lïn Schepen op het land m Mozes was mijn gids (2) B« Volgende artikel: Tweede luitenant Bracha. Jonge Israëlische wachtpost aan de grens met Egypte. Met Moshe JaakobI als z(jn gids voert een onzer redacteuren ons vandaag mee langs de zuidelijke kustweg van Israël naar de strategische punten ln het grensgebied met Egypte. Niet zozeer de militair-strategische aspecten val len hier op, maar de economisch-strategische kant van Israëlg stormachtige ontwikkeling in een gebied waar de woestijn tot een bloeiende gaarde werd Kieviten in de Negeb \/an Tel Aviv het punt van aankomst van vrijwel alle Israëlreizen en het uitgangspunt van vele verkenningstochten reizen wij, langs de kustlijn eerst naar het zuiden: de woestijnhelft van de Jonge staat. Er staat een meisje in uniform langs de kant van de weg. We nemen het liftstertje mee. Bracha heet ze de „geze gende". Een paar jaar geleden is ze uit Argentinië naar Israël gekomen samen met haar broer, die in de kibboets werkt, aan de grens van Israël en Egypte in het zuiden. Ze had het heel goed in Argenti nië, vertelt ze. Drie jaar was ze, toen Is raël onafhankelijk werd en de grotè strijd van de Joden voorbij was. Ze had de ge schiedenis van de generatie vóór haar kunnen laten voor wat ze was, maar in haar onbekommerde jeugd groeide, juist door die recente geschiedenis van het Joodse volk, een ideaal en daarom ging dit Joodse meisje, dat geen vervolgingen giekend heeft, naar Israël. Wilde ze iets zien van het wonder? ïn Holland kennen wij een Joodse arts een van de weinige Nederlanders die Auschwitz overleefden. Hij vertelde ons eens, dat hij te moe was om naar Israël te gaan te moe van het lijden, te moe van hefc grote verlies en te moe om weer op te bauwen van de grond af, mis schien wel in de kibboets wéér oog-in- oog met een vijand. Hij wilde graag in Holland blijven, maar voelde het nietgaan toch als een soort lafheid. Maar iedereen die hem kent, kan hem respecteren. Zel den moest een mens zóveel lijden als de ze man. Bracha heeft die vermoeidheid van de vervolgde nooit gekend. Ze stapte bij aan komst uit Argentinië in Tel Aviv middenin het Israël van nu vrijgevochten, maar niet probleemloos. Ze meldde zich met al haar idealen in het leger van jongens en meisjes, die het verworven bezit zullen moeten bewaken. Bracha werd officier. Ze is een beetje beduusd zomaar een lift te krijgen van een Hollander. In heel langzaam Engels gemixed met wat Spaans en Hebreeuws vertelt ze ons dat ze Anne Frank heeft gelezen en dat het voor haar in Argentinië veel te moeilijk werd daar te blijven hoe goed het le ven er ook was. Kinderspel in de kibboets: een jong Ame- rikaantje met een Algerijns vriendinnetje op de rug. de ingang van 'n kibboets in het grens land tegen de Egyptische woestijn stapt ze uit de auto en vraagt ons Moshe en mij op de thee. En daar, in een van de roomwitte bungalowtjes van de nederzetting omzoomd door eindelo ze vlakten met oogstrijpe sinaasappelen en een nieuwe aanplant van tomaten en bananen ontmoeten vrtj haar broer, een vriend uit Uruguay en een jonge Franse Jood. Buiten staan hun rubber laarzen en de hoge soldatenkistjes op een rij. Nee, we mogen 't niet overdrijven. Het beeld van de ploeg in de ene en het geweer in de an dere hand is een figuurlijk beeld. Het is rustig in de grensgebieden; de paraatheid wordt niet zo openlijk gedemonstreerd als misschien in de eerste jaren na de onaf hankelijkheid. Maar iedereen weet 't: in de kibboetsim van het grensgebied, waar meest jonge mannen en vrouwen de woes tijn met bulldozer, ploeg en water te lQf gaan, heerst op iedere minuut van dag en nacht paraatheid. Overal komt men ze in Israël tegen meisjes als Bracha met de grappig-klei- ne rode mutsjes. Overal in de steden en stadjes en de ver afgelegen kibboet sim. Een nieuwe generatie die het als de gewoonste zaak van de wereld aanvaardt, dat jongens en meisjes twee en een half jaar moeten dienen en daarna regelmatig moeten opkomen voor herhaling. Een nieuwe generatie met een andere „back ground" dan talloze leeftijdgenoten in an dere landen. Jongens en meisjes van wie men van de gezichten kan af lezen dat geen macht ter wereld de Joden nog eens uit Israël zal verdrijven. „Shalom", zegt Bracha „shalom, Sha lom", zeggen die anderen van de kibboets in de laantjes tussen de bungalowtjes. „Shalom" zegt iedereen in Israël ieder een en overal. Het is een groet voor elke vierentwintig uur van de dag. Geen volk kan beter weten wat vrede betekent! Tussen de metershoge cactussen langs de weg rijden we naar Ashdod aan de Middellandse Zee. Ashdod is een haven in wording. Hoge flats rijzen er als padde stoelen uit de grond en, zoals in ons land t.v.-antennes op de daken staan, zo rijzen in Israël de zonnespiegels boven de flat gebouwen uit. Het zijn kleurige metalen YYYYYYYYVYYY\Y\\YYYYY\Y\YYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY\YYYYY\\\\Y\W\\\YYYYYYYY\YY\\YYY\YYYY\V\\\\YYYYYY\\y Wie dit schilderachtige doorkijkje in werkelijkheid ziet, kan niet vermoeden dat precies op deze plaats door de duizenden Joden die de tweede wereldoorlog hadden overleefd, nog eens onnoemelijk leed werd geleden. Dit is de haven van Famagusta, de voornaamste havenplaats van het eiland Cyprus in de Middellandse Zee. De muren maken deel uit van de oude vestingwerken uit de tijd van de oude Grieken. 2 Op deze muren hadden de Engelsen hun wachtposten uitgezet die de Joden moesten verhinderen vluchtpogingen te ondernemen uit de haven voor een illegale immigratie in eigen land (toen nog Palestina onder Brits man daat). Talloze schepen en scheep jes soms niet meer dan vlotten met Joden uit alle delen van de wereld werden na een vergeefse door braak door de Engelse blokkade voor de kust van Palestina naar Famagusta overgebracht, waar de opvarenden op nieuw in kampen werden onderge bracht. In het boek Exodus" kan men lezen wat er met de transporten vrou wen en kinderen gebeurde. Voor een groot deel kwamen zij terecht in het even ten noorden van deze haven ge legen barakkenkamp Caraolus. Ook in Karina, aan de Noordkust van het eiland Cyprus werden vele Joodse emi granten opnieuw gëintemeerd. Ooggetuigen uit die dagen (de jaren 1947 en 1948) vertelden ons, dat on danks scherpe bewaking van de Engel sen, grote groepen Joden er in slaag den uit de kampen weg te komen onder meer door ondergrondse tun nels en kans zagen met kleine, vaak niet-zeewaardige scheepjes uit de ha ven van Famagusta te ontsnappen. Vanaf deze muren kan men het oude barakkenkamp nog zien liggen. Soldaten van de Verenigde Naties heb ben er nu hun intrek genomen, ten einde er op toe te zien dat er niet op nieuw onlusten uitbreken tussen de Grieks-Cyprioten en de Turkse minderheid op het eiland. Het eiland Cyprus speelde eens een belangrijke rol in de onafhankelijkheids strijd van de Joden. Vandaar dat op de reizen die in mei en november a.s. naar Israël worden gemaakt, en waarover wij de vorige week schreven, ook Cyprus zal worden aangedaan. IYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY' yyyyyyyyvyyyyyV tanks in rood, blauw, zilvergrijs en groen, waarin water verwarmd wordt door naar de zon gekeerde spiegels. In Israël is een overvloed aan zon en menselijke energie, maar elektriciteit is er duur en daarom moet de zon voor het warme water zor gen. Ashdod bruist van activiteit. Alweer Jo den uit alle delen van de wereld bouwen daar een geweldige haven, die misschien eens een wereldnaam zal krijgen. Ja, mis schien...als een stout plan tot uitvoering komt. De Israëli's zijn namelijk van plan om ongeveer ter hoogte van deze haven een kanaal te graven, dwars door de woes tijn van de Negeb een moderne door vaart van de Middellandse Zee naar de Indische Oceaan: een tweede Suez-kanaal dus eigenlijk, maar dan eentje dat de grootste tankers ter wereld de reis om Afrika kan besparen. Het kanaal zou een lengte moeten krij gen van 274 kilometer en dwars door het zeshonderd meter gebergte van de Negeb moeten gaan. Een vermetel plan dat eco nomische, maar vooral ook politieke ge volgen kan hebben. Moshe en ik praten er niet lang over. Wat er van zal komen, weten we niet. Moshe zegt iets, dat hij later in de komen de dagen nog vaak zal herhalen: „If you try, there's nothing impossible..." De staat Israël is er, tot de onafhankelijkheid in 1948, een levend bewijs van en wie daar nog aan mocht twijfelen, moet in het voet spoor van de Exodus-Joden eens het land in gaan, om te zien hoe in Israël inder- Achter de felbevochten woestijnheuvel van Mordechai ligt de gelijknamige Kibboets pjes veroverd op een doodse dorheid. een paradijselijke tuin, met water, ploeg, zaad en boom daad werkelijk niets onmogelijk schijnt te zijn. Y/erderop, vlak voor de grenslijn met Egypte tegen de merkwaardige Ga- za-strook, die als een vijandelijke vinger in Israëlisch gebied steekt ligt bijvoor beeld de kibboets Mordechai, genoemd naar de Poolse Jood Mordechai Anilewitsj, commandant van een groep verzetsstrij ders in het getto van Warschau. Morde chai werd na een wekenlange strijd tegen de Duitsers in de riolen van Warschau ver moord, maar zijn naam blijft leven in de ze nederzetting van Joodse pioniers. Al voor de oorlog werd deze kibboets ge bouwd, in hoofdzaak door refugié's uit Eu ropa. Kibboets Mordechai lag ver vooruit geschoven en zou een van de zwaarste be proevingen moeten doorstaan uit de Is raëlische verzetsstrijd. Op 19 mei 1948 vijf dagen na de onafhankelijkheidsver klaring van de staat Israël stortte een zwaar gewapende Egyptische legermacht van 2500 man met tanks, vliegtuigen en kanonnen zich op een handjevol kibboets bewoners (150 mannen en vrouwen). Van af een heuvel ten zuiden van de kibboets hebben deze dappere Joden zich zes da gen tot de laatste kogels verdedigd, met voor een deel zelf gemaakte machinege weren en pistolen. Golf na golf lieten zij de Egyptenaren tot op dertig meter nade ren om ze telkens opnieuw terug te slaan. Moshe was er bij en hij vertelt mij hoe de mannen en vrouwen van de kibboets 's nachts, tijdens de gevechtspauzes, hun kinderen uit de kibboets evacueerden naar veiliger oorden. Urenlang slopen Moshe en zijn vrienden met de kinderen op hun rug door de omsingeling heen om terug te ke ren naar de heuvel. „Onze wapens", zegt Moshe, „waren Italiaanse, Spaanse en Duitse geweren, gevonden in de woestijn, gekocht van Bedoeïenen of zelf gemaakt in de ondergrondse. Tenslotte slaagden wij er in de Egyptenaren zes dagen en nach ten op te houden voor een opmars in de richting van Ashdod, ten zuiden van welke stad de Egyptenaren tenslotte op 24 mei 1948 tot over hun eigen grenzen werden teruggeslagen." Moshe laat ons de heuvel zien. Het is het enige stukje grond bij de kibboets Mordechai waar nooit de ploegschaar een voor zal trekken. Israël maakte er een gedenkplaats van, een soort museum, waar de bezoeker tussen loopgraven, prikkeldraad en stukgeschoten Egyptische tanks kan luisteren naar een gedempte stem uit een luidspreker. Op deze woestijn heuvel van Mordechai met een meer dan levensgrote man in brons, een handgra naat in de vuist, is de tijd blijven stil staan, als een herinnering en een symbool. 7o heeft Israël op enkele punten in het land kleine en grote monumenten, maar het grootste monument is het land zelf, zijn woestijnen en rotsachtige heu vels. Ver uit het noorden, uit het meer van Galilea haalden de Israëli's in enor me buizen het water naar deze dorre vlakten, legden zij irrlgatiewerken aan, zaaiden zij weiden in, waar nu koeien gra zen en pootten zij miljoenen sinaasappel boompjes die nu al jaren rijke vrucht dragen. En tussen dit land dat letterlijk vloeiende is van melk en honing, zag ik kieviten gaan die doodgewone Holland se kieviten die alleen daar te vinden zijn waar boeren brood verdienen aan de grond. Kieviten tussen cactussen in de Negeb! Niet alleen het ontstaan van de onafhan kelijke staat Israël is een wonder, de groeiende en bloeiende woestijn is een niet minder groot mirakel. pen tocht langs de gedenkplaatsen met stukjes geschiedenis van de staat Is raël maakt stil, maar de verovering van het leven door de Joden in de woestijn heeft al menigeen met stomheid gesla gen. Zelfs op de dorre rotsen hebben de eer ste kibboetsbewoners de stenen met bull dozers op een hoop of in lange rijen ge schoven tot de aarde bloot kwam om er te zaaien en te poten. Elke vierkante me ter grond krijgt tenminste een boom, die eenmaal groot geworden nog verder in de rots zal knagen tot er misschien twee bomen kunnen staan. Zo zijn ook de heuvels groen geworden groen van suikerbieten, als er veel en goede grond was; groen van druiven en amandelen als de rotsen minder grond vrij gaven, maar in ieder geval groen van bomen en boompjes, waarvan er miljoe nen werden gepoot door Joden en niet- Joden uit de hele wereld. Uit achting, sympathie en bewondering. En toch is dit alles geen mysterie. Moshe Jaakobi, mijn gids, zegt weer: „If you try it, nothing is impossible." Maar van waar dan die pushing power, die bijna onmenselijke kracht? Moshe zegt 't zo: „Vergeet niet dat dit land is gebouwd op de graven van zes miljoen Joden. Geef eens een zwerver, die van geslacht op geslacht gedwongen is te vluchten geef eens een banneling die nergens rust krijgt geef eens een over levende een stukje grond waarop hij ein delijk zijn eigen huis mag bouwen. Let op hoe dat gaat wélt hij er van maakt. En als hij dan woont, stuur 'm dan eens een vijandelijke buurman op 't dak. Let eens op wat hij doet. Isoleer hem eens. Natuur lijk zal hij de laatste meter van zijn grond benutten om er wat op te verbouwen. Kijk, dat is Israël", zegt Moshe. „Voorzover wij zelf nog niet genoeg energie hadden om ons land op te bouwen, hebben onze vijanden ons wel de inspiratie gegeven..." /~\p de terugweg uit de woestijn naar Tel Aviv passeren we grote industrie- en. Israëli's maken machines, assembleren anto's, bouwen en repareren vliegtuigen, hebben grote chemische en farmaceutische industrieën de grijze nijvere vlekken in het groene land. Voor Moshe, die eens droomde een pio nier te zijn en het ook wérd, is de droom werkelijkheid geworden. Hij heeft goede hoop dat de „fighting spirit" van deze ge neratie zal overgaan op de volgende want de „challenge goes on" de uitdaging gaat door, zolang er nog woestijnen zijn, nog vooroordelen tegen Joden en tegen Is raël en nog vijanden aan de grenzen. Woog boven ons schieten Israëlische straaljagers door de staalblauwe voor jaarslucht. Israëlische vliegers oefenen en verkennen het luchtruim boven de langge rekte grenzen. De korte geschiedenis van deze jonge staat heeft geleerd, dat de waarborgen voor de vrede en de veiligheid aan de grenzen niet van het legertje van de Verenigde Naties kunnen komen. Tel kens stoken in de Arabische landen opge hitste infiltranten het vuurtje weer aan door mijnen te leggen, bruggen op te bla zen en kibboetsbewoners te doden. Telkens weten de regeringen van de Arabische lan den, als de Verenigde Naties er aan te pas komen, van niets. Maar zodra de Israëli's terugslaan en dat gebeurt dan ook wel, is Leiden in last. Een politieke commentator schreef onlangs: „Als de Arabische staten in hun omgang met Israël uitsluitend de taal van het geweld gebruiken en indien de Verenigde Naties niet bfl machte zijn hierin verandering te brengen, blijft er voor Israël weinig anders over dan geweld met geweld te beantwoorden. De Israëlische regering moet dat doen, ook al bestaat het gevaar dat zij daardoor de openbare mening in de wereld tegen zich in het har nas jaagt...." Het groene land aan deze zijde van de Jordaan met als contrast de dorre woestijn aan gene zijde, is de Arabische leiders een doorn in het oog, omdat de dorheid aan het, voor een groot deel in armoede verkerende volk niet te „verkopen" is. Daarom duurt de hetze voort en blijft de uitdaging bestaan in meer dan één op zicht! Op verzoek van verschillende lezers, die jelangstelling hebben voor een reis naar sraël volgens het „Exodus"-schema, ge en wij hierbij het adres waar alle ge- evens over deze reis kunnen worden verstrekt: Anthony Veder en Co., West- laak 4, Rotterdam. De zon helpt mee energie te verzamelen.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1967 | | pagina 10