij nog nooit een student
in het Binnenveld had zien opereren!
De voorstanders leken inmiddels aan
de winnende hand te zijn, want behalve
de Amsterdamse gemeenteraad die
met 21 tegen 20 stemmen voor het
Valleiplan stemde was ook Water
staat gewonnen voor het nieuwe kanaal
via Amersfoort en Wageningen.
Toen verscheen ene ir. Mussert ten
tonele met een nieuw plan, dat nog
meer voordelen leek te bieden dan alle
voorgaande: hij ontwierp een kanaal
waarbij in één ruk van Amsterdam
naar Wijk bij Duurstede kon worden ge
varen, dus zonder hinderlijke sluizen.
Het plan van Mussert deed Wagenin
gen en Veenendaal definitief de das om.
In 1929 zetelde een nieuwe minister van
Waterstaat in Den Haag en die deelde
eind 1929 mee, dat het Valleiplan ach
teraf gezien toch te veel nadelen bezat
en daar verdwenen de schone dromen
van gq§nd die vierduizend gulden per
bunder zou stijgen.
De Amsterdamse raad sprak zich la
ter ook uit voor het plan Utrecht-Wijk
bij Duurstede (32 stemmen voor, 8 te
gen).
De natuurbeschermers konden ver
licht adem halen, zij het niet voor lang,
want de Geldersche-Overijselsche Ver.,
ging voor Landbouw kreeg ook haar
zin: de Vallei werd grondig verkaveld
en drooggelegd. Het resultaat kunnen
we nog steeds gaan bekijken: van het
mooie stukje moerasland is niets meer
over, rechte asfaltwegen doorsnijden de
weilanden en afgezien van het stukje
natuurreservaat „De Hel" en het door
de heer Schwartz zo enthousiast beheer
de reservaatje van de Jagersclub, vindt
u er geen lapje wilde gTond meer.
Eén ding is gebleven en dat is de wa
teroverlast. Ondanks alle verkavelingen
loopt het water de Valleiboeren nog
steeds in de klompen als het een paar
dagen hard heeft geregend....
RENSWOUDE Toen de heer Van
der H. donderdagavond van zijn werk
in Amersfoort kwam begon ter hoogte
van Blanken-Ploeg in Scherpenzeel door
het gladde wegdek zijn bromfiets te
slippen, met het gevolg, dat hij tegen
een auto botste. Met een paar gebroken
tanden en een hersenschudding is hij
naar huis vervoerd.
KELTUM y
en ita*l /////ff/
ADVERTENTIE
SOLA elite
HOOGSTRAAT 28
VEENENDAAL
VEENENDAAL In het Veens
Kerkblad heeft ds. A. Vroegindewey ge
reageerd op het artikel in ons blad van
dinsdag, waarin melding werd gemaakt
van het feit, dat de heer P. J. Weerd
uit Nunspeet, die ons eerder had laten
weten dat hij vrijwel zeker als jeugd
werkleider naar Veenendaal zou komen,
niet met de Hervormde kerk tot over
eenstemming was gekomen. De heer
Weerd deelde dit maandag aan onze re
dactie mee. Ds. Vroegindewey gaf hier
op desgevraagd commentaar, dat even
als de mening van de heer Weerd in de
krant werd afgedrukt. Het bericht, dat
aldus ontstond, is voor de predikant
aanleiding geweest om de volgende
woorden (wij citeren letterlijk) in het
kerkblad te publiceren.
In de pers verscheen deze week een
merkwaardig bericht onder grote kap
pen als: „Jeugdleider komt niet" en
dergelijke. Nu weet onze gemeente dat
we een jeugdleider zoeken. Met ver
schillende personen zijn hierover oriën
terende gesprekken gevoerd en die zul-
ADVERTENT1E
Kerkewijk 128
Veenendaal
Telefoon
(08385) 2244
Ten in de toekomst nog wel gevoerd
worden. Nu zouden we het zeer betreu
ren wanneer hierover in de pers zou
worden geschreven wanneer er geen be
paalde resultaten zijn bereikt. Dat heeft
ook geen enkele zin en dat werkt niet
opbouwend maar afbrekend. Het heeft
ook geen zin om de verschillende on
juistheden in het betreffende bericht te
gen te spreken. We willen er alleen dit
van zeggen: Voor een kerkelijk jeugd
werkleider wordt volgens de huidige re
gelingen geen subsidie gegeven door
welke overheidsinstantie ook. Daar heb
ben we vanzelfsprekend rekening mee
gehouden bij de opstelling van de be
groting. De bezwaren zijn dan ook niet
gekomen van de kant van onze kerke-
raad, maar van de hogere kerkelijke in
stanties op jeugdgebied. Deze wilden
meer zekerheid voor de jeugdwerkleider
voor het geval hij in de toekomst een
andere werkkring zou moeten zoeken.
Da,arom stelde men dat de Raad voor
het Jeugdwerk in onze kerk de akte van
aanstelling niet zou goedkeuren wan
neer de betreffende kandidaat zich niet
zou verbinden tot de studie voor cate
cheet of maatschappelijk werker. Een
en ander is doorgesproken met de heer
P. J. Weerd uit Nunspeet, die we zeer
gaarne in onze gemeente als jeugdwerk
leider hadden gezien, maar die me van
morgen schreef over „beëindiging van
de oriënterende gesprekken" over deze
zaak. Na het bericht in de krant was
deze brief voor ons geen verrassing
meer. Daar het in de bedoeling ligt nu
andere personen voor dit werk te bena
deren, spreken we gaarne de wens uit
dat de pers zich afzijdig houdt bij de
„oriënterende gesprekken" die dan ge
voerd moeten worden.
VEENENDAAL
CITY-MOTORS - IDR
Heden, vrijdag
SCHERPENZEEL:
Gebouw Philaletes 20 uur: Openbare
vergadering A.R.P. spr. minister Bies
heuvel.
Zaterdag 7 januari: 20.00 uur Oskadi
dansavond in zaal Boszicht.
BIOSCOOP
Luxortheater Veenendaal 19.30 uur:
„Frankie en Johnny".
Morgen, zaterdag
BIOSCOOP
Luxortheater Veenendaal 19.30 uur:
„Frankie en Johnny".
VEENENDAAL Opnieuw mag de
heer W. J. Veldhuizen zich de beste
landelijke verkoper van Singer wasau
tomaten en naaimachines noemen. Hij
behaalde de hoogste landelijke omzet in
deze branche en dit leverde hem als
beloning een vijf-daagse vakantie in
het Spaanse Malaga op. Gedurende de
zomermaanden bereikte hij met de ver
koop ook bijzonder goede resultaten.
Toen werd hij door de Singer Maat
schappij onderscheiden met een gouden
horloge.
VEENENDAAL Het Veenendaalse
gezin Van de Kuoy is woensdagavond
op de rijksweg Utrecht - Den Haag on-
j der de gemeente Zevenhuizen betrokken
geraakt bij een verkeersongeluk, dat
een ernstige afloop had. De heer A.
v. d. Kooy, die technisch hoofdambte
naar bij de gemeentelijke dienst van
Bouw- en Woningtoezicht is, reed met
zijn vrouw en zijn drie kinderen in een
personenauto, die omstreeks zeven uur
van achteren werd aangereden door een
vrachtwagen.
Toen het ongeluk gebeurde woedde er
een sneeuwstorm. Van de toedracht
worden verschillende lezingen gegeven.
Van de rijkspolitie te Waddinxveen ver
namen wij, dat de heer Van de Koöy
met pech te kampen kreeg, waardoor
hij zijn auto op de strook langs de rij
baan parkeerde. Daar zou hij zijn ge
grepen door de vrachtwagen, die na de
aanrijding dwars over de weg kwam te
staan. Hierdoor ontstond een kettingbot
sing, waarbij nog ongeveer acht auto's
waren betrokken.
Het Veenendaalse gezin werd naar
twee ziekenhuizen in Gouda overge
bracht. De heer en mevrouw Van de
Kooy zijn in het Sint-Jorisziekenhuis op
genomen. Twee van de drie kinderen
worden momenteel in het Diaconessen-
ziekenhuis verpleegd.
De toestand van de kinderen gaf, al
thans wat het 9-jarige dochtertje Carla
betreft, gisteren reden tot ongerustheid.
Haar twee jaar jongere broer verkeert
buiten levensgevaar.
De heer Van de Kooy liep een her
senschudding op. Zijn toestand, zo werd
ons door het verplegend personeel van
het ziekenhuis meegedeeld, is redelijk
goed. Zijn vrouw bracht het er minder
goed van af en blijft de aandacht van
de doktoren de eerste tijd nog behou
den.
ADVERTENTIE
;Bh p O Cl I Y T F 1 L*
Fa. J. F. Tak
RÜ Vi^ni 4A+\M-
W3A. A 1 tsa a A- ff/7-?T
Drog. Asg. Apoth.
Hoofdstraat 106
Telefoon 2576
jgS fji Pfr frrffi
De langst gevestigde
drogisterij te Veenendaal
r—-;•••
andere avonden niet altijd doe. en zit
fris en vrolijk de volgende morgen
in de kerk te zingen van de Daad
Gods."
Dit schrijft, in Hervormd Utrecht,
v is. M. Groenenberg, die niet bijzon
der op Kerstnachtdiensten gesteld is.
Wij zijn het met hem eens, aldus
„Spectator", temeer, daar de men
sen, die de Kerstnachtdienst bijwo
nen in de regel de Eerst-Kerstmor-
gendienst verstek laten gaan, met
als gevolg: een half gevulde kerk op
Kerstmorgen. Zo breekt het een het
ander af:
Twee halfgevulde diensten.
Dan kan men beter één goed-gevul-
de kerk hebben op Kerstmorgen!
Trouwens, de opmerking van bij
tijds naar bed te gaan, zou ik in
praktijk willen brengen voor iedere
zondag, die aanbreekt.
Men zit vaak slaperig in de kerk,
óf men moet zgn. uitslapen, vanwe
ge het late naar bed gaan. Dit is een
kwaad, dat veelvuldig voorkomt.
In de vrijgemaakte gereformeerde
kerk te Veenendaal werd een gift ge
collecteerd van 2785 gulden. Op een
bijgevoegd briefje was vermeld, dat
de gave moest worden bestemd voor
het orgel in de nieuw te bouwen
kerk.
De collecten voor de kerkvoogdij
der hervormde gemeente te Veenen
daal hebben in 1966 rond 10.000 gul
den meer opgebracht dan in 1965. In
1965 werd ruim 70.000 gulden inge
zameld. Het afgelopen jaar bijna
80.000 gulden.
Door deze stijging en de belang
rijke verhoging van de vrijwillige bij
dragen is het begrotingstekort over
1965 ruim weggewerkt.
De gewoonte getrouw worden deze
maand de formulieren voor vrijwillige
bijdragen 1967 aan de leden der her
vormde gemeente te Veenendaal ver
zonden.
Ook de chr. gereformeerde „Pniël-
kerk" te Veenendaal gaat het con
tact tussen de bejaarde gemeente
leden verstevigen door middel van
ontmoetingssamenkomsten. Per jaar
zal een viertal bejaardenmiddagen
worden verzorgd. De gemeente telt
ongeveer 170 leden boven de 65 jaar.
Onlangs kregen we een antiek
boekje onder ogen, waarmee de jeugd
van vroeger werd „becatechiseerd"
We kunnen ons zo voorstellen, dat de
jongens en meisjes vragen en ant
woorden in hun bolletjes stampten
en dan braaf op catechisatie opdreun
den.
Bijvoorbeeld de vraag:
Mogen de kinderen wel spelen op
de straat of met andere ondeugende
kinderen omgaan?
En het antwoord: Nee. want of
schoon lk evenzo verdorven ben, zou
ik daar nog meer kwaad leren.
En dan gaat het weer verder met de
vervolgvraag:
Wat leren de kinderen op de straat?
Waarop als antwoord moest komen:
Vloeken en vuile praat spreken.
Men had toen nog geen asfalt: En
dus ook geen asfaltjeugd. Misschien
een keienjeugd, spelend op kinder
kopjes. Vloekend en vuil pratend.
Maar ja, er waren ook nog geen in
stuiven.
Onder de bekende „Puntjes" van
Spectator in het Chr. Gereformeer
de „Om Sions Wil" trof ons een stuk
je onder de titel „De Hoofddienst".
„Voor mij blijft de hoofddienst de
Kerstmorgendienst. Daarmee be
doel ik niet, dat God daarin meer
tegenwoordig is en werkt dan in een
Kerstnachtdienst. Daar bedoel ik al
leen mee, dat mijn Kerstdagen al
thans feestelijker gestempeld wor
den, als ik op Kerstmorgen fris en
vrolijk ontwaak en naar de kerk ga
om daar feest te vieren, dan wan
neer ik 's avonds laat thuiskom en
de volgende morgen niet „verfrist
ontwaak" (psalm 3), maar wat lan
derig tenslotte uit mijn bed kom om
pas in de loop van de dag die.lan
derigheid te boven te komen.
Maar ik geef toe: dat is persoonlijk;
ik gun u graag uw Kerstnachtdienst.
Zing maar feestelijk, luister aan
dachtig, slaap vredig.
Maar ik ga tijdig naar bed. wat ik
VEENENDAAL De Nederlandse vereniging tot bevordering van de
zondagsrust en de zondagsheiliging, gevestigd te Ede, zond ons een twee
tal uitgaven ter recensie. Het eerste is een brochure, getiteld: „De rustdag-
viering een goddelijke instelling", het andere is een overzicht van de activi
teiten van de vereniging in de loop van 1966. Uit beide geschriften blijkt,
dat deze vereniging zich een duidelijke taak gesteld heeft in het tegengaan
van wat zij als ontheiliging ziet van de zondag. Op allerlei manieren wordt
getracht de zondag als rustdag te handhaven, of waar nodig, weer te her
stellen. De activiteiten van het bestuur worden ondersteund door ongeveer
6500 leden uit het hele land. die allen tenminste f 1,50 contributie betalen.
„Ook neigt de Here steeds weer de harten van mensen tot vrijgevigheid, o.a.
werd een gift ontvangen van tweeduizend gulden", aldus het jaarverslag.
De brochure begint met een uit
spraak van Origenes, een kerkvader
uit de tweede eeuw, die gezegd moet
hebben: „Het is een van de ken
merken van de ware christen, dat
hij de dag des Heren onderhoudt."
Men ziet in dit werkje de oorsprong
van de rustdag in Genesis 2 (schep
pingsordinantie) en het vierde gebod
van de decaloog. Men ziet een onlos
makelijk verband tussen de „rust
dag" en de „dag des Heren" een
directe verbinding met de godsdienst
dus.
Tegen het overheidsbeleid wordt
geageerd, als men handelt over de
zondagswetgeving, als eerst in de
„Nederlandse zondagswet van 1815"
volgens welke wet beroepsbezighe
den, openbare arbeid, handeldrijven
en het beoefenen van sport en ver
maak op zondag verboden was. In de
„zondagswet van 1953" laakt men,
dat daarin niet meer de betiteling
„dag des Heren" voor de zondag ge
bruikt wordt.
De zondag wordt erin op een lijn
gesteld met de andere christelijke
feestdagen en wat deze wet enerzijds
verbiedt wordt aan de andere kant
toegelaten, door de bepaling, dat de
burgemeester ontheffing kan verle
nen. „Aan gemeenteraden wordt de
bevoegdheid ontnomen in plaatselij
ke verordeningen verbodsbepalingen,
op te nemen, waarbij sportbeoefe
ning etc. op zondag wordt verboden.
Feitelijk wordt de zondag in tweeën
geknipt door de bepaling dat 's zon
dags na 13 uur politieke bijeenkom
sten en optochten in de open lucht
gehouden mogen worden."
Er wordt tegen de sportbeoefening
op zondag het een en ander aange
voerd. Men wordt in deze brochure
echter scherp als het gaat om „mo
derne opvattingen". De christelijke
sportbeweging heeft, aldus deze bro
chure, „de zondag opgeëist voor
christelijke sportbeoefening." Men
wijst er dan op, dat deze uitspraak,
gedaan door de gereformeerde predi
kant, ds. G. W. Rijksen uit Rotter
dam, in eigen kring protest opgeroe
pen heeft, „hetgeen o.a. het geval
was met prof. dr. J. Waterink, zij
het ook enigszins aarzelend en ver
goelijkend." Hierbij wordt dan een
zin geciteerd, die (menen wij) in het
Centraal Weekblad voorgekomen is.
Wij hebben indertijd dit artikel ook
gelezen, maar bespeurden niet zo
zeer aarzeling en vergoelijking, dan
wel milde ironie. Overigens wordt
deze zin ook aangehaald in het jaar
verslag, maar daar wordt ten eerste
een veel groter deel van het artikel
van professor Waterink geciteerd, en
ten tweede wordt hier in het geheel
niet gesproken over een eventuele
aarzeling bij de professor integen
deel het wordt als een duidelijke ar
gumentatie gebruikt. Zou dit verschil
verklaard kunnen worden door het
feit, dat de eerste maal, dat dit ar
tikel geciteerd werd, dit gebeurde in
een voor „eigen kring" bestemde
brochure, de tweede maal kwam
het voor in een protestbrief, gezon
den aan de Gereformeerde Vrouwen
verenigingen in Drenthe, waar een
inleidster volgens persberichten
nogal „moderne" opvattingen om
trent sportbeoefening op zondag ver
kondigd zou hebben? De laatstge
noemde aanhaling doet onzes inziens
professor Waterink meer recht, dan
in de brochure.
In de brochure wordt ook aandacht
geschonken aan problemen als de
„glijdende werkweek". Men acht het
„uitermate bedroevend" dat ook in
de kringen van de christelijke vakbe
weging de vroeger gehuldigde bezwa
ren tegen zondagsarbeid in toene
mende mate worden prijsgegeven.
Ook constateert de schrijver een
„verontrustende koerswijziging van
de gereformeerde kerken". In de sy
node van Rotterdam 1952/'53 werd
nog gesteld, dat „op grond van de
eis van Gods gebod al het mogelij
ke gedaan moet worden om de vie
ring van de dag des Heren tot haar
recht te doen komen." In 1966 spre
ken deze kerken zich uit, „dat ge
meenteleden zich niet zonder meer
aan de noodzakelijke arbeid mogen
onttrekken."
In 't jaarverslag 1966 zijn een aantal
brieven en antwoorden daarop afge
drukt, die de vereniging aan ver
scheidene instellingen geschreven
heeft. Telkenmale komt men op te
gen wat de leden van deze vereni
ging zien als schending van de zon
dagsrust. Een der zaken waaraan
aandacht wordt besteed was de
openstelling op zondag van de Inter
nationale Confectie- en Textielbeurs
„Intercontex", die in het RAI-ge-
bouw werd gehouden.
Alle binnenlandse deelnemers kre
gen een brief toegestuurd, waarin
gewezen werd op het belang van de
zondag als rustdag. Onder de (zes)
gepubliceerde antwoorden alle
adhesiebetuigingen zijn er twee
van Veenendaalse bedrijven, nl. De
Hollantor en P. Heij en Zn. N.V.
Eerstgenoemd bedrijf beloofde mee
te werken de sluiting van deze beurs
op zondag een feit te maken, terwijl
het andere bedrijf schreef, dat het 't
met grote lijnen met de inhoud van
de brief van de vereniging eens was,
maar eerst te laat had men geweten,
dat deze heurs op zondag geopend
zou zijn. Men had echter besloten de
eigen stand op de zondag te sluiten.
Voor belangstellenden zijn deze
twee uitgaven zeker de moeite
waard. Over de inhoud van de beide
werkjes willen we ons van oordeel
onthouden. Slechts een ding moet ons
van het hart: het viel ons op, dat de
genoemde brochure niet de naam
van de schrijver vermeldt. We zul
len dus moeten aannemen, dat het
gehele bestuur van de vereniging
voor de inhoud verantwoordelijk is.
C. I.
De beide werkjes kunnen aange
vraagd worden bij het corresponden
tieadres van de Nederlandse vereni
ging tot bevordering van de zondags
rust en zondagsheiliging. Const.
Huygensstraat 6, Bameveld.