Verdrag in Genève pas
in zomer gereed
Samenzwering berecht
in Rhodesië
Scotland Yard verhuisde
naar modern centrum
Over de
grenzen
Gejaagd
Feiten en legenden in boek verenigd
Te simpel
Groei
Geheim proces
in Israël
In India sluit
heden stembus
Burgers D.D.R.
geen Duitsers
meer
rokershoest
blafhoest?
theelepeltje
Nattermann
hoestsiroop
zie-zo!
Slachtoffers geborgen in Rio
I.V.Y.V.: geen
binding met
C.I.A.
Sovjet-betoger
veroordeeld
Spionage of sensatie?
Ontsnapte wierp
handgranaten
7 doden
Jutespinnerijen in
België sluiten
VELE DUITSE BEZWAREN
Jongen liet granaat
onder les ontploffen
Blanke veroordeeld tot 20 jaar
Opzienbarend plan
oeververbinding
esterschelde
1.800.000 VINGERAFDRUKKEN OVERGEBRACHT
DINSDAG 21 FEBRUARI 196>
GEEN MASSALE HERLEVING
VAN FASCISME TE MERKEN
JERUZALEM De Israëlische autori
teiten hebben officieel toegegeven dat op
6 februari twee journalisten wegens
„het in gevaar brengen van de staats
veiligheid" in een tot dusver geheim ge
houden proces tot elk een jaar gevange
nisstraf zyn veroordeeld. Een zondag
door de „New York Times" gepubliceerd
bericht over deze kwestie wekte beroe
ring in Israël en noopte de autoriteiten
tot het geven van opheldering.
De veroordeelde journalisten. Maxim
Gilan en Schmül Mor. hadden op 6 de
cember jl. in hun sensatieblad „Bul"
geschreven, dat de Israëlische staats
veiligheidsdienst betrokken was by de
Ben Barka-affaire (de ontvoering van
een Marokkaanse oppositieleider In Pa
rijs). Premier Esjkol moest volgens hen
aftreden, omdat hy daarvoor verant-
woordeiyk zou zyn. Na het verschynen
van dit artikel gingen in Israël geruch
ten over een crisis tussen de regering en
de veiligheidsdienst.
Beide journalisten zyn op de dag dat
het blad met het gewraakte artikel uit
kwam, gearresteerd.
De autoriteiten hebben nu verklaard
dat het niet om een spionagezaak
ging. Beide journalisten zyn door een
gewone rechtbank gevonnist en hebben
hun schuld ingezien. Hun artikel was
niet uit boze opzet voortgesproten,
„maar uit gedachteloosheid en sensatie
zucht", zo is meegedeeld. Waarom het
proces is verzwegen blijft velen in Is
raël echter nog onduideiyk.
NIEUW DELHI De altijd roerige
staat Kerala in India is met slechts ver
spreide ongeregeldheden ter stembus ge
gaan. Pas als ook de telling later deze
week rustig verloopt zal blijken of Kerala
werkelijk een nieuw politiek leven ls be
gonnen. Heden is de laatste dag van ver
kiezingen in India.
In deze staat aan de zuidwestkust van
India, met zijn bijna 20 miljoen inwoners,
kwam destijds een communistische re
gering zonder geweld maar via een ver
kiezingsoverwinning aan de macht. De
communisten regeerden 20 maanden,
voordat Kerala terugviel in politieke
chaos. Sinds de staat in 1951 gevormd
werd is er zeven maal gestemd. Tien ka
binetten hebben elkaar opgevolgd.
De president heeft drie maal alle macht
aan zich moeten trekken omdat hij geen
enkele partij kon vinden met een meer
derheid die groot genoeg was om mee te
regeren. Peking-gezinde communisten
hebben een Verenigd Front" gevormd
van zeven partijen in de hoop weer aan
de macht te komen. Maar het staat nog
te bezien of de verkiezingsbondgenoten,
die één lijn trokken om de regerende
Congrespartij de loef af te steker, in
staat zullen zijn een coalitieregering te
vormen.
Ook het voor India en Pakistan om
streden Kasjmir gaat heden ter stembus
voor de eerste maal tegelijk met de
rest van India. Pakistan is het niet eens
met deze gelijktijdigheid, die bedoeld is
om de integratie van Kasjmir en India te
vervolmaken. Deze maatregel is volgens
Pakistan strijdig met de geest van de
overeenkomst van Tasjkent.
Vanavond worden de eerste uitslagen
verwacht.
BERLIJN De Oostduitse regering
heeft maandag een nieuwe wet aangeno
men, waarin de aanduiding van het
staatsburgerschap van haar onderdanen
wordt veranderd van „Duitser" in „bur
ger van de Duitse Democratische Repu
bliek".
Het officiële Oostduitse persbureau
ADN heeft gemeld, dat de wet definitief
de Westduitse bewering afwijst, dat de
regering in Bonn voor alle Duitsers
spreekt en opnieuw het bestaan aantoont
van een grondwettige socialistische Duit
se staat.
Westerse waarnemers in Berlijn heb
ben als hun mening uitgesproken, dat de
nieuwe wet de verdeling van Duitsland
heeft verscherpt. Zij zien het als een po
ging van de Oostduitsers de nadruk te
leggen op het feit dat zij van West-Duits-
land verschillen.
Oost-Duitsland wordt niet door het Wes
ten erkend.
DJAKARTA In Soerahaja heeft een
ontvluchte gevangene zeven personen
gedood en 24 ernstig gewond, toen hy
enkele handgranaten gooide om aan zyn
achtervolgers te ontkomen.
Volgens het persbureau Antara had
de man de benen genomen, toen hy door
de politie naar de gevangenis werd ge
bracht. Op de markt gekomen wierp hy
enige handgranaten. Antara meldde niet,
hoe de vluchteling aan deze handgrana
ten was gekomen.
BRUSSEL De toestand in de jute-
industrie is sedert december in België
zoveel slechter geworden, dat de jute
spinnerijen 7 ch verplicht zien volgende
week twee dagen de produktie stop te
zetten, zo verneemt het Belgische pers
bureau Belga uit bevoegde bron in Gent.
Men achtte de mogeiykheid voorts niet
uitgesloten, dat in maart eveneens de
produktie beperkt zou moeten worden
als er geen verbetering in de toestand
komt.
rpegen woord ig horen wij maar weinig van fascisme, afgezien dan dat het een
vaag scheldwoord is geworden.
Is het fascisme werkelijk dood?
Mogen wij het fascisme thans beschouwen als een kortstondig verschijnsel uit
de jaren tussen de beide wereldoorlogen, dat inmiddels is uitgestorven? Of blij
ven wij er misschien voor eeuwig mee opgescheept en is het alleen tijdelijk van
zijn macht beroofd?
Sinds 1945 hebben wy nog van tyd tot tyd fascistische verschijnselen kunnen
waarnemen: antisemitische leuzen, nationalistische strijdkreten, het bepleiten van
„krachtige" houding, een belacheiyk ritueel. Maar zy hebben toch geen weerklank
gevonden.
De massa staat er onverschillig tegenover. Enthousiaste of verontruste jongeren
demonstreren op een andere manier. Zodoende hebben wy de neiging fascisti
sche verschynselen slechts te beschouwen als een zwakke, onbeduidende echo van
een explosie die gelukkig al ver achter ons ligt.
Is dat wel juist? Zo nu en dan ver
heft zich een stem om ons te door
dringen van het gevaar. Is ook Mus
solini zijn politieke carrière niet be
gonnen als een opgeblazen dema
goog Was Hitier, toen hij zijn bom
bastische taal richtte tot zijn volge
lingen in een bierkelder te München
soms minder belachelijk dan een
Poujade met zijn heftige woorden tot
de winkeliers in Gastogne Was de
zienswijze van Rosenberg, Himmler
of „Der Stürmer" dan redelijker
dan die van de Amerikaanse extre
mist George L. Rockwell, de Brit Jor
dan of de Ku Klux Klan? Gesteld,
dat er weer eens een enorme infla
tie, zoals die van 1923, zou optreden,
of een grote depressie, als die van
1929. Wie garandeert, dat zulke
vreemdsoortige belangengroepen niet
kunnen uitgroeien tot een massale be
weging?
Dit laatste is het uitgangspunt van
auteur Eisenberg. Hij snelt van con
tinent naar continent, hij vertoeft
even in elk land, tilt daar een paar
stenen op en vestigt dan onze aan
dacht op een stuk of tien heetgeba
kerde fascistische duizendpoten. Zo
dra hij bespeurt dat de speurtocht
ons verveelt, brengt hij zwaar ge
schut in stelling. „Was ook Hitier
met zijn handjevol aanhangers niet
zo'n lachwekkend, hoogdravend man
netje in de jaren twintig?" Ergens
anders zegt Eisenberg: „Als de eco
nomische omstandigheden zouden
verslechteren, dan zou deze of gene
beweging gemakkelijk een massale
aanhang kunnen trekken." Nadat hij
deze stelling zestien hoofdstukken
lang heeft herhaald, geeft hij zelf het
antwoord op de vragen met de titel
van zijn boek: „Het fascisme steekt
weer de kop op!"
Het spijt mij, maar dit is niet
voldoende. De stelling is te simpel.
Iedereen, die het nodige geduld wil
opbrengen, kan altijd smerige of
irreële bewegingen ontmaskeren en
er dan de conclusie aan verbinden
dat, als de situatie verandert, zo'n
beweging wel eens de kop zou kun
nen opsteken. Maar zo'n beweging
zou heel goed de kop niet kunnen
opsteken. Een voorspelling die niet
aan een latere ontwikkeling kan
worden getoetst, kan beter achter
wege blijven.
Als wij ons werkelijk in deze pro
blematiek willen verdiepen, moeten
wij méér doen dan schaar en lijmpot
hanteren, moeten wij concrete vra
gen stellen.
Wat is fascisme eigenlijk? Zijn de
omstandigheden die voor de oorlog
tot de opkomst van het fascisme leid
den al dan niet veranderd? Zijn de
nieuwe „fascistische" partijen fossie
len van een voorbije periode, of zijn
zij het zaad van een nieuwe fase in
de geschiedenis? Zijn die groeperin
gen de afgelopen twintig jaar in
kracht toegenomen of zijn zij ver
zwakt? Aangezien auteur Eisenberg
deze vragen niet stelt, zal ik het pro
beren.
In de eerste plaats dan: wat is fas
cisme? Elk serieus onderzoek moet
beginnen met precies te omschrijven
wat het bedoelt.
In de jaren twintig en dertig be
leefden wij de samensmelting van
een aantal op zichzelf staande politie
ke programma's, een gevolg van de
economische crisis, angst voor het
communisme en Duitse agressieve
neigingen, die als een magneet werk
ten. Hiertoe behoorden denkbeelden
inzake een katholieke corporatieve
staat, de „Action Frangaise", het
Spaanse streven tot behoud van de
gevestigde orde, Italiaans nationalis
me, Duitse opvattingen met betrek
king tot de rassen, Oostenrijks anti
semitisme. Nu deze krachten zijn uit
gewoed, zijn zij weer uit elkaar ge
gaan en daarmede ging ook de naam
„fascisme" verloren, althans als han
teerbaar begrip.
Generaal Franco leek in de jaren
dertig een „fascist" want hij was een
volgeling van Hitler en Mussolini. Nu
is dit niet het geval en heeft het eti
ket zijn betekenis verloren. Eisen
berg houdt echter vast aan zijn uit
gangspunt en schrijft dan ook over
de „geweldige macht van de Falan-
ge". Onzin! Maar Eisenberg speurt
nu eenmaal naar fascisten en hij
moet ze dan vinden ook. Hij heeft ze
aangetroffen in de Zuidafrikaanse re
gering, in de onafhankelijkheidsbewe
ging te Quebec, enzovoorts, enzo
voorts. Het is eigenlijk de tactiek van
een McCarthy, thans van linkse zij
de. Er wordt niets bewezen.
Beseffen wij dat de omstandighe
den die destijds van het fascisme
een internationale massabeweging
hebben gemaakt voorbij zijn, wat
moeten wij dan denken van het fas
cisme in de vorm van een
reeks kleine, plaatselijke groepjes?
Auteur Eisenberg voert vele zon
derlinge, afschuwelijke schepselen
ten tonele. Als wij dit soort lieden
echter nauwkeuriger bekijken dan
hij heeft gedaan, constateren wij
dat zij bijna allemaal overblijfselen
van vroeger tijd zijn. Hun activi
teiten bewijzen dan ook niets. Zij
bewijzen soms veeleer het tegen
deel.
De aanwezigheid van gewezen na
zi's in Spanje, Egypte of Latijns-
Amerika is geen blijk van de opkomst
van fascisme in het buitenland. Het
toont alleen aan, dat het fascisme uit
13rof. Hugh Trevor-Roper hoogleraar
- in de eigentijdse geschiedenis, be
spreekt het in Engeland verschenen
boek „The Re-emergence of Fascism"
(„Het fascisme steekt weer de kop
op!") door Dennis Eisenberg, uitgege
ven door MacGibbon Sc Kee.
het land van herkomst moest vluch
ten.
Dit neemt niet weg, dat andere be
wegingen ongetwijfeld in Duitsland
zelf de kop hebben opgestoken. Een
geamputeerd land lijdt aan vele won
den en niemand beseft dat beter dan
de chirurg. Daarom toont Kosygin
zich zo verontrust. Auteur Eisenberg
daarentegen concludeert vol vertrou
wen, dat Bonn zich heeft ontwikkeld
tot een „steunpilaar van de demo
gratie". Dit verbaast mij. Volgens
mij kan het nationalisme in Duits
land zeer goed opnjeuw tot leven ko
men, maar het is de vraag of het na
tionalisme dan een „fascistisch"
stempel zou dragen of zou worden
beheerst door de jongste „neo-nazis-
tische" bewegingen. Zouden wij na
tionalisme alleen maar willen zien
volgens de beperkte opvatting van de
nazi's, dan zouden wij opnieuw een
onjuiste indruk krijgen.
Tenslottezijn de „neo-fascisti-
sche" bewegingen de afgelopen
twintig jaar gegroeid of hebben zij
terrein verloren? Eisenberg ont
wijkt deze vraag doordat hij elke
chronologische volgorde uit de weg
gaat. Naar believen loopt hij ach
teruit, vooruit, naar links of naar
rechts. Kijken wij echter scherper
naar de verschijnselen, dan mer
ken wij weinig van continuïteit en
nog minder van groei.
McCarthy is dood. De OAS is aan de
dijk gezet. Vijf jaar geleden beweer
de de Britse onderwijzer Colin Jor
dan, dat zijn beweging „binnen vijf
jaar" een machtige politieke groepe
ring zou worden. Momenteel heeft hij
250 volgelingen.
Natuurlijk Eisenberg hamert er
steeds op kunnen de omstadighe-
den anders worden. Maar de bestaan
de partijen kunnen er dan het hoofd
aan bieden. Niemand kan voorspellen
wat niet te voorspellen valt.
Wij kunnen echter concluderen, dat
22 jaar na het einde van de Tweede
Wereldoorlog niets te bespeuren valt
van de massale beweging, die zich al
vier jaren na de Eerste Wereldoorlog
manifesteerde. Van de bewegingen
die Eisenberg heeft ontmaskerd, is er
niet één die blijk geeft van politieke
of intellectuele levensvatbaarheid.
Zelfs al zou het klimaat gunstig wor
den, dan nog zou geen enkele bewe
ging over de mogelijkheden beschik
ken de kans aan te grijpen. En ge
beurt dat niet binnen tien jaar, dan
zullen zij waarschijnlijk allemaal
dood en begraven zijn.
(„Sunday Times")
ADVERTENTIE
voor volwassenen Bronchicum Elixir,
voor kinderen Melrosum Forte.
GENfeVE De Britse minister van Ontwapening Lord ('halfont heeft ver
klaard, dat het verdrag ter voorkoming van de verspreiding van atoomwapens,
wellicht vertraagd zal worden door bezwaren van landen die zelf geen kernwapens
bezitten. De Britse minister kwam maandag in Genève aan voor de ontwapenings
conferentie van de zeventien landen die heden wordt hervat.
Hij verklaarde tegenover journalisten,
dat het „zeer onwaarschijnlijk" is dat
het verdrag waarover de Verenigde
Staten, Engeland en de Sovjet-Unie al
bijna volledige overeenstemming heb
ben bereikt gereed zal zijn voor on
middellijke voorlegging aan de confe
rentie.
Maar hij zei te hopen, dat de moei
lijkheden die nog zijn overgebleven,
snel uit de weg zullen worden geruimd
en dat er deze zomer in Genève een ver
drag zal kunnen worden ondertekend.
In een maandag in Bonn uitgegeven
officiële verklaring heeft de Duitse re
gering garanties geëist voor de vitale
belangen van landen zonder atoomwa
pens in een eventueel verdrag tegen ver
breiding van deze wapens. West-Duits-
A Een reddingsploeg brengt op een matras een slachtoffer weg van de over
stromingsramp in Rio de Janeiro. Er zijn bij deze ramp tientallen slachtoffers
gevallen.
ORGOSOLO Veertien scholieren en
nun onderwijzeres zyn gewond geraakt
bij de ontploffing van een granaat onder
een catechismusles in de Sint Antonius-
kerk van Orgosolo op Sardinië.
Een var de leerlingen, de tienjarige
Antonio Sorighe, had de granaat op weg
naar de kerk op straat gevonden en trok
onder de godsdienstles Ue veiligheidspen
spelenderwys uit het wapen.
Alle gewonden zyn in min of meer
ernstige staat overgebracht naar een
ziekenhuis. De jonge ntonio zal een
hand en het rechterbeen moeten missen.
SALISBURY In Salisbury ls maan
dag een 29-jarige lector in de geschie
denis tot twintig jaar gevangenisstraf
veroordeeld, omdat hij een leidende
rol zou hebben gespeeld ln een samen
zwering aan de universiteit van de Rho-
desische hoofdstad. De lector, de uit
Zuld-Afrika afkomstige blanke John An
drew Conradie, heeft volgen artsen
nog maar tien of twintig jaar te leven.
Conradie werd o.a. beschuldigd van
het opzetten van plannen om met be
hulp van explosieven en granaten van
Russische makelij, blanken te doden en
hun eigendommen te vernielen.
Ten aanzien van zes van de acht pun
ten van de aanklacht had Conradie ver
klaard schuldig te zijn. Hij werd op 31
augustus j.l. aangehouden en verbleef
sindsdien in hechtenis.
De officier verklaarde dat Conradie
heeft toegegeven geld te hebben ver
deeld voor de buiten de wet gestelde
Afrikaane nationalistische partij in
Rhodesië en instructies te hebben gege
ven in het gebruik van handgranaten
die tegen Europese gebouwen moesten
worden gebruikt.
De zaak is achter gesloten deuren be
handeld en de pers heeft opdracht ge
kregen „om veiligheidsredenen" niet de
namen te publiceren van mensen die
tot de verboden partij behoren.
Conradie heeft, volgens de officier van
justitie, bekend, aan de samenzwering
te hebben deelgenomen, door zijn con
tact met doctor Giovanni Arrighi ,uit
ADVERTENTlh
wijn is niet duur
Milaan die ook doceerde aan de uni
versiteit van Salisbury töt hij vorig
jaar werd gedeporteerd.
Bij de samenzwering zou men, vol
gens de officier, ook overvallen hebben
willen plegen op boerderijen van blan
ken in Rhodesië met „door communis
ten opgeleide" terroristen, die vanuit
het buurland Zambia Rhodesië zijn bin
nengekomen.
MIDDELBURG Tijdens een bijeen
komst van het departement Zeeland van
de Maatschappy voor Nyverheid en Han
del heeft Ir. L. W. Lievense uit Breda
een geheel uit particulier initiatief ont
worpen plan voor een vaste oeverver
binding onder de Westersehelde bekend
gemaakt.
Volgens het plan van ir. Lievense zou
de oeververbinding moeten gaan bestaan
uit een combinatie van bruggen en een
tunnel. Voor de aanleg van de tunnel
heeft ir. Lievense een volkomen nieuw
systeem ontworpen, waardoor de totale
kosten van de oeververbinding ongeveer
100 miljoen gulden minder zouden wor
den dan wanneer van een traditionele
methode gebruik gemaakt wordt.
Bovendien zou het plan een verkorting
van de bouwtijd geven van ongeveer
twee jaar. De tunnel, die volgens plan
van ir. Lievense een lengte krijgt van
twee kilometer, zou in zijn geheel in
een even lang bouwdok gereed gemaakt
moeten worden. Het geweldige gevaarte
moet tot zinken gebracht worden en
daarna door enorme kabels en lieren
in een daarvoor gegraven geul in de
Westersehelde worden getrokken.
Na de tunnel vanaf Zeeuws-Vlaande
ren zal de vaste oeververbinding verder
gaan als een 3300 m lange brug van
geprefabriceerde elementen.
land zal zich bij het bestuderen van een
ontwerp-verdrag niet onder druk laten
zetten, zegt de verklaring.
De Duitse minister van Buitenlandse
Zaken, Willy Brandt, en zijn Belgische
collega Pierre Harmei, hebben maan
dag in Bonn afgesproken dat het vraag
stuk van de controle in een dergelijk
verdrag zal worden voorgelegd aan de
Euratom-ministerraad.
De Izvestia te Moskou schreef maan
dag, dat er geen onoverkomelijke hin
derpalen zijn voor het sluiten van een
verdrag maar dat West-Duitsland de
zaak vertraagt. De kwestie vormt het
voornaamste agendapunt van de ontwa
peningsconferentie van 17 landen, die
heden na zes maanden weer gaat ver
gaderen.
West-Duitsland is het er in grote
trekken mee eens dat er een verdrag
moet komen dat voorkomt dat er een
chaos ontstaat op het gebied van atoom-
wapenbezit. Daarbij moeten de atoom-
mogendheden echter aanmerkelijke ont
wapeningsverplichtingen aangaan. Con
trolemaatregelen mogen niet leiden tot
hinder voor het Duitse wetenschappelij
ke onderzoek en het economische ge
bruik op dit gebied. Daar zal de Duit
se regering op toezien.
Uit Parijs wordt vernomen, dat pre
sident De Gaulle maandag dr. Konrad
Adenauer heeft verzekerd, dat Frank
rijk niet zal deelnemen aan het voorge
stelde verdrag en dat hij kan meevoelen
met het voorbehoud dat West-Duits
land maakt.
BRUSSEL. Het internationale
verbond van vryc vakverenigingen
(I.V.V.V.) heeft ontkend enige binding
met de Amerikaanse inlichtingendienst
(C.I.A.) te hebben. Een woordvoerder
van de federatie verklaarde: „Het
I.V.V.V. heeft nimmer direct of indirect
enige binding met de C.I.A., noch direct
of indirect geld van dit bureau ont
vangen".
„De aantijgingen die gedaan worden
in de New York Times van 20 februari
zijn onwaar en missen iedere grond. Het
verbond heeft evenmin ooit enige directe
of indirecte financiële steun ontvangen
van studenten- en jeugdorganisaties, zo
als door het blad beweerd".
De woordvoerder deelde mee dat de
federatie nooit van enige organisatie
geld heeft ontvangen, behalve van aan
gesloten vakverbonden en zo nu en dan
van instellingen van de Verenigde Naties
voor onderwijsprojecten.
De federatie publiceert geregeld een
volledig financieel verslag, waarin ver
antwoording wordt afgelegd van alle
inkomsten en uitgaven. Dit verslag is
voor een ieder toegankelijk.
MOSKOU Yan welingelichte zijde
wordt in Moskou vernomen dat daar
vorige week vrijdag de 28-jarige Viktor
Chaustof tot drie jaar werkkamp is ver
oordeeld wegens deelneming aan een
demonstratie. Hij heeft op 22 januari
met een 50-tal anderen in Moskou ge
protesteerd tegen de aanhouding van
vier collega's en intrekking geëist van
een nieuwe wet, dat op het verspreiden
van staatsgevaarlijke geruchten een ge
vangenisstraf van ten hoogste drie jaar
stelt. Chaustof zou verstoring van de
openbare orde ten laste zijn gelegd.
Sinds die betoging zijn nog twee jon
ge intellectuelen gearresteerd, zo wordt
van dezelfde zijde vernomen. Een van
hen, de 29-jarige Alexander Iginzburg,
had een „witboek" samengesteld over
het gevangenzetten, vorig jaar, van de
schrijvers Andrei Sinjafsky en Joeri Da
niël, die beschuldigd zijn van het be
lasteren van de Sovjet-Unie in geschrif
ten die zij in het westen hebben laten
uitgeven.
In westelijke persberichten is al eer
der gemeld dat 20 Russische intellectu
elen een protest hadden getekend tegen
de wet op het verspreiden van geruch
ten. Tot de ondertekenaars behoren, zo
werd gezegd, de componist Dmitri Sjo-
stakovitsj, de filmregisseur Michail
Romm en de natuurkundige Igor Tamm.
Van dat bericht heeft men evenwel in
Moskou geen bevestiging kunnen krij
gen.
O
DEN HAAG Tot voorzitter van de
raad van toezicht van het fonds van de
Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs
lachtoffers is geïnstalleerd mr. F. J.
Kranenburg, commissaris der koningin
in de provincie Noord-Holland.
X)NDEN Scotland Yard, het
centrum van de Britse recherche
heeft in de afgelopen week zijn ge
heime archieven overgebracht naar
zijn nieuwe hoofdkwartier.
Gedurende zeven etmalen werden
dag en nacht met onopvallende ver
huiswagens de onvervangbare gege
vens, zoals de 1.800.000 reeksen vin
gerafdrukken en talloze foto's van
allen die in Groot-Brittannië zijn
veroordeeld of verdacht, van het
oude, uit de 19e eeuw stammende
bakstenen gebouw vervoerd naar het
enkele honderden nieters westelijker
aan de Theemsoever gelegen moder
ne bouwwerk met 21 etages van be
ton en glas vervoerd. De politie had
alle mogelijke voorzorgsmaatregelen
getroffen om te voorkomen dat deze
archieven in handen van de onder
wereld zouden vallen.
Het overbrengen van de minder
geheime stukken zal nog twee weken
vergen. Het nieuwe hoofdkwartier
beschikt over de modernste middelen
in de strijd tegen de misdaad. Het
oude complex van Scotland Yard is
thans leeg en verlaten.
Sir Joseph Simpson, het huidige
hoofd van de Yard, heeft zijn bureau
op de achtste verdieping van het
nieuwe gebouw. Op deze afdeling
zijn ook een slaapkamer, een bad en
andere faciliteiten ondergebracht. Dit
in overeenstemming met de traditie
dat de „boss" van de Scotland Yard
dag en nacht beschikbaar moet zijn.
In de enorme ruimte die het nieu
we etablissement bevat zijn de mo
dernste faciliteiten en inrichtingen te
vinden, waar men in de oude gebou
wen nauwelijks van gedroomd heeft.
Men is overgeschakeld op compu
ters, terwijl het communicatiesys
teem van de afdelingen sterk is ge
mechaniseerd.
De voorbereidingen van de verhui
zing begonnen reeds in januari en de
werkzaamheden zelf waren zo zorg
vuldig mogelyk opgezet, teneinde het
historisch materiaal van de Yard zo
veilig mogelijk over te brengen.
„Zonder dit materiaal zouden wij
immers verloren zijn", zo meende
een inspecteur van de Yard.
Arbeiders die de agenten hielpen
werden nauwgezet in de gaten ge
houden. ja zelfs de agenten verloor
men niet uit het oog teneinde er ze
ker van te zijn dat ze „echt" waren.
Vooral werd gedacht aan het gevaar
van verdwijning van stukken e.d. die
voor chantage zouden kunnen wor
den misbruikt.
De naam Scotland Yard voor de
recherche van de Londense, later de
Britse politie, is afkomstig van de
plaats waar het eerste hoofdkwartier
was gevestigd, namelijk op het plein
van die naam in Londen. Later ging
men over naar het thans verlaten
gebouw, New Scotland Yard ge
noemd.
T>rof. dr. J. Robert Oppenheimer
werd geboren in New York op 22
april 1904. Zijn vader, Julius, was op
17-jarige leeftijd uit Duitsland naar de
Verenigde Staten gekomen en was tex-
tielimporteur. Zijn moeder was Ella
Friedman, in Baltimore geboren, die
voor haar huwelijk tekenlerares was
geweest.
„Oppie" zoals hij door zijn vrienden
en goede bekenden werd genoemd, gaf
al vroeg biyk van zijn bijzonder talent.
Toen hy elf jaar was, verkreeg
hij het lidmaatschap van het NewYork-
se mineralogisch genootschap en het
lid dat qua leeftijd het dichtst in zijn
buurt kwam, was in de 60.
De verlegen, aan boeken verslaafde
jongen studeerde snel en gemakkelijk.
Hij bezocht de Ethical Culture School
te Manhattan, een school waar buiten
gewoon intelligente kinderen de boven
toon voerden.
Vervolgens ging hij naar Harvard
en van daar naar de Cambridgeuniver-
siteit in Engeland. Aan de universiteit
te Göttingen in Duitsland deed hij zijn
doctoraal in de filosofie. Het was toen
1927 en hij was 23 jaar.
liet leven van deze buitengewone ge-
leerde, die omdat hij dat voor zijn
filosofische studie nodig had, zeven ta
len kon lezen, (ook Sanskriet) vertoont
de meest vreemde wendingen en ironi
sche trekjes. Tijdens de tweede wereld
oorlog was hij het wetenschappelijk
hoofd van het zogenaamde Los Alamos-
project, de organisatie die de eerste
atoombom schiep. Naderhand echter
werd hij gewantrouwd wegens ver
meende communistische sympathieën
en het kwam zover dat de Amerikaanse
commissie voor atoomenergie hem ver
der de toegang weigerde tot de gehei
men die hij zelf had helpen ontsluiten.
Hoewel hij de adviseur van de be
langrijkste politici met betrekking tot
de atoompolitiek was geweest en er
waarschijnlijk op de hele wereld nie
mand was die meer geheime weten
schap in zijn hoofd meedroeg dan hij,
mm
J. ROBERT OPPENHEIMER
A-bom, en daarna
viel het besluit in de commissie met
vier stemmen tegen een.
In het verslag was ondermeer spra
ke van „bewijzen van fundamentele ge
breken in zijn karakter" en het feit
dat zijn betrekkingen met personen die
hem als communist bekend zijn, de
grenzen van aanvaardbare voorzichtig
heid en zelfbeperking ver hebben over
schreden".
Tijdens deze procedure gaf Oppenhei
mer zonder meer toe, dat hij vroeger
met communisten was omgegaan, doch
hij ontkende dat hij rode connecties
had en verklaarde dat al zijn relaties'
met de linkervleugel een eind hadden
genomen toen hij met het oorlogswerk
was begonnen.
Een van de vier leden die voor zijn
uitsluiting hadden gestemd stelde zich
niet alleen achter de conclusie der an
dere drie, doch ging nog verder. Hij
stelde dat dr. Oppenheimer „onloyaal"
was in die zin dat hij de veiligheidsbe
palingen die voor een man in zijn
kwetsbare positie golden „niet getrouw
nakwam".
TTet commissielid dat Oppenheimer
wenste te handhaven, verklaarde
dat hij het niet eens was met de „dui
delijke gevolgtrekking" van een speci
ale veiligheidscommissie „dat hij ge
heel loyaal is en ik geloof niet dat hij
een risico voor de veiligheid oplevert.
Het lid verklaarde dat „aangezien dr.
Oppenheimer een van de geleerdste en
briljantste fysici is die we hebben, zyn
diensten in de toekomst van groot be
lang voor het land kunnen zijn." Het
commentaar van Oppenheimer was dat
deze afwijkende mening „eeriyk en be-
schouweiyk was" en „datgene zegt wat
gezegd moet worden".
Hierna volgde een beslissing van een
personeelsveiligheidscommissie die in
deze zaak getuigen had gehoord en met
twee stemmen tegen één rapporteerde,
dat de geleerde een veiligheidsrisico op
leverde en dat hem geen verdere gege
vens en feiten mochten worden ver
strekt.
TYTen dient by de beoordeling van de
feiten in deze zaak, zich even te
verplaatsen in de geestesgesteldheid van
die tijd.
De „koude oorlog" was in volle gang
en door verscheidene zaken was men
in de V.S. dicht bij de gesteldheid voor
een „heksenjacht" op alles wat maar
in de ogen van fanatici „links" dacht
of gedacht had.
Daarbij neme men in aanmerking dat
elk eigen onafhankelijk oordeel als
„links" kon worden gebrandmerkt.
De zaak van Alger Hiss, de man die
als adviseur van de regering in verbin
ding had gestaan met de Russen, het
overgaan van Klaus Fuchs en meer
fysici, had de regering van de V.S. ui
terst kwetsbaai gemaakt.
Dat men daarmee een man als Op
penheimer buitenspel poogde te zetten
was en is natuurlijk niet goed te praten.
Waartoe een dergelijk optreden leidt,
heeft men gezien bij de grote heksen
jager Joe McCarthy, de man die te pas
en te onpas dit laatste in grootste
mate met beschuldigingen aan kwam
zetten en die tenslotte in een drama
tische zitting van de Congrescommis
sie zich zozeer in leugens en machina
ties had verstrikt, dat hij voorgoed on
mogelijk was geworden.