Buurtvereniging gaat de
straatnaamborden sieren
neven
uit Let zuiden l)
Maagd Cunera
is in Limburg
onbekende
Wellicht in februari al
bouw school Amerongen
H
Straks ook nieuwe
chr. lagere school
Noodpostkantoor
wordt maandag a.s
in gebruik genomen
Allerhande in
Ouwehand
Weekagenda
Utrecht
Ds. Catsburg
vertrekt
n~tT~~n
TTTirJ
a
Julianastraat mocht geen
Koningin Julianastraat heten
Mist u
uw dagblad
DE VALLEI
Nu nog nijpend huisvestingsprobleem
l; n n
Voor beroep
bedank l
Mens van de oude steentijden
is nog lang niet uitgestorven
door
D. Philips
Bruin of grijs
Uitbreiding
U.S.O.-concert
uitgesteld
's Zaterdags 16.30-17.30 uur
Telefoon 4163.
Streven
Dammers in
competitie
C.P.B. Overberg
houdt
jaarvergadering
OBK krijgt nieuw
instrumentarium
Politie Resteren
zoekt getuigen
van aanrijding
Geen grote verhuizing
WOENSDAG 18 JANUARI 1967
RHBNEN Het bestuur van de buurtvereniging „Julianastraat" te Rhenen
gaat met toestemming; van B. en W. een versiering aanbrengen boven de beide
straatnaamborden in de Julianastraat. Een verzoek van deze enige Rhenense
buurtvereniging om de naam Julianastraat te veranderen in Koningin Juliana
straat, werd het vorig jaar door B. en W. van de hand gewezen. De buurtvereni
ging wilde door deze naamsverandering haar aanhankelijkheid ten opzichte van
het Koningshuis extra bekrachtigen. De tenslotte gekozen versiering, waarvoor
wel toestemming werd verleend, bestaat uit een blauwe wimpel van metaal met
in het midden een goudkleurige kroon, die boven de straatnaamborden zal wor
den bevestigd. De onthulling van de versiering, die waarschijnlijk uniek mag
worden genoemd in Nederland, vindt plaats op de dag, dat het nieuwe bejaarden
centrum ..De Tollekamp" officieel zal worden geopend.
Dezer dagen is pas bekend geworden
dat Ouwehands Dierenpark rijker is
dan het zelf weet. Bij de verkoop van
een kangoeroe (het moest een manne
tje zijn) werden de neuzen geteld. Ja,
het was zeker, dat de familie kangoe
roe bestond uitvader, moeder, en 2
zoons. Een van de laatsten kreeg de
leeftijd, dat hij lastig voor zijn ouders
zou kunnen worden en daarom óf
apart gezet moest worden, öf
moest verhuizen naar een ander dieren
park. Tot dit laatste werd besloten. Er
werd gecorrespondeerd met enkele tui
nen en al spoedig was de koop gesloten.
Tot grote schrik en daarna tot nog
groter vreugde bleek na de vangst, dat
de vermeende man geen man was,
maar een volwassen vrouw, die nota
bene al gezegend was met een welge
schapen jong. Maar ook -dat had ze
goed geheim kunnen houden, want bij
de geboorte is een kangoeroetje slechts
enkele centimeters groot en weegt on
geveer 5 gram.
Beren hebben de heerlijke gewoonte
een winterslaap te houden. In Ouwe
hands Dierenpark hebben een bruine
berin en een ijsberin zusterlijk naast
elkaar gelegen, gescheiden door een
stenen wand. Die winterslaap wil ook
weer niet zeggen, dat zij nooit de ogen
open doen, of dat zij al die tijd niets
eten of drinken. In die periode krijgen
de vrouwtjes hun jong. Bij de ijsberen
ligt de geboortedatum wat vroeger dan
bij de bruine beren en daarom heerst
er enkele maanden een geduchte span
ning om en bij de berenrots.
Nu is het wel zo, dat de heer Ouwe
hand veel blijer is met een wit, dan
met een bruin jong. Helaas is de hoop
op een wit jong voor deze winter ver
vlogen, want gisteren is de ijsberin uit
haar winterslaap ontwaakt en heeft
reeds een duik in het ijskoude water
genomen. Nu is het wachten op bruin-
tjebeer.
Dat bij Ouwehand niet alleen grote
katachtigen gehuisvest zijn zoals tij
gers, leeuwen, poema's en panters,
maar ook de lievere poesjes zoals de
siamezen, zal niet algemeen bekend
zijn. Doch reeds een vijftiental jaren
hebben de siamezen in het dierenpark
op de Grebbeberg reeds hun do
micilie. Rechtstreeks geïmporteerd uit
Siam waren het dus heus wel dieren,
die in een dierentuin thuis hoorden. Het
bevalt hun daar zo goed, dat de fami
lie zich steeds en onweerstaanbaar uit
breidt en velen een ander onderdak
moeten vinden. Ook thans is de katten-
familie zo groot, dat zij met recht uit
haar woning groeit. Thans worden en
kele jonge poesjes opgeleid om muizen
en ander schadelijk gedierte te verdel
gen.
STADSSCHOUWBURG
(Aanvang alle voorstellingen 20 uur)
Zondag 22 januari: Nederlandse Come-
die met „Virginia Woolf".
Donderdag 26 januari: Opvoering van
het Nationaal Ballet.
Vrijdag 27 januari: Opvoering van de
Opera „Cosi fan Tutte" van Mozart,
door de Nederlandse Opera Stichting.
Zaterdag 28 en zondag 29 januari:
„Madame Princesse" door Nieuw Rot
terdams Toneel.
TIVOLI
(Lepelenburg)
Woensdag 25 januari, 20.15 uur: Concert
door het U.S.O. o.l.v. Paul Hupperts,
m.m.v. Jan Bleumers en Jan Nicolaï,
viool en Charles Sheehuijzen, violoncel.
Werken van Vivaldi, Haydn en Bruck
ner.
GEBOUW VOOR KUNSTEN EN
WETENSCHAPPEN
Dinsdag 24 januari, 20.15 uur: Concert
door het Amadeuskwartet.
NEUDEFLAT N9
Donderdag 26 januari, 20 uur: Lezing
door de heer C. Buddingh: „Poëzie
van nw".
CINÉ-CAVE
(Oude Gracht 156)
Woensdag 25 januari, 21 uur: Café-
chantant en cabaret „Domei Domga".
PERSEPOLIS
(Werfkelder Oude Gracht
Zaterdag 28 januari, 20 uur:
eert.
205)
Jazzcon-
ONTSPANNINGSCENTRUM
LA GROTTA
(Werfkelder Oude Gracht 92)
Zaterdag 28 januari, 20 uur: A gogo.
RHENEN Naar wij vernemen van
het Comité Concerten USO Rhenen. is
het niet mogelijk gebleken het USO-
concert deze winter te doen plaats heb
ben. In verband hiermede is het uitge
steld tot in het najaar. Het ligt in_het
voornemen in het winterseizoen 1967/'68
twee concerten te doen houden. De data
van deze concerten zullen tijdig worden
bekend gemaakt.
De heer H. Bos, voorzitter van de
buurtvereniging vertelde ons, dat het
vorig jaar op het jaarfeest van de ver
eniging het voorstel werd gedaan om
de straatnaam te veranderen in "Konin
gin Julianastraat. „Alle aanwezige leden
stemden enthousiast voor.
De afwijzing van B. en W. komt ons
echter begrijpelijk voor, zodat wij ver
volgens een ontwerper opdracht heb
ben gegeven tot het vervaardigen van
een versiering voor boven de straat
naamborden, waarvoor wel toestem
ming werd verleend van gemeentewege.
In eerste instantie wilden wij de ont
hulling ervan doen plaatsvinden gelijk
tijdig met de terugkeer van de Rhenen
se bejaarden vanuit Veenendaal in het
nieuwe bejaardencentrum, maar bij na
der inzien hebben wij deze gebeurtenis
verschoven naar de datum van de offi
ciële opening van het bejaardencen
trum", aldus de heer Bos.
In de brief, gericht aan de buurtver
eniging „Julianastraat", waarin van
gemeentezijde afwijzend werd beslist
staat onder andere vermeld: In de ge
meente Rhenen zijn verschillende stra
ten genoemd naar leden van het konink
lijk huis, zoals bijvoorbeeld Julianastr.,
Beatrixstraat, Emmalaan en Prins
Bernhardstraat. Op het moment, dat de
ze straatnamen werden gekozen, was
onze huidige vorstin reeds koningin. Op
zettelijk is toen niet de titel van ko-
nigin aan de straatnaam toegevoegd,
omdat de huidige vorstin ook weer op
gevolgd wordt en wij dan te zijner tijd
ook een verzoek van de bewoners van
de Beatrixstraat kunnen verwachten.
Met de Prins Bernhardstraat is op
deze regel een uitzondering gemaakt,
daar de gemaal van de koningin te al
len tijde prins blijft. Uit het bovenstaan
de volgt, aldus de brief, dat er een ze
kere orde in deze naamgeving bestaat',
welke orde wij niet wensen te verbre
ken. Wij kudnen dan ook op Uw ver
zoek geen gunstige beslissing geven.
Verder wordt nog in de brief opge
merkt, dat verandering van de straat
naam dusdanige administratieve gevol
gen heeft, dat ook met het oog hier op,
dit niet verantwoord zou zijn. De brief
besluit met: „Aangezien wij echter be
grijpen, dat u de terugkeer van de Rhe
nense bejaarden feestelijk wilt opluiste
ren, geven wij u in overweging om het
zij een borstbeeld te laten vervaardigen
of een kroon boven de straatnaam te
laten aanbrengen."
BEL
tot I 7.30 uur 3550
na 17.30 uur
tot 19.30 uur 4163
VEENENDAAL
OPHEUSDEN —Dominee J .Cats
burg, hervormd predikant te Oplieus-
den, heeft geheel onverwachts het
beroep aangenomen, dat op hem was
uitgebracht door de hervormde ge
meente te St. Maartensdijk op het
eiland Tholen. Ds. Catsburg maakte
zondag vanaf de kansel bekend, dat hij
voor alle op hem gedane beroe
pen had bedankt, 's Maandags werd
bekend, dat de predikant het beroep
naar St. Maartensdijk had aanvaard.
Onder de gemeenteleden heerst een
grote teleurstelling over deze gang van
zaken rond het vertrek van ds. Cats
burg. De predikant zelf deelde ons des
gevraagd mee: „Ik kon me niet van
het beroep door de gemeente te St.
Maartensdijk los maken. Dit was er
de oorzaak van, t dat ik op het laatste
ogenblik mijn beslissing heb herzien."
Ds. Catsburg hoopt in juli in zijn
nieuwe standplaats zijn werkzaamhe
den te beginnen.
l fcj id
tóf. V.
mmm
AMERONGEN Het uitgebreid lager onderwijs in Amerongen wordt ge
kenmerkt door een sterke tegenstelling; enerzijds tekent zich het groeiende
aantal leerlingen gunstig af, anderzijds treedt de gebrekkige huisvesting op de
voorgrond. Dit laatste facet zal binnenkort tot het verleden behoren, want
aan de Ta^akslaan is reeds een begin gemaakt met de bouw van een nieuwe
semi-permanente school. Het bestuur van de vereniging „School met den Bij
bel" is al jaren bezig met de nieuwbouwplannen, die ook betrekking hebben
op de lagere school, omdat het oude gebouw aan de Gasthuisstraat reeds ge
ruime tijd te klein is en bovendien niet meer aan de eisen voldoet. Het school
bestuur maakt momenteel een werkzame periode door, want naast de nieuwe
Ulo waarvoor al veel werk is verzet, krijgt de bouw van een moderne lagere
school nu ook wat vastere vormen, al ligt de reliëring er van nog niet in
het verschiet. Al met al ziet het er naar uit, dat het christelijk onderwijs in
Amerongen binnen niet al te lange tijd voorgoed zal afrekenen met het ver
leden, want de laatste jaren moesten er vele problemen overwonnen worden.
Er werd les gegeven in het Dorpshuis, in de consistoriekamer en de vergader
zaal van de gereformeerde kerk en al sinds een jaar of tien in de woningen aan
Zandvoort, naast die van de secretaris van het schoolbestuur, de heer E. Bre-
vé. Nieuwe schoolgebouwen zijn daarom in Amerongen beslist geen luxe
Volgende maand hoopt men al met
de bouw van de nieuwe ulo-school aan
de Tabakslaan te kunnen beginnen.
„Het wachten is op de rijksgoedkeu
ring", vertelt de heer Brevé, al vele
jaren een trouw secretaris van het
schoolbestuur. „Verder is de zaak hele
maal rond, ik heb de stille hoop dat
we nog in juni kunnen gaan draaien".
Overigens lag het aanvankelijk in de
bedoeling om in september van het vo
rig jaar al met de bouw te beginnen.
„Om technische redenen is het daar
niet van gekomen", zegt de secretaris,
die van mening is dat het uitgebreid
lager onderwijs in Amerongen goede
perspectieven heeft.
„Het wordt niks, zeiden de meiken
in het dorp, toen we in 1965 met dat
onderwijs begonnen, maar het liep heel
anders. We kregen direct al 45 leerlin
gen. Dat betekende twee eerste klassen
die noodzakelijkerwijs in het Dorpshuis
werden ondergebracht. Dank zij het
stichtingsbestuur kregen we de beschik
king over twee zaaltjes op de boven
verdieping. Niet ideaal natuurlijk...
want de kinderen hebben nogal veel last
van het lawaai dat in de gymnastiek
zaal beneden wordt gemaakt, als daar
les gegeven wordt. ,,Maar we redden
ons best..."
De plannen voor de stichting van een
ulo dateren al van 1946. „Plannen is een
groot woord", voert de heer Brevé aan
„het waren meer gedachten die bij het
bestuur leefden.
Op de ledenvergaderingen kwamen
ze steeds weer ter sprake. Voor de
bouw van een school was de tijd echter
nog lang niet rijp. Ook de inspectie van
Het onderwijs dacht er zo over. In 1963
hebben we onze kansen opnieuw beke
ken. We dachten toen dat we voldoende
leerlingen zouden krijgen..."
Er werd een definitief plan opgesteld.
Er kwam een ontwerp. En stuk grond
aan de Tabakslaan werd door het be
stuur van de gemeente overgenomen.
En intussen ging de ulo van start,
zonder dat er een gebouw was.
Aanvankelijk stelde het schoolbestuur
zich vanzelfsprekend de vraag waar het
gebouw het best een plaats kon vinden.
„Dat is een heel gehaspel geworden.
Eerst zouden we aan de Breelaan gaan
bouwen, dat kon later weer niet door
gaan en toen werd het, wat de ulo be
treft, de Tabakslaan. En straks komt er
een nieuwe lagere school aan de Prinses
Beatrixlaan".
Het streven van het schoolbestuur
blijft ondanks de bouw van de senii-
permanente ulo-school nog altijd ge
richt op de realisatie van twee perma
nente gebouwen naast elkaar: een lage
re school en een ulo.
„Dat is nog toekomstmuziek", is de
mening van de heer Brevé. Als plaats
voor de vestiging van de beide scholen
is inmiddels de Prinses Beatrixlaan be
paald.
Zoals gezegd, groeit het Christelijk
onderwijs wat het aantal leerlingen be
treft snel in Amerongen. Daarvan ge
tuigt de grootte van de ulo. In '65 werd
gestart met 45 leerlingen, die over twee
eerste klassen werden verdeeld. Nu is
het aantal al opgelopen tot 98. Er zijn
nu twee eerste en twee tweede klassen.
Vandaar dat secretaris Brevé alle re-
EDE De predikant van de oud-ge
reformeerde gemeente, ds. J. van de
Poel, heeft bedankt voor het beroep dat
op hem was uitgebracht door de ge
meente te Kampen.
De achterzijde (boven) en de voorkant
van de nieuwe semi-permanente U.L.O.
te Amerongen, die door een bouwbe
drijf uit Hardinxveld wordt gebouwd.
den heeft optimistisch te zijn over de
toekomst. Amerongen zal binnenkort
een eigen ulo-school hebben en naar 't
bestuur hoopt, over niet al te lange tijd
ook een nieuwe lagere school.
„Ik zal blij zijn als het zo ver is...",
lacht de heer Brevé tenslotte.
EDERVEEN De onderlinge dam-
competitie, die in Ederveen werd voort
gezet, leverde de volgende uitslagen op:
J. de KoningE. Hendriks 20; A.
van HunnikB. Post 11; S. Vierwin-
denB. v.d. Ziel 02; J. SlotboomG.
Vlastuin 11; A. WegenB. v. Beek
11; T. MiddelmanJ. Lagerwey 11.
zal
de
OVERBERG Donderdagavond
de Chr. Plattelandsvrouwenbond in
School met de Bijbel haar jaarvergade
ring houden.
Behalve de huishoudelijke aangele
genheden zullen er ook dia's worden
vertoond.
RHENEN Zaterdagmiddag 21 ja
nuari, vindt in' het „Eigen Gebouw" de
overdracht plaats van het nieuwe in
strumentarium, dat is aangekocht door
de muziekvereniging „O.B.K."
Iets in Midden-Limburg wekt herinneringen aan en asso
ciaties met Rhenen de heugenis namelijk aan de vrome
maagd Cunera. Bij het gehucht Heibloem ontdekte ik een
Cunerahoeve en in de de kerk te Buggenum aan de Maas
zag ik een gebrandschilderd venster met haar beeltenis, om
haar hals de shawl waarmee zij volgens de legende gewurgd
werd. De gedachtenis aan de Rhenense maagd zal ver
moedelijk in Brabant en Limburg verspreid zijn van Ber-
licum uit, waar haar overblijfselen in de Reformatietijd
heengevoerd werden door de Rhenense burger Botter om
via Kaathoven, Bedaf bij Uden en Heeswijk naar Helden
in Midden-Limburg gebracht te worden.
Op reizen door Brabant en Limburg viel het mij telkens op
en thans in Midden-Limburg wonende frappeert het mij
dagelijks dat het voorkomen van de mensen in beide pro
vincies verschilt van dat in het midden, westen en noorden
van ons land: de zuiderlingen zijn kort van gestalte, hebben
een brede korte schedel, een korte en brede neus, donkere
haren en bruine ogen, in tegenstelling tot de mensen in
andere gewesten met een lange fijne schedel, een smal ge
laat. grijze of blauwe ogen, blonde haren en een forse en
slanke gestalte.
De schoolboekjes noemen de Braban
ders en Limburgers steevast Frankisch
naar de traditionele rassenonderschei-
ding in ons volk van Friezen, Saksen
en Franken. De volkskundige Johan
Winkler schreef in 1888 in zijn boek
Oud-Nederland over die zogenaamde
Franken: „Zij zijn over het algemeen
wel blond, maar reeds velen hebben
bruin hoofdhaar en donkergrauwe of
bruine ogen. De huidkleur is dan ook
donker, bij velen enigszins naar het
lichte en matte geelbruin hellend. Hun
lichaamsvorm is middelmatig en le
vert weinig in 't oog vallende kenmer
ken op. Een frisse gelaatskleur „als
melk en bloed" vindt men bij de Fran
ken weinig, maar wel veel sluike haren
en grove gelaatstrekken.
De Franken zijn evenals de SaRsen
en veel meer dan de stuggeFriezen,
vriendelijk en zacht, goedhartig en gul
van inborst. Zij zijn veelal sterk aan
het oude gehecht, of liever weinig met
het nieuwe ingenomen. Ook zij beoefe
nen meer landbouw dan veeteelt (even
als de Saksen), drijven weinig koop
handel en geen scheepvaart ter zee.
Maar in het beoefenen van verschillen
de takken van nijverheid doen zij voor
de Saksen niet onder. De wiskundige
vakken vinden onder de Franken wei
nig beoefenaars, maar de schone kun
sten des te meer".
De anthropologen hebben sedert on
geveer 1900 deze simplistische ziens
wijze van Winkler die overigens zijn
tijd ver vooruit was, verbeterd en ver
vangen door een genuanceerder be
schouwing. Door onderzoekingen naar
lichamelijke kenmerken als schedel
vorm, hersengewicht, grootte, kleur
van haren, ogen en huid, geconsta
teerd dat ons volk uit twee rassen is
samengesteld: de langschedelingen
met grijze of blauwe ogen, behorend
tot het Noordse ras, en de breedsche-
delingen, bruin- of zwartharig met
donkere ogen, het Alpine-ras.
Duizenden jaren vóór de Germanen
kwamen, in de Steentijden, woonden
reeds mensen in ons land en deze oer-
bewoners zijn uiteraard niet zomaar
van onze bodem verdwenen, maar hun
afstammelingen leven, hoewel met la
tere stammen vermengd, nog steeds
in ons land. zodat men kan zeggen: de
mens van de oude Steentijden is niet
uitgestorven.
De hunebedbouwers bezaten reeds
dat langschedelige type, waren reeds
fors en lang van lichaamsbouw, blij-
KESTEREN Dinsdagmiddag vond
in de Nedereindsestraat te Kesteren
een aanrijding plaats, waarbij een per
sonenauto en een vrachtwagen waren
betrokken. De personenauto liep aan
zienlijke materiële schade op' Persoon
lijke ongevallen deden zich niet voor.
Aangezien beide betrokkenen, me
vrouw D. uit Kesteren en de heer S. V.
eveneens uit Kesteren, tegenover de
politie geheel verschillende verklarin
gen aflegden, worden eventuele getui
gen verzocht zich met de politie in de
gemeente Kesteren in verbinding te
stellen.
RHENEN Het Postkantoor aan het Fred. v.d. Paltshof wordt zaterdag
voor het laatst gebruikt. Al in de nacht van vrijdag op zaterdag wordt de
zaak verhuisd naar het noodkantoor op de Vismarkt, dat komende maandag
voor het publiek wordt opengesteld. Vanaf maandag kan men dus niet meer
naar het „Hof" voor postzaken, maar naar de „Markt".
Postdirecteur J. de Jong vertelde dat de verhuizing weinig om het lijf zal
hebben. In het noodgebouw is het nodige meubilair al geplaatst. Het is gloed
nieuw. Er zal maar heel weinig naar de Markt worden overgebracht.
Voor hoe lang het noodkantoor dienst moet doen is onder de huidige econo
mische toestand waarin ons land verkeert, niet te zeggen. In het gunstigste ge
val zal het drie jaar zijn.
Het nieuwe postkantoor wordt gebouwd op de plaats waar het oude slaat.
kens de opgegraven schedels en been
deren.
In het zuiden zijn overblijfselen ge
vonden van mensen met korte- ronde
schedels en van kleine gestalte.
De Germanen hebben beide rassen
niet verdreven of vernietigd, maar zich
in hun midden als heersers neergezet
en zich op den duur met hen verenigd,
zozeer zelfs dat zij in het zuiden in de
oudere bewoners onherkenbaar zijn op
gegaan.
De vóór-Germaanse volkselementen
bleven dus voortbestaan. Vandaar de
Alpinetrekken van vele Zeeuwen, Bra
banders en Limburgers. In het Drentse
volk leven uiterlijk herkenbaar de na
komelingen voort van de hunebedbou
wers. Eerst véél later trad Germaanse
invloed op in Friese, Saksische en
Frankische kenmerken, maar de on
derlaag van het Noordse en Alpine-ras
schemert er nog en soms heel duide
lijk doorheen.
Volledigheidshalve voeg ik hieraan
toe dat in het oosten van ons land, van
Zutphen tot Groningen, vele typen van
het Baltische of Faalse ras aangetrof
fen worden, herkenbaar aan de vier
kante schedel, het brede platte gelaat
en het overwegend rossige haar. Maar
dit ras kwam hier eerst tegen het ein
de van de prehistorische, deels zelfs in
historische tijden hier wonen.
Winkler karakteriseerde de zuider
lingen als vriendelijke kunstzinnige
mensen. Over hun godsdienst en die
van het Noordse ras hoort men vaak
beweren dat het koel-verstandelijke
Noordse ras bij intuïtie het eenvoudi
ge, heldere, ingetogen protestantisme
koos, dat immers alle effectbejag en
alle massa-suggestie door de zinnenbe-
korende schoonheid der kunsten wel
overwogen versmaadt om des te beter
in geest en waarheid de Heer te die
nen, maar de warmbloedige, lichtge-
voerde, hartstochtelijke gevoelsmen
sen van het Alpine-ras, hielden vast
aan
het katholicisme met zijn weidse
eredienst vol praal van plastische en
muzikale kunsten.
Deze evenzeer simplistische zienswij
ze is grondig en afdoende in 1930-1937
weerlegd door de juist overleden histo
ricus professor P. Geyl in diens
„kernproblemen van onze geschiedenis"
en in zijn voetspoor door professor L.
J. Rogier in zijn magistrale werk „Ge
schiedenis van het katholicisme in
noord-Nederland in de 16de en 17de
eeuw (1945). Zij stellen de vraag: „In
dien het Alpine-ras waartoe Romanen
en Kelten behoorden dan zulk een ster
ke affiniteit bezat tot het katholicisme,
waarom zijn dan de Schotten en Wal-
lisers, evenzeer Kelten, zo radicaal ge-
protestantiseerd
Voorts merken zij op dat het calvi
nisme in feite van Franse oorsprong is
en zoveel aan de Franse geest te dan
ken heeft. Verder vragen zij zich af
hoe de zo onzuivere Germaanse bevol
king van oostelijk Duitsland zo una
niem Luthers werd en daarentegen de
zuivere Germaanse «Westfalers en Rijn
landers in grote meerderheid katholiek
bleven. Ook wijzen beide historici op
de vele protestantse enclaves in katho
lieke streken en andersom.
Neen, de psychologische en ethnolo-
gische factoren geven geen afdoende
verklaring van deze feiten. Dat som
mige streken katholiek bleven of pro
testant werden heeft politieke, soms
economische oorzaken. Werd de vorst
of de overheid reformatorisch, dan ook
het volk, en omgekeerd. Destijds gold
het beginselCu jus regio ejus religio
Afbeelding van Sancta Kunera in het
Memorieboek van de Kunerabroeder-
schap te Kampen (1472). Daaronder
het kerkzegel van Rhenen 1450).
De maagd Cunera draagt shawl en
sleutel.
geld-
dat is: die het land regeert, bepaalt
ook het geloof. Ik neig er toe te stellen
dat het calvinisme het Noordse ras in
getogen maakt, het katholicisme de Al
pine-bevolking blijmoedig. Uiteraard is
dit een globale en ruwe kenschetsing.
De blijmoedigheid van de Alpine-
mens uit zich bovenal in het feestelijk
jaar. Het nieuwjaarsfeest begint als al
le oude feesten de avond of de dag te
voren. In stromende regen kwam za
terdagochtend een stoet van kinderen
in mijn woonplaats Heythuysen bij de
huizen zingen. Ik heb hun lied geno
teerd en door een geboren Limburger,
kenner van de gebruiken, laten veri
fiëren.
De tekst luidde:
Nujaor, Nujaor zeut (zoet)
't Verke hait veer veut (vier poten)
eine kromme rök (rug)
ich bin ziene vlök (spruit, kind).
(Bij de puntjes wordt de familienaam
genoemd).
Nujaor, Nujaor, audlandj
't Ketje hait zie gaot verbrandj
achter aan 't stertje
Vrouw gaif mich 'n örtje (oortje,
stukje)
Vrouw gaif mich inne cent,
den bin ich al kontent.
Hie woentj eine rieke man,
Dai get gaive kon (get is wat)
Gaift get, huotj get (houdt wat)
't Ange (andere) jaor nog ins get.
Ich kwaam hie aan geloupe
En zaag de schourstein rouke.
Of der niks gebakke is
Is der niks gebakke, gaift mich
den eine korf vol appele.
Is de korf te groèt,
Gaift mich eine volle sjoèt (schort)
Vrouw, vrouw, gaift.
Detj ge lang laift,
Detj ge riek en zalig wairtj! (wordt).
Opmerkelijk is het gebruik van de
woorden ich en mich. Er loopt een lijn
van Herdingen aan de Rijn in Duits
land via Meyel naar Belgisch-Limburg.
Ten zuiden en oosten van deze linie,
dus ook te Heythuysen, hoort men de
Duitse vormen: ich, auch, mich, dich.
Ook is opvallend het woord sjoèt, ls
schoot, schort, sj voor sch. Dit hoort
men ook te Barneveld, Voorthuizen.
Dr. W. van Schothorst schrijft hier
over in zijn proefschrift ,,'t Dialect der
Noordwest-Veluwe".
Ondanks het slechte weer bezocht ik
plaatsen in de omgeving om daar het
oudejaarst rekken en -zingen te zien en
te horen. In Hailen grabbelden de kin
deren bij de kerk na gezongen te heb
ben. Ook zagen wij gegrabbel van ap
pels en lekkers te Gvathem, Neeritter
en in het juweel van een
witte stadje Thorn.
stadje, het
Heythuysen, .4 jan. 196T,
D. Philips.
Straatje in het witte stadje Thorn.
