MOEILIJKHEDEN OVER ERKENNING D.D.R.
Uitlevering van
Stangl nu op
losse schroeven
Erich Mende in
de zorgen...
DRIE STARFIGHTERS IN EEN
Nieuwe plannen voor in savoy
vrede in Vietnam
Svetlana
Griekse officieren
veroordeeld
OE THANT TAST KANSEN AF broekpak
Aspida-proces in Athene
DOLKSTOOT
WEERZIN
JONGEREN
TERUGGAVE
BEDRIJVEN
BESPROKEN
Gevechten in China
CONTROLE
GEVECHTEN
WEERZINWEKKEND
Solo-demonstratie
van oude „provo"
Meisje mei fiets
onder auto
Verbod
Slordig
Verschillen
VERJARING
ZESTIG DAGEN
IN ZI ID SL A VIË
Belangstelling
voor kapitaal
uit Westen
ANDREAS
VRIJDAG 17 MAART 1967
SCHEURING DREIGT IN F.D.P
BONN Wcst-Duitslands onfortuinlijkste partij, de Liberale FDP, kraakt
in haar voegen. Deze week nog zal het hoofdbestuur er over beraadslagen,
of het zijn eigen penningmeester, Hans Wolfgang Rubin, uit de partij zal sto
ten. Tegelijkertijd hangt het voorzitterschap van Erich Mende, de voorma
lige vice-kanselier van de Bondsrepubliek, aan een zijden draad.
Rubin publiceerde dezer dagen in
zijn links-liberale tijdschrift „Libe
ral" een artikel, waarin hij erkenning
van Oder en Neisse als Duitse oost
grens bepleitte en in voorzichtige
termen een de-facto-erkenning
van Oost-Duitsland. Dat was olie op
het vuur, nadat kort tevoren de FDP
in opspraak was geraakt door het
uitlekken van het zogenaamde Scholl-
werkrapport. In die „werknota" stel
de de perschef van de partij, Wolf
gang Schollwer, in grote trekken het
zelfde voor.
Beide politici menen dat door zulke
concessies de weg kan worden ge
baand voor een geleidelijke toenade
ring tot Oost-Duitsland en uiteindelijk
voor een vorm van Duitse hereniging.
Zij hebben intussen steun gekregen
van een andere vooraanstaande libe
raal: Berhard Leverenz, minister van
Justitie van de deelstaat Sleeswijk-
Holstein. In de Rheinischer Merkur
schreef Leverenz: „Of we dat nu
prettig vinden of niet, we zullen Oost-
Duitsland als een nieuwe staatkundige
eenheid moeten erkennen."
Vele leidende figuren van de FDP
de voorzitter Mende voorop heb
ben zich ijlings gedistantieerd van
Rubins ideeën. Vice-voorzitter Weyer
noemde ze zelfs „een dolkstoot in de
rug van de partij". De werkelijkheid
is, dat Mende en de zijnen allang spe
len met soortgelijke gedachten, die in
druisen tegen alle officiële taboes van
de Westduitse politiek. Niemand durft
ze echter openlijk uit te spreken voor
al uit vrees voor grote groepen kie
zers.
Mende, tactisch als altijd, hield dan
ook bij alle verontwaardiging een ach
terdeurtje open. „Het zou ondenkbaar
zijn het bewind van Ulbricht te erken
nen", zei hij. „Dat zou het prijsge
ven van de liberale democratie bete
kenen." Doch hij knoopte daaraan
vast: „Het zou heel iets anders zijn
om de machtsfactor Oost-Duitsland te
respecteren." Erkenning van de grens
langs Oder en Neisse komt evenmin
in aanmerking, aldus Mende, maar in
verdere toekomst zou de grenskwestie
misschien „in een ander licht" komen
te staan.
Weerzin en verwarring heeft het ge
schil in de partijgelederen verwekt.
De oud-ministers Eilers en Mühlen-
feld zeiden hun lidmaatschap op. De
afdeling Essen stelde voor Rubin uit
de partij te zetten. Alleen in die stad
al dreigden meer dan honderd partij
leden uit de FDP te zullen treden, als
Rubins hoofd niet zou vallen. Ettelij
ke liberale Bondsdagleden lopen rond
met de gedachte maar over te stap
pen naar de christen-democratische
CDU.
Achtergrond van al deze deining is
de bijna hopeloze positie van de FDP
die te lang een ouderwetse liberale
partij is gebleven, en die het laatste
halfjaar een ongehoorde politieke af
straffing heeft gehad.
Bij de verkiezingen in Beieren ver
dween zij uit het parlement van de
deelstaat; door de Bonner crisis van
verleden jaar verloor zij haar plaats
in het kabinet. In de Bondsdag ver
oordeeld tot machteloze oppositie,
hangt de FDP nu bovendien een kies
rechtherziening boven het hoofd, die
de kleine partijen scherp zal kortwie
ken.
De liberale partij staat voor deze
keus: of een langzame dood sterven,
of zichzelf vernieuwen door een fris
se koers. Waarheen dan: rechts of
links? Dat is de vraag waarom het
nu eigenlijk gaat.
Rechts: daar staat al de neonazisti-
«che NDP, die reeds vele kiezers weg
gelokt heeft uit boeren- en midden
stand, traditionele steunpilaren van
de FDP. Naar links dan? Dat durven
Mende en zijn geestverwanten niet
uit vrees traditionele aanhangers te
verspelen. Een sterke stroming in de
partij echter eist een linkse koers: de
jongerenafdeling, de liberale studen
ten, maar ook een hele reeks leiden
de partijmensen, onder wie mannen
als Schollwer en Rubin. Deze groep
wil het nu welbewust laten aankomen
op een krachtmeting met de oudere
garde onder Mende.
Begin volgende maand wordt in
Hannover een buitengewoon partij
congres gehouden. Het topzware, 36
DJAKARTA In Indonesië worden
besprekingen gevoerd over teruggave
van Heinekens Bier in Surabaja aan
de oorspronkelijke eigenaars. Ook
wordt gesproken over teruggave van
de limonadefabrieken van Fraser and
Neave, de bedrijven van British Ame
rican Tobacco, de Eveready batterij-
enfabriek en Dunlopbanden in Djakar
ta.
Al deze bedrijven werden onder re-
geringstoezicht gesteld tijdens de con
frontatie tegen de Maleise federatie.
leden tellende partijpresidium zal
daar worden vervangen door een slag
vaardiger college van negen man. De
linkse liberalen willen van die gele
genheid gebruik maken om ook de
verkiezing van een nieuwe partijvoor
zitter door te drijven. En die nieuwe
voorzitter moet dan zeker niét Erich
Mende heten. Misschien wel Walter
Scheel, de oud-minister, die met an
deren het Schollwer-rapport zou heb
ben geïnspireerd.
Mende doet alsof er geen wolkje
aan de lucht is. „Mijn voorzitter-
schap", zo heeft hij gezegd, „duurt j
nog tot 1968; wie mij zou willen weg- j
stemmen, moet eerst een wijziging
van de partijstatuten erdoor krijgen,
en dat zie ik nog niet gebeuren."
Intussen echter heeft Mende die
sinds het uittreden der liberalen uit
het kabinet-Erhard ambteloos burger
is voor het volgend jaar een baan
aangenomen ais professor in de poli
tieke wetenschap aan de universiteit
van Bochum. Een spotprent in een
Westduitse krant beeldde hem af met
dat professoraat als reddingsboei om
gegord, gereed het zinkende schip van
de liberale partij te verlaten.
HONGKONG Uit het noorden van
China zijn achthonderdduizend mili
tairen overgebracht naar de zuidelij
ke provincie Kwantoeng om deel te
nemen aan „zuiveringsoperaties" te
gen tegenstanders van Mao Tse-toeng.
Er wordt nog steeds gevochten tus
sen legerafdelingen en inwoners van
de provinciale hoofdstad Kanton.
Heeft de Amerikaanse luchtmacht in het diepste geheim door Lockheed
dit vreselijke jachtvliegtuig laten houwen? Drie vleugels en drie staart-
vlakken doen het ergste vrezen voor iedere vijand. De werkelijkheid is,
dat de fotograaf drie scherp naast elkaar vliegende gewone Starfighters
op de foto heeft vereeuwigd.
WASHINGTON Oe Thant, de se
cretaris-generaal van de UNO, werkt
achter de schermen hard aan nieuwe
vredesinitiatieven voor Vietnam. Dat
is althans de indruk die is gewekt
door de oplevende activiteit van ver
scheidene diplomaten.
De Poolse ambassadeur bij de UNO
is naar zijn land gereisd om met zijn
regering te spreken over de plannen
van Oe Thant.
0 Volgens Paul Martin, de Canadese
minister van buitenlandse zaken, wor
den er nieuwe pogingen ondernomen
om een einde te maken aan het con
flict in Viëtnam.
0 Een gewoonlijk goed ingelicht di
plomaat bij de UNO zei dat er „bewe
ging in de zaak zit."
Deze ontwikkelingen schijnen alle
voort te vloeien uit een bespreking,
die Oe Thant afgelopen dinsdag hield
met Arthur Goldberg, de Amerikaanse
ambassadeur bij de UNO, de Poolse
ambassadeur, Bohdan Tomorowicz en
de Canadese ambassadeur, George Ig~
natieff.
Canada en Polen zijn lid van de in
ternationale controlecommissie in Viët
nam. Geen van de genoemde diploma
ten gaf nadere bijzonderheden over
de ontwikkelingen. Maar hun commen
taar en de reis van de Poolse ambas
sadeur naar zijn land hebben de hoop
doen opleven dat er spoedig vredesini
tiatieven kunnen worden verwacht.
Ofschoon Arthur Goldberg eerder de
ze week zei dat Hanoi kortelings geen
teken had gegeven dat het bereid zou
zijn te onderhandelen, is men er in
Amerikaanse diplomatieke kringen van
overtuigd dat Oe Thant een beslissend
aandeel kan hebben in het tot stand
brengen van vredesonderhandelingen.
De Verenigde Staten staan op het
standpunt dat voorbereidende bespre
kingen zouden kunnen worden gevoerd
ADVERTENTIE
terwijl de gevechten voortduren. Die
besprekingen zouden kunnen leiden tot
de bespreking van de strijd waarover
president Johnson al verscheidene ma
len heeft gesproken. Amerika vindt
dat zulke onderhandelingen heel goed
door Oe Thant tot stand zouden kun
nen worden gebracht.
De Verenigde Staten houden overi
gens onveranderd staande dat weder
kerigheid de basis moet zijn voor elke
vermindering van de gevechten. Ze
kunnen en willen hun militaire activi
teit in Viëtnam niet verminderen als
de andere zijde niet hetzelfde doet.
BERN Svetlana Stalina heeft, naar
wordt aangenomen, haar toevlucht ge
zocht op de Btirgenstock, een massie
ve bergrug boven Luzern waar miljo
nairs en filmsterren hun chalets hebben.
Volgens 'n zegsman van 't Zwitserse mi
nisterie van buitenlandse zaken, Walter
Jaeggi, wordt ze goed beschermd door
de politie.
Onder de mensen die chalets hebben
gehuurd op de Bürgenstock zijn be
roemdheden als de Westduitse oud-kan
selier Konrad Adenauer en de Ameri
kaanse vice-president Hubert Humphrey.
Audrey Hepburn trouwde er in de klei
ne witte kapel en Sofia Loren bezit er
een chalet waar ze kortgeleden rust
nam na een miskraam.
Het bergoord, dat grotendeels een
schepping is van de Zwitserse miljo
nair Fritz Frey, biedt een adembene
mend uitzicht op Luzern. De luiken van
de weelderige chalets zijn er nu nog
dicht en de beheerder en zijn vrouw
houden vol dat alle huizen onbewoond
zijn en zonder stromend water en ver
warming zitten. Op Frey's kantoor in
Luzern ontkende men dat Svetlana er
haar intrek zou hebben genomen.
In Bern deed de socialistische afge
vaardigde Emil Schaffer gisteren een
beroep op de regering om een einde te
maken aan „deze domme komedie".
Hij nam stelling tegen het „weerzinwek
kende" gedrag van talrijke nieuwsgieri
gen, die Svetlana Stalina blijven achter
volgen. Hij vond dat Zwitserland 't aan
zijn goede reputatie verplicht was geen
jachtseizoen op buitenlandse gasten te
openen, vooral niet als ze onder offici
ële bescherming staan.
ROTTERDAM Rotterdams provo
nummer één, de heer A. Koetoman (61),
is gisteren de tweede dag van zijn de
monstratie tegen de in Nederland opge
slagen atoomkoppen begonnen. In de
Staalduinse bossen bij Hoek van Hol
land heeft de heer Koeleman, gekleed in
een gele py, post gevat by de hoofd
ingang van de militaire terreinen.
Overdag zit hij op een klapstoeltje
voor het hek, 's nachts slaapt hij in een
Westlandse kas. Hij eet fruit en honing.
Hij wil zijn actie tot morgen volhouden.
Dan is hij van plan naar Rotterdam te
rug te lopen. Daar zal hij in het Dijkzigt-
ziekenhuis, het Rutgershuis (N.V.S.H.)
en op het studentenschip Seven Seas
proberen steun te krijgen voor zijn actie.
Russo: door
hypnotiseur
behandeld
De Zweedse echtgenote van de
autocoureur Sir John Whitmore
heeft het als eerste vrouw gepresteerd
met een hroekpak het Londense
Savoyhotel binnen te komen. Talrijke
filmsterren en beroemde vrouwen
zijn in het verleden uit het hotel ge
weerd omdat ze een broekpak droe
gen. Het pak dat lady Whitmore hier
draagt had ze zelf in een middag ge
maakt. Volgens de hoteldirectie kon
lady Whitmore alleen binnenkomen
omdat haar broekpak niet als zoda
nig werd herkend.
OUDEHORNE In Oudehorne (Fr.)
is gisteren de tienjarige Zwaantje Blok
uit Jubbega door een vrachtauto dood
gereden toen ze met haar fiets de weg
overstak.
De zeventienjarige Chris Verbunt uit
Dongen is gisteren in een Tilburgs
ziekenhuis overleden aan de verwondin
gen die hij woensdag bij een auto-on
geluk opliep.
NEW ORLEANS In het open
bare vooronderzoek waaruit zal moe
ten blijken of de zakenman Clay
Shaw zal terechtstaan wegens mede
plichtigheid aan samenzwering tegen
president Kennedy, heeft de getuige
Perry R. Russo gisteren gezegd dat
hij in het bureau van de openbare
aanklager. Jim Garrison, "n hypno
tische behandeling had ondergaan.
Een van Shaws verdedigers, F. I.
Dymond, die deze verklaring aan Rus
so ontlokte, hoopte daarmee te bewij
zen dat de voor Shaw bezwarende
verklaringen die Russo eerder had af
gelegd het gevolg van hypnotische be
handeling waren geweest.
dr. Fatter, zal moeten blijken, waar
om Russo de behandeling had onder
gaan.
Dymond confronteerde Russo met
mededelingen die hij voor het begin
van het vooronderzoek had gedaan aan
journalisten. Hij vroeg hem uit te leg
gen waarom sommige van die verkla
ringen niet klopten met de verklarin
gen die hij tijdens het vooronderzoek
had afgelegd. Russo antwoordde dat
sommige van zijn mededelingen uit
hun verband waren gerukt en dat hij
in het algfmeen met zijn mededelin
gen niet had willen vooruitlopen op het
vooronderzoek.
Eerder was in het kruisverhoor
waaraan Russo werd onderworpen
al gebleken dat de Oswald die Russo
zei ten huize van David Ferrie te heb
ben ontmoet toen daar een aanslag op
het leven van Kennedy werd beraamd
een geheel ander voorkomen had ge
had dan de Oswald wiens foto's over
de gehele wereld waren verspreid na
de moord in Dallas. De Oswald die
hij had gekend was slordig gekleed en
had onverzorgde haren en bakkebaar
den. Hij zag er uit als een „beatnik".
Het verband tussen die Oswald en de
andere was Russo pas duidelijk gewor
den toen een rechercheur hem enkele
weken geleden een reeks foto's van
Oswald had laten zien. Op zeker mo
ment had hij toen gezegd: Wacht even,
dat is de kamergenoot van Ferrie.
Een rechercheur had toen een foto
van Oswald genomen en daarop bakke
baarden en een slordige haardos gete
kend. Daarop was het Russo mogelijk
geweest de man die hij in Ferrie's wo
ning had ontmoet te identificeren als
Lee Harvey Oswald. Toen Russo zijn
verhaal over het smeden van een kom-
plot in de woning van Ferrie had ge
daan in het bureau van de openbare
aanklager, was hij onder invloed van
een „waarheidsserum" (natriumpen-
thotal) gebracht en toen had hij zijn
verklaringen opnieuw moeten afleggen.
Naar gisteren bleek onderging Rus
so omstreeks die tijd ook een hypno
tische behandeling van dr. Fatter, een
medicus die is verbonden aan het bu
reau van de openbare aanklager van
New Orleans. Russo verklaarde dat
hij sedert het begin van het vooronder
zoek niet meer was gehypnotiseerd.
In antwoord op een vraag van de ver
dediger van Shaw antwoordde Russo
dat hij heel goed wist dat tijdens een
hypnotische behandeling bepaalde din
gen gesuggereerd kunnen worden aan
degene die de hypnotische behande
ling ondergaat.
De verdediger, Dymond, wilde met
deze wijze van ondervraging de indruk
wekken dat Russo onder de nawerking
van een hypnotische behandeling was
geweest toen hij zijn voor Shaw be
zwarende verklaringen aflegde. Uit la
tere verklaringen van de hypnotiseur,
Dymond vroeg Russo ook waarom
hij niet eerder bekend had gemaakt
dat de Oswald die hij bij Ferrie had
ontmoet dezelfde kon zijn geweest als
Lee Harvey Oswald. Russo antwoord
de: „Iedereen zei dat Oswald het op
zijn eentje had gedaan". Ik was niet
meer dan een roepende in de woestijn.
In een eerder stadium van zijn on
dervraging trachtte Pymond stukken
uit het rapport-Warren als bewijsma
teriaal aan te voeren. Een van de rech
ters, Bernard Bagert, greep in. Hij
vroeg Dymond: „U bent toch niet van
plan op dit ogenblik het rapport-War
ren te gaan voorlezen?" Toen Dy
mond toegaf dat dit zijn bedoeling was
verbood de rechter hem dat.
RIO DE JANEIRO De oorlogsmis
dadiger Frans Pau IStangl zal mis
schien niet worden gestraft voor zijn
aandeel in de moord op 700.000 joden
in Polen. Er zijn twee mogelijkheden
dat Stangl, die vorige maand in Bra
zilië werd gearresteerd, de dans ont
springt
dat de termijn van preventieve
hechtenis, zestig dagen, afloopt
voor de Oostenrijkse documenten met
het uitleveringsverzoek van Stangl 't
Braziliaanse opperste gerechtshof he
reiken. De stukken zijn al aangeko
men maar „door een fout in de ver
taling in het portugees is er vertra
ging ontstaan". Documenten over het
proces zelf zijn nog niet ontvangen.
0 Dat Stangls advocaten zich beroe
pen op het feit dat de Braziliaan
se wet op verjaring van moord (30
jaar) geen melding maakt van genoci
de, de uitroeiing van een volk of een
groep mensen.
Het is waarschijnlijk dat de Brazi
liaanse justitie tot verjaring zal con
cluderen als Oostenrijk niet kan bewij
zen dat Stangl ook in de twintig jaar
na de tweede wereldoorlog nog offici
eel is beschuldigd van misdaad.
Uitlevering van Stangl aan Oosten
rijk en zijn eventuele berechting zijn
hierdoor op losse schroeven komen te
staan. Zoals bekend hebben ook West-
Duitsland en Polen om Stangls uitle
vering verzocht.
De Braziliaanse minister van justitie
Carlos Medeiros Silva, gelastte op 28
februari op verzoek van de Oosten
rijkse regering de arrestatie van
Stangl.
Volgens de Oostenrijkse justitie is hij
verantwoordelijk voor de dood van
tenminste 700.000 joden in de concen
tratiekampen Treblinka, Sobibor en
Belzec.
Stangl, die nu 59 jaar is, werd ge
arresteerd toen hij naar huis terug
keerde van de Volkswagenfabriek in
Sao Paulo. Hij werd in voorarrest ge
zet tot het opperste gerechtshof van
Brazilië zal hebben beslist over zijn
uitlevering aan Oostenrijk. Deze be
slissing moet binnen de voorgeschre
ven zestig dagen worden genomen.
Die termijn dreigt nu te worden over
schreden omdat de hele procedure op
gehouden wordt door een fout in de
vertaling van de officiële stukken.
Deze op zich vrij onbetekenende fout
zou er de oorzaak van kunnen worden
dat Stangl niet alleen niet wordt uit
geleverd, maar dat hij weer in vrijheid
zal worden gesteld.
De kans dat Oostenrijk, West-Duits-
land of Polen Stangl daarna nog ooit
zijn gerechte straf kunnen laten onder
gaan wordt daardoor uiterst gering.
BELGRADO De Zuidslavische re
gering heeft nieuwe voorstellen ge
daan om de buitenlandse investerin
gen in haar land vooral die van
het Westen aan te moedigen.
In haar jongste plannen schept zij
voor buitenlanders de mogelijkheid
om samen met Zuidslavische bedrij
ven fabrieken in het land op te rich
ten. Het is de eerste maal dat een
communistisch land langs deze weg
de zakelijke banden met het westen
wil aanhalen.
De buitenlandse investeerder zal een
plaats krijgen in de raad van bestuur
van de nieuwe onderneming. Een deel
van de winst zal naar zijn land kun
nen worden overgemaakt. De rege
ring wil nog voor de komende zomei
de goedkeuring voor haar planner
krijgen.
Vooral in Westduitse en Italiaanse
zakenkringen zijn de Zuidslavische
voorstellen goed ontvangen. De Ame
rikanen staan er nog wat gereser
veerd tegenover.
ATHENE Een Griekse krijgsraad
heeft gisteren in Athene twaalf legerof
ficieren in de rang van kapitein tot
kolonel veroordeeld wegens hoogver
raad. Zij waren lid van de geheime
militaire organisatie )Schild). Het ge
schil over Aspida leidde in de zomer
van 1965 tot een felle botsing tussen ko
ning Konstantijn en de toenmalige pre
mier Papandreou.
Vijf beklaagden kregen achttien jaar
gevangenisstraf, drie officieren dertien
jaar, drie andere acht jaar en één
werd veroordeeld tot vier jaar. Drie an
dere hoge militairen kregen twee jaar
omdat zij de Griekse regering niet op
de hoogte hadden gesteld van het be
staan het werk van Aspida. Alle vijf
tien officieren werden uit het leger
ontslagen en voor vijf jaar uit hun bur
gerrechten ontzet.
De uitspraak van de uit vijf leden be
staande krijgsraad kwam tot stand na
zes uur beraadslaging op deze honderd
ste dag van het proces. Hftrmee kwjim
een einde aan een van de stormachtig-
ste rechtzaken uit de jongste Griekse
geschiedenis. Tijdens het proces deden
zich verscheidene uitbarstingen voor in
de rechtszaal: enkele verdedigers die
verhoren onderbraken met luidruchtige
demonstraties, werden gearresteerd.
Andere raadslieden verlieten de zaal
uit protest tegen zittingen achter geslo
ten deuren.
De veroordeelden hadden een plan
beraamd om de monarchie omver te
werpen en een socialistisch regime ln
Griekenland te vestigen. Aspida zou
zijn oorsprong hebben gevonden in de
Griekse inlichtingendienst en zich heb
ben uitgebreid onder militaire eenhe
den in Noord-Griekenland en militairen
op Cyprus. Enige beklaagden, die wei
gerden zich te verdedigen omdat zij
zeiden vals beschuldigd te zijn, kregen
bijval van de politieke partij van Pa
pandreou, de Centrale Unie.
Papandreou's zoon Andreas, een ge
wezen Amerikaanse staatsburger, is er
van beschuldigd het meesterbrein ach
ter Aspida te zijn. Hij ontkent dit ech
ter. Een poging van een burgerlijke of
ficier van Justitie om hem wegen?-
hoogverraad te doen terechtstaan mis
lukte eergisteren omdat een parlemen
taire commissie weigerde zijn parle
mentaire onschendbaarheid op te hef
fen.
Andreas Papandreou is afgevaardig
de en oud-minister van het kabinet van
zijn vader. Koning Konstantijn ontsloeg
de premier in juli 1965 toen die het mi
nisterie van Defensie voor zijn reke
ning wilde nemen. Na het ontslag bra
ken in Athene bloedige gevechten uit.
twintig dagen beroep aantekenen.