Pomphouders boos op
Belgische douaniers
OUDENRIJN KRIJGT RUITVORM
m
Ontwikkelingshulp nodig
voor zelfbehoud
Stadskern-onderzoek van
Amsterdam door I.P.P.
Prijsverschillen benzine aan de grens
van Zeeuws-Vlaanderen
Voordeeltjes worden
„uit de tank" gehaald
In 1975 zal één op de drie
woningen cv. hebben
Zorgen om voeding
BENZINEPRIJZEN IN CENTEN EN FRANCS
Felle aanklacht
tegen rijke wereld
Kilometer
teller voor
wandelaar
Scherven uit 13e
en 14e eeuw
Strijd om
oude hand
schriften
Exacte kopie
van „Spirit
of St.-Louis"
Menselijk
Hetzelfde
Verbeten
Laconiek
ACHTERSTAND
o TERUGGELOPEN
Dreiging
Geen blikjes
FORUMS
SPECIE
SLEUTEL
Keuze
Van een onzer verslaggevers
SLUIS De Nederlandse benzinepomphouders in de zuidwesthoek van
Zeeuws-Vlaanderen zijn boos op de Belgische douaniers omdat die vrij
plotseling accijns zijn gaan heffen op Nederlandse benzine in de benzine
tanks van Belgische auto's. Oorzaak hiervan is het grote prijsverschil tussen
de Belgische en Nederlandse benzine. Dat beloopt zo'n zes tot acht cent per
liter. Voor de Belgen uit het grensgebied werd het een lucratieve bezigheid
in Nederland te tanken.
grens bekeurd. Dat is toch precies
hetzelfde."
Het is een commentaar dat van
Nederlandse zijde wordt beaamd.
„We zitten beide in hetzelfde schuit
je", zegt een Nederlandse douanier in
Sluis. „Ook wij moeten streng optre
den, anders rijden de Belgen vandaag
of morgen op Nederlandse benzine en
roken de Nederlanders uitsluitend Bel
gische sigaretten".
„Waarmee", aldus een Nederlandse
pomphouder, „de zaak dan weer aar
dig in balans zou zijn gebracht".
De Belgische douane heeft daar nu
een stokje voor gestoken door op ie
dere liter benzine die zich naar het
willekeurige oordeel van de dou
anier te veel in de tank van de be
trokken auto bevindt een accijns van
45 cent te heffen. Dat is geen boete;
het is het normale accijnspercentage
dat in België in de prijs van een liter
benzine is gecalculeerd.
Op deze wijze wil de Belgische re
gering voorkomen dat té veel Belgen
op Nederlandse benzine gaan rijden,
waardoor én de Belgische staat én de
Belgische pomphouders worden gedu
peerd.
In de zuidwesthoek van Zeeuws-
Vlaanderen, waar de maatregel in ge
bied van Sas van Gent en Sluis het
strafst wordt uitgevoerd, zijn de Ne
derlandse pomphouders die hun za
ken aanvankelijk zagen floreren, te
gen de Belgische maatregel in op
stand gekomen. Hier en daar heeft
men de normale prijs nog eens met
twee cent verlaagd, waardoor het
voor de Belgen nóg aantrekkelijker
wordt in Nederland te tanken.
Verder heeft de deputatie van
pomphouders zich in Sluis bij de bur
gemeester beklaagd over de Belgische
maatregelen.
De Belgische, maar ook de Neder
landse douaniers nemen het allemaal
nogal laconiek op. Volgens de Bel
gische douaniers zijn de maatregelen
gebaseerd op een al tien jaar bestaan
de wet. „We hebben die wet nimmer
toegepast. Dat was niet nodig", zo
is het commentaar uit deze hoek,
„maar ook België dient op de klein
tjes te passen waar het de schatkist
betreft en daartoe behoort óók de ac
cijns op benzine".
De verontwaardiging van de Neder
landse pomphouders in Zeeuws-
Vlaanderen begrijpt men wel. „Maar
onze sigarettenleveranciers dan", al
dus de douane. „Al ruim een jaar is
er een scherpe Nederlandse controle
op sigaretten uit België. Iedereen die
meer dan één aangebroken pakje bij
zich heeft wordt aan de Nederlandse
De burgemeester van Sluis, de heer
P. F. van Hootegem, denkt er an
ders over. „Waar blijven we op deze
wijze in 's hemelsnaam met de Bene-
lux-gedachte of met de Europese be-
beginselen
„Soepelheid", zegt hij vastbesloten,
„dat is het waar het op aankomt.
Uiteraard is het niet juist wanneer
Belgische grensbewoners iedere dag
opnieuw weer naar Nederland komen,
de Belgische pompen voorbijrijdend,
om hier te tanken. Zoiets kan Je niet
toleren. maar als er nu eens een Belg
uit Knokke, uit Zeebrugge of Oosten
de een weekendje naar Nederland
komt en teruggaat met een volle tank,
laat die man dan. Zoiets is toch men
selijk".
Dan vertelt hij dat in het 2700 zie -
len tellende Sluis geen woningwetwo
ningen meer worden gebouwd, omdat
een Belgische firma er, met Belgisch
kapitaal, honderd huizen neerzet.
„Daar zijn we beide mee geholpen",
zegt hij, „België én Nederland. Zo
moeten we doorgaan; niet met het
zoeken naar spijkers op laag water".
Het verkeersplein Oudenrijn ont
wikkelt zich geleidelijk van rotonde
tot ruit. Zaterdag is het eerste deel
van het nieuwe plein in gebruik ge
nomen. De rotonde (in het hart van
de foto) is nu afgesloten; het verkeer
wordt over de „ruit" geleid.
De rotonde Oudenrijn wordt ver
vangen door een zogenaamd klaver
blad, een kruising op verschillend ni
veau van twee wegen met aan- en
afvoerwegen om van de ene recht-
doorgaande weg op de andere te kun
nen komen. Dit „klaverblad" wordt
omgeven door een vierkant van we
gen, via deze wegen kan het verkeer
rechtsaf.
Na het afsluiten van de rotonde zal
op die plaats worden begonnen met
de bouw van het viaduct voor de
ongelijkvloerse kruising van de
h(X>fdwegen. Het zal nog zeker twee
jaar duren voor het hele plein klaar
Z.al zijn.
Het nieuwe vierkant heeft een gro
tere verkeerscapaciteit dan de oude
rotonde, omdat de stukken weg tus
sen de stoplichten bij het vierkant
langer zijn dan bij de rotonde. De
verkeerslichten kunnen echter nog
lang niet worden gemist. Ze zullen
pas verdwijnen als het klaverblad he
lemaal klaar is, in 1969.
Foto KLM AEROCARTO
Het ziet er niet naar uit dat de
Belgische douane de controle zal la
ten verslappen. Vooral aan de grens
bij Sluis, de schakel tussen de Ne
derlandse en de Belgische zeekust,
zo'n acht kilometer ten noorden van
Knokke, voeren de douaniers met vrij
grote verbetenheid strijd tegen de
„benzinesmokkel". Zij opereren daar
bij soms in burger op Nederlands
grondgebied, noteren nummers van
Belgische auto's die in en om Sluis
tanken en geven die door aan de
grensposten van Sas van Gent of
Sluis.
Als de automobilist dan de grens
over wil krijgt hij precies te horen
aan welk station hij heeft getankt
en hoeveel en of hij maar over zoveel
liter 45 cent accijns wil betalen.
Rest nog de strijd tegen de gele
genheids-tankers, mensen die zaken
in Nederland doen of er het weekein
de gaan doorbrengen, en die van die
gelegenheid gebruik maken om goed
koop te rijden. Ook tegen hen treedt
de douane onverbiddellijk op. Aan de
grens wordt hun, soms zelfs ten on
rechte, de rekening gepresenteerd
over de inhoud van hun benzinetank.
UTRECHT De voorjaarsbeurs in Utrecht geeft een volledig beeld van
alles wat op stooktechnisch gebied te krijgen is, voor welke brandstof dan
ook. In het verleden was de standruimte voor centrale verwarming altijd
ongeveer 3000 vierkante meter, maar in 1965 steeg ze al tot 10.000. Dit jaar
neemt de groep verwarming zelfs de hele Bernhardhal en Margriethal in, bij
elkaar 13.000 vierkante meter. Onder de 189 deelnemers bevinden zich
zeventig binnen- en vijf buitenlandse exposanten, die hier nog nooit hun pro-
dukten hebben getoond.
Ondanks de stormachtige ontwik
keling zal in 1975 volgens de verwach
tingen nog maar dertig procent van
de Nederlandse woningen met c.v. zijn
uitgerust. Dat is wel een tienvouu van
het percentage in 1947 en driemaal zo
veel als nu, maar het houdt nog een
flinke achterstand in vergeleken by
andere Europese landen. De fabrikan
ten van verwarmingsinstalaties wijten
dit aan de geringe Nederlandse bereid
heid geld uit te geven voor hun wo
ningen.
In 1975 zullen naar schatting nog 2,8
miljoen woningen het zonder centrale
verwarming moeten doen. Dat is de
markt van de industrie in de Juliana-
hal. Door apparaten voor gasverwar-
ming in de verschillende kamers en
de keuken te zetten bereikt men het
zelfde resultaat als met c.v., maar vol
gens de fabrikanten van deze appara
ten op een belangrijk voordeliger wijze.
Als groot voordeel noemen zij dat be
woners van een huurhuis bij hun ver
trek c.v. niet, maar deze gastoestellen
wel kunnen meenemen.
Deze lokale verwarming laat zich
vooralsnog niet verdringen door een
c.v. Het aantal verkochte apparaten
is de afgelopen drie jaar gestegen
van 517.100 in 1964 tot 572.800 vorig
jaar. Het aantal kolen- en oliekachels
dat daarin is begrepen is sterk terug
gelopen. In 1964 werden er in Neder
land nog 170.500 kolen- en 178.000
oliekachels verkocht, maar vorig jaar
waren dat er nog maar 24.200 en
77.100. De stijgende lijn in de verkoop
van gaskachels wordt toegeschreven
aan de komst van het aardgas. Toch
zullen by de c.v.-instalaties de gas-
en de oliestook de markt netjes sa
men blijven delen, verwachten de fabri
kanten.
Om de aanleg van c.v. geleidelyk
te vergemakkelijken bieden oliemaat
schappijen, installateurs en banken de
niogeiykheid tot financiering. Voor de
industrie heeft dat het voordeel dat de
seizoenpieken in de aanleg van ver
warmingsinstallaties worden afgevlakt.
Daarom zou de industrie graag zien
dat de overheid de kredietbeperking
voor de banken die c.v.-installaties fi
nancieren zou verzachten.
De Westduitse militair krijgt pre
cies de juiste voeding, maar als hij
toch te dik wordt dan ligt dit aan
hemzelf. Het ministerie van Defensie
heeft dit meegedeeld naar aanlei
ding van de kritiek in het Deutsche
arzteblatt, dat 4.000 calorieën per dag
goed zijn voor jongelui die hun ba
sisopleiding krijgen, maar dat het
teveel is voor militairen die bureau
werk verrichten.
Dr. Sven Günther, een reserve of
ficier van gezondheid, stelde in zijn
artikel voor dat alle militairen de
zelfde lunch zouden krijgen, maar
dat er onderscheid gemaakt zou wor
den bij het ontbijt en het diner. Hij
stelde voor dat oudere militairen en
zij die zittend werk doen twee lichte
re maaltijden per dag zouden krij
gen.
In een verklaring antwoordde het
De pompen aande grens in Zeeuws-
Vlaanderen en dat zijn er nogal
wat vermelden de prijs zowel in
centen als in francs. Dat is om de
Belgen duidelijk te maken dat zij in
Nederland goedkoop tanken.
„Als je goed kan liegen kan je goed
koop rijden in België", was het com
mentaar van een Belg die net de grens
was gepasseerd. „Want wie bewijst
dat ik België ook niet met een volle
tank heb verlaten?"
ministerie dat de menu's reeds aan
gepast zijn voor de verschillende
diensten. Straaljagerpiloten krijgen
bijvoorbeeld twee lichtere maaltijden
in plaats van één zware lunch. De
meeste oudere militairen met bu
reauwerk zijn getrouwd en eten
meestal thuis, aldus het ministerie.
„Indien een militair naast zy'n dienst-
maaltijden thuis of elders nog extra
eet, dan moet hij zich natuurlijk niet
verbazen dat hij evenals ieder an
der dik wordt".
UTRECHT De toch al karig
bedeelde voetganger heeft dan
eindelijk ook een instrument ge
kregen om mee aan de wandel
te gaan: de pedometer, een kilo
meterteller voor voetgangers. Het
apparaatje, een van de nieuwtjes
op de Utrechtse Voorjaarsbeurs,
heeft het uiterlijk van een pols
horloge. Het wordt na het instel
len van de lengte van de pas
met een bandje om de enkel ge
bonden, gereed voor gebruik.
De pedometer prijs f 15,90,
gewicht 42 gram wordt aange
prezen voor wandelaars, sportlie
den en zakenmensen. Arbeidsana
listen zouden er een nuttig ge
bruik van kunnen maken bij de
kostprijsberekening, organisa
tiedeskundigen om na te gaan
hoe werk kan worden bespaard.
Bovendien, zo meldt de impor
teur: „Als geschenk een unieke
aandachttrekker."
VERWARMING
De aardgasvondsten hebben ve
le fabrikanten en importeurs in
ons land tot bijzondere activitei
ten geprikkeld. Op de Voorjaars
beurs komt dat tot uiting in een
grote verscheidenheid aan uitge
kiende apparatuur voor centrale
verwarming: branders, radiato
ren, ketels en ontstekingsmecha
nismen.
Een firma uit Rijswijk introdu
ceert een praktische ruimte be
sparende c.v.-ketel: Hii dient te
vens als fornuis en oven en zorgt
ook nog voor de voorziening van
warm water. Deze Westduitse vin
ding kan worde ngeleverd voor ko
len, olie en gas.
Handig is ook de schoorsteenlo-
ze c.v. die een Britse firma uit
Schiedam in Utrecht etaleert. De
ketel kan op iedere buitenmuur
worden geplaatst, bespaart
sehoorsteenproblemen en bouw
kosten, en biedt extra veiligheid:
De gevelaansluiting dient voor
zowel in- als uitlaat.
Vrij vertaald in het Nederlands zou het voorbeeld zijn: Het welvarende
Nederland gedraagt zich als de dames in de landhuizen aan de Vecht,
nu een eeuw geleden: hun grootste zorg is het dienstbodevraagstuk. Als ze
horen dat de kinderen in de fabrieken van hun echtgenoten enkele kilo
meters van hen verwijderd honger en kou lijden, maken zij met Kerstmis
een kerstpakketje en voelen zich erg goed en gelukkig.
In het boek van Stephen Hearst
.,2.000 miljoen jongeren in een wereld
van overvloed", is vooral Engeland
als voorbeeld van de overvloed geno
men. Het is jammer dat in de verta
ling uitgekomen bij Forum Boeke
rij, Den Haag niet via voetnoten,
de Nederlandse positie is vermeld:
ons land slaat op het gebied van ont
wikkelingshulp een nog poverder fi
guur dan Engeland.
Hearst heeft zijn materiaal verza
meld tijdens de vele reizen, die hij als
cineast in de ontwikkelingslanden
maakte; zijn cijfers uit officiële bron
zijn onverdacht. Het trieste is dat cij
fers en feiten niet nieuw zijn, maar
de welvarende volkeren schuiven de
officiële rapporten doorgaans terzijde.
Het boek van Hearst is een felle
aanklacht jegens de in weelde ba
dende volkeren dat zijn volkeren
die zich geen zorgen behoeven te ma
ken voor het dagelijkse voedsel. Het
is dus geen plezierige waarheid die
Hearst ons voorhoudt. Men kan po
gen deze waarheid van zich af te schui
ven maar zij houdt tevens een gru
welijke dreiging in: als wij doorgaan
onze welstand te vergroten zonder we
zenlijke offers te brengen voor de 2000
miljoen hongerenden om ons heen
dan komt spoedig de dag dat de hon
gerenden onze welvarende huizen bin
nendringen om plunderend te pogen
hun honger te stillen.
De miljoenen die nooit zonder hon
ger leven, hebben na 1945 politieke
macht en wapens gekregen. Zij zullen
het niet zo heel lang meer dulden dat
hun kinderen van honger sterven ter
wijl op korte afstand een kleine min
derheid zich slechts bekommert om
de verhoging van een in de ogen der
hongerenden reeds fabelachtige wel
stand.
Aanzienlijk minder gunstig dan bij
de verwarming gaat het bij de verkoop
van gas-kooktoestellen. De verkoop
van gasfornuizen is teruggelopen van
249.000 stuks in 1965 tot 212.700 in
1966. De fabrikanten "-yten dat aan
de kleine afmetingen van de Neder
landse keuken die naast een koelkast
geen ruimte biedt voor een fornuis,
waar dan vaak een vierpits-toestel op
die koelkast voor in de plaats komt.
De verkoop van gasfornuizen zal
nog verder teruglopen vermoeden de
fabrikanten, omdat een groot deel bij
de komst van het aardgas is vernieuwd.
Alleen de kookapparaten die van
stads- naar aardgas zyn omgebouwd
vormen voor de industrie nog een
lichtpuntje, omdat zy gelooft dat de
huisvrouw dikwijls niet tevreden is
met het omgebouwde toestel.
Het Instituut voor Prae- en Proto
historie van de Universiteit van Am
sterdam heeft meegedeeld, dat in de
maanden december en januari op
een tijdelijk, door sloop van de hui
zen Warmoesstraat 98 en 100, open
gevallen terrein op de hoek van de
Paternostersteeg een kleine opgra
ving is verricht.
Van belang waren nieuwe gegevens
omtrent de datering van de eerste be
woning ter plaatse (dat is aan de oos
telijke waterkant van het damrak)
13e en 14e eeuwse scherven van ko-
gelpotten, steengoed en rood gegla
zuurd aardewerk onder de eerste op
hogingslaag, direct op het door een
kleilaag afgedekte veen. In het 2.50 m
hoog van het eind van de 14e tot in
het begin van de 15e eeuw af opge
brachte ophogingspakket tekenen zich
vijf duidelijke woonvlakken af. In het
op een na bovenste vvoonvlak vond
men enkele verticaal ingeslagen paal
tjes en plankjes van houten bebouwing
langs de Warmoesstraat (vermoedeiyk
niet meer voorstellend dan kleine
schuurtjes).
houtskelet-huis met moderne gevel)
kwam een met specie beklodderde,
blauwgrijze 31.5 cm hoge pot te voor
schijn met op de schouder een inge-
stempeld opschrift in laat-gotische
letters Ave Mari, Ave Maria (beide
6 maal herhaald). Vermoedelijk is de
pot in deze positie oorspronkelijk afge
dekt geweest door een als deksel ge
bruikte wandscherf, eveneens met spe
cieklodders, van een andere blauw
grijze pot.
De erfjes hierachter verrieden zich
door mestlagen. In de mest werd o.m.
een 13 cm lange, ijzeren sleutel met
zware baard en een in verhouding
klein, vrijwel rond oog gevonden. On
der de fundering van het gesloopte
pand Warmoesstraat 98 (een gotisch
Uit het voorkomen van specie zo
wel op binnen- en buitenkant als op de
breuk mag worden afgeleid, dat de pot
met natte specie gevuld was toen hij
in elkaar werd gedrukt (door het ge
wicht van het erop gebouwde huis?)
Een soortgeiyke vondst van een pot
met specie-resten werd in 1954 gedaan
onder de fundering van perceel War
moesstraat 103.
Hearst geeft in zijn boek toe, dat er
door de hongerenden fouten worden
gemaakt, maar hij bewijst dat deze
fouten geen principieel onvermogen
verraden. Hij acht fundamentele hulp
noodzakelijk. Structureel gezien berei
ken wij niets met het zenden van blik
jes melk en het houden van acties,
die een dreigende catastrofe even kun
nen uitstellen, maar die de gevers
meer voldoening geven dan de ont
vangers.
LONDEN Prachtig versierde oude
handschriften, die eigendom zouden
zijn van de Armeense kerk en die naar
schatting 5 miljoen gulden waard zijn,
kunnen de inzet worden van een inter
nationale rechtsstrijd.
Het Londense veilinghuis Sotheby's
wil ze nog deze maand onder de ha
mer brengen. Hiertegen is echter ver
zet aangetekend door aartsbisschop
Toemayan, die de Armeense kerk in
Engeland vertegenwoordigt. Hij ver
klaarde dat de handschriften uit de
streng bewaakte kluis van de Ar
meense kathedraal in Jeruzalem ge
haald zijn zonder voorkennis van de
kerkelijke overheid.
Hearst somt enkele wezenlijke mo
gelijkheden op: reorganisatie van de
landbouw met een redelijke kans voor
de produkten op de wereldmarkt. On
derwijs en mentale opvoeding door
het voorbeeld van jonge mensen uit
het Westen die zich als gelijken ves
tigen om in de praktijk de mogelijk
heden van een nieuw levenspatroon te
tonen.
Deze fundamentele hulp kan het
best worden verleend via de Uno, die
over geestdriftige nevenorganisaties
beschikt. Aan dit werk zullen de rijke
landen een wezenlijk deel van hun
welvaart moeten afstaan om te pogen
de ontwikkelingslanden tot de gelij
ken van het rijke Westen te maken.
De propaganda voor dergelijke hulp
kan geen beroep doen op „het goede
hart" want het Westen, zal moeten
helpen uit louter eigenbelang. Onze
generatie is geconfronteerd met de
keuze: behoud van het verworven leef
patroon of een chaotische terugval in
barbarisme.
Wachten wij steeds rijker wor
dend de woede van de hongeren
den af, dan zal het ons, als die woede
losbreekt weinig baten dat van de
staatsbegroting in 1966 bijna twee pro
cent voor ontwikkelingshulp werd ge-
ieserveerd. Hoe belachelijk zal het
dan klinken, wanneer wij moeten ant
woorden, dat in 1966 van iedere ver
diende gulden nog niet een halve cent
naar de hulp aan stervende volkeren
is gegaan.
Een exacte kopie van Lindbergh'»
Spirit of St.-Louis, zal naar Parijs wor
den gebracht en tentoongesteld worden
op de Parijse luchtvaarttentoonstelling,
die van 26 mei tot 4 juni wordt gehou
den.
Het vliegtuig wordt op dit moment
naar de oorspronkelijke tekeningen van
de „Spirit" gebouwd op Orange Coun
ty Airport, nabij Los Angeles. Het
wordt met een C 141 vrachtvliegtuig
naar Frankrijk overgevlogen.
Volgens de plannen zal het vliegtuig
op 21 mei, de 40ste verjaardag van
Lindbergh's eenzame vlucht over de
oceaan, van een vliegveld in de om
geving van Parijs opstijgen en later
dalen op Le Bourget, waar het zal
taxiën precies tot op de plaats waar
40 jaar geleden de eerste „Spirit of
St.-Louis" tot stilstand kwam.
Het vliegtuig zal worden bestuurd
door stuntpiloot Frank Tallman; de in
strumenten van het nu gebouwde toe
stel zullen niet afwijken van die van
het origineel. Alleen zal Tallman een
transistorradio meekrijgen.
Op de vraag waarom het toestel ook
nu niet de vlucht over de oceaan op
eigen kracht volbrengt, werd hier ge
antwoord: „Er is maar een Lind
bergh".
