WAT WIJ GELOVEN
DS. H. J. H EGGER, GEWEZEN PRIESTER - GEEN ANTI-PAPIST
Gesprekken over principes met
vooraanstaande kerkelijke figuren
Kenmerkend voor ds. H. J. Hegger te Velp lijkt ons zijn eerlijkheid en joviale openheid in zijn
vragenbeantwoording. Dit houdt uiteraard niet in, dat hiermee ook juistheid van inzicht gepaard gaat.
Het betoog van de ex-priester zal hier en daar zeker wel aanvechtbaar zijn. Deze geestelijke is inter
kerkelijk en wereldwijd georiënteerd en heeft een strijdbaar karakter, zonder een uitgesproken vecht
jas te zijn. Ook is Hegger geen anti-papist, al leiden zijn publikaties soms tot deze gedachte. Het is
een interessante en leerzame bezigheid zich van zijn goedgeformuleerde inzichten op de hoogte te
stellen. Of hij gelijk heeft, daarover zal uiteraard verschillend geoordeeld worden!
Het werkterrein van ds. H. J. Hegger:
het Europees ex-priesterrefugium „De
Wartburg" te Velp.
Dominee Hegger, wilt u ons enkele biografische in
lichtingen verschaffen t
Ik ben in 1916 te Lomm in Nederlands Limburg ge
boren. Toen ik 12 jaar was, ging ik naar het Klein-
Seminarium te Haastrecht. Op 18-jarige leeftijd inge
treden bij de Paters Redemptoristen. Eerst proefjaar,
noviciaat. In dit jaar ingeleid in het kloosterleven.
Daarna tijdelijk gelofte, welke inhield: Gehoorzaam
heid armoede celibaat. Daarna 2 jaar studie filo
sofie te Roermond en 4 jaar theologie in Wittem. Na
3 jaar legde ik de eeuwige gelofte af en werd op 7
augustus 1940 tot priester gewijd. In 1941 was ik klaar
met de studie.
Waf houdt Pater-Redemptorist in
Zij hebben geen eigen parochie, althans niet in mijn
tijd. Het waren specialisten. Het kerkelijk recht ver
langt dat elke pastoor minstens om de tien jaar een
„missie" laat houden. Zulk een „missie" bestaat uit
een reeks geestelijke oefeningen gedurende minstens
een week. Het kernpunt van die week bestond uit de
preken van elke avond. Daar werden de zware onder
werpen behandeld, zoals: doodzonde, dood, laatste oor
deel en de hel. Wij, paters redemptoristen, waren ge
specialiseerd op dat terrein en werden dan door de
pastoors uitgenodigd om dergelijke „missies" te pre
ken. Wij werden dan ook wel de „donderpaters" ge
noemd. vanwege het ernstige boetekarakter van onze
preken.
Bleef u altijd in Nederland
In 1947 kreeg ik een verplicht te aanvaarden benoe
ming tot professor in de filosofie en de geschiedenis
van de filosofie te Tiete in Brazilië.
Daar brak u met de rooms-katholieke kerk
Op 8 juli 1948 ben ik in Brazilië uitgetreden. Van
tevoren had ik contact opgenomen met de methodis
tische kerk daar.
Waarom werd het de methodistische kerkt
Toen ik overtuigd raakte, dat de Reformatie de
enige mogelijkheid was voor mij, zocht ik in de tele
foongids naar een protestantse kerk. Ik vond alleen de
meth. kerk. Deze ving mij toen welwillend op en voor
zag mij van het nodige, want ik had geen enkele be
zitting. Als kloosterling bezaten wij niets. Als we op
reis gingen, kregen we behalve het reisgeld nog een
kleinigheid mee, voor onvoorziene omstandigheden.
Maar als we terug waren in het klooster, moesten we
alles weer aan de overste afgeven. Ik had zodoende
niet eens geld om een burgerpakje te kopen. Als ik
zonder steun van iemand anders zou uittreden, dan
zou dat voor mij betekenen, dat ik allereerst door dief
stal voldoende geld zou moeten proberen te krijgen om
burgerkleding te kunnen kopen; of als ik dat niet zou
willen, dan zou dat de hongerdood betekenen, daar im
mers niemand aan iemand in priesterkleding werk wil
verschaffen.
Hoe kwam u dan aan geld voor de overtocht naar
Europa f
Ik werd opgenomen in het internaat van de Metho
distische faculteit in San Paola. Ik vervulde spreek
beurten en ontving daarvoor het gebruikelijke hono
rarium. Ook kreeg ik steun van de diakonie van de
gereformeerde kolonie daar. Zodoende kwam ik aan
het nodige geld om naar Europa te gaan.
Een Nederlandse familie had mij uitgenodigd hen te
bezoeken. Daardoor kwam ik in contact met dg direc
teur van de Ned. Chr. school in Brussel. En hierdoor
kwam ik weer in aanraking met de gereformeerde
kerk van België. Eerst werd ik evangelist en later
predikant te Denderleeuw. Ik beëindigde mijn studie
aan de V.U. De eerste acht jaar publiceerde ik niet.
In 1957 verscheen „Mijn weg naar het licht". Hierop
kreeg ik veel reacties van gewezen, zoekende en over
tuigde rooms-katholieken. Het was moeilijk met deze
allen persoonlijk contact op te nemen, daarom beleg
den wij in 1958 een conferentie te Laren. Daar kwa
men toen plm. 65 mensen. Er werd besloten contact te
houden en een gestencild blaadje uit te geven dat om
de drie maanden verscheen. Er war nog een andere
Nederlandse ex-priester, die medewerking verleende.
Hoeveel abonnees had u toen?
Dat waren er 200. In die tijd kreeg ik een uitnodi
ging naar Zuid-Afrika. Ik maakte er een spreekbeur
tentournee van drie maanden. Toen ik afwezig was
nam mijn collega het besluit het blad te laten druk
ken. „In de Rechte Straat" telt nu 21500 abonnees.
Door dit verloop vroeg en kreeg ik studieverlof van
de geref. kerk. Bij het verder uitgroeien van het blad
kwam er een bestuur en later een stichting. Ik trad
uit het bestuur en ben nu predikant-directeur, in dienst
van de stichting. We zijn zojuist met een Engelse edi
tie begonnen van het blad.
Dat is dan een behoorlijke biografische informatie.
Wat acht u de kerninhoud van de bijbel?
De boodschap van vergeving van alle schuld, enkel
door genade. Als vrucht van het verzoenende werk
van Christus, die in onze plaats wou staan. Deze ge
nade wordt ons deel door het geloof.
Waarom was u als rooms-katholiek zo bang voor de
hel?
Omdat die hel ons steeds in de meest felle kleuren
geschilderd werd op catechismusles en in de preken.
Vooral de eeuwigheid van de hel maakte diepe indruk
op mij. En ik meen ook, dat op zichzelf deze predi
king van de hel niet onbijbels is. Integendeel, het
Evangelie is ondenkbaar zonder deze verwerping. Als
wij naar het kruis van Christus zien, dan blijkt wel
dat de zonde een vreselijke straf verdient.
Maar waarom was u dan zo bang om in de hel te
komen
Volgens Rome ontvangt de mens de genade, waar
door hij kind van God wordt, voor de eerste keer door
de Doop of door een volmaakt berouw, dat voortkomt
uit liefde tot God. Maar deze staat van het kindschap
Gods verliest de mens weer door een doodzonde. En
wanneer hij komt te sterven met -ien doodzonde op
zijn geweten, die hij niet heeft WILLEN biechten, dan
komt hij in de hel terecht.
Wat is dan een doodzonde volgens Rome?
Een vrijwillige overtreding van Gods gebod, in een
ernstige zaak en met volle kennis. Een dagelijkse zon
de is een overtreding van de wet Gods in een geringe
zaak, of in een ernstige zaak maar zonder voldoende
kennis of voldoende vrijwilligheid. De straf op de da
gelijkse zonde is het (tijdelijke) vagevuur; de straf op
de doodzonde is de (eeuwige) hel.
Voor welke doodzonde was u zo bang?
Volgens Rome is de overtreding van sommige ge
boden alleen maar dagelijkse zonde. Zo is bv. liegen
slechts dagelijkse zonde. De overtreding van andere
geboden is dagelijkse zonde als het over een geringe.
en doodzonde als het over een ernstige zaak gaat. Zo
bv. stelen. Weer andere geboden zijn altijd doodzonde,
zoals de zonde op seksueel gebied. Maar juist deze
zonde komt zó veelvuldig voor, dat in onze tijd de
priesters vaak in de preken als hun mening verkon
digden, dat negentig procent van de verworpenen in
de hel dat te wijten hebben aan hun zonde op seksueel
gebied.
Maar waarom was u nu juist zo bang voor deze
zonde
Vooreerst omdat ik een normaal mens was. Iemand
die op geen enkele wijze seksuele verlangens in zich
voelt opkomen, moet zich daar niet op beroemen,
want dan is hij abnormaal, tenzij hij van God de gave
der onthouding heeft ontvangen.
En vervolgens betroffen mijn angsten niet seksuele
daden. Daarvan kan een mens met een sterke wils
kracht zich vrij houden. Dat heb ik dan ook klaarge
speeld. Volgens Rome is echter ook reeds het vrijwil
lig behagen hebben in seksuele fantasievoorstellingen
doodzonde. En dat was voor mij een bron van angsten.
Als elke normale jongen en man komen seksuele voor
stellingen vanzelf in je naar boven. Dat is dan onvrij
willig en nog geen zonde, volgens Rome. Maar wan
neer je je gaat verlustigen in die voorstellingen of dro
merijen, en je doet dat vrijwillig en bewust, dan doe
je volgens Rome wèl doodzonde en verdien je daar
door de heL
Maar u behoefde toch niet vrijwillig en bewust deze
begeerten te koesteren?
Wanneer weet je precies of je wel of niet vrijwillig
behagen hebt gehad in zulke voorstellingen Daar
om was dit voor mij een bron van allerlei zielskwel
lingen, met onzekerheid en angst! In deze tijd denkt
men er veel gemakkelijker over en zal een priester
niet zo gauw meer spreken over een doodzonde.
Maar u kon toch altijd in de biecht vergeving krij
gen van de zonde?
Ja, maar voor een goede biecht was nodig een vast
voornemen om die zonde nooit meer te doen. En hoe
kun je van je zelf weten of je beslist nooit meer vrij
willig je wilt verlustigen in dergelijke vanzelf-opko-
mende dromerijen? Neen, omdat de biecht in laatste
instantie de mens verwijst naar zichzelf, naar zijn
eigen wilsbesluiten, daarom kan de rooms-katholieke
biecht geen echte zekerheid geven van de vergeving
der zonden.
Maar u had toch uit eigen vrije wil de celibaatsge-
lofte afgelegd. U kon dus rekenen op innerlijke strijd?
Dat is ook zo. En de moeilijkheden met het celi
baat zijn ook beslist niet de eigenlijke reden geweest,
waarom ik de kerk verlaten heb. Dat zou ik niet ge
kund hebben. Als ik „om de vrouw' de roomskatho-
lieke kerk zou hebben verlaten, dan zou ik mezelf niet
meer recht in de ogen kunnen zien. Ik zou daar psy
chisch aan te gronde zijn gegaan. Mijn geweten zou
mij dat altijd verwijten. En overigens is mijn psychi
sche geaardheid te radicaal. Ik zou een compromis
met mijn geweten niet kunnen verdragen. Ik zou mijn
eigen listigheid te snel doorzien.
Kan volgens u een rooms-katholiek zalig worden?
Als hij consequent de leer van zijn kerk zou volgen,
zie ik niet in hoe hij zalig kan worden. Immers het
concilie van Trente leert dat de begenadigde mens de
hemel moet verdienen door zijn goede werken, terwijl
juist Galaten 3 10 zegt: „Allen die het van werken
der wet verwachten, liggen onder de vloek'
Dus er icordt geen rooms-katholiek zalig?
Zeker wel. Velen nemen deze uitspraak niet conse
quent en verwachten hun heil eigenlijk alleen van
Christus. Neem bv. veel zogenaamde heiligen in de
rooms-katholieke kerk. Deze hadden een zeer sterk
zondebesef en waren overtuigd alleen door genade za
lig te worden. Verder is het ook zo dat je niet alleen
door de zuiverheid van de belijdenis, maar veeleer
door het geloof van je hart zalig wordt.
U zei straks dat Rome leert dat de begenadigde
mens zelf de Hemel moet verdienen. Ziet en zegt u
dat niet te eenzijdig? Immers, de moordenaar aan het
kruis had. geen goede werken en toch erkent ook de
rooms-katholieke kerk dat hij zalig is. Niet dan?
(De dominee kijkt verbaasd op en zwijgt even.)
Een dergelijke vraag heeft men mij nog nooit gesteld.
Ik moet er werkelijk even over nadenken Nu zal ik de
leer van Rome nog moeten verdedigen. (Hij denkt
even na.) Door de eerste rechtvaardigmaking, in dit
geval bij de moordenaar, ontvangt de mens de verge
ving der zonde en kwijtschelding van de zondestraffen.
Dan is het hier louter genade, geen verdiensten dus,
zoals u zei dat Trente als voorwaarde stelde om de he
mel te verwerven. Interpreteert u de rooms-katholieke
leer op deze wijze niet foutief, of op zijn minst nogal
overdreven eenzijdig
(De ex-priester strijkt een paar keer nadenkend
met de handen door zijn haren). Even prakkizeren
Wacht eens: prof. Schillebeekcx schrijft in zijn boek
„Maria, Moeder der verlossing", dat het geloof zelf
een verdienstelijke daad is, dus een goed werk waar
door men de hemel verdient. De goede moordenaar be
hoefde dus geen enkel ander goed werk te verrichten
om aan het vereiste van het concilie van Trente te
kunnen voldoen. Door zijn geloof verdiende hij de
hemel.
Hoe moet onze houding zijn tegenover Rome?
Het boek „Moeder, ik klaag u aan", onderscheidt
ten eerste de rooms-katholieke mens die wij vanzelf
sprekend liefhebben. Ten tweede de rooms-katholieke
kerk, waarin volgens Calvijn nog sporen van de Ware
Kerk te vinden zijn. Tenslotte het rooms-katholieke
stelsel, een bepaalde sociologische structuur, een
macht die het Evangelie steeds verder terugdringt.
Meent u dan dat het protestantisme zijn stelsels
niet heeft
Het rooms-katholieke stelsel is theoretisch .vastge
legd. De kerk leert dat zij een onfeilbaar gezag heeft.
Ook bij de protestanten vaardigt het groepsbewustzijn
wetten uit, maar die kunnen verlaten worden door
toetsing aan de bijbel. Dit is in de kerk van Rome niet
mogelijk, althans wanneer het onfeilbare uitspraken
betreft.
Waf vindt u het meest verkeerde van dit stelsel
Dat het gevoerd wordt in de naam van Christus.
Want de paus wordt de plaatsbekleder van Christus ge
noemd.
Kan een paus de hemel binnengaan, volgens u?
Waarom niet? Een paus kan te goeder trouw zijn
en in verootmoediging leven. Wij mogen niet veroorde
len. Het oordeel over de harten is aan God.
U heeft uw celibaatsgelofte verbroken. Dat is dus
een particulier ding. Gevoelt u dat niet als zonde?
Volgens de rooms-katholieke leer wordt een gelofte
steeds voorwaardelijk afgelegd. Dat is ook de reden,
waarom de paus van de geloften kan ontslaan. Vooral
de celibaatsgelofte wordt afgelegd binnen een bepaald
raam, een bepaald levenspatroon. Wanneer men door
veranderde overtuiging niet meer dat levenspatroon
kan aanhouden, dan vervalt ook volgens de roomska-
tholieke leer de gebondenheid aan die gelofte.
Een voorbeeld ter verduidelijking: Ik heb ook de ge
lofte afgelegd van gehoorzaamheid en van armoede
aan mijn oversten. Als ik nu nog aan die gelofte ge
bonden was, dan zou ik nog steeds voor elke financiële
uitgave verlof moeten vragen aan mijn overste en ik
zou ook geen enkele beslissing mogen nemen zonder
zijn toestemming.
Wordt in protestantse kringen de waarheid dan
scherper gesteld dan bij de rooms-katholieken?
Allerlei dingen die volgens de protestanten leugen
genoemd worden, zijn dat niet volgens Rome. Een van
de algemene beginselen van de rooms-katholieke zede-
leer is: Wanneer een ander uit de omstandigheden kan
opmaken dat ik geen waarheid spreek, dan is het geen
liegen meer. Een voorbeeld: Wanneer iemand bij mij
aanbelt en mijn vrouw doet open en deze bezoeker
vraagt of ik thuis ben, dan mag mijn vrouw gerust
zeggen, dat ik niet thuis ben, ook al zit ik genoeglijk
achter de kachel de krant te lezen. Want uit de om
standigheid, dat deze bezoeker geen afspraak heeft ge
maakt en zo maar beslag op mijn tijd wil leggen, moet
hij kunnen afleiden, dat mijn vrouw desgewenst geen
waarheid spreekt. Dan is het voor mijn vrouw geen
liegen meer. En vervolgens is volgens Rome liegen op
zichzelf slechts dagelijkse zonde, waarop als straf het
vagevuur staat. Van dat vagevuur kan men echter
weer bevrijd worden door aflaten enzovoort.
Nemen de protestanten dit dan niet te zwaar op?
Ik meen dat je de eeuwige dingen moeilijk te zwaar
op kunt nemen. Het gaat toch om een onherroepelijk
en nimmer eindigend geluk of ongeluk na dit leven!
Het gaat om de eer van een immens heilige God.
Maar bij Rome kent men toch de diepe devotie?
Wanneer de devotie zich richt tot de heiligen, kan
ze nooit diep zijn. Dan moet die devotie ergens in het
sentiment blijven steken. Helaas was in het verleden
de devotie van vele rooms-katholieken gericht op de
heiligen, vooral op Maria. Echte diepe devotie heeft
men altijd gevonden bij de „heiligen". Bij hen tref je
een verzonkenheid in God aan, die warm en weldadig
aandoet. En in onze tijd wordt in de rooms-katholieke
kerk steeds meer gewezen op de bijbelse vroomheid.
Ik denk b.v. aan het prachtige boek „Bijbelse vroom
heid" van prof. Grossouw en aan allerlei publikaties
van de bijbels-progressieve stroming in de rooms-ka
tholieke kerk. Ik heb nooit vergeten wat een professor
in de filosofie (dr. Boelaars) vroeger eens zei: „Bij
ons is er te veel angst voor de straf van God; bij het
protestantisme is er veel meer waarachtig religieus
besef, en diepe Godservaring."
Maar de rooms-katholieke kerk is toch wel streng
en serieus
Ja, aan de ene kant. Het is een kerk die wetten op
wetten stapelt en allerlei lasten oplegt. Denkt u maar
aan de verplichting-onder-doodzonde om 's zondags
naar de mis te gaan, om te vasten, geen vlees te eten
op vrijdag, enz. enz.
Maar aan de andere kant is die kerk toch ook weer
gemakkelijk en, al zal zij de carnaval in zijn uitspat
tingen niet goedkeuren, toch passen carnaval en ker
mis blijkbaar heel goed in het rooms-katholieke ge-
dachtenkllmaat.
Zijn de rooms-katholieken niet blijer in hun levens
opvatting dan de protestanten
Daar zit wel iets in. De rooms-katholieken hebben
een bepaald soort humor, die ik nog altijd prettig vind.
De protestanten lijken mij dan soms te zwaarwichtig.
Dat merk ik wel in ons blad. Zodra ik mij te buiten
ga aan een humoristische uitschieter, dan krijg ik brie
ven van protestantse lezers, die mij op de vingers tik
ken.
En hoe reageren de rooms-katholieke lezers daar
dan op
Het is merkwaardig dat rooms-katholieken allerlei
mopjes weten te tappen over hun eigen geloof, maar
ze kunnen het toch niet verdragen wanneer een niet-
katholiek dat doet over hun geloof. Daarom moet ik
helaas de humor in ons blad tot een minimum beper
ken. Dat vind ik jammer, want humor is zo gezond.
Het laat je de betrekkelijkheid zien van allerlei me
ningen. Het hoede voor nodeloze zwaarwichtigheid.
Vindt u bij de protestanten symptomen van een te
grote ernst
Ja, zoals ik al zei. Maar toch moeten we niet ver
geten, dat vrolijkheid iets anders is dan de vreugde
van het Evangelie. De vreugde om de vergeving der
zonde, om de gemeenschap met de levende Christus, is
van een geheel andere orde. Die diepe vreugde ont
staat slechts vanuit een besef van redding uit diepe
nood. Die diepe vreugde tref ik veel meer aan bij de
protestanten dan bij de rooms-katholieken. Ze zou ech
ter ook bij de protestanten nog veel meer zichtbaar
moeten worden. Dan pas zijn wij in staat om anderen
jaloers te maken naar de genadegaven, die wij onver
diend in Christus bezitten.
Sommigen noemen u een anti-papist. Is dat juist?
Het eigenlijke anti-papisme is een antihouding te
genover alles wat Rome is en doet. Enkel gebaseerd
op negatieve sentimenten. In die zin ben ik beslist
geen anti-papist. Ieder die eerlijk ons blad leest, zal
moeten erkennen dat wij schrijven vanuit een diepe
overtuiging. Wij keren ons ook niet tegen zonden of
fouten van bepaalde rooms-katholieke mensen, want
zonden van de ambstdragers van een kerk bewijzen
nog niet dat de leer van die kerk ook onjuist is. En
zonden treft men overal aan.
Wij trachten ook steeds om de rooms-katholieke kerk
eerlijk weer te geven in de drie stromingen die thans
daarin aanwezig zijn: de conservatieve, de bijbels-pro
gressieve en de humanistisch-vrijzinnige stroming.
Maar vanuit onze overtuiging, die naar wij menen op
de bijbel gegrond #is, kunnen wij wel eens fel zijn te
genover bepaalde dogma's en instellingen. Maar waren
de profeten ook niet fel? Was Christus niet fel? Zijn
wij gebaat met een zoetsappig C nristendom, waar
steeds meer water bij de wijn wordt gedaan?
Maar als„vader Brakel" met profetische felheid de
paus de anti-christ noemt, is dat dan ook vanuit dit
standpunt te verklaren
De Bijbel leert uitdrukkelijk dat alleen hij, die de
Vader en de Zoon loochent, de anti-christ is. Dit kan
de paus dus nog niet zijn!
U bent nu gereformeerd geworden. Is het u in de
gereformeerde kerk meegevallen
Dit is een vraag waar even over nagedacht moet
worden, wil het niet verkeerd begrepen worden. Ik kan
dit wel zeggen, dat ik soms de indruk krijg dat er
gereformeerde predikanten zijn die eerder geloven wat
een priester zegt, dan wat een ex-priester zegt, ook al
is die ex-priester nu hun collega-predikant. Als ik te
gen Rome stelling neem, wordt dat door deze mensen
onmiddellijk als anti-papisme beschouwd
Bent u tegen samenspreking
Natuurlijk niet. Ons blad is er een voorbeeld van.
Elke priester krijgt plaatsruimte om het aan te tonen,
indien wij naar zijn mening de rooms-katholieke leer
verkeerd hebben weergegeven. Maar dat niet alleen.
Elke priester kan ook met ons in discussie treden. En
dat gebeurt nu b.v. al maanden lang met een pater
uit Suriname, pater Schoffelmeer. Ik stuur hem ook,
als daar tijd voor is, van te voren mijn antwoord toe,
zodat hij kan nagaan of ik hem misschien verkeerd
heb begrepen.
Ik bedoel echter meer een gesprek onder vier ogen
of in het openbaar?
Ook dat juich ik toe. Immers wij zijn geroepen om
onze diepste overtuiging uit te dragen. Het is eigen
aan een overtuiging, dat men ook anderen daarin wil
laten delen. Ik ben echter wel eens bang, dat sommi
ge priesters niet helemaal eerlijk zijn, wanneer ze het
over ons hebben. Denk maar aan wat ik zei over de
rooms-katholieke opvatting over de waarheid. Een
voorbeeld: Een gereformeerde mannenvereniging in
Sneek had een kapelaan uitgenodigd. In de discussie
werd ook naar ons gevraagd. De kapelaan gaf als zijn
mening te kennen dat ik rancuneus zou zijn en dat ik
in ons blad de rooms-katholieke leer eenzijdig en on
juist zou weergeven. Daarop stond een van de man
nen-broeders op, die voorstelde ds. Hegger zelf uit te
nodigen. Dat is dan ook gebeurd. En ik heb er toen
zeer op aangedrongen wat zij overigens zelf al van
plan waren om ook de kapelaan op die avond uit te
nodigen. De kapelaan kwam echter niet, maar liet de
dominee meedelen: „Ik durf wel, maar ik kom niet,
want ik ben bang dat ik me niet kan beheersen en
driftig word, als ik ds. Hegger hoor sprekenKijk,
zoiets vind ik niet bepaald hoogstaand!
Vreest u niet dat u met uw geschrijf in „In de
Rechte Straat" een gezonde oecumene afremt?
Die mogelijkheid bestaat. Als men echter ons blad
goed leest, hoeft dat niet zo te zijn. Ik durf zelfs be
weren dat veel protestanten door het lezen van ons
blad het rooms-katholicisme beter leren zien. Er heer
sen bij vele protestanten misverstanden omtrent Rome.
Waf vindt u van de bladen ,JDe Nieuwe Linie' en
,J)e Bazuin"?
Ik heb wel sympathie voor „De Nieuwe Linie".
Vroeger ook wel voor „De Bazuin", tegenwoordig niet
maer. Zij gaan wel heel erg vrijzinnig worden.
Waf vindf u van de nieuwe catechismus?
De weergave van de reformatie daarin viel mij te
gen. Volgens mij geeft de nieuwe catechismus de zie
kelijke kant aan van de leer van de reformatie. Ik zou
ieder willen aanraden het boek van Van Ruler te le
zen: „Reformatorische opmerkingen in de ontmoeting
met Rome". Van Ruler is zeer knap en analyseert
diep. Toch schrijft hij begrijpelijk.
Waf vindt u dan de kernpunten in de leer van de
reformatie
De reformatie verlegt de zekerheid des heils naar
iets en naar Iemand buiten ons, nl. naar de belofte
van Jezus Christus, dat een ieder die in Hem gelooft,
het eeuwige leven heeft. In deze belofte wordt echter
tegelijk de subjectieve pool van de heilszekerheid aan
gegeven, nl. het geloof waarlangs en waarmee wij de
belovende Christus bereiken. In die belofte van Chris
tus komt het heil als het ware tastbaar, grijpbaar-
dicht bij de mens, die door Gods Geest wedergeboren
wordt tot het geloof.
Dus u meent dat tn protestantse kringen men niet
meer zoekt in zichzelf, om een grond te vinden?
De leer van het protestantisme is in elk geval, dat
wij ons heil buiten onszelf in Jezus Christus moeten
zoeken. Volgens Rome echter moet de mens zijn zeker
heid des heils zoeken in het besef dat hij zich van geen
doodzonden bewust is, of althans de bedreven doodzon
den met een waarachtig berouw beleden heeft in de
biechtstoel. Rome zoekt de zekerheid van de vergeving
der zonden in de mens zelf. Daarom leert Rome ook
consequent, dat de mens geen geloofszekerheid kan
hebben van zijn eeuwig heil, tenzij via een speciale
openbaring, maar niet langs de weg van de belofte
van Christus, zoals dat bij de reformatie wordt ge
leerd.
Dus een protestant hoeft niets in zich te hebben
(Dominee Hegger schiet even ir de lach). Natuur
lijk. De mens wordt niet behouden langs de weg van
een dood geloof maar door een levend geloof, dat zich
uit in de werken der liefde. Ook lezen wij telkens in
de bijbel, dat het zaligmakende geloof gepaard gaat
met verbrijzeling des harten en waarachtige zelfaan
klacht. Enhier bestaat het gevaar, dat protestan
ten daar zozeer de nadruk op gaan leggen, dat ze de
grond van de heilszekerheid toch weer gaan zoeken in
zichzelf endan weer de rooms-katholieke onzeker
heid en onrust naderen.
Hoe vindt u het geloofsleven bij de rooms-katholie
ken?
Dat ia bij hen in doorsnee oppervlakkiger dan bij
de reformatorische gelovigen. Dat is mijn ervaring
Bent u kerkistisch?
Stellig niet. Ik ben gereformeerd, door een samen
loop van omstandigheden, maar het had ook iets an
ders kunnen zijn!
Baptist b.v. als Bunyan?
Nee, dat juist niet! Ik meen beslist dat de kinder
doop bijbels is.
Bent u tegen gezangen of een nieuwe vertaling?
Een goed gezang is niet verkeerd en een vertaling
is geen grootheid in zichzelf. De rooms-katholieke kerk
heeft eeuwenlang dezelfde vertaling gehandhaafd, na
melijk in een dode taal, het Latijn. Oorspronkelijk
moest dat wel een goede vertaling geweest zijn. De
vertaler, Hieronymus, was een vroom kerkvader.
Hebt u bezwaren tegen vaccinatie?
Ik ben er niet op tegen. Maar in het geval Elspeet
had de pers een betere voorlichting moeten geven. Ze
had meer respect moeten tonen voor deze ouders, die
menen uit gehoorzaamheid aan God het risico te moe
ten dragen van eventuele kinderverlamming. Dat zijn
toch immers ook vaders en moeders die het beste
voor hun kinderen wensen. Het moet hen toch diep
pijn doen, te menen dit risico voor hun kinderen te
moeten nemen. Ik wilde wel dat we in Nederland meer
van zulke principiële mensen zouden hebben. Ons land
zou er wèl bij varen. Waarachtig Godvrezende men
sen zijn een zegen voor een volk.
Tijdens de kwestie-prinses Irene vonden wij dat utc
blad daar echt speculatief abonnees mee probeerde te
ivinnen, op een onsportieve, bijkans ongeoorloofde wij
ze. Hoe verdedigt u dit?
Ik was ergens echt verontwaardigd over de rooms-
katholieke propaganda in Spanje, waarvoor onze Prin
ses zich liet gebruiken. Als ze alleen maar rooms-ka
tholiek geworden was, was het nog tot daaraan toe. Ik
moet zeggen dat de rooms-katholieke kerk in Neder
land zich hiervan distancieerde. De uitwerking is me
dan ook meegevallen.
Waf vindf u van de N.C.R.V.?
Deze vereniging dreigt steeds meer wereldgelijkvor-
mig te worden. Zij wil het Evangelie naar de wereld
toebrengen, maar velen menen, dat zij daarbij teveel
de wereld binnenhaalt binnen haar eigen program
ma's. Wij moeten midden in de wereld staan, zonder
echter van de wereld te zijn. Ik geloof ook dat de bui
tenkerkelijke daar tenslotte toch het meeste respect
voor heeft. Ik kan dan ook volledig begrijpen dat velen
roepen om een meer Evangelische Radiovereniging.
En er zijn ook pogingen gaande om tot de oprichting
van zulk een vereniging of stichting te kom®*'.
Ha* denkt u over het racisme?
Elke vorm van discriminatie is in strijd met Gods
woord. Maar de apartheidspolitiek wanneer die een
voorlopig karakter zou dragen, als overgangsstadium,
dan zie ik niet in, dat dit ongeoorloofd zou zijn. Zelfs
iemand als ds. Naudé Beyers van het bekende Chris
telijk Instituut in Zuid-Afrika. schreef in zijn blad
„Pro Veritate' van aug. 1966: „Dat die gedachte van
„apartheid" als 'n moontlike oplossing van die rassen
problemen in ons land sekere verdienstelike elements
mag bevat wat ook deur Christene beaam sou kan
word, wil ons nie ontken nie. Die Christen kan om
egter alleen onder die grootste voorbehoud met die
apartheidsgedagte as sodanig vereenselwig"
Ik ben het met „dat grootste voorbehoud" eens.
daarom mag de apartheidspolitiek slechts een voorbij
gaand karakter hebben.
Maar als de blanken goed geregeerd hebben, hoe
ven ze toch niet bang te zijn om aan de niet-blanken
gelijke politieke rechten te geven?
Zo eenvoudig liggen de zaken niet. De niet-blanken
leven ook onder elkaar nog veelzins vanuit de gedach
te van het recht van de sterkste, het recht van de oer
wouden. En dat blijkt ook wel duidelijk in de jonge
Afrikaanse staten, waar zwarte stammen elkaar uit
moorden, op grote schaal. Persoonlijk zou ik nooit de
verantwoordelijkheid op mij durven nemen om nu of
binnen zeer afzienbare tijd volledige politieke gelijkge
rechtigdheid aan de niet-blanken in Z.-Afrika te geven.
Want dan zouden zij de meerderheid krijgen, zouden
dus kunnen beschikken over de wapens En ik meen
dat binnen een week de uitroeiing van de blanken zou
beginnen. En deze kunnen niet meer terug naar eer.
moederland, zoals de Engelsen in Rhodesië of de -Ne
derlanders in Indonesië. De Z.-Afrikaanders zijn een
eigen volk geworden. En vervolgens is Z.-Afrika zeer
geïndustrialiseerd. De nietblanken zijn er voor een
groot gedeelte afhankelijk van de fabrieken en mijnen.
Maar als zij die overnemen, dan loopt alles hopeloos
in de soep en dan vallen er nog eens honderdduizen
den, misschien wel miljoenen niet-blanken, als slacht
offers van de hongersnood.
Waf vindt u van de pinkstergemeente?
Zij doer een duidelijk appel aan de kerken, waai
de persoon en het werk van de Heilige Geest op de
achtergrond is geraakt. Aanvankelijk sympathiseerde
ik met hen. Ik heb bezwaren wegens hun extreem in
dividualisme, met name ook tegen hun felle bestrijding
van de kinderdoop.
Beziet u de zondag als sabbat?
Een ieder zij hierover in zijn eigen gemoed ten vol
le verzekerd!
Voor wie hebt u meer sympathie, Luther of Calvijn
Luther?
Zit er nog werking in de rooms-katholieke kerk,
vernieuwingen misschien die uw aandacht hebben
Zeer zeker! Zoals reeds gezegd: Er is daar de con
servatieve groep, de bijbels-progressieve groep en de
vrijzinnige groepering. De middelste heeft mijn volle
sympathie!
Waf vindt u van de uitverkiezing?
Dit is nooit een fataliteitsleer, maar het g eeft ons
de wetenschap dat de Heere alles in handen heeft.
Wij mogen er vooral geen karikatuur van maken.
Waf vindt u van de Noorse broeders?
Ook deze hebben een boodschap aan de kerken
van de Reformatie, om niet teveel uit goedkope gena
de te leven!
Heeft u nog een slotopmerking?
De ware oecumene moet er in bestaan, dat men
rustig en vriendelijk de diepste verschillen met elkaar
bespreekt. Oecumene moet beginnen met het hart. Wij
moeten meer ijveren voor de oecumenische instelling
dan voor de oecumene zelf. Men moet diep op de za
ken ingaan en elkaar proberen te begrijpen. Niet zo-
maai gelijk geven, maar in bewogenheid de mening
van de ander aanvaarden of afwijzen. Dit moet de an
der kunnen accepteren. De Godsdienst heeft immers
betrekking op diep-ernstige dingen, op een eeuwige
vreugde of een nimmer eindigende smart. Godsdienst
richt zich op God, de Heilige, de Ondoorgrondelijke, de
Ontzagwekkende. Oecumenische va; gheid of verdoeze
ling is daarom een profanatie van deze Heilige God.
Daarom moeten wij steeds in alle vriendelijkheid,
maar ook in alle ernst het oecumenische gesprek voe
ren!
Dominee Hegger, onze oprechte dunk voor uw open
hartige beantwoording van de moeilijke vragen. Wij
respecteren uw medewerking aan d t interview hoewel
dit risico's voor u inhoudt. Welbedankt!.
Copyright: Rik Valkenburg.