Kolonel van Legioen zette route uit (3000 km)
Nederlandse landzeilers gaan
de Sahara trotseren
Bar avontuur
in de
eindeloosheid
Techniek
Het een zeilwagen door de Sahara. Het zou de titel van een spannend jongensboek
kunnen zijn. Het verhaal van twee stoere kerels die een sportieve prestatie willen
leveren en daarvoor geen ontbering uit de weg gaan. Deze kerels bestaan. In de bos
sen rond Hilversum staat hun frêle zeilwagen te wachten op transport naar Colomb-
Béchar in Algerije, waar op 15 februari een fantastische rally van start gaat, dwars
door de woestijn over een afstand van 3000 kilometer. Er zijn maar twintig deelnemers
onder wie twee Nederlanders. De zachte, vriendelijke stem die ons nauwkeurig de
route schetst naar het Hollandse thuis-„kwartier" lijkt niet toe te behoren aan een
Sahara-bedwinger. Voor de goede orde herhalen wij nog even wat de stem heeft ge
zegd. Reactie„keurig. U heeft uw huiswerk goed geleerd".
Tekeningen
M Chirurg
Bekoring
Op wielen
De route
Voorbereiding
Trajecten
Dorpsgek 'r
ATLANTISCHE
OCEAAN
Canarische Eilanden
Fort Gouraud
Atar
akJouj t
St. Louis,
Dakar
zaterdag 11 februari 1967
„wy zullen kamelemelk moeten drin
ken wanneer ons die wordt aangeboden,
ook al ligt er een laag stof op. We zullen
ons natuurlijk ook moeten houden aan de
reglementen die de rally voorschrijft".
Casablanc
'infouchi
Tindouf
El Aioun
rbrtTHi
Nouakchott
Schaal
route
mis kunnen noemen tussen een held en
een dorpsgek. Ik vind het een geweldig
avontuur, maar om nou te zeggen waarom
ik het doe, dat is moeilijk. U zou het een
toeristische propagandatocht kunnen noe
men voor de Sahara."
In een Franse circulaire lezen wij dat
het een „barre tocht" belooft te worden.
De fysieke gesteldheid zal zwaar op de
proef worden gesteld. Veel hangt ook af van
de mentale instelling. Het leven in de
woestijn is Spartaans. De deelnemers zul
len in zandstormen terechtkomen, hun frê
le voertuigen langs moeilijke passages
moeten wringen, de huiveringwekkende
stilte ervaren en de brandende hitte voe
len op hun huid.
Woensdag 15 februari zal de grote start
zijn. Zestien mannen worden dan voor de
laatste keer geïnstrueerd. Het barre avon
tuur, dat bijna nergens meer voorhanden
is, gaan zij proeven tot in iedere vezel van
hun lichaam.
In vier ploegen van drie zullen z(j de ein
deloosheid binnenzeilen, zoekend naar de
wind die hen moet voortblazen naar het
zuiden. Met kaart en kompas gewapend
zullen zij in een rompje van 3,65 meter
de wieltjes in beweging proberen te hou
den. Zij zullen zich vaak eenzaam voelen,
verlaten, overgeleverd aan de dreiging van
een grillige natuur. Zij zullen elkaar uit het
oog verliezen en het spiegeltje moeten han
terenMaar zij zullen doorzetten,want
wie dit avontuur als de grootste gelukza
ligheid beschouwt, deinst niet terug voor
ontberingen.
„De techniek," zegt Kortenoever, „is de
zelfde als die bij het gewone zeilen. Voor
de wind wordt gekruist om voortdurend die
ruk in de zeilen te houden. Met ijszeilen
bereiken we soms snelheden van 80 90
km per uur. In Amerika heeft men eens
een topsnelheid van 140 km per uur ge
haald. Het interessante van deze sport is
spelen met de wind, de mysterieuze krach
ten proberen te ontdekken."
„Bij het Europees kampioenschap ijszei
len voelde ik aan mijn gezicht dat de wind
plotseling bezig was af te zwakken. Daar
profiteerde ik van door laverend over het
ijs te zeilen. Mijn tegenstander die voor
mij lag stond even later stil, want hij had
het niet gevoeld. Ik zeg altijd: het zeil is
de motor, het stuur heeft dezelfde functie
als de helmstok, de wind is je benzine en
de schootvoering is je versnellingsbak."
Op 15 maart zullen de zestien deelne
mers aan de raid terugkeren. Zonder land-
zeilers, want die zijn dan verkocht aan een
Franse staalfabriek ten behoeve van het
aldaar werkende personeel.
Op een zaterdagmorgen rijden wij naar
's-Graveland. „Na de stoplichten Leeuwen
laan volgen. Twee kilometer verder ziet u
een flauwe bocht. Onmiddellijk daarna
rechtsaf slaan. Pat is een hobbelige zand
weg. Na tweehonderd meter slaat u weer
rechtsaf. Aan het einde daarvan ziet u
mijn bungalow".
Eerste hoofdstuk van het jongensboek.
Een open plek in het bos. Opstallen, een
garage, twee auto's, een blaffende hond en
een soort blokhut aan het einde van een
smal pad.
De man in slobberbroek en trui stelt
zich voor: Kortenoever. Komt u binnen."
Wij herkennen de zachte stem. De huiska
mer met meubels die ogenschijnlijk niet
bij elkaar passen ruikt naar hars. Mevrouw
Kortenoever klein, voornaam, grijzend
haar staat bij de schoorsteen. In een
vierkant zwartberookt gat lekken gele vlam
men langs sissende houtblokken.
In de deuropening verschijnt een tweede
man, veel jonger maar evenmin sprekend
met de intonatie van de geharde avontu
rier. Hij draagt een korte plusfour, dikke
blauwe kniekousen en ferm schoeisel met
spekzolen.
naamde DN-type. Je kon hem meenemen
„on top of your car". DN is afgeleid van
„Detroit News", de naam van een blad.
Wat die krant ermee te maken heeft ge
had weet ik niet. Er was ook een werfje
dat zo heette. Enfin, in 1960 was die klas
se tot grote ontwikkeling gekomen. Ze had
den toen al duizend exemplaren van die
dingen."
In het midden van februari gaan twee Neder
landers, de 49-jarige architect C. Kortenoever en
de 25-jarige J. Copijn, van beroep boomchirurg,
in de westelijke Sahara van start voor een 3000
kilometer lange tocht met het vreemdste vervoer
middel dat men zich in de woestijn kan denken:
een xeilwagen. Zij zijn deelnemers aan de Inter
nationale Sahara-zeilwagenrally die onder Frans
initiatief wordt gehouden en die de zestien deel
nemers van Colomb-Bachar moet brengen naar
Nouakchott aan de Atlantische Oceaan.
Het verhaal van hun belevenissen zal vanaf
eind februari exclusief in ons blad verschijnen. In
het artikel dat vandaag verschijnt wordt de lezer
ingeleid bij de twee Nederlandse deelnemers aan
de zeilwagenrally en bij de merkwaardige sport
waaraan zij hun hart hebben verpand.
„Ik ontdekte een Amerikaans tijdschrift
waarin tekeningen van het type stonden.
Ik sprak erover met ir. Jan Loeff, die erg
enthousiast was. In „De Waterkampioen"
ben ik toen over dat ding gaan schrijven.
Het sloeg enorm in. Zowel van de Frie
se als de Hollandse kant bleek dat er een
geweldige belangstelling voor het ijszeilen
bestond. Ik maakte een in Europese ma
ten verbouwd model en ging ermee naar
Langweer in Friesland. Waarom juist daar
Ik kende ir. Tjeerd van der Meulen uit
Friesland en had contact met hem opge
nomen over de presentatie."
„De Friezen in het dorpje keken naar
het ding en staken hun enthousiasme niet
onder stoelen of banken. We gingen praten
in een cafeetje. We waren met z'n tienen.
Wat die Friezen in een korte tijd kunnen
klaarspelen is geweldig. Besloten werd,
dat de een de masten zou leveren, de an
der zorgde voor zeilen en de derde voor
schaatsen".
„Anderhalve maand later hadden we een
klasse. Inmiddels had ik de DN-LJszeilver-
eniging Nederland opgericht. In 1961 orga
niseerden we de eerste wedstrijd op d®
Langweerder Wielen. Elf deelnemers."
J. Copijn, oud vijfentwintig jaar, van be
roep boomchirurg. Hij glimlacht om onze
verbazing. „Ik opereer bomen, zorg dat ze
in leven blijven. Wist u dat niet? Er zijn
anders al heel wat verhalen over in de
krant verschenen."
De boomchirurg, koppelgenoot van de
49-jarige architect Kortenoever, praat met
een licht accent. Hij zegt in Duitsland te
zijn geboren.
Een kleine gedrongen gestalte in het ver
trek, die met Leo wordt aangesproken,
noemt Kortenoever een vrijbuiter. De vrij
buiter glimlacht bedachtzaam. Hij maakt
een blije, bijna kinderlijkeindruk. Zijn ver
haal bewijst echter dat ook in zijn geval
de schijn een bedrieglijk uiterlijk heeft.
Als kind was ik al geboeid door het ijs
zeilen. De Monnikendammers kenden vroe
ger het bordkloppen. Zij zeilden in bootjes
op sleden over het ijs naar wakken om
toch nog vis te kunnen vangen. Elke sport
is uit een beroep ontstaan. Daarom is het
ijszeilen een enorm leuke sport geworden.
Koningin Wilhelmina deed het ook op late
re leeftijd."
„Als jongen van een jaar of twaalf maak
te ik een ijszeiler van een strijkplank, een
paar schaatsen en een oude fok die ik
leende van mijn broer. Ik ging ermee naar
Loosdrecht, maar de meeste tijd besteed
de ik aan sleutelen en timmeren. Als ik
zeilde lag ik op mijn buik op dat ding en
ik stuurde met mijn voeten. Later ging ik
schaatsen. Ik werd gekozen in de selectie-
ploeg en reisde met Kees Broekman, Jan
Langedijk, Aad de Koning en Anton Huis-
kes naar Hamar. Ik was geen sprinter,
ben ook niet tot de top doorgedrongen,
maar ik heb wel een heerlijke tijd gehad.
Daarna vatte ik weer liefde op voor het
ijszeilen. Ik probeerde een klasse te schep
pen, een ijszeiler met een vleugelprofiel
naar Duits voorbeeld."
„In 1953 staken de Amerikanen de kop
pen bij elkaar en construeerden het zoge-
En meneer Copijn? Hij kleurt lichtelijk
wanneer wij hem zo plotseling in het ge
sprek betrekken. „Sinds tien jaar kom ik
hier aan huis. Ik ben met de hele opbouw
opgegroeid. Ik heb verscheidene tochtjes
meegemaakt. Verder hielp ik Kortenoever
bij het bouwen."
De heer Kortenoever, die een beetje ge
ïrriteerd vraagt of zijn zoon wil ophouden
met het uitleggen van de reusachtige Sa-
harakaarten op de grond, staat nu en dan
op als zijn geestdrift de overhand krijgt.
Het kan ook zijn dat het gesprek hem niet
snel genoeg gaat. Hij wil liever over de
expeditie praten en zo weinig mogelijk
over eigen prestaties.
Hij zegt: „Wij hebben nu 170 ingeschre
ven ijszeilers. Het zijn allemaal geweldig
uiteenlopende figuren. Daar is de inge
nieur, de dorpssmid, de monteur, noem
maar op. Het zijn allemaal mensen die in
teresse hebben voor enthousiaste activi
teit, die zelf wat willen maken. Ik geloof
ook dat dat de grote bekoring is. Iemand
die een ijszeiler kóópt houdt het niet lang
voL Ik ben ook in het buitenland aan het
werk gegaan. Het sloeg aan. Oostenrijk
stichtte een vereniging van de DN-klasse.
Zweden, dat binnen het jaar dertig ijszei
lers telde, Polen, Hongarije met tien ijszei
lers en Zwitserland".
„Op het ogenblik telt Europa 600 ijszei
lers. In Amerika is de klasse uitgebreid
tot 2000 zeilers. Vorig jaar vonden voor het
eerst de Europese kampioenschappen
plaats op de Neusiedler See in Oostenrijk.
Er waren zeven landen vertegenwoor
digd".
De man die met Leo wordt aangesproken
moet vertellen dat de heer Kortenoever
kampioen werd.
De architect wordt een beetje ongedul
dig. „Moeten wij nou niet praten over de
expeditie?" vraagt hij. Het klinkt niet on-
De heer Kortenoever
in actie in de zelf gecon
strueerde DN.
Een Unie internatio
nale Uszedler» vlak voor
de start van een belang
rijk kampioenschap.
Kaartje boven: dwars
door de Sahara loopt de
route van de barre tocht
van de landzeilers, drie
duizend kilometer van
Colomb-Béchar tot Nou
akchott.
Hiernaast: de heren
Kortenoever (49) en Co
pijn (25) by het zelfge
bouwde voertuig dat hen
3.000 kilometer door de
Sahara moet voeren.
vriendelijk maar wel beslist. Wij stappen
over naar de strandzeilers.
„Vier jaar geleden had ik een gesprek
met Koen Guelcher, de vader van „The
Flying Dutchman" en „The Flying Juni-
or"-klasse. Hij zei: je moet eens proberen
of het niet op wielen gaat. Die sport was
niet nieuw. Simon Stevin en heel vroeger
de Chinezen hadden er al mee gewerkt".
„Goed, in 1963 nam ik deel aan het Eu
ropese kampioenschap strandzeilen in
Sankt Peter boven Hamburg aan de
Noordzeekust. Ik had mijn wagen zelf ge
bouwd. Hij voldeed heel goed. Teddy Ben
son in Engeland bouwde mijn type uit. Er
werd een televisiefilmpje van gemaakt.
De reacties waren overweldigend. Er
kwamen duizend aanvragen binnen. De
DN-zeilwagen was geboren".
In Frankrijk, België, Duitsland en En
geland waren al jarenlang clubs van
strandzeilers aangesloten bij de „Fédéra-
tion Internationale de Sand and Land
Yachting". In 1905 beoefende Blériot de
zelfde sport. Daarom spreekt men in deze
sector niet van zeilers maar van piloten".
Architect Kortenoever ordent zijn papie
ren. Er klinkt duidelijk hoorbare vreugde
in zijn stem nu hij kan praten over het
waanzinnige avontuur dat hem en koppel-
genoot Copijn te wachten staat. Over de
uitgelegde kaarten op de grond loopt een
felrode streep. De route die straks twintig
„piloten" van twaalf zeilwagens zullen vol
gen. Vier Duitsers, vier Fransen, twee
Amerikanen, vier Engelsen en twee Neder
landers, die onder commando staan van
kolonel Du Boucher. Onder commando,
want de kolonel die de geestelijke vader
is van de 3.000 kilometer lange raid heeft
de organisatie militair aangepakt.
Dat blijkt onder meer uit de kleding
voorschriften. De kolonel, die een harts-
tochteiyk landzeiler is, gedoogt niet dat ie
dereen in zijn eigen pakje verschijnt. Nee,
de deelnemers krijgen een speciaal uni
form verstrekt dat in Parijs wordt ge
maakt.
De kolonel stichtte in 1966 het „Comité
d'Organisation du premier Raid Transsa-
harien de Chars Voile". Daarmee ging
voor hem een lang gekoesterde wens in
vervulling. Als commandant van het
vreemdelingenlegioen aan de noordelijke
Saharagrenzen, kenner van de woestijnen
en de volken die er leven, legde hij met
een zeilwagen in vijf dagen 750 kilometer
af door het onherbergzame gebied van
Mauretanië. Gedurende zijn veertienjarig
verblijf in de Sahara was hij de woestijn
al meermalen doorgetrokken op een ka
meel en per vrachtwagen. Hij leerde de
dialecten spreken van het Arabisch en
raakte bevriend met de nomaden van
Noord-Mauretanië en de beroemde „hom
mes bleus" aan de kust van dat land.
In zijn brein rijpte het grote avontuur
van een zeilwagentocht dwars door de Sa
hara van Colomb-Béchar naar Nouakchott.
Gelijk een veldheer betaamt, stelde hij 'n
plan samen dat tot in de kleinste details
werd uitgewerkt. Op eerdere tochten had
hij reeds talloze gegevens verzameld. Hij
had de reusachtige gebieden van de Saha
ra verkend met een vlakke stevige bodem,
waar ook gedurende 300 dagen per jaar 'n
fikse wind waait. Hij had de gedeelten be
zocht waar het zand zacht is, moeilijk be
rijdbaar en waar duinen de horizon marke
ren.
Kortenoever: „Aan de voorbereidingen
van deze expeditie heeft hij jaren gewerkt.
Die voorbereidingen kostten drieëneenhal
ve ton. Maar nu het bijna zover is, kun je
ook zien dat er niets aan het toeval is
overgelaten. Op 8 februari vertrekken wij
uit Nederland naar Parijs en de volgende
dag vliegen wij naar Colomb-Béchar. De
raid duurt een maand. Op 15 maart hopen
we Nouakchott te bereiken, niet ver van
o Cf £>Las Palmasï
de grenzen van de Spaanse Sahara. Wij
volgen de route van het Franse vreemde
lingenlegioen, de zogenaamde piste".
„Het zal de eerste en laatste keer zijn
dat wij deze tocht kunnen maken, want op
1 juli behoort het legioen tot het verleden.
Dan kan er dus niet meer worden geprofi
teerd van de militaire posten die kolonel
Du Boucher voor deze raid heeft ingescha
keld".
„Als u even deze kaarten wilt bekijken,
dan ziet u hier het eerste traject aangege
ven. Dat loopt van Colomb-Béchar in Al
gerije naar Tindouf. Dat is een afstand
van 1170 kilometer waarover we dertien
dagen hopen te doen. Vervolgens zeilen we
naar Fort Gouraud, een afstand van 900
kilometer. Duur van de reis ongeveer ze
ven dagen. Tenslotte in zeven dagen naar
Nouakchott, ook een afstand van 900 kilo
meter. Het is de bedoeling, dat we gemid
deld per dag 150 200 kilometer afleg
gen".
„Behalve de vloot van twaalf zeilwagens
rijden zes Landrovers mee voor het ver
voer van voedsel en reserve-onderdelen.
Deze Landrovers worden bij toerbeurt door
de piloten zelf bestuurd. Bovendien worden
de zeilwagens vanuit de lucht gevolgd
door twee Pipercubs. Raakt een zeilwagen
achter, dan zal de Pipercub dat onmiddel
lijk merken dank zij een doodeenvoudig
zakspiegeltje dat iedere piloot bij zich
draagt. Het is ongelooflijk wat dat spiegel
tje voor een uitwerking heeft. Het zonlicht
werpt als het ware een fonkelende robijn
op het vliegtuig over een afstand van 30
kilometer".
„Om de richting van het vliegtuig pre
cies te bepalen heeft iedere piloot ook een
soort sextant bij zich. Verder zijn we voor
zien van rookbommen en raketten".
„In geval van nood kunnen we het
wat het voedsel aan boord betreft vier
dagen uithouden, 's Avonds zorgt ieder
voor zijn eigen leeftocht. Het is de bedoe
ling dat we gaan jagen op wild. Dat wild
wordt geroosterd op een groot houtvuur.
We slapen in tenten die gegroepeerd staan
rond de tent van kolonel Du Boucher. Zo
heeft hij het gewild. We zullen Berber
stammen ontmoeten, karavanen langs zien
trekken en kennis maken met „les Hom
mes Bleus" die nu nog leven zoals in Bij
belse tijden".
„De Duitsers wilden er een wedstrijd
van maken maar dat vind ik zo stom.
Waarom nou een wedstrijd? Het gaat om
de sportieve prestatie. Om hun enigszins
tegemoet te komen hebben ze er toen maar
een rally van gemaakt".
De heer Kortenoever glimlacht verle
gen. Hij bladert in zijn papieren, zoekt
kennelijk naar iets dat hij ons geven wiL
„Weet u, u zou mij ergens het compro
-
4
