Samenwerken in N.A.V.O. werkt besparend PREMIEVERLENING KERKENBOUW Spoedige invoering van EEG-valuta bepleit T\-epilogen moderner dan zondagspreken K. Suurhoff gecremeerd „Brief aan alle zeelieden ZUINIGHEID MAG WIJSHEID NIET BEDRIEGEN Onze militaire medewerker schrijft Van 57 boringen in Noordzee slechts zeven „interessant" DEMOCRAAT IN HART EN NIEREN Twee jaar cel voor veedieven Overwegingen bij vorming van nieuw Kabinet Defensie-uitgaven van neutraal Zwitserland naar verhouding tweemaal zo hoog als van Nederland Begroting Investeringen Tankvervanging Disconto in Engeland nu op 6 procent Stakende onderwijzers hervatten werk In treinen meer prullenbakken Gas- en olie-race ALLEEN SUCCESSEN IN BRITSE WATEREN Kosten militaire installaties in Frankrijk PROEFSCHRIFT OVER MASSADOCUMENTATIE EN GODSDIENSTIGE BEÏNVLOEDING99 Snel afgeleid Conformisme Onderzoek maanstof ZATERDAG 18 MAART 1967 Bij de kabinets(injt'ormatie zullen ongetwijfeld de te nemen maatregelen tegen de huidige verstoring van ons economisch evenwicht een uiterst belangrijke rol spelen. Het streven om de uitgaven zoveel mogelijk in overeenstemming te brengen met de inkomsten zal zeker een grondgedachte zijn. Verder door redenerend zijn er dan beslist geen profetische gaven nodig om te voorspellen dat het rode potlood bij vele departementen zal dienen te worden gehanteerd en hierbij zal ook de defensie waarschijnlijk niet worden vergeten. Het beknibbelen op defensie js echter een lastige zaak voor degenen die ver antwoordelijkheid dragen. Het behoud van de vrede en aangegane internatio nale verplichtingen zijn zaken die niet lichtvaardig kunnen worden behandeld en een zeer grote mate van deskundigheid en vooral objectiviteit vereisen. Dit soort problemen wordt over het algemeen door de bevolking van elk land ideëel en gevoelsmatig benaderd doch de verantwoordelijke politicus moet koel en objectief oordelen. Er moet worden gestreefd naar een gulden mid denweg tussen een gezonde economische ontwikkeling en een verantwoorde weerbaarheid. Nu hebben alle grote partijen zich uitgesproken voor een efficiënte hechte defensie in bondgenootschappe lijk verband, in overeenstemming met onze economische mogelijkheden en aangepast aan de toestand in de wereld. Het is echter bij lang niet allen bekend dat de samenwerking in een bondge nootschap zoals de NAVO, maar toch ook het Warschau Pact, besparend werkt. Nederland gaf bijv. in de periode 19651966 ongeveer 16 van de totale overheidsuitgaven uit aan defensie doeleinden, terwijl het percentage voor het „neutrale" Zwitserland en Joego slavië respectievelijk 31 (dus bijna het dubbele) en 25 was. Zolang geen wereldorganisatie met een eigen gezagsorgaan zal zijn ont staan, waarin kleine landen worden be schermd tegen overheersing door gro tere of machtige staten, zal handhaving van de zelfstandigheid nu eenmaal veel geld kosten. Vergelijken we onze uitgaven met de werkelijke uitgaven van de landen ach ter het ijzeren gordijn zoals Oost-Duits- land, Polen en Tsjecho-Slowakije dan zijn onze defensie-uitgaven laag te noe men, hetgeen uiteraard ook tot uiting komt in de resultaten. Nemen we bijv. een land als Tsjechoslowakije dat slechts een paar miljoen inwoners meer heeft dan Nederland, dan zien we dat men daar 14 divisies (waarvan 4 tank divisies) op de been brengt tegenover drie divisies (waarvan één mobilisabel) bij ons. Men stelt daar 4000 tanks tegen over 600 van ons terwijl de luchtmacht over driemaal zoveel vliegtuigen be schikt als de onze. Uiteraard heeft men f: daar geen marine. Nu terug naar onze defensiebegroting. Het is wellicht goed ons te herinneren dat de defensiebegroting voor het jaar 1967 betrekking heeft op het laatste jaar van een vierjarige periode. Deze vierjarige periode werd geformuleerd in de defensienota 1964 toen een defensie plafond werd vastgesteld voor de ko mende vier jaar, zodat het mogelijk werd belangrijke investeringen te sprei den over een aantal jaren. De gevolgen van het gestegen loonpeil zouden, in tegenstelling tot die van het gestegen prijspeil, boven het plafond kunnen worden opgevoerd. Doordat het nationaal inkomen verhoudingsgewijs sneller steeg dan de defensieuitgaven bewogen de laatstgenoemden zich, in tegenstelling tot die van andere depar tementen, NIET in stijgende lijn en kan dus, relatief gesproken, een verminde ring worden geconstateerd. In de periode 1957—1966 steeg het nationaal inkomen van 32 miljard tot 70 miljard (en de totale overheidsuitga ven van 8 tot rond 19 miljard). De de- fensielasten stegen van 1845 miljoen tot 2790 miljoen. Maakten de defensiekos- ten in 1957 23,4 uit van de totale overheidsuitgaven, in 1966 was dit 14,8 geworden. In cijfers uitgedrukt vergde defensie onderstaand deel van ons nationaal in komen: 1957 5,8 1964 4,8 1958 5,0 1965 4,3 1962 5,0 1966 4,0 1963 4,9 Binnen de NAVO betekent dit voor 1965 dat 5 landen verhoudingsgewijs minder uitgaven België (3,5 Ca nada (3,0 Denemarken (2,6 Italië (3,3 en Luxemburg terwijl de overige 8 landen evenveel of meer aan defensie spenderen (van 4 tot 8 Over die afgelopen vier jaar kunnen alle drie de krijgsmachtdelen terugzien op een periode van gestage moderni sering en vernieuwing en vooral bij de KL bracht de spectaculaire mechani satie der Infanterie en Artillerie de Nederlandse dienstplichtige ook wat betreft zijn persoonlijke beveiliging op gelijke voet met zijn collega's aan de andere zijde van het ijzeren gordijn. Nu van het verleden naar het heden. De laatste Memorie van Toelichting van Defensie leert ons dat in de periode die voor ons ligt elk krijgsmachtdeel naast de min of meer „normale" mate- rieeluitgaven zal komen te staan voor zeer grote investeringen voor uiterst be langrijk materieel. Zo is de luchtmacht toe aan vervan ging van een deel van haar tactische gevechtsvliegtuigen, waarmede een be drag van ongeveer 600 miljoen, is ge moeid. Zoals bekend is de bestelling voor in Canada te bouwen F5B's reeds gedaan. De Koninklijke Marine bouwt door aan haar onderzeeboten, fregatten en jagers voor de onderzeebootbestrijding, terwijl haar ambitieuze plannen voor één of meer nucleair aangedreven onderzeeboten op grote moeilijkheden stuiten. Het is toch wellicht goed hier een misverstand uit de weg te ruimen. Het betreft hier geen onderzeeboot die A- of H-bommen kan afvuren doch een onderzeeboot die zich voortbeweegt door een nucleaire krachtbron. Het is een vernieuwing, een modernisering waarvan de „know how" t.z.t. de ge hele koopvaardij ten goede zou kunnen komen. Een vervanging van de geld verslindende Karei Doorman lijkt nu toch wel definitief van de baan. En nu de landmacht. Hier komt het steeds weer verschoven probleem van de tankvervanging aan de orde. De ge hele mechanisatie van de infan terie is doorgevoerd om dit wa pen aan te passen aan een snel be weeglijk optreden tezamen met de tank. Het zijn echter de tanks waar alles om draait. De 10 tot 15 jaar oude Centur ions zijn technisch, maar vooral tac tisch tot op de draad versleten, en vor men geen partij voor de moderne Rus sische tank die ook in groten getale aanwezig is bij 'de Oostduitsers, Tsje chen, Polen, enz. Men kan twisten over de grootte van een leger maar nooit over de middelen waarmede onze jeugdige dienstplichti gen moeten optreden. Dit tankproject wordt echter een uiterst kostbare zaak. Welke moderne tank uiteindelijk zal worden gekozen is nog niet bekend en in feite een probleem op zich zelf. We hopen in dit blad dit probleem binnen kort aan een afzonderlijke beschouwing te onderwerpen. Welke tank het dan ook moge worden, we kunnen aannemen dat met het pro ject een bedrag van zeker W2 miljard gulden gemoeid zal zijn. Het is dan ook volkomen duidelijk dat bij de kabinets formatie het defensieprobleem weder om moet worden bezien voor een pe riode van tenminste vier jaren zodat noodzakelijke aanschaffingen wederom kunnen worden gespreid over een aantal jaren. De grote vraag is dan ook: „Kan aan al deze technisch volkomen redelijke wensen op tijd worden voldaan?" Of anders gesteld: wordt het nieuwe defensieplafond op deze wensen afge steld of wordt dit plafond vastgesteld zonder met die wensen al te zeer reke ning te houden, zodat de minister van Defensie voor de keuze-moeilijkheid komt te staan Met zovele kostbare in vesteringen in het vooruitzicht kan het niet anders of prioriteiten zullen moeten worden gesteld, bij de krijgsmachtdelen onderling maar eveneens in die krijgs machtdelen zelf. Het in gang zijnde proces van grotere efficiency zal met nog grotere voortva rendheid moeten worden voortgezet en dat zal beslist niet kunnen gebeuren zonder het afbreken van heilige huisjes. DEN HAAG. Sedert de inwerking treding van de Wet Premie Kerken bouw in februari 1964 en gerekend tot en met 1966 zijn bij het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Orde ning 605 aanvragen voor toekenning van een premie ingediend, aldus een communiqué van dit ministerie. LONDEN Een verder bewijs, dat Engeland op de goede weg is met het gezond maken van zijn economie, was gisteren de aankondiging dat het dis conto opnieuw met een half procent is verlaagd. Het kwam daardoor op zes procent. Dit is de tweede verla ging in zeven weken. Na het zeer goede nieuws over de Britse in- en uitvoer van deze week en een mededeling, dat de betalings balans in het laatste kwartaal van 1966 een overschot heeft getoond, kwam het halve procent dat gisteren van het disconto is afgegaan, nauwe lijks meer als een verrassing. Een factor van groot belang voor de ver dere verlaging van het disconto in En geland was vanzelfsprekend ook, dat i tal van andere landen, onder meer in Nederland, dezelfde rentepolitiek ge volgd wordt. Het is duidelijk, dat de Britse mi nister van Financiën, Callaghan, nu inderdaad bezig is met zeer voorzich tig en geleidelijk een einde te maken aan de periode van ingrijpende defla tie, die vorig jaar zomer tijdens de ernstige economische crisis begon. Toch blijkt uit alles, dat de lonen voorlopig nog stevig aan banden blij ven, maar er is al wel in uitzicht ge steld dat er na juli Wanneer het jaar van de loonstop afloopt wat soelaas komt. Natuurlijk is er geen sprake van het volledig los laten van de teugels, maar bepaalde sectoren, met name sommige groepen gesala- rieerden zullen er voordeel van kun nen hebben. Voor het ogenblik geldt evenwel nog steeds het parool: Lonen en prijzen blijven onderhevig aan de bevriezing. Uitzonderingen zijn onder meer toege staan wanneer de export er wel bij vaart. Van dit aantal aanvragen zijn er 563 voorgelegd aan de bij genoemde wet in gestelde commissie van advies. Deze commissie bracht in 466 gevallen een gunstig en in 83 gevallen een afwijzend advies uit, waarvan 60 resp. 10 in het afgelopen jaar. Eind 1966 had de com missie nog 14 aanvragen in behande ling. Van de 605 bij de minister ingediende aanvragen werden er twee ingetrokken. De resterende 603 waren van de vol gende kerkgenootschappen afkomstig: Rooms-Katholiek 224; Nederlands Her vormd 125; Gereformeerd 111; andere genootschappen 143. Behalve de 563 gevallen waarin de commissie advies uitbracht over het al dan niet inwilligen van de ingediende aanvragen, heeft zij de minister tot en met 1966 in 735 gevallen geadviseerd over de voorlopige vaststelling van de werkelijke en de wettelijke stichtings- kosten, alsmede van de premies. Hier uit vloeide voort een totaal-bedrag aan voorlopig vastgestelde premies ad. f 53.663.829,- waarvan f 42.931.071,- aan voorschotten werd toegezegd, van laatstgenoemd bedrag moest ultimo 1966 nog f 1.462.442,- worden uitbetaald. Verder werden het afgelopen jaar aan de minister voor het eerst adviezen door de commissie uitgebracht ter defi nitieve vaststelling van de werkelijke en de wettelijke stichtingskosten, als mede van de premies. Het betrof 54 gevallen met een totaal-bedrag aan premies van f 5.421.179,-, waarvan reeds f 4.268.282,- als voorschot was uit gekeerd. NEW YORK De onderwijzers van een school in een negerwijk van New York, die woensdag ontslag namen om dat zij er genoeg van hadden door hun leerlingen gemolesteerd te worden, willen het nog eenmaal met hen probe ren. Zij besloten vanmorgen de voor stellen te aanvaarden van een onder- wijsinspecteur. Deze wil ordediensten instellen om de jongelui, die in leeftijd variëren van twaalf tot vijftien jaar, in de gaten te houden. De leerlingen plach ten het schoolpersoneel te beledigen en aan te vallen, of zijn auto's te bekras sen. UTRECHT De Nederlandse Spoor wegen gaan het reizigersmaterieel 1946 van prullebakken voorzien. Er zijn in totaal 5700 bakken besteld. Ze worden gemonteerd in de lijnwerkplaatsen in Maastricht en Leidschendam. De nieuwe prullebakken hebben 2,5 X meer inhoud dan de oude modellen. De N.S. bezitten nog 100 rijtuigen van oudere leeftijd, on der meer uit 1936. Deze rijtuigen zullen het zonder afvalbakken moeten blijven doen. DEN HAAG Nu de boringen naar olie en gas in de Noordzee gedurende twee jaar gaande zijn begin 1965 werd de eerstè boring begonnen door de „Sea Gem" is het mogelijk een overzicht van activiteiten en resulta ten te maken. In totaal zijn tot be gin maart 1967 in de Noordzee 57 bo ringen van vaste boorplatforms en van booreilanden af verricht. Hierin zijn ook begrepen de enkele boringen, die indertijd door het booreiland „Tri ton" voor de Nederlandse kust zijn uitgevoerd. Van deze 57 boringen wer den er verricht in Noorse wateren 2, Deense wateren 1, Westduitse wate ren 11, Nederlandse wateren 7 en Brit se wateren 86. De boringen in het Noorse, Deense, Westduitse en Neder landse gebiedsdeel van de Noordzee hebben geen resultaat gehad. Van de 36 boringen in Britse wateren hebben 15 boringen gas en 1 boring olie op geleverd. Slechts in 7 gevallen was de vondst commercieel interessant. De genoemde 57 boringen werden uitgevoerd door in totaal 16 boorei landen, twee vaste platforms en een zelfvarend boorschip. In maart 1967 waren hiervan in de Noordzee nog werkzaam 12 booreilanden en 2 vaste platforms, namelijk de booreilanden: Mr. Louie, Orion, Endeavour, Constel lation, Sea Quest, Ocean Prince, North Star, Neptune 1, Orient Explorer, Transocean 1, Transocean 2, Ocean Traveler en de vaste platforms Cono co 1 en een BP-platform. Enkele booreilanden hebben in die twee jaar tijds al weer de Noordzee verlaten, namelijk de mr. Cap (naar Nigerië en daar inmiddels geëxplo deerd), de Triton (naar Nigerië en eveneens na een brand vergaan), de W. H. Bill Dordan (naar Alaska). Voorts vertrok het boorschip Glomar IV naar West Afrika. Met ernstige tegenslagen tijdens de boringen heeft men in de eerste twee jaar ook te maken gehad. Een boor eiland, de „Sea Gem", ging ge heel ten onder doordat het eiland kap seisde. Andere booreilanden, zoals de Mr. Cap, Mr. Louie, Neptune 1, Ocean Traveler, Ocean Prince en het boor schip Glomar IV hadden met veel scha de aan de poten te kampen of kwa men in moeilijkheden door het verlie zen van ankers in stormweer. Voorts kwamen twee booreilanden, de Endea vour en de Constellation tijdens het verslepen naar nieuwe lokaties in moeilijkheden, toen de transporten in zwaar stormweer terecht kwamen. Verwacht mag worden dat in de loop van 1967 in de Noordzee in to taal 21 booreilanden en 4 platforms er zijn er namelijk nog twee in aan bouw werkzaam zullen zijn. Een deel van dit materiaal kan in het Ne derlandse gebiedsdeel van de Noord zee worden verwacht, zodra de over eenstemming hieromtrent is bereikt en toestemming is verleend. DRIEHUIS-WESTERVELD In het crematorium te Driehuis-Westerveld is gistermiddag het stoffelijk overschot ge cremeerd van de deze week overleden oud-minister van Sociale Zaken en Volks gezondheid en oud-voorzitter van de P.v.d.A., K. Suurhoff. De belangstelling bij deze plechtigheid was zo groot, dat de aula niet alle aanwezigen kon bevatten. Een groot aantal personen moest buiten de aula de plechtigheid via luidsprekers volgen. Tot de aanwezigen behoorden vele le den van 't demissionaire kabinet. Voorts waren onder meer aanwezig oud-mi nister-president dr. W. Drees, en dr. Mansholt. De baar, waarop het stoffelijk overschat in de aula was geplaatst, was gedekt met de Nederlandse vlag, de par- tijvlag en tientallen bloemstukken. Als enige heeft bij deze plechtigheid gesproken drs. J. den Uyl, die te kennen gaf, dat een afscheid van Koos Suurhoff hem verplichtte tot eenvoud. Suurhoff was gerijpt en gevormd in de praktijk door zijn werk in de vakbeweging en de partij, waarin hij een van de stuwende krachten is geweest, aldus drs. Den Uyl. Hij heeft in zijn te korte leven talrijke maatschappelijke veranderingen kunnen aanbrengen, tijdens zijn stille revolutie op de maatschappelijke weg van wille keur naar sociale zekerheid. Door dit alles kon de overledene door spreker wor den gekarakteriseerd als „een democraat in hart en nieren, die de beginselen van zijn partij in duizenden debatten, arti kelen en vergaderingen heeft verdedigd". Hij heeft zich de grote erkentelijkheid verworven van vele lagen van de Neder landse samenleving. Men zal hem blijven gedenken in grote dankbaarheid. Nadat de kist tijdens het spelen van een largo van Bach was gedaald, heeft een zoon van de overledene een woord van dank tot alle aanwezigen gesproken. BRUSSEL Het Duitse lid van de Europese Commissie, Hans von der Gröben, is van mening dat de invoe ring van een valuta voor de Europese economische gemeenschap niet mag wachten tot het einde van het integra tieproces. Naar zijn mening is een EEG-valuta het beste middel om het vrije kapitaal verkeer in de gemeenschap te waar borgen en daardoor het voortbestaan van de gemeenschappelijke markt te verzekeren. In het vrijdag verschenen maandblad „Europese Gemeenschap" schrijft Von der Gröben ter gelegenheid van de tiende verjaardag van de onderteke ning van het verdrag van Rome, dat het ontbreken van een valuta-overeen komst in de gemeenschap een perma- «TfcJÉttlW*. *11 1MBI*. ffifiKSWttaxfV. muffr. wc*#, irnn 'b* r ±iuMJi j «f. j.panuuxzen. urn. mmxAjUHhMi****». WMUimh x, ia»ft»3fi¥, «MM*. ia*. «fMMt. XAXVSttM. «WA JfcFUÈftSHMfi awawtwiaMaw. oft&a «ft, ♦NütXWMUM&JI. In de boezem van de bond van zeelieden te Hong Kong is nog niet vergeten het incident op 6 december van het vorig jaar aan boord van de Straat Malakka, welk schip van de Koninklijke Java-China Paketvaart Lijnen toen in de Austra lische haven Brisbane lag. Kapitein F. J. Panhuyzen voelde zich zo bedreigd door de Chinese bemanningsleden dat hij zijn revolver trok en vier van deze groep opvarenden aan hun benen verwondde. Wij publiceren hierbij een fragment van een „brief aan alle zeelieden in de wereld" van Ng Li Kwong, voorzitter van de Chinese zeeliedenbond, die onlangs is verspreid. In de aanhef staat dat het gaat om een protest tegen de rederij die „oogluikend het piratengedrag" van de kapitein toelaat. De schrijver constateert dat wat „de zeelieden van de Straat Malakka is over komen, in de toekomst het lot van de zeelieden van alle naties kan zijn". Voorts wordt meegedeeld dat het langer dan twee weken heeft geduurd voordat de rederij bereid was een bedrag van zevenduizend Australische dollars (ruim 56.000 gulden) als schadeloosstelling aan de vier gewonden te betalen. Na hun terugkeer in Hong Kong verlangen de zeelieden echter dat de kapitein „zijn wan gedrag zal erkennen". Zij zeggen: „Nooit kan geld het vergoten bloed van het Chinese volk goedmaken". De brief is doorspekt met uitspraken van „onze grote leider" Mao Tse Tung. Zoals: „Volkeren der aarde, verenig u en verslaat de Amerikaanse aanvallers en hun trawanten. Dan zal de hele wereld aan het volk behoren. Monsters van elke aard moeten worden vernietigd". nente bedreiging vormt van de solida riteit en de bestendigheid van de ge meenschappelijke markt. Een wijziging van de wisselkoersen zou ook in een douane-unie de handelsverhoudingen en daarmee de concurrentiesituatie plotse ling veranderen. Daarom is het tijd vaste wisselkoer sen tussen de lidstaten in te voeren en als volgende stap een gezamenlijke munteenheid te overwegen, hetgeen echter een vergaande coördinatie van de financiële politiek en het centrale- bankbeleid noodzakelijk maakt. Von der Gröben dringt er bij de re geringen op aan de economische een wording van de zes landen binnen hoog uit vijf jaar tot stand te brengen. Hij noemt drie punten die daarvoor nodig zijn: afschaffing van alle grenscontro les en opheffing van de fiscale en han- delsgrenzen, ontwikkeling van een ge meenschappelijke handelspolitiek die waarborgt dat goederen uit derde lan den zonder op hun herkomst te letten vrij in de gemeenschappelijke markt kunnen circuleren en opheffing van de discriminaties in het vestigingsbeleid en bij het verlenen van diensten. De noodzakelijke beslissingen ten aan zien van buitenlandse handel, econo mie en valuta kunnen volgens Von der Gröben slechts genomen worden als Ook in de grote kwesties van de bui tenlandse politiek en het defensiebeleid een zekere en geleidelijk toenemende mate van overeenstemming kan worden bereikt. WASHINGTON De Verenigde Staten hebben in Frankrijk militaire installaties moeten achterlaten, die installaties moeten achterlaten, die gelden tot een totaal bedrag van 362.500.000 dollar. Uit een stafmemorandum, opgesteld ten behoeve van de commissie voor Buitenlandse Zaken van het Huis van Afgevaardigden, blijkt dat dit het aandeel der Verenigde Staten is in een totale investering van 773.5 mil joen dollar, die gemeenschappelijk door de NAVO-bondgenoten is gefinan cierd. Bovendien, aldus het memorandum is 9.8 miljoen dollar gestoken in het permanente NAVO-hoofdkwartier te Parijs. Het Amerikaanse aandeel daarin bedraagt 4 miljoen dollar. Het departement van Defensie heeft bekendgemaakt, dat 550.227.000 dollar van zijn gelden in militaire installa ties in Frankrijk zijn geïnvesteerd. Het programma voor de bouw van militaire installaties in Europa, waar bij de kosten door de NAVO-partners werd gedeeld, is na 1951 tot ontwikke ling gekomen. Onder de zeer vele belangstellenden bevonden zich veel leden van regering en parlement. Op de foto van voor naar achteren de heren De Quay, Diepenhorst, Beel, Veldkamp, Luns, Van Thiel, Vondeling, De Jong en het echtpaar Mansholt. GRONINGEN Op een proefschrift „massacommunicatie en godsdienstige be ïnvloeding" promoveerde gistermiddag aan de Rijksuniversiteit te Groningen de heer C. J. Straver (staflid van de Horstink en van de Werkgroep 2000) tot doctor in de sociale wetenschappen (promotor prof. dr. P. J. Bouman). Dit proefschrift is de neerslag van een reeks studies die in de laatste jaren zijn verricht. Zo ls een onderzoek gedaan onder katholieke kerkgangers in Eindhoven en Amsterdam over de zondagspreek. In beide steden werden ruim 500 interviews afgenomen. Verder wordt een inhoudsanalyse gegeven van 100 teksten van katholieke zon dagspreken uitgezonden per radio (KRO) (in de periode van januari 1963 tot 28 februari 1965), alsmede van 47 tv-epilogen, uitgezonden in de periode van 1 ja nuari 1964 tot 31 december 1965. De godsdienstige beïnvloeding wordt in deze studie in verband gebracht met de massa-communicatie in de hui dige samenleving en de wetmatigheden die er aan ten grondslag liggen. Uit de inhoudsanalyse van de zondagspre ken uitgezonden per radio en de tv- epilogen bleek dat er een zeer duidelij ke samenhang was tussen meer tradi tionele preekvarianten, een afwending van de cultuur en een traditionele wij ze van zich verhouden tot de godsdien stige boodschap. Ook is er een duide lijke samenhang tussen meer moderne preekvarianten, een toewending tot cul tuur en een nieuwe wijze van omgaan met het godsdienstige. Verder bleek uit het materiaal dat de moderne varianten onder de zon dagspreken weinig voorkomen en onder de tv-epilogen zeer veel. Dat kan ten dele samenhangen met de selectie van de sprekers; in belangrijke mate zal het ook samenhangen met een andere opvatting over de boodschap gestimu leerd door de situtie van openbaarheid waarin een epiloogspreker zijn tekst brengt. Wat betreft het onderzoek onder ka tholieke kerkgangers in Eindhoven en Amsterdam over de zondagspreek stel de heer Straver ten aanzien van het luisteren naar de preek dat de onder zochte groep een vrij grote belang stelling heeft, vrij veel aandacht weet op te brengen, die echter snel afgeleid wordt en die niet resulteert in een sa menhangend scherp omlijnd beeld van de preek. Wat men in het merendeel van de gevallen overhoudt zijn vagere meer los-samenhangende indrukken, de mate van aandacht blijkt niet sterk te variëren met de gebruikelijke sociale kenmerken van de onderzochte groep. Men dient dus zeer voorzichtig te zijn met gangbare en steriotiepe opvattin gen volgens welke intellectuelen meer aandacht zouden hebben dan de arbei ders of omgekeerd. Wel blijkt de mate van aandacht zeer nauw samen te han gen met de mate waarin men zich aan gesproken voelde. Met de mogelijkheid de predikant zo nu en dan „gelijk" te geven en met het zien van het begin van een „oplossing" of verheldering. In beide steden overheerst het verlan gen naar een levensnabije prediking, die zelfs het karakter van een actuele prediking en van een aansluitende pre diking moet aannemen. Het huidige preekaanbod komt echter in sterke ma te tegemoet aan de godsdienstgerichten en zeer weinig aan de ervaringsge- richten. Er zijn aanwijzingen dat de er- varingsgeriehten bezig zijn zich van de kerk te verwijderen. Aan het slot van dit proefschrift wordt een groot aantal concrete punten opgesomd die voor de praktijk van de communicatie van be lang zijn. Onder meer wordt gesteld dat over het algemeen het aanbieden van een aan trekkelijke nieuwe visie meer kans UTRECHT De rechtbank in Utrecht heeft gisteren wegens het plegen van veediefstallen de 30-jarige veehandelaar G. T. uit Zutphen en de 56-jarige J. R., eveneens uit Zutphen, conform de eis veroordeeld tot twee jaar gevangenis straf met aftrek van voorarrest. R. is de schoonvader van T. Beiden hebben zich sinds 1964 schuldig gemaakt aan veediefstallen. Zij hadden regelmatig vee weggenomen op de markt in Utrecht. Daarnaast haalden zij een enkele keer vee weg op de markten in Doetinchem en in Den Bosch. Het ging in totaal om achttien gevallen waarvan zij er zestien hebben bekend. De opbrengst, die vele duizenden gul dens bedroeg, deelden schoonvader en schoonzoon eerlijk. Zij hebben overigens de benadeelden geheel schadeloos ge steld. heeft dan het pogen iemand te winnen door het aantasten van iemands oude visie. Een godsdienstige boodschap wordt door de toehoorders in sterke mate be oordeeld en besproken binnen het ker kelijk godsdienstige kader, waar binnen ze gepresenteerd wordt. Een preek tij dens een zondagse kerkdienst onder vindt deze invloed sterker dan een godsdienstige toespraak voor radio of tv. Belangrijk is of men de predikant kent, d.w.z. kent als goed spreker. Belangrijk is ook dat de boodschap gelegenheid geeft tot instemming dat het beeldgebruik werkelijkheidsge trouw is en dat concrete aanhaakpun- ten worden gegeven waarop de toehoor der kan doordenken. Er heerst een verlangen naar preken met een actue le thematiek en aansluitend bij het le ven bij meer dan drie vierde der toe hoorders. Het proefschrift ging vergezeld van tien stellingen. Stelling nr. 3 luidde: „In een samenleving die in toenemende mate geleid en bepaald wordt door massacommunicatie-processen kan de overwegend bevestigende en aanvullen de werking van de massa-media een druk gaan uitoefenen in de richting van een toenemend conformisme in de sa menleving". Stelling nr. 4: „De voorlichting door Nederlandse dag- en weekbladen over neo-pazistische verschijnselen in de Duitse Bondsrepubliek schiet haar doel voorbij en verhult eerder de werkelijke problematiek die daar aanwijsbaar is". Stelling nr. 5: „De kritieken in dag en weekbladen op toneel, film, tv-uit- zendingen etc. zouden in eerste instan tie de beleving van de kijkers tot uit gangspunt moeten nemen en zich in dit verband vooral moeten bezig hou den met de functies die het geziene voor de kijkers vervult". Tenslotte stelling nr. 9: „De door „De Horstink" ondernomen experimen ten met een plaatselijk of regionaal ge leide collectieve preekvoorbereiding (eenheid van thema, afwikkeling der thematiek in een cyclus gezamenlijke voorbereiding van de wijze van behan delen van het thema) dienen door be voegde organen te worden voortgezet. De verschillen in uitkomsten van de onderzoeken te Eindhoven en te Amster dam onderstrepen de wenselijkheid hiervan. WASHINGTON De NASA (Natio nal Aeronautics and Space Adminis tration) heeft 110 geleerden uit zeven landen aangewezen om de eerste mon sters van het maanoppervlak die naar de aarde gebracht worden te onder zoeken. De twee Apollo-astronauten die het eerst op de maan landen, zullen 22,6 kilogram maanstof meebren gen naar de aarde. Dit stof zal voorlopig gedurende 30 dagen van quarantaine in een luchtle dig opgeslagen worden in het laborato rium van de NASA, dat nu in aan bouw is in het bemande-ruimtevaart centrum in Houston. Terwijl het materiaal behandeld zal worden voor verdeling onder de onder zoekers in de gehele wereld, zal een deel ervan geanalyseerd worden in het laboratorium. Dit zal in een luchtledig geschieden en door biologische barrières beschermd om besmetting te voorko men. In Amerika heeft de NASA „onder zoekers" aangewezen die 21 universitei ten vertegenwoordigen, twee industriële firma's, drie privé-instellingen en 10 regeringslaboratoria. Ook gekozen werden onderzoekers die negen wetenschappelijke instellin gen vertegenwoordigen in Engeland, drie in Duitsland en een in Canada. Ja pan, Finland en Zwitserland.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1967 | | pagina 6