Samenwerken in
N.A.V.O. werkt besparend
PREMIEVERLENING
KERKENBOUW
Spoedige invoering van
EEG-valuta bepleit
T\-epilogen moderner
dan zondagspreken
K. Suurhoff
gecremeerd
„Brief aan alle zeelieden
ZUINIGHEID MAG WIJSHEID NIET BEDRIEGEN
Onze militaire
medewerker schrijft
Van 57 boringen
in Noordzee
slechts zeven
„interessant"
DEMOCRAAT IN HART EN NIEREN
Twee jaar cel
voor veedieven
Overwegingen bij vorming van nieuw Kabinet
Defensie-uitgaven van neutraal Zwitserland naar
verhouding tweemaal zo hoog als van Nederland
Begroting
Investeringen
Tankvervanging
Disconto in
Engeland nu
op 6 procent
Stakende
onderwijzers
hervatten werk
In treinen meer
prullenbakken
Gas- en olie-race
ALLEEN SUCCESSEN IN
BRITSE WATEREN
Kosten militaire
installaties in
Frankrijk
PROEFSCHRIFT OVER MASSADOCUMENTATIE EN
GODSDIENSTIGE BEÏNVLOEDING99
Snel afgeleid
Conformisme
Onderzoek maanstof
ZATERDAG 18 MAART 1967
Bij de kabinets(injt'ormatie zullen ongetwijfeld de te nemen maatregelen tegen
de huidige verstoring van ons economisch evenwicht een uiterst belangrijke
rol spelen. Het streven om de uitgaven zoveel mogelijk in overeenstemming
te brengen met de inkomsten zal zeker een grondgedachte zijn. Verder door
redenerend zijn er dan beslist geen profetische gaven nodig om te voorspellen
dat het rode potlood bij vele departementen zal dienen te worden gehanteerd
en hierbij zal ook de defensie waarschijnlijk niet worden vergeten.
Het beknibbelen op defensie js echter een lastige zaak voor degenen die ver
antwoordelijkheid dragen. Het behoud van de vrede en aangegane internatio
nale verplichtingen zijn zaken die niet lichtvaardig kunnen worden behandeld
en een zeer grote mate van deskundigheid en vooral objectiviteit vereisen.
Dit soort problemen wordt over het algemeen door de bevolking van elk land
ideëel en gevoelsmatig benaderd doch de verantwoordelijke politicus moet
koel en objectief oordelen. Er moet worden gestreefd naar een gulden mid
denweg tussen een gezonde economische ontwikkeling en een verantwoorde
weerbaarheid.
Nu hebben alle grote partijen
zich uitgesproken voor een efficiënte
hechte defensie in bondgenootschappe
lijk verband, in overeenstemming met
onze economische mogelijkheden en
aangepast aan de toestand in de wereld.
Het is echter bij lang niet allen bekend
dat de samenwerking in een bondge
nootschap zoals de NAVO, maar toch
ook het Warschau Pact, besparend
werkt.
Nederland gaf bijv. in de periode
19651966 ongeveer 16 van de totale
overheidsuitgaven uit aan defensie
doeleinden, terwijl het percentage voor
het „neutrale" Zwitserland en Joego
slavië respectievelijk 31 (dus bijna
het dubbele) en 25 was.
Zolang geen wereldorganisatie met
een eigen gezagsorgaan zal zijn ont
staan, waarin kleine landen worden be
schermd tegen overheersing door gro
tere of machtige staten, zal handhaving
van de zelfstandigheid nu eenmaal veel
geld kosten.
Vergelijken we onze uitgaven met de
werkelijke uitgaven van de landen ach
ter het ijzeren gordijn zoals Oost-Duits-
land, Polen en Tsjecho-Slowakije dan
zijn onze defensie-uitgaven laag te noe
men, hetgeen uiteraard ook tot uiting
komt in de resultaten. Nemen we bijv.
een land als Tsjechoslowakije dat
slechts een paar miljoen inwoners meer
heeft dan Nederland, dan zien we dat
men daar 14 divisies (waarvan 4 tank
divisies) op de been brengt tegenover
drie divisies (waarvan één mobilisabel)
bij ons. Men stelt daar 4000 tanks tegen
over 600 van ons terwijl de luchtmacht
over driemaal zoveel vliegtuigen be
schikt als de onze. Uiteraard heeft men
f: daar geen marine.
Nu terug naar onze defensiebegroting.
Het is wellicht goed ons te herinneren
dat de defensiebegroting voor het jaar
1967 betrekking heeft op het laatste
jaar van een vierjarige periode. Deze
vierjarige periode werd geformuleerd in
de defensienota 1964 toen een defensie
plafond werd vastgesteld voor de ko
mende vier jaar, zodat het mogelijk
werd belangrijke investeringen te sprei
den over een aantal jaren.
De gevolgen van het gestegen loonpeil
zouden, in tegenstelling tot die van het
gestegen prijspeil, boven het plafond
kunnen worden opgevoerd. Doordat het
nationaal inkomen verhoudingsgewijs
sneller steeg dan de defensieuitgaven
bewogen de laatstgenoemden zich, in
tegenstelling tot die van andere depar
tementen, NIET in stijgende lijn en kan
dus, relatief gesproken, een verminde
ring worden geconstateerd.
In de periode 1957—1966 steeg het
nationaal inkomen van 32 miljard tot
70 miljard (en de totale overheidsuitga
ven van 8 tot rond 19 miljard). De de-
fensielasten stegen van 1845 miljoen tot
2790 miljoen. Maakten de defensiekos-
ten in 1957 23,4 uit van de totale
overheidsuitgaven, in 1966 was dit
14,8 geworden.
In cijfers uitgedrukt vergde defensie
onderstaand deel van ons nationaal in
komen:
1957 5,8 1964 4,8
1958 5,0 1965 4,3
1962 5,0 1966 4,0
1963 4,9
Binnen de NAVO betekent dit voor
1965 dat 5 landen verhoudingsgewijs
minder uitgaven België (3,5 Ca
nada (3,0 Denemarken (2,6
Italië (3,3 en Luxemburg terwijl de
overige 8 landen evenveel of meer aan
defensie spenderen (van 4 tot 8
Over die afgelopen vier jaar kunnen
alle drie de krijgsmachtdelen terugzien
op een periode van gestage moderni
sering en vernieuwing en vooral bij de
KL bracht de spectaculaire mechani
satie der Infanterie en Artillerie de
Nederlandse dienstplichtige ook wat
betreft zijn persoonlijke beveiliging
op gelijke voet met zijn collega's aan
de andere zijde van het ijzeren gordijn.
Nu van het verleden naar het heden.
De laatste Memorie van Toelichting
van Defensie leert ons dat in de periode
die voor ons ligt elk krijgsmachtdeel
naast de min of meer „normale" mate-
rieeluitgaven zal komen te staan voor
zeer grote investeringen voor uiterst be
langrijk materieel.
Zo is de luchtmacht toe aan vervan
ging van een deel van haar tactische
gevechtsvliegtuigen, waarmede een be
drag van ongeveer 600 miljoen, is ge
moeid. Zoals bekend is de bestelling
voor in Canada te bouwen F5B's reeds
gedaan.
De Koninklijke Marine bouwt door
aan haar onderzeeboten, fregatten en
jagers voor de onderzeebootbestrijding,
terwijl haar ambitieuze plannen voor
één of meer nucleair aangedreven
onderzeeboten op grote moeilijkheden
stuiten. Het is toch wellicht goed hier
een misverstand uit de weg te ruimen.
Het betreft hier geen onderzeeboot die
A- of H-bommen kan afvuren doch een
onderzeeboot die zich voortbeweegt
door een nucleaire krachtbron. Het is
een vernieuwing, een modernisering
waarvan de „know how" t.z.t. de ge
hele koopvaardij ten goede zou kunnen
komen. Een vervanging van de geld
verslindende Karei Doorman lijkt nu
toch wel definitief van de baan.
En nu de landmacht. Hier komt het
steeds weer verschoven probleem van
de tankvervanging aan de orde. De ge
hele mechanisatie van de infan
terie is doorgevoerd om dit wa
pen aan te passen aan een snel be
weeglijk optreden tezamen met de tank.
Het zijn echter de tanks waar alles om
draait. De 10 tot 15 jaar oude Centur
ions zijn technisch, maar vooral tac
tisch tot op de draad versleten, en vor
men geen partij voor de moderne Rus
sische tank die ook in groten getale
aanwezig is bij 'de Oostduitsers, Tsje
chen, Polen, enz.
Men kan twisten over de grootte van
een leger maar nooit over de middelen
waarmede onze jeugdige dienstplichti
gen moeten optreden. Dit tankproject
wordt echter een uiterst kostbare zaak.
Welke moderne tank uiteindelijk zal
worden gekozen is nog niet bekend en
in feite een probleem op zich zelf. We
hopen in dit blad dit probleem binnen
kort aan een afzonderlijke beschouwing
te onderwerpen.
Welke tank het dan ook moge worden,
we kunnen aannemen dat met het pro
ject een bedrag van zeker W2 miljard
gulden gemoeid zal zijn. Het is dan ook
volkomen duidelijk dat bij de kabinets
formatie het defensieprobleem weder
om moet worden bezien voor een pe
riode van tenminste vier jaren zodat
noodzakelijke aanschaffingen wederom
kunnen worden gespreid over een aantal
jaren.
De grote vraag is dan ook: „Kan aan
al deze technisch volkomen redelijke
wensen op tijd worden voldaan?"
Of anders gesteld: wordt het nieuwe
defensieplafond op deze wensen afge
steld of wordt dit plafond vastgesteld
zonder met die wensen al te zeer reke
ning te houden, zodat de minister van
Defensie voor de keuze-moeilijkheid
komt te staan Met zovele kostbare in
vesteringen in het vooruitzicht kan het
niet anders of prioriteiten zullen moeten
worden gesteld, bij de krijgsmachtdelen
onderling maar eveneens in die krijgs
machtdelen zelf.
Het in gang zijnde proces van grotere
efficiency zal met nog grotere voortva
rendheid moeten worden voortgezet en
dat zal beslist niet kunnen gebeuren
zonder het afbreken van heilige huisjes.
DEN HAAG. Sedert de inwerking
treding van de Wet Premie Kerken
bouw in februari 1964 en gerekend tot
en met 1966 zijn bij het ministerie van
Volkshuisvesting en Ruimtelijke Orde
ning 605 aanvragen voor toekenning
van een premie ingediend, aldus een
communiqué van dit ministerie.
LONDEN Een verder bewijs, dat
Engeland op de goede weg is met het
gezond maken van zijn economie, was
gisteren de aankondiging dat het dis
conto opnieuw met een half procent
is verlaagd. Het kwam daardoor op
zes procent. Dit is de tweede verla
ging in zeven weken.
Na het zeer goede nieuws over de
Britse in- en uitvoer van deze week
en een mededeling, dat de betalings
balans in het laatste kwartaal van
1966 een overschot heeft getoond,
kwam het halve procent dat gisteren
van het disconto is afgegaan, nauwe
lijks meer als een verrassing. Een
factor van groot belang voor de ver
dere verlaging van het disconto in En
geland was vanzelfsprekend ook, dat i
tal van andere landen, onder meer in
Nederland, dezelfde rentepolitiek ge
volgd wordt.
Het is duidelijk, dat de Britse mi
nister van Financiën, Callaghan, nu
inderdaad bezig is met zeer voorzich
tig en geleidelijk een einde te maken
aan de periode van ingrijpende defla
tie, die vorig jaar zomer tijdens de
ernstige economische crisis begon.
Toch blijkt uit alles, dat de lonen
voorlopig nog stevig aan banden blij
ven, maar er is al wel in uitzicht ge
steld dat er na juli Wanneer het
jaar van de loonstop afloopt wat
soelaas komt. Natuurlijk is er geen
sprake van het volledig los laten van
de teugels, maar bepaalde sectoren,
met name sommige groepen gesala-
rieerden zullen er voordeel van kun
nen hebben.
Voor het ogenblik geldt evenwel nog
steeds het parool: Lonen en prijzen
blijven onderhevig aan de bevriezing.
Uitzonderingen zijn onder meer toege
staan wanneer de export er wel bij
vaart.
Van dit aantal aanvragen zijn er 563
voorgelegd aan de bij genoemde wet in
gestelde commissie van advies. Deze
commissie bracht in 466 gevallen een
gunstig en in 83 gevallen een afwijzend
advies uit, waarvan 60 resp. 10 in het
afgelopen jaar. Eind 1966 had de com
missie nog 14 aanvragen in behande
ling.
Van de 605 bij de minister ingediende
aanvragen werden er twee ingetrokken.
De resterende 603 waren van de vol
gende kerkgenootschappen afkomstig:
Rooms-Katholiek 224; Nederlands Her
vormd 125; Gereformeerd 111; andere
genootschappen 143.
Behalve de 563 gevallen waarin de
commissie advies uitbracht over het al
dan niet inwilligen van de ingediende
aanvragen, heeft zij de minister tot en
met 1966 in 735 gevallen geadviseerd
over de voorlopige vaststelling van de
werkelijke en de wettelijke stichtings-
kosten, alsmede van de premies. Hier
uit vloeide voort een totaal-bedrag aan
voorlopig vastgestelde premies ad.
f 53.663.829,- waarvan f 42.931.071,- aan
voorschotten werd toegezegd, van
laatstgenoemd bedrag moest ultimo
1966 nog f 1.462.442,- worden uitbetaald.
Verder werden het afgelopen jaar aan
de minister voor het eerst adviezen
door de commissie uitgebracht ter defi
nitieve vaststelling van de werkelijke
en de wettelijke stichtingskosten, als
mede van de premies. Het betrof 54
gevallen met een totaal-bedrag aan
premies van f 5.421.179,-, waarvan
reeds f 4.268.282,- als voorschot was uit
gekeerd.
NEW YORK De onderwijzers van
een school in een negerwijk van New
York, die woensdag ontslag namen om
dat zij er genoeg van hadden door
hun leerlingen gemolesteerd te worden,
willen het nog eenmaal met hen probe
ren. Zij besloten vanmorgen de voor
stellen te aanvaarden van een onder-
wijsinspecteur. Deze wil ordediensten
instellen om de jongelui, die in leeftijd
variëren van twaalf tot vijftien jaar, in
de gaten te houden. De leerlingen plach
ten het schoolpersoneel te beledigen en
aan te vallen, of zijn auto's te bekras
sen.
UTRECHT De Nederlandse Spoor
wegen gaan het reizigersmaterieel 1946
van prullebakken voorzien. Er zijn in
totaal 5700 bakken besteld. Ze worden
gemonteerd in de lijnwerkplaatsen in
Maastricht en Leidschendam. De nieuwe
prullebakken hebben 2,5 X meer inhoud
dan de oude modellen. De N.S. bezitten
nog 100 rijtuigen van oudere leeftijd, on
der meer uit 1936. Deze rijtuigen zullen
het zonder afvalbakken moeten blijven
doen.
DEN HAAG Nu de boringen naar
olie en gas in de Noordzee gedurende
twee jaar gaande zijn begin 1965
werd de eerstè boring begonnen door
de „Sea Gem" is het mogelijk een
overzicht van activiteiten en resulta
ten te maken. In totaal zijn tot be
gin maart 1967 in de Noordzee 57 bo
ringen van vaste boorplatforms en
van booreilanden af verricht. Hierin
zijn ook begrepen de enkele boringen,
die indertijd door het booreiland „Tri
ton" voor de Nederlandse kust zijn
uitgevoerd. Van deze 57 boringen wer
den er verricht in Noorse wateren 2,
Deense wateren 1, Westduitse wate
ren 11, Nederlandse wateren 7 en Brit
se wateren 86. De boringen in het
Noorse, Deense, Westduitse en Neder
landse gebiedsdeel van de Noordzee
hebben geen resultaat gehad. Van de
36 boringen in Britse wateren hebben
15 boringen gas en 1 boring olie op
geleverd. Slechts in 7 gevallen was de
vondst commercieel interessant.
De genoemde 57 boringen werden
uitgevoerd door in totaal 16 boorei
landen, twee vaste platforms en een
zelfvarend boorschip. In maart 1967
waren hiervan in de Noordzee nog
werkzaam 12 booreilanden en 2 vaste
platforms, namelijk de booreilanden:
Mr. Louie, Orion, Endeavour, Constel
lation, Sea Quest, Ocean Prince, North
Star, Neptune 1, Orient Explorer,
Transocean 1, Transocean 2, Ocean
Traveler en de vaste platforms Cono
co 1 en een BP-platform.
Enkele booreilanden hebben in die
twee jaar tijds al weer de Noordzee
verlaten, namelijk de mr. Cap (naar
Nigerië en daar inmiddels geëxplo
deerd), de Triton (naar Nigerië en
eveneens na een brand vergaan), de
W. H. Bill Dordan (naar Alaska).
Voorts vertrok het boorschip Glomar
IV naar West Afrika.
Met ernstige tegenslagen tijdens de
boringen heeft men in de eerste twee
jaar ook te maken gehad. Een boor
eiland, de „Sea Gem", ging ge
heel ten onder doordat het eiland kap
seisde. Andere booreilanden, zoals de
Mr. Cap, Mr. Louie, Neptune 1, Ocean
Traveler, Ocean Prince en het boor
schip Glomar IV hadden met veel scha
de aan de poten te kampen of kwa
men in moeilijkheden door het verlie
zen van ankers in stormweer. Voorts
kwamen twee booreilanden, de Endea
vour en de Constellation tijdens het
verslepen naar nieuwe lokaties in
moeilijkheden, toen de transporten in
zwaar stormweer terecht kwamen.
Verwacht mag worden dat in de
loop van 1967 in de Noordzee in to
taal 21 booreilanden en 4 platforms
er zijn er namelijk nog twee in aan
bouw werkzaam zullen zijn. Een
deel van dit materiaal kan in het Ne
derlandse gebiedsdeel van de Noord
zee worden verwacht, zodra de over
eenstemming hieromtrent is bereikt
en toestemming is verleend.
DRIEHUIS-WESTERVELD In het
crematorium te Driehuis-Westerveld is
gistermiddag het stoffelijk overschot ge
cremeerd van de deze week overleden
oud-minister van Sociale Zaken en Volks
gezondheid en oud-voorzitter van de
P.v.d.A., K. Suurhoff. De belangstelling
bij deze plechtigheid was zo groot, dat de
aula niet alle aanwezigen kon bevatten.
Een groot aantal personen moest buiten
de aula de plechtigheid via luidsprekers
volgen.
Tot de aanwezigen behoorden vele le
den van 't demissionaire kabinet. Voorts
waren onder meer aanwezig oud-mi
nister-president dr. W. Drees, en dr.
Mansholt. De baar, waarop het stoffelijk
overschat in de aula was geplaatst, was
gedekt met de Nederlandse vlag, de par-
tijvlag en tientallen bloemstukken.
Als enige heeft bij deze plechtigheid
gesproken drs. J. den Uyl, die te kennen
gaf, dat een afscheid van Koos Suurhoff
hem verplichtte tot eenvoud. Suurhoff
was gerijpt en gevormd in de praktijk
door zijn werk in de vakbeweging en de
partij, waarin hij een van de stuwende
krachten is geweest, aldus drs. Den Uyl.
Hij heeft in zijn te korte leven talrijke
maatschappelijke veranderingen kunnen
aanbrengen, tijdens zijn stille revolutie
op de maatschappelijke weg van wille
keur naar sociale zekerheid. Door dit
alles kon de overledene door spreker wor
den gekarakteriseerd als „een democraat
in hart en nieren, die de beginselen van
zijn partij in duizenden debatten, arti
kelen en vergaderingen heeft verdedigd".
Hij heeft zich de grote erkentelijkheid
verworven van vele lagen van de Neder
landse samenleving. Men zal hem blijven
gedenken in grote dankbaarheid.
Nadat de kist tijdens het spelen van een
largo van Bach was gedaald, heeft een
zoon van de overledene een woord van
dank tot alle aanwezigen gesproken.
BRUSSEL Het Duitse lid van de
Europese Commissie, Hans von der
Gröben, is van mening dat de invoe
ring van een valuta voor de Europese
economische gemeenschap niet mag
wachten tot het einde van het integra
tieproces.
Naar zijn mening is een EEG-valuta
het beste middel om het vrije kapitaal
verkeer in de gemeenschap te waar
borgen en daardoor het voortbestaan
van de gemeenschappelijke markt te
verzekeren.
In het vrijdag verschenen maandblad
„Europese Gemeenschap" schrijft Von
der Gröben ter gelegenheid van de
tiende verjaardag van de onderteke
ning van het verdrag van Rome, dat
het ontbreken van een valuta-overeen
komst in de gemeenschap een perma-
«TfcJÉttlW*. *11
1MBI*. ffifiKSWttaxfV.
muffr. wc*#, irnn
'b*
r ±iuMJi j
«f. j.panuuxzen.
urn. mmxAjUHhMi****». WMUimh
x, ia»ft»3fi¥, «MM*. ia*.
«fMMt.
XAXVSttM. «WA
JfcFUÈftSHMfi
awawtwiaMaw. oft&a
«ft, ♦NütXWMUM&JI.
In de boezem van de bond van zeelieden te Hong Kong is nog niet vergeten
het incident op 6 december van het vorig jaar aan boord van de Straat Malakka,
welk schip van de Koninklijke Java-China Paketvaart Lijnen toen in de Austra
lische haven Brisbane lag. Kapitein F. J. Panhuyzen voelde zich zo bedreigd door
de Chinese bemanningsleden dat hij zijn revolver trok en vier van deze groep
opvarenden aan hun benen verwondde.
Wij publiceren hierbij een fragment van een „brief aan alle zeelieden in de
wereld" van Ng Li Kwong, voorzitter van de Chinese zeeliedenbond, die onlangs
is verspreid. In de aanhef staat dat het gaat om een protest tegen de rederij
die „oogluikend het piratengedrag" van de kapitein toelaat.
De schrijver constateert dat wat „de zeelieden van de Straat Malakka is over
komen, in de toekomst het lot van de zeelieden van alle naties kan zijn".
Voorts wordt meegedeeld dat het langer dan twee weken heeft geduurd voordat
de rederij bereid was een bedrag van zevenduizend Australische dollars (ruim
56.000 gulden) als schadeloosstelling aan de vier gewonden te betalen. Na hun
terugkeer in Hong Kong verlangen de zeelieden echter dat de kapitein „zijn wan
gedrag zal erkennen". Zij zeggen: „Nooit kan geld het vergoten bloed van het
Chinese volk goedmaken".
De brief is doorspekt met uitspraken van „onze grote leider" Mao Tse Tung.
Zoals: „Volkeren der aarde, verenig u en verslaat de Amerikaanse aanvallers
en hun trawanten. Dan zal de hele wereld aan het volk behoren. Monsters van
elke aard moeten worden vernietigd".
nente bedreiging vormt van de solida
riteit en de bestendigheid van de ge
meenschappelijke markt. Een wijziging
van de wisselkoersen zou ook in een
douane-unie de handelsverhoudingen en
daarmee de concurrentiesituatie plotse
ling veranderen.
Daarom is het tijd vaste wisselkoer
sen tussen de lidstaten in te voeren en
als volgende stap een gezamenlijke
munteenheid te overwegen, hetgeen
echter een vergaande coördinatie van
de financiële politiek en het centrale-
bankbeleid noodzakelijk maakt.
Von der Gröben dringt er bij de re
geringen op aan de economische een
wording van de zes landen binnen hoog
uit vijf jaar tot stand te brengen. Hij
noemt drie punten die daarvoor nodig
zijn: afschaffing van alle grenscontro
les en opheffing van de fiscale en han-
delsgrenzen, ontwikkeling van een ge
meenschappelijke handelspolitiek die
waarborgt dat goederen uit derde lan
den zonder op hun herkomst te letten
vrij in de gemeenschappelijke markt
kunnen circuleren en opheffing van de
discriminaties in het vestigingsbeleid en
bij het verlenen van diensten.
De noodzakelijke beslissingen ten aan
zien van buitenlandse handel, econo
mie en valuta kunnen volgens Von der
Gröben slechts genomen worden als
Ook in de grote kwesties van de bui
tenlandse politiek en het defensiebeleid
een zekere en geleidelijk toenemende
mate van overeenstemming kan worden
bereikt.
WASHINGTON De Verenigde
Staten hebben in Frankrijk militaire
installaties moeten achterlaten, die
installaties moeten achterlaten, die
gelden tot een totaal bedrag van
362.500.000 dollar.
Uit een stafmemorandum, opgesteld
ten behoeve van de commissie voor
Buitenlandse Zaken van het Huis van
Afgevaardigden, blijkt dat dit het
aandeel der Verenigde Staten is in
een totale investering van 773.5 mil
joen dollar, die gemeenschappelijk
door de NAVO-bondgenoten is gefinan
cierd.
Bovendien, aldus het memorandum
is 9.8 miljoen dollar gestoken in het
permanente NAVO-hoofdkwartier te
Parijs. Het Amerikaanse aandeel
daarin bedraagt 4 miljoen dollar.
Het departement van Defensie heeft
bekendgemaakt, dat 550.227.000 dollar
van zijn gelden in militaire installa
ties in Frankrijk zijn geïnvesteerd.
Het programma voor de bouw van
militaire installaties in Europa, waar
bij de kosten door de NAVO-partners
werd gedeeld, is na 1951 tot ontwikke
ling gekomen.
Onder de zeer vele belangstellenden bevonden zich veel leden van regering en
parlement. Op de foto van voor naar achteren de heren De Quay, Diepenhorst,
Beel, Veldkamp, Luns, Van Thiel, Vondeling, De Jong en het echtpaar Mansholt.
GRONINGEN Op een proefschrift „massacommunicatie en godsdienstige be
ïnvloeding" promoveerde gistermiddag aan de Rijksuniversiteit te Groningen de
heer C. J. Straver (staflid van de Horstink en van de Werkgroep 2000) tot doctor
in de sociale wetenschappen (promotor prof. dr. P. J. Bouman). Dit proefschrift
is de neerslag van een reeks studies die in de laatste jaren zijn verricht. Zo ls
een onderzoek gedaan onder katholieke kerkgangers in Eindhoven en Amsterdam
over de zondagspreek. In beide steden werden ruim 500 interviews afgenomen.
Verder wordt een inhoudsanalyse gegeven van 100 teksten van katholieke zon
dagspreken uitgezonden per radio (KRO) (in de periode van januari 1963 tot 28
februari 1965), alsmede van 47 tv-epilogen, uitgezonden in de periode van 1 ja
nuari 1964 tot 31 december 1965.
De godsdienstige beïnvloeding wordt
in deze studie in verband gebracht
met de massa-communicatie in de hui
dige samenleving en de wetmatigheden
die er aan ten grondslag liggen. Uit
de inhoudsanalyse van de zondagspre
ken uitgezonden per radio en de tv-
epilogen bleek dat er een zeer duidelij
ke samenhang was tussen meer tradi
tionele preekvarianten, een afwending
van de cultuur en een traditionele wij
ze van zich verhouden tot de godsdien
stige boodschap. Ook is er een duide
lijke samenhang tussen meer moderne
preekvarianten, een toewending tot cul
tuur en een nieuwe wijze van omgaan
met het godsdienstige.
Verder bleek uit het materiaal dat
de moderne varianten onder de zon
dagspreken weinig voorkomen en onder
de tv-epilogen zeer veel. Dat kan ten
dele samenhangen met de selectie van
de sprekers; in belangrijke mate zal
het ook samenhangen met een andere
opvatting over de boodschap gestimu
leerd door de situtie van openbaarheid
waarin een epiloogspreker zijn tekst
brengt.
Wat betreft het onderzoek onder ka
tholieke kerkgangers in Eindhoven en
Amsterdam over de zondagspreek stel
de heer Straver ten aanzien van het
luisteren naar de preek dat de onder
zochte groep een vrij grote belang
stelling heeft, vrij veel aandacht weet
op te brengen, die echter snel afgeleid
wordt en die niet resulteert in een sa
menhangend scherp omlijnd beeld van
de preek. Wat men in het merendeel
van de gevallen overhoudt zijn vagere
meer los-samenhangende indrukken, de
mate van aandacht blijkt niet sterk te
variëren met de gebruikelijke sociale
kenmerken van de onderzochte groep.
Men dient dus zeer voorzichtig te zijn
met gangbare en steriotiepe opvattin
gen volgens welke intellectuelen meer
aandacht zouden hebben dan de arbei
ders of omgekeerd. Wel blijkt de mate
van aandacht zeer nauw samen te han
gen met de mate waarin men zich aan
gesproken voelde. Met de mogelijkheid
de predikant zo nu en dan „gelijk" te
geven en met het zien van het begin
van een „oplossing" of verheldering.
In beide steden overheerst het verlan
gen naar een levensnabije prediking,
die zelfs het karakter van een actuele
prediking en van een aansluitende pre
diking moet aannemen. Het huidige
preekaanbod komt echter in sterke ma
te tegemoet aan de godsdienstgerichten
en zeer weinig aan de ervaringsge-
richten. Er zijn aanwijzingen dat de er-
varingsgeriehten bezig zijn zich van de
kerk te verwijderen. Aan het slot van
dit proefschrift wordt een groot aantal
concrete punten opgesomd die voor de
praktijk van de communicatie van be
lang zijn.
Onder meer wordt gesteld dat over het
algemeen het aanbieden van een aan
trekkelijke nieuwe visie meer kans
UTRECHT De rechtbank in Utrecht
heeft gisteren wegens het plegen van
veediefstallen de 30-jarige veehandelaar
G. T. uit Zutphen en de 56-jarige J. R.,
eveneens uit Zutphen, conform de eis
veroordeeld tot twee jaar gevangenis
straf met aftrek van voorarrest.
R. is de schoonvader van T. Beiden
hebben zich sinds 1964 schuldig gemaakt
aan veediefstallen. Zij hadden regelmatig
vee weggenomen op de markt in Utrecht.
Daarnaast haalden zij een enkele keer
vee weg op de markten in Doetinchem en
in Den Bosch.
Het ging in totaal om achttien gevallen
waarvan zij er zestien hebben bekend.
De opbrengst, die vele duizenden gul
dens bedroeg, deelden schoonvader en
schoonzoon eerlijk. Zij hebben overigens
de benadeelden geheel schadeloos ge
steld.
heeft dan het pogen iemand te winnen
door het aantasten van iemands oude
visie.
Een godsdienstige boodschap wordt
door de toehoorders in sterke mate be
oordeeld en besproken binnen het ker
kelijk godsdienstige kader, waar binnen
ze gepresenteerd wordt. Een preek tij
dens een zondagse kerkdienst onder
vindt deze invloed sterker dan een
godsdienstige toespraak voor radio of
tv. Belangrijk is of men de predikant
kent, d.w.z. kent als goed spreker.
Belangrijk is ook dat de boodschap
gelegenheid geeft tot instemming dat
het beeldgebruik werkelijkheidsge
trouw is en dat concrete aanhaakpun-
ten worden gegeven waarop de toehoor
der kan doordenken. Er heerst een
verlangen naar preken met een actue
le thematiek en aansluitend bij het le
ven bij meer dan drie vierde der toe
hoorders.
Het proefschrift ging vergezeld van
tien stellingen. Stelling nr. 3 luidde:
„In een samenleving die in toenemende
mate geleid en bepaald wordt door
massacommunicatie-processen kan de
overwegend bevestigende en aanvullen
de werking van de massa-media een
druk gaan uitoefenen in de richting van
een toenemend conformisme in de sa
menleving".
Stelling nr. 4: „De voorlichting door
Nederlandse dag- en weekbladen over
neo-pazistische verschijnselen in de
Duitse Bondsrepubliek schiet haar doel
voorbij en verhult eerder de werkelijke
problematiek die daar aanwijsbaar is".
Stelling nr. 5: „De kritieken in dag
en weekbladen op toneel, film, tv-uit-
zendingen etc. zouden in eerste instan
tie de beleving van de kijkers tot uit
gangspunt moeten nemen en zich in
dit verband vooral moeten bezig hou
den met de functies die het geziene
voor de kijkers vervult".
Tenslotte stelling nr. 9: „De door
„De Horstink" ondernomen experimen
ten met een plaatselijk of regionaal ge
leide collectieve preekvoorbereiding
(eenheid van thema, afwikkeling der
thematiek in een cyclus gezamenlijke
voorbereiding van de wijze van behan
delen van het thema) dienen door be
voegde organen te worden voortgezet.
De verschillen in uitkomsten van de
onderzoeken te Eindhoven en te Amster
dam onderstrepen de wenselijkheid
hiervan.
WASHINGTON De NASA (Natio
nal Aeronautics and Space Adminis
tration) heeft 110 geleerden uit zeven
landen aangewezen om de eerste mon
sters van het maanoppervlak die naar
de aarde gebracht worden te onder
zoeken.
De twee Apollo-astronauten
die het eerst op de maan landen, zullen
22,6 kilogram maanstof meebren
gen naar de aarde.
Dit stof zal voorlopig gedurende 30
dagen van quarantaine in een luchtle
dig opgeslagen worden in het laborato
rium van de NASA, dat nu in aan
bouw is in het bemande-ruimtevaart
centrum in Houston.
Terwijl het materiaal behandeld zal
worden voor verdeling onder de onder
zoekers in de gehele wereld, zal een
deel ervan geanalyseerd worden in het
laboratorium. Dit zal in een luchtledig
geschieden en door biologische barrières
beschermd om besmetting te voorko
men.
In Amerika heeft de NASA „onder
zoekers" aangewezen die 21 universitei
ten vertegenwoordigen, twee industriële
firma's, drie privé-instellingen en 10
regeringslaboratoria.
Ook gekozen werden onderzoekers
die negen wetenschappelijke instellin
gen vertegenwoordigen in Engeland,
drie in Duitsland en een in Canada. Ja
pan, Finland en Zwitserland.