Moordzaak-Kennedy nadert het hoogtepunt Poging tot een reconstructie in een wirwar van tegenspraak Eeti lader moesi het offer zijn PIETER BRATT1NGA VORMT WAT ONMOGELIJK IS Garrison: kruisridder of een platte fantast I.T.M.: soms wat vaag Volgens Rnsso: September Speurhond Schandalig Studie BERTRAND IN HET RAPPORT-WARREN VAN EEN ONZER REDACTEUREN KRACHTPROEF DERDE ENIGE ALS ERNST ZELFMOORD SECRETARESSE LAATSTE TELEFOONTJE JIM GARRISON Deze man is Clay Shaw, een 54- Jarige zakenman die in oktober 1965 aftrad als directeur van de Interna tional Trade Mart en toen vervroegd stil ging leven in een luxe-apparte ment in het oudste deel van New Or leans, de Vieux Carré. Tevens zal de onbekende die volgens Garrison bij de samenzwering aanwezig was voor het eerst in het licht van de openbaarheid moeten komen. De wirwar van berichten, verklarin gen, mededelingen, tegenspraken en verdachtmakingen heeft na de 17de februari, toen Garrison door voortij dige krantenpublikaties gedwongen was mededelingen te doen over zijn nieuwe onderzoek, allesbehalve ver helderend gewerkt. Daarom hebben wij de essentiële gegevens samenge voegd in een schema dat een beeld geeft van de verwikkelingen die Garrison meent te ontrafelen. In de komende dagen zal moeten blijken of Jim Garrison, de openba re aanklager van New Orleans, een complot tegen president Kennedy op het spoor is gekomen dat enige maanden voor de moord in Dallas werd gesmeed in New Orleans, of dat hij, naar zijn tegenstanders bewe ren, alleen maar publiciteit zoekt in de hoop carrière te kunnen maken In de politiek van de staat Louisia na. Garrison zal voor de rechter zijn beschuldiging waar moeten kunnen maken dat een komplot werd ge smeed door Lee Harvey Oswald, Clay Shaw, David Ferrie en ande ren ten huize van Ferrie. Hij moet dus voor de dag komen met de nog altijd anonieme aanbrenger die de vergadering zou hebben bijgewoond. Volgens de verre van volledige be richten uit New Orleans sedert 17 fe bruari schijnen van de groep man nen die Garrison van een samen zwering verdenkt alleen Shaw en de anonieme aanbrenger nog in leven te zijn. Oswald werd kort na de moord doodgeschoten door Jack Ru by. David Ferrie stierf onder ge heimzinnige omstandigheden in zijn woning in New Orleans nadat zijn naam was genoemd in verband met het onderzoek van Garrison. Shaw en de anonieme aanbrenger zijn, nu Ferrie dood is, dus de voor naamste sleutelfiguren in deze ge ruchtmakende zaak. Er is echter nog een derde, maar dat is geen verdachte maar een getuige. Het is de jurist Dean Andrews. Afgaande op diens verklaringen te genover ondervragers van de com missie-Warren en van de Ameri kaanse rijksrecherche neemt Gar rison als uitgangspunt dat Clay Shaw de geheimzinnige „Clay Ber- trand" was die Andrews na de moord op Kennedy verzocht de ver dediging van Oswald op zich te ne men. De commissie-Warren heeft in haar rapport over de moord op Kennedy niet alleen de verklarin gen van Andrews in twijfel getrok ken maar bovendien de naam „Clay Bertrand" weggelaten. Bovendien heeft de commissie in haar rapport verzwegen dat volgens de verklarin gen van Andrews ondervragers er alles op hadden gezet, om hem er toe te brengen te verklaren dat hij die „Clay Bertrand" had verzonnen. Die verklaringen van Andrews INTERNATIONAL TRADE MART, opgericht in 1948. De directie werkt nauw samen met de directie van het International House, een in een wolkenkrabber ondergebracht instituut dat het handelsverkeer via de haven van New Orleans, vooral met de Zuidamerikaanse landen, wil bevorderenInternatio nal House stimuleert ook het vol gen van colleges aan Amerikaanse universiteiten door studenten uit Latijns-Amerikaanse landen en de opleiding van medici en verpleeg sters uit de landen in de Verenigde Staten; de International Trade Mart is hoofdzakelijk een tentoonstel lingscentrum waar in de loop der jaren vele Europese landen waar onder ook Nederland, permanente exposities zijn gaan vestigen. zouden „begraven" zijn gebleven in de 26 delen documentatiemateriaal die bij het rapport van de commis sie-Warren behoren indien een van de actiefste aanvechters van dat rap port, Mark Lane, ze niet had geci teerd in zijn boek Rush to Judge ment (Nederlandse vertaling Plei dooi voor de waarheid). Het ligt voor de hand dat Garri son na een gesprek met Andrews verband tussen Shaw en „Bertrand" heeft gelegd. Andrews was de enige die zou kunnen aantonen, dat „Ber trand" een schuilnaam van Shaw was. Immers, in de bij het rapport behorende stukken van de commis sie-Warren behoort ook de verkla ring van Andrews dat hij „Ber trand" had ontmoet nadat ondervra gers van het FBI hadden getracht hem het bestaan van die „Bertrand" uit het hoofd te praten. Indien inderdaad „Bertrand" een schuilnaam van Shaw was mag Garrison zich gaan afvragen waar om de opstellers van het rapport- Warren deze „Bertrand" in het rap port hebben verdonkeremaand en waarom het FBI Andrews heeft wil len dwingen zijn verklaringen over „Bertrand" ln te trekken. In de levensbeschrijvingen van Shaw die na zijn opzienbarende ar restatie tot ons zijn gekomen, komt een hiaat voor. Er is niets bekend gemaakt over zijn activiteit in de tijd tussen zijn demobilisatie als majoor van het Amerikaanse leger aan het einde van de tweede we reldoorlog en zijn benoeming tot di recteur van de International Trade Mart in New Orleans, enkele jaren later. Dat hiaat nu, is door berichten uit de Sovjet-Unie opgevuld. In die ja ren zou Shaw in opdracht van de Amerikaanse geheime dienst de lei ding op zich hebben genomen van 'n „wereldhandelscentrum" in Rome, dat een dekmantel zou zijn geweest voor een organisatie die het opko mende neofascisme in Italië en de OAS in Frankrijk financieel steunde. Die steun zou zijn verleend in sa menwerking met een in Zwitserland gevestigd dekmantel, Permidex. Indien ook maar een klein deel juist is, wordt duidelijk waarom „Bertrand", inmiddels directeur ge worden van een centrum voor han delsbevordering in New Orleans dat Latijns-Amerika als voornaamste werkterrein had, met alle geweld buiten het voor een groot publiek bestemd rapport van de commissie- Warren moest worden gehouden, en waarom uit niets is gebleken, dat Andrews de commissie-Warren of 't FBI wellicht ook heeft verteld dat Shaw „Bertrand" was. Nu dringt de gedachte zich op dat Shaw als man van de Amerikaan se inlichtingendienst (CIA) deel zou kunnen hebben genomen aan 'n komplot tegen de president van de Verenigde Staten. Die gedachte ach ten wij absurd. Heeft Shaw inder daad aan de beweerde vergadering van samenzweerders deelgenomen, dan zal dat niet zijn geweest met de opdracht mee te werken aan 't uit-de- wegruimen van Kennedy. Eerder 't tegendeel. Ook in dat geval kan Washington er alle belang bij heb ben gehad Clay alias „Bertrand" buiten schot te houden en zal Clay alias „Bertrand" ook nu nog niet mogen spreken. Laten wij echter van de veronder stellingen terugkeren naar de feiten die beschikbaar zijn. De zittende en staande magistratuur in New Or leans nemen 't nieuwe onderzoek naar de moord op Kennedy ernstig. Garrison kan in New Orleans reke nen op een groep van notabelen die bereid zijn het hem mogelijk te ma ken zijn nasporingen te blijven fi nancieren, hoeveel tijd daarmee ook gemoeid zal zijn. De in Washington ondernomen pogingen Garrisons on derzoek een kwaad daglicht te stellen hebben het tegengestelde van het beoogde effect. Garrison heeft tot nu toe zes ge tuigen laten dagvaarden en een ar restatie laten verrichten. Het zouden twee arrestaties zijn geweest indien David Ferrie hem niet door de dood was ontvallen. Deze acht, onder wie zes getuigen, zijn: CLAY SHAW, oud-directeur van A In dit schema heeft de tekenaar alle vaststaande verbindingen tus sen de beschuldigden en getuigen in de zaak die in New Orleans aan hangig is gemaakt door de openba re aanklager, Jim Garrison, met zwarte lijnen aangegeven. Verbin dingen die niet vaststaan en onbe kende personen en organisaties waarvan alleen wordt vermoed of verondersteld dat ze verband hou den niet deze zaak zijn in grijze tint aangegeven. Toen dit schema werd gemaakt was de voornaamste getuige van Garrison nog de „on bekende verklikker". In New Orleans verschijnt deze week de man die volgens de openbare aankla ger Jim Garrison samen met Lee Harvey Oswald, David Ferrie en anderen in Ferrie's woning afspraken zou hebben gemaakt over de wijze waarop in Dal las president John F. Kennedy uit de weg moest worden geruimd, voor de rechter. International Trade Mart, centrum voor bevordering van handelsver keer, in New Orleans; was tijdens Tweede Wereldoorlog als militair in Europa, werd gedemobiliseerd als majoor van het Amerikaanse leger; onderscheiden met Croix de guerre (Frankrijk), Legion of merit (USA) en andere decoraties; behoort tot notabelen van New Orleans; gear resteerd op verzoek van Garrisson op 1 maart onder verdenking van medeplichtigheid aan samenzwering tegen Kennedy; zou volgens Garri son dezelfde zijn geweest als „Clay Bertrand" die Andrews tegenover de ondervragers van commissie-Warren had genoemd; volgens zijn vrienden „man des vredes" die elke vorm van geweld verafschuwde en geen wapens in zijn huis duldde; huiszoe king in Shaws woning leverde echter op: vijf zwepen, zwarte kap, zwarte cape, twee leren riemen, stukken ketting, jachtgeweer, patronengor- del; volgens berichten uit Russische bron was Shaw na Tweede Wereld oorlog in opdracht van Amerikaanse geheime dienst leider van World Trade Center wereldhandelscen trum) in Rome, dat dekmantel was voor organisatie die in samenwer king met Permidex, gevestigd in Zwitserland, het neo-fascisme en de OAS in Frankrijk steunde. Ramsey Clark, de nieuwe Ameri kaanse minister van Justitie, ver klaarde dat Shaw in november en december '63 door FBI was ver hoord en toen onschuldig was geble ken, maar naam van Shaw komt Warren of in bijbehorende gepubli- nergens in rapport van commissie- ceerde stukken voor. DAVID FERRIE, in 1961 wegens zedenmisdrijf ontslagen als ver keersvlieger door grote Amerikaan se luchtvaartmaatschappij; studeer de indertijd af aan de universiteit van Tulane in de wijsbegeerte; wil de priester worden maar zag later van dat voornemen af; was in New Orleans leider van Civil Air Patrol toen Oswald daarbij als jongeman was aangesloten; werd op 22 februa ri dood in zijn woning aangetroffen; overleed volgens lijkschouwer aan hersenbloeding, maar pleegde vol gens Garrison, de openbare aankla ger, zelfmoord; bij zijn lijk vond po litie ongesigneerd 'n „zelfmoord briefje". Na zijn dood kwam aan het licht dat Garrison hem onmiddellijk na de moord op Kennedy al had laten arresteren maar hem weer had moe- Oswald aanslag alleen had gepleegd, ten vrijlaten toen was verklaard dat Ferrie werd in november 1966 op nieuw verhoord en vernam toen dat Garrison een samenzwering op 't spoor was; rapport van commissie- Warren noemt Ferrie niet maar verslag van zijn verhoor is gedeelte lijk opgenomen in deel VIH van de bij het rapport behorende stukken; de rest van het verslag over het verhoor van Ferrie is staatsgeheim; na de dood van Ferrie maakte Gar rison bekend dat complot tegen Ken nedy in diens woning was beraamd. bijstand had gevraagd; deelde ook mee dat een zekere Clay Bertrand hem na de moord op Kennedy tele fonisch had gevraagd de verdedi ging van Oswald op zich te nemen maar hield die mededeling onder zware druk van het FBI niet staan de; in strijd met Andrews' onder ede afgelegde verklaring rapporteerde 't FBI dat Andrews zou hebben ver klaard dat hij die Clay Bertrand uit zijn duim had gezogen; Andrews' protest daartegen is afgedrukt in deel XI van de stukken die bij het rapport van de commissie-Warren behoren; Andrews' verklaringen te genover ondervragers van de com missie dat hij herhaaldelijk zakelijk contact met „Clay Bertrand" had gehad ook nadat hij door het FBI was ondervraagd worden nu zeer belangrijk. JAMES LEWALLEN, werkt in dienst van Boeing nabij New Or leans aan grote raketten van NASA; op 28 februari gedagvaard als getui ge omdat hij goede kennis van Fer rie was; evenals Ferrie oud-vlieger; ook kennis van eveneens als getuige gedagvaarde Dante Marochini. DANTE MAROCHINI was in de zomer van 1963 in New Orleans sa men met Oswald in dienst van de zelfde koffiefirma, maar werkte op andere afdeling; kende Lewallen; werd na zijn dagvaarding als getui ge door dagbladen in New Orleans genoemd in verband met inval van FBI in een huis in Lacombe, ten noorden van New Orleans, die als buit opleverde: 48 kisten dynamiet, 20 nog niet met springstof gevul de bommen van 45 kilo, slaghoedjes en een voorraad napalm; dat huis was eigendom van een familielid van Mike McLaney die jarenlang speel holen had geëxploiteerd in Cuba; 't huis zou tijdelijk zijn afgestaan aan een Cu baande balling, Jose Juarez. JOSEPHINE HUG, gewezen se cretaresse van Shaw; gedagvaard als getuige; kan wellicht opheldering verschaffen over de verklaringen van Andrews over „Clay Bertrand"; de commissie-Warren beriep zich bij 't afwijzen van die verklaringen op on dergeschikten van Bertrand. J. B. DAUENHAUER, jarenlang Shaws naaste medewerker in Inter- aational Trade Mart; verbleef in de tweede wereldoorlog samen met Shaw als officier in Frankrijk; is thans onderdirecteur van de maat schappij die het gebouw exploiteert waarin de International Trade Mart is ondergebracht. RAWMOND CUMMINGS, gewezen taxichauffeur in Dallas; deelde na de dood van Ferrie mede in Dallas dat hij in die stad enige maanden voor de moord op Kennedy van een plek bij de woning van Jack Ruby drie mannen naar de nachtclub van Ruby had gereden en dat twee van deze drie Oswald en Ferrie waren geweest, en de derde een oudere man, onlangs in Dallas op verzoek van Garrison door rechercheurs uit New Orleans verhoord; zal als getui ge in New Orleans worden gehoord; verklaarde na aankomst in New Or leans dat de „oudere man" in zijn taxi Shaw niet was geweest. En dan is er, nog de „grote onbe kende" in deze intrigerende zaak: ONBEKENDE AANBRENGER, moet volgens rechters zijn anonimi teit prijsgeven wanneer Shaw wordt voorgeleid; was volgens Garrison aanwezig toen complot werd ge smeed in Ferrie's woning door Fer rie, Oswald, Shaw en anderen; is na de geheimzinnige dood van Ferrie de belangrijkste sleutelfiguur in het nieuwe onderzoek naar de moord op Kennedy; met hem staat of valt de gehele zaak die Garrison opbouwt; volgens stukken die Garrison heeft overlegd zou de onbekende er bij zijn geweest toen Ferrie, Oswald, Shaw en anderen hadden afgespro ken op welke wijze Kennedy uit de weg moest worden geruimd. PERRY RUSSO, zou aanwezig zijn geweest bij de vergadering van het grote complot. Misschien is hij de grote onbekende, misschien een fan tast, zoals alles en deze zaak op de grens van fantasterij en mysterie loopt. Mogelijk komt Garrison met verkelijke onthullingen, maar tot nu toe is alles nog vaag en onbestemd. NEW ORLEANS Een van de de< nemers aan de aanslag op presidei Kennedy moest worden „opgeofferd" Dit zou David Ferrie volgens Perr\ Russo hebben gezegd in de bijeen komst in Ferrie's woning in New Or leans tijdens de beraming van de moordaanslag op Kennedy. Jarrison, de openbare aanklager, vroeg Russo of Ferrie over wapens had ge sproken. „Hij had het over geweren", antwoordde Russo. Russo verklaarde verder dat Ferrie verschillende ontsnappingsroutes vooi de plegers van de aanslag had opge steld. Ferrie had vluchtwegen aange wezen en was met twee voorstellei gekomen. De plegers zouden of eers' naar Mexico .hebben moeten vliegen en vandaar naar Brazilië of regel recht naar Cuba. Ferrie, aldus Russo, had een vlucht naar Cuba riskant genoemd omdat er kans zou zijn geweest dat het vlieg tuig bij de benadering van Cuba neer geschoten werd. „Bertrand" had naar voren gebracht dat als zij per vlieg tuig naar Mexico zouden gaan zij geen gelegenheid meer zouden krij gen door te reizen naar Brazilië. Het nieuws over de moord zou Mexcico snel bereiken. Russo deelde desgevraagd mee dat de bespreking in de woning van Ferrei half september 1963 was geh ouden. (President Kennedy werd op 22 no vember '63 in Dallas dood geschoten). Shaw, aldus Russo, had dc uiteenzet ting van Ferrie waarmee de beraad slagingen waren begonnen volledig aangehoord. Toen Ferrie was uitge sproken had Shaw naar voren ge bracht dat de plegers van de aan slag niet zouden moeten vluchtten naar het buitenland maar in de Ver enigde Staten moesten blijven. Het was de bedoeling, zo werd tenslot te volgens Russo afgesproken, dat Ferrie op de dag van de moord op Kennedy naar Hammond in de staat Louisiana zou gaan en dat Shaw een zakenreis naar de Amerikaanse West kust zou maken. De raadsman van Shaw protesteerde tegen de verklaringen van Russo. Hij noemde ze geruchten waarmee de rechters geen rekening zouden mogen houden. DEAN ANDREWS. advocaat, thans plaatsvervangend openbaar aanklager in district Jefferson na bij New Orleans; deelde commissie- Warren indertijd als getuige mee dat Lee Oswald hem in New Or leans verscheidene malen juridische AMSTERDAM Zijn naam wordt dagelijks genoemd in industriële en artistieke kringen, maar weinigen weten precies wat er achter zijn secuur be wegende figuur schuild gaat. Hij heeft zoveel „handvatten" dat het moeilijk is de juiste beet te pakken. Hij, Pieter Brattinga (36) die in Amerika professor voor zijn naam mag zetten, weet het zelf ook niet precies. Op zijn kantoor aan de Amsterdamse Prinsengracht prijkt een bord: „The Euro pean Office of Form mediation", onderdeel van Form Mediation International dat ook in New York en Tokio vestigingen heeft. Daar kennen de meesten hem niet van. Eerder van zijn nu al haast legendarische pionierschap op het gebied van beeldende-kunsttentoonstellingen titelfiguur Philomene een reeks bizar- ne avonturen. Waar het om gaat: weer zo'n opvallende en graag onder gane verrassing, in het brein van Brat tinga ontstaan en royaal uitgewerkt. Brattinga heeft voorts gedoceerd in Amerika. Hoe kwam hij daar? Met 'n lichte ondertoon van verontschuldiging licht hij toe: „In 1960 organiseerde ik samen met jhr. Sandberg een tentoon stelling van industriële afvalprodukten. Vragen in de gemeenteraad volgden, uit de sector heren die gauw iets gek vinden: „Of dat vuilnis nu in een mu seum thuis hoort?" „Het werd een succes en een voor loper voor de latere Amerikaanse junk art. Ineens onderkende de bezoe ker die niet meer van het stadsbeeld ziet dan de straatstenen waarover hij zich naar huis spoedt, dat er schoon heid in afval kan schuilen. Een rec tor van het Pratt Institute of Arts in New York vond het idee goed en no digde mij uit lezingen in typografisch ontwerpen te komen geven. „Dat heb ik gedaan en als er niet iets verkeerd was geweest met mijn visum had ik er nog gezeten. Ik mocht alleen blijven als ik voor de fensie ging werken". het niet meer. Het kennen van alle feiten is niet meer op te brengen. Je moet alleen weten waar je wat kunt vinden, en hoe je ermee werkt". Toch beslaat zijn archief slechts de halve wand van de kinderkamer. „Maar over de hele wereld ken ik de juiste mensen voor de juiste proble men". Wordt de samenhang tussen sociolo gische, economische, technologische en esthetische elementen in ons land vol doende onderkend en wordt er naar gehandeld CLAY SHAW was bij Bertrand Die het waren er al 65 komen met de precisie van een stationsklok in de kantine van zijn vaders Hilver- sumse Steendrukkerij De Jong en Co. Daar stonden of hingen voor het eerst in ons land pop-art, Carel Visser, Ta- jlri, Piet Zwart, Van Genk en zondag schilders, nog voordat hun werk in grote musea kwam. Zijn neus als die van een getrainde speurhond volgend, kwam hij op het spoor van de meest uitzonderlijke expressiemogelijkhe den. Het liefst nog onbekende, zoals twee jaar geleden met een expositie van geuren. Wie echter denkt dat de ze drukkerszoon langzamerhand was uitgespeurd, vergist zich. Als present en om de gedachte pro of contra los te werken verschenen bo vendien regelmatig de zogenaamde kwadraat-uitgaven, juweeltjes van ty pografie, tekst en progressiviteit. De laatste „stunt", alhoewel niet als zo danig bedoeld, is een lijvig in kunst druk uitgevoerd prentenboek met een verhaal, getekend door de graficus Pim van Boxsel. Hij had daarmee de opdracht vervuld een geschiedenis te tekenen zonder woorden, die interna tionaal kon worden verstaan. In het kostelijke verhaal beleeft de ne naam Clay Bertrand, die tegen- over ondervragers van de com missie-Warren was genoemd door de advocaat Dean Andrews, komt in het rapport van de commissie niet voor. Aan die verklaringen van An drews is in het rapport maar één alinea gewijd, en in die alinea zijn de verklaringen van Andrews tot in het absurde afgezwakt. Zo zelfs dat de figuur Clay Bertrand er alleen met de grootste moeite in is te ont dekken, en dat onduidelijk blijft wat die Bertrand van Andrews wilde. Wij laten de alinea in vertaling volgen: „De commissie heeft ook nota ge nomen van de getuigenverklaring van Dean Andrews, een advocaat in New Orleans. Andrews verklaarde dat Oswald in de zomer van 1963 verscheidene malen op zijn kantoor was verschenen om raad te vragen over zijn minder dan eervol ontslag uit de militaire dienst, het staats burgerschap van zijn vrouw en van hemzelf. Andrews, die geloofde dat hij was benaderd op 23 november met het verzoek Oswald te verdedi gen, verklaarde dat Oswald steeds in gezelschap was geweest van een Me xicaan en soms van kennelijke ho- mo-sexuelen. Andrews was niet in staat aantekeningen over te leggen ten bewijze van de beweerde bezoe ken van Oswald, en een onderzoek naar de persoon die Andrews zoge naamd had opgebeld op 23 novem ber toen Andrews sterk onder in vloed van kalmerende middelen was bleef vruchteloos. Hoewel een van de ondergeschikten van An drews meende dat Oswald misschien wel op het kantoor van Andrews kon zijn geweest, kon de secretaresse van Andrews zich van dergelijke be zoeken niets herinneren." In die vier jaar ontwikkelde Brat tinga zich van gastdocent tot „profes sor of art" en hoofd van de afdeling advertentie-ontwerp en visuele com municatie. Tussen reeksen lezingen over visuele communicatie o.a. aan de Yale University ontwierp deze nijvere nuchterling ook nog een nieuw studie systeem dat toegepast kan worden op drukken, televisie, fotografie en film. Pratt is met de toepassing al begon nen. En dat in het uitgekookte New York, waar de specialisten als rijpe vruchten van de bomen vallen. „Waar ik het op schuif? In Amster dam ging ik al geregeld dwars door de bestaande stanmriten van de in dustriële en kunstwereld heen, zodoen de". In dat „zodoende" zit de kneep. Brattinga leerde synthetisch denken en handelen. „Zonder synthese gaat „Er heersen schandalige toestanden bij de industrie", oordeelt Brattinga. „Oneconomische en feodale. Er wordt jaarlijks voor miljoenen weggesmeten en dat in een tijd van ongekende mo gelijkheden. General Motors ontwerpt nu al koetswerken voor auto's met be hulp van computers". „Als ik een opdracht krijg tot vorm geving, komt het meestal op praten neer. Uitputtend praten over: waar heen wilt u, hoe ver wilt u gaan en dergelijke. Hé, hoor ik dan dikwijls, ik dacht dat u ontwerper was? Alsof je daar niet het brein achter moet zetten Eigenlijk doe ik mediation (be middeling)". Pieter Brattinga, die in ongeveer tien internationale groeperingen zit, doorkruiste de wereld vele malen. Een ervaring in Calcutta bracht hem lang durig uit balans, 's Nachts aangeko men zag hij rijen mannen op de stoe pen liggen slapen. De volgende dag lag er nog steeds een aantal. Hij vroeg de hotelportier: „Wanneer staan die nu op?" „Die staan niet meer op, die worden weggehaald door de stads reiniging. Die zijn dood", zei de por tier lakoniek. „Een maand later spuugde de luxe van Zwitserland mij midden in mijn gezicht. Er moet toch iets fout zijn op deze planeet". Als bestuurslid van het Amsterdam se Sigmacentrum ligt er een mooie gelegenheid zijn capaciteiten en hoe danigheden voor anderen aan te wen den, onder meer het verketterende spel element te herstellen en richting te geven. Als prille secretaris-generaal van de internationale organisatie van typogra fen en vormgevers Icograda kan hij dan weer zijn vaktechnische honger stillen. Je vraagt je trouwens af wan neer hij eet, als je zijn activiteiten zwart op writ ziet staan.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1967 | | pagina 12