Groot feest bij kroning van
H. M. Koningin Wilhelmina
Uit de
oude doos
Eerste optreden van „D.S." kostte
menig zweetdruppeltje
UGA
SGP-ledental nam
met vijftien toe
r
De heer J. Bruis stond aan de wieg
van de Scheepjes wolharmonie
Motorrijd er
bij ongeluk
omgekomen
Onó tuin lou wh oelz
Oprichting
Hitte
Begroting
de veelzijdige voeding
Opgetekend door
Rik Valkenburg
Hij tintelt van vitaliteit en ondernemingsgeest. Geen
wonder: 't is een Liga-kindje. In
zetelt een rijke schakering voedingselementen. Voor
de groeiVoor beenderstelsel en gebitVoor blakende
gezondheid!
voor baby, kleuter en schoolgaand kind
ZO LANG ZE IN DE GROEI ZIJN
WOENSDAG 12 APRIL 1967
VEENENDAAL De inhuldi
gingsfeesten tijdens de kroning van
H.M. Koningin Wilhelmina van
Oranje-Nassau, in 1898, vergden in
geheel Nederland toentertijd veel
voorbereidingen. Het was alsof ieder
een aanvoelde welk een gewichtige
rol deze Landsvrouwe in de geschie
denis zou gaan spelen.
Ook in Veenendaal werd er de no
dige aandacht aan besteed. Mensen
uit allerlei richtingen en van diverse
uiteenlopende opvattingen, gingen
zich voorbereiden in tal van com
missies, om de jonge koningin bij
haar inhuldiging een groots eerbe
toon te bieden. In die tijd was het
leven in Veenendaal in alle opzichten
veel rustiger en gemoedelijker dan
nu. Zo werd bijvoorbeeld de aanwe
zigheid van een vreemdeling in het
dorp spoedig gesignaleerd. Een eve
nement was het ook als er „hard
lopers", „berenleiders" of „Duitse
muzikanten" het dorp bezochten.
Het spreekt dus vanzelf, dat het feit
als de kroning van een koningin een
enorm opzien zou baren.
Reeds op 27 oktober 1896 werd er
door de toenmalige burgemeester,
jhr. L. H. J. M. van Asch van
Wijck, een commissie geïnstalleerd
ter voorbereiding van het feest. Voor
zitter werd G. W. H. M. van der
Kaay, secretaris J. G. Sandbrink en
penningmeester E. H. Hootsen. Het
feestprogramma bestond uit: dank
diensten in de kerken, versiering en
verlichting van de straten, uitdeling
aan de armen, kinderfeest, het plan
ten van een herinneringsboom op de
markt, optocht, muziek en vuurwerk.
Verder zou aan de enige te Veenen
daal wonende oud-strijder van 1830,
de bejaarde Pieter van Wakeren, een
bedrag van 25,- worden aangebo
den. Een grote geldsom voor die
tijd.
Er stond dus ook muzikale mede
werking op het programma vermeld.
Er zouden verschillende vaderlandse
liederen ten beste worden gegeven.
Maar... Veenendaal bezat geen mu
ziekkorps. Daar kwam echter veran
dering in. Op de D.S. van Schuppen-
fabriek werd door verschillende men
sen over dit probleem gesproken, wat
resulteerde in de oprichting van het
bekende muziekgezelschap de „D.S."
op 21 januari 1897. Dirigent werd de
heer Bikkers van de Amersfoortse
stafmuziek.
We voerden een gesprek met een
van de allereerste leden van dit
korps, de heer Jan Bruis, geboren in
oktober 1875 (en nu dus bijna 92).
Bij zijn dochter en schoonzoon aan
de Larikslaan 8, troffen we hem aan.
Op bijgaande foto zien we hem op
de achterste rij, derde van rechts.
Op het vaandel staat: Muziek- en
zanggezelschap D.S.
Er was ook een zangvereniging
aan verbonden met leden uit het
korps en een aantal dames en meis
jes uit de fabriek. Misschien waren
er ook wel tenoren en bassen bij die
niet aan het korps verbonden waren.
Ook deze zangvereniging stond onder
leiding van de heer Bikkers. Op bij
gaande foto van deze „zang" ziet u
hem rechts van de dames. De typi
sche klederdracht maakt de leden,
vooral de meisjes, aardig wat ouder
dan ze zijn, voor onze waarneming.
De foto van „zang" werd genomen
in 1897. Die van het muziekkorps in
1898.
...„In de begintijd moesten we ge
weldig studeren", aldus Jan Bruis,
O
De zangvereniging van de D.S. Ook de
heer Bikker zien we hier in burger. Deze
foto is genomen in 1897. De namen zijn
niet bekend, maar wellicht vindt men na
enig speuren een zeer na aan U verwant
familielid. Er zullen verschillende man
nen opstaan, die men ook terugvindt op
de andere foto.
„maar het was bar gezellig. We re
peteerden van 8 tot 10 uur in het
gebouw „Amicitia", de sociëteit van
de „burgers". Deze soos stond tussen
de fabriek en het huis van dokter
Willemsen aan de Nieuweweg. Tegen
woordig is het fabreksterrein gewor
den. (Later werd deze sociëteit ge
vestigd in de bovenzaal van het te
genwoordige hotel „De Korenbeurs".
Dit hotel was oorspronkelijk eigen
dom van de familie Van der Mey-
den, later van Van de Hoef). Nee,
'n „dropje" kregen we niet op de re
petitieavonden. Het was koffie of ge
woon water, of helemaal niets. Het
was altijd een nette boel. Later repe
teerden we in het Koetshuis in de
tuin van „rijk-oompie" De Ruiter,
aan de Tuinstraat. De Ruiter had
toen heel wat gerij, waarvoor hij het
koetshuis nodig had. Nu bestaat het
gebouwtje niet meer. Ik heb ook zélf
wel eens gedirigeerd, bij afwezigheid
van de dirigent.
Ons korps was dus opgericht om
mee te werken aan de festiviteiten
voor het grote Oranjefeest", zo gaat
de heer Bruis verder. „Er was een
grote historische en allegorische op
tocht georganiseerd, waarbij wij
voorop zouden gaan. We vertrokken
ude itafbr ivain
vanuit de fabriek. Mensen, wat was
het heet die dag, ofschoon het al
september was. Het was zweten ge
blazen. Overal stonden mensen om
ons bekers water aan te reiken, die
wij onder het lopen door, snel leeg
dronken en dan maar weer zweten.
Bar was het. Sommigen stonden met
een grote ton aan de weg en schep
ten daar het water uit.
En dan niet te vergeten de slechte
hobbelige weg uit die tijd. Het ge
beurde dat je een bepaalde toon blies
en dan net met je been in een gat
stapte. Het gevolg was natuurlijk een
heel andere noot, dan er op papier
stond. Enfin, de mensen waren niets
gewend, dus vonden ze het evenwel
mooi. Uiteraard liepen wij met ge
rechtvaardigde trots door ons oude
Veen, dat bijna geheel uitgelopen
was, om ons en de optocht te bekij
ken. Een evenement van de eerste
rang in die goeie ouwe tijd..."
-„Was die oude tijd heus zo goed...?
„Nou, eerlijk gezegd, goed niet,
maar wel gezellig. Ik had het ten
minste toen best naar mijn zin, al
zeg ik het zelf..."
Verder navragen, ook aan andere
Veenendalers, bracht inderdaad aan
het licht dat het toen, tijdens de kro
ningsfeesten, bijzonder warm is ge
weest. Zo vernamen we, dat de
schoolkinderen, die in optocht door
Veenendaal liepen, met op hun borst
een insigne van chocolade gespeld,
tot de ontdekking kwamen, dat ze
deze versiering maar beter gelijk
konden consumeren, want de choco
lade smolt op hun jurkjes of buisjes
(boezeroentjes). Velen weten zich dit
nog te herinneren.
Vermeldenswaard lijkt ons nog de
De heer J. Bruis, enkele jaren geleden
voor de deur van zijn woning.
begroting voor het feest te publice
ren, zoals we die afgedrukt vonden
in „Vier eeuwen Veenendaal". Deze
zag er als volgt uit:
Kinderfeest f 500,-; uitdeling aan
de armen f \oo,-; optocht f 100,-;
Volksspelen f 200,-; vuurwerk f 250,-;
muziek f 250,-; borstbeeld Koningin
f 15,-; versiering f 800,-; huur feest
terrein f 50,-; insignes f 25,-. Totaal
bedrag f 2715,-. Voor „Oranjedag"
om jaloers op te zijn.
Het werd een zeer geanimeerd
feest. Een echt verbroederingsfeest,
waaraan nog veel oudere Veenenda
lers terugdenken. Verder was het
maar goed, dat het verkeer toen niet
zo druk was als in onze dagen. De
toenmalige tollen zouden thans on
duldbare obstakels zijn. Er stond er
één aan de Kerkewijk, dicht bij de
Bergweg, die toen Boekenlaan heette
En een tweede tol stond aan de Nieu
weweg ter hoogte van de R.K.-Kerk.
We vroegen aan de heer J. Bruis,
of het korps en de zangvereniging
ook nog andere uitvoeringen verzorg
den. Dit bleek zo te zijn. „We ga
ven soms 's avonds een uitvoering
in een gedeelte van de fabriek. Alles
werd dan ontruimd en volgezet met
stoelen. Ook werd er een podium ge
maakt voor de „muziek" en de „zang".
Voor zo'n uitvoering werd natuurlijk
weer ijverig gerepeteerd. Er kwam
altijd een hoop volk. De zaal was
hartstikke vol. Er werd geen dans
muziek gespeeld. We voerden altijd
beschaafde muziek uit. Het ging er
altijd netjes aan toe. In de pauze
De eerste foto van het muziekgezel
schap D.S. in 1898. De leden zijn keurig
versierd met een oranjekokarde op de re
vers.
Achterste rij van links naar rechts:
Hendriks; Oosterbeek; A. v.d. Weerd; J.
Sukkel; W. v. Engelenburg; T. Leppers;
H. v. Wakeren; J. Bruis; K. v.d. Boven-
kamp; Hensbergen.
Tweede rij: Takken; Pol; H. Hendrik
sen; R. Hendriks; Rotterdam; R. Muller;
C. Kroes; Huiding; K. Diepeveen; Stui-
venberg.
Derde rij: H. v.d. Weerd; H. de Ruiter;
R. v. Hardeveld; H. Schoemaker; Bik
ker (dirigent); H. Kroesbergen; Pol.
Voor de vierde en vijfde rij staan de
volgende personen aangegeven: Ooster
beek; Veenendaal; W. v. Barneveld; H.
Veldhuizen; H. v.d. Bovenkamp; S. Smit;
HardeveldR. v. Beek; J. v. Loosdrecht;
D. Hendriks; Alberti; Van Gulik.
kregen we een apart nummer van
een militairkwartet uit Amersfoort,
dat onze dirigent had meegebracht
Dat was ook de moeite van het aan
horen dubbel waard..."
We nemen afscheid van de hoogbe
jaarde heer Bruis, die jarenlang een
leidinggevende functie vervulde bij
de D.S.-fabriek. Er zijn er honderden
die zich hem als zodanig nog heel goed
kunnen herinneren. Jammer, dat de
ze krasse oude baas de laatste
maanden sukkelt met zijn gezond
heid. Vanaf deze plaats wensen wij
hem van harte beterschap toe en, om
in een goede oude Veenendaalse term
te spreken: Nog vele gezegende ja
ren...
ADVERTENTIE
UGA
VEENENDAAL Onder voorzitterschap van de heer J. v.d. Haar, hield de
Staatkundig Geref. Kiesvereniging gisteravond haar jaarvergadering. De verga
dering werd goed bezocht. De voorzitter zei in zijn openingswoord dat men op een
goed verenigingsjaar kon terugzien. Hij memoreerde o.a. de uitbreiding van de
gemeenteraadsfractie van twee naar drie leden.
Bij de bestuursverkiezing waren af
tredend de heren G. J. v. Deelen en
G. v. d. Berg. Beiden werden herko
zen. In het afgelopen jaar werden 15
nieuwe leden ingeschreven.
Vervolgens hield de heer G. R. v.
Leeuwen (2e voorzitter) een inleiding
over het onderwerp „Hoogmoed contra
ootmoed". Hoogmoed is zonde en leeft
in de harten van alle mensen. De
openbaring van de hoogmoed is te zien
in het politieke en maatschappelijke le
ven, aldus spreker. Men vraagt niet
meer naar Gods geboden en de maat
schappelijke orde wordt steeds meer
verstoord! De provocaties nemen toe.
De liefde voor het Koninklijk Huis
neemt af. De man met zijn kennen en
kunnen is een voorbeeld van hoogmoed.
Hij vraagt niet meer naar de Heere!
Hiertegenover is er de ware oot
moed. Deze ootmoed is een vrucht van
de genade! Deze wordt verkregen in
de weg van de wedergeboorte.
Deze ootmoed is ook nodig in het
politieke en maatschappelijke leven,
daar alleen zal zegen op rusten. De
ADVERTENTIE
NIEUW voor Nederland
(Opgeruimd staat netjes!)
„Opgeruimd staat netjes" is een ge
vleugeld woord. Ondergetekende is het
er volkomen mee eens. Maar we zien
ook, dat het velen verleidt om
bij het opruimen van hun tuin(tje) ook
het loofgroen van de vroege voorjaar-
bloeisters, o.a. sneeuwklokjes, sneeuw-
roem, krokussen etc. etc., nu deze uit
gebloeid zijn, maar gewoonweg af te
snijden. Ook dat noemt men dan opge
ruimd staat netjes. Dat nu is al een te
letterlijke opvatting van „opruimen".
Dat mag absoluut niet gebeuren! Laat
het loof vrij uitgroeien, want het heeft
nog een zeer belangrijke functie te ver
vullen. Het loof werkt in zeer sterke
mate mee om reservevoedsel vast te
leggen in de onderaardse delen, name
lijk de bollen en knollen. Mede door
het loof wordt na de bloei kracht ver
zameld voor de volgende bloei. De
functie van het loof is er mede op ge
richt te helpen aan de opbouw en ver
meerdering, opdat men steeds van een
weelderige bloei verzekerd kan zijn.
In het gazon ziet men krokusen en
sneeuwklokjes in groepjes aangeplant,
zodat men vaak in 't vroege voorjaar
de uitroep hoort: „O, wat is dat mooi",
wanneer men zulke lenteboden in vol
le bloei ziet staan. Wordt het gras ge
maaid dan mag men die groepjes loof
onder geen beding met de grasmachi
ne slachtofferen. Men maait er om
heen en laat het groenloof rustig staan.
Wanneer straks het loof gaat liggen
en een lichtgele kleur aanneemt dan
pas en niet eerder mag dit afgesneden
en opgeruimd worden. Het heeft dan
zijn onontbeerlijke taak vervuld, de
bol of knol heeft dan weer reserve
voedsel opgeslagen en gaat over in vol
slagen rust. In het vroege voorjaar
van 1968 geeft h\j weer opnieuw een
mooie bloei te zien. Wordt zij echter
vroegtijdig van het loof beroofd, dan
raakt de bol uitgeput, de kans om zich
na de bloei weer te herstellen
en reservevoedsel op te nemen en
vast te leggen voor de eerstvolgende
bloei eraan is ontnomen en... van bloei
en is geen sprake meer. Meermalen
mocht ik de verzuchting horen: „De
krokusen en sneeuwklokjes hebben
maar één voorjaar gebloeid en nu zie
ik geen bloem meer". Nogal wiedes,
wat wilt U? Dezer dagen zag ik een
dame in haar voortuintje bezig met
„opruimingswerk" en zij hanteerde
met veel zwier daarbij de grasschaar.
Knip... knip... knip en het sneeuwklok-
jesloof en krokusloof werd geslachtof
ferd. Ik kon het niet verkroppen en
zeide: „Pardon, juffrouw, bent U aan
het vernielen?" Zij keek mij, begrij
pelijk, zeer verontwaardigd aan en
vroeg: „Wat bedoelt U met die uit
drukking „vernielen?" Ik vertelde
haar hetgeen ik hierboven uiteenzette.
Het is heel vaak zo, dat men „onwe
tend" grote schade aanricht. Dit praat
hoekje, beste lezers en lezeressen,
dient om U wegwijs te maken en dat
zulks op prijs wordt gesteld, daarvan
getuigen de binnenkomende vragen.
De beantwoording hiervan is tevens
leerzaam voor de amateur-tuinier.
De heer J. S. van Sch. te Scherpen-
ADVERTENT1E
ware ootmoed is het fundament van
het Christendom, zo besloot de heer
G. R. van Leeuwen zijn causerie.
Hierna volgde een geanimeerde be
spreking van dit onderwerp.
De vergadering werd besloten door
de heer G. R. v. Leeuwen.
VEENENDAAL Maandagmiddag,
vond tussen Amersfoort en Woudenberg
een ernstig verkeersongeval plaats,
waarbij de heer C. van Engelenhoven
(21) uit Veenendaal om het leven kwam.
De heer Van Engelenhoven was met
zijn verloofde, mej. B. uit Ede, die bij
hem achter op de motorfiets zat, in
Amersfoort geweest en reed terug naar
Veenendaal. Hij reed op de Arnhemse-
weg. een voorrangsweg. ter hoogte van
de kruising Arnhemseweg, Blokhors-
terweg, Dodeweg, toen een personen-au
to, komende van de Dodeweg, met hem
in botsing kwam. De heer Van Enge
lenhoven werd met zijn verloofde naar
het ziekenhuis „De Lichtenberg" ge
bracht, waar hij, bij aankomst, aan zijn
verwondingen bleek te zijn overleden.
Mej. B. had een lichte verwonding aan
het hoofd en verblijft momenteel nog in
het ziekenhuis „De Lichtenberg".
zeel heeft weinig plezier beleefd van
Nieuwzeelandse spinazie. Vorig jaar
een bed gezaaid, doch geen resultaat.
Heb weinig geoogst in de zomer, aldus
schrijft hij. Hoe moet dat gebeuren,
is zijn letterlijke vraag. Zie hier mijn
antwoord: Nieuwzeelandse spinazie
wordt in het laatst van deze maand
begin mei uitgezaaid. Verlangt een
zeer goede grond, die veel oude kracht
bezit. Deze soort spinazie is voor lief
hebbers een dankbaar gewas, waar
van de gehele zomer geoogst kan wor
den. U heeft vorig jaar totaal verkeerd
gehandeld. Deze spinazie kan tot grote
planten uitgroeien, heeft dus een flinke
onderlinge ruimte nodig. Neem het bed
een meter breed en zaai over het mid
den één r(j. De planten moeten min
stens 50 cm uiteen komen te staan.
Men maakt dus op 50 60 cm afstand
ondiepe kuiltjes, evenals bij het leggen
van bonen. In elk kuiltje legt men 3
zaden. Nadat de plantjes aan de groei
zijn gekomen laat men er één staan,
de andere zijn overtollig en moeten
worden weggenomen. Bedek de zaden
met zoveel grond als deze dik zijn.
Het gewas wordt niet als de gewone
spinazie afgesneden, doch de blade
ren worden afgeplukt. De hele zomer
door kan men oogsten. Geef af en toe
een overbemesting met de bekende
Asef-korrelmest. Wellicht weet U nu,
waar de fout schuil ging?
Het weer is, nu ik dit hoekje schrijf,
nog koud en guur, gepaard gaande
met sneeuw- en hagelbuitjes en De
Bilt vertelt: „Koude nacht, het weer
blijft nog onbestendig". Niettegen
staande alles werkt moeder natuur
rusteloos voort om nieuwe bloempjes
te borduren op het ons omringende
aardoppervlak. De narcissen en hya
cinten staan, ondanks de nare weers
omstandigheden, te pronken in hun
voorjaarskleed, de tulpen staan dik in
knop en geven toch duidelijk te ver
staan dat de ware lente zich spoedig
in haar mooiste feestkleed zal steken.
Dan is de tijd aangebroken om te zeg
gen:
Lentelucht in alle dalen,
Vol van geuren, kleuren en stralen.
Rhenen
E J. G. Kysen
