Norman Rockwell uit Amerika tekende
Russische kindertjes
Zo wordt E
nieuwe binnenstad
„Vakbonden hebben
geen schuld aan
de werkloosheid"
C.N.V.-voorzitter Van Eibergen meent:
LIEVER. MEER
PENSIOEN
ib Op de foto
Parkeergarages
„Eerste plan
4- Voor niets
Uur bij Nasser
4- Dure hand
„Er zijn ook
probL'men in
Duitsland
rj- Geschrokken
Maakt suiker toch
niet dik?
Vermogens
Medezeggenschap
Blik terug
Gehandicapten
kunnen typen
TER AANKONDIGING VAN NIEUWE SERTE
ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT „LOOK"
I
riRIE-EN-ZEVENTIG jaren oud,
mager, als een stokpaard, maar
actief als een jong veulen, zo stónd hij
dezer dagen in Amsterdam een hand
vol losvaste instructies uit te delen in
een zaaltje vol tekenleraren. Norman
Rockwell is zijn naam en hij was net
terug uit Rusland. „In de nachttrein
van Moskou naar Leningrad heeft
mijn vrouw 's morgens een half uur
op me liggen wachten om haar bed
uit te komen, want een paar Russen
hadden het trapje buiten gezet en ze
kon moeilijk van één hoog naar be
neden springen", lachte hij, later in
een kamer wat vertellend. „Maar die
Russische kinderen zijn beleefd, ge
weldig. Daar kunnen de Amerikaan
se kinderen nog wat van leren".
Russische kinderen ze waren
het doel van Rockwells reis. Hoezo,
vroeg ik. „Ik ben ze gaan tekenen,"
sprak de bejaarde Amerikaanse ar
tiest. „Voor het tijdschrift Look".
En dan hoor ik een verhaal, dat voor
ons toch wel wat ongewoon is. Goed,
Look dan gaat binnenkort beginnen
met een serie reportages over Rus
land. De hoofdredacteur is vorig jaar
eens in Rusland gaan kijken. Na hem
nog zo'n vijftien redacteuren en mede
werkers.
Maar, zei men bij Look, we moeten
die serie een beetje leuk aankondigen
en er werd gepiekerd hoe dat nu
zou kunnen. Het idee kwam: We vra
gen Norman Rockwell om naar Rus
land te gaan. Hij moet dan voor ons
in kleuren, een tekening van Russi
sche kindertjes maken en die brengen
we over twee pagina's. Als aankondi
ging dus.
„Meneer Rockwell, voelt u er iets
voor?" Meneer Rockwell moeteven
hebben nagedacht, er werd iets ge
zegd over een honorarium van zeven
duizend dollar, een verblijf van twee
weken in Rusland, onkosten natuurlijk
door Look betaald. „Ja, akkoord," zei
toen meneer Rockwell.
„Ik had inderdaad een visum voor
twee weken, maar er waren nog zo
veel dingen te doen, dat ik maar elf
dagen in Rusland ben geweest", ver
telde hij, een van de belangrijkste te
kenleraren aan de Amerikaanse Fa
mous Artists School. Hij vouwde een
wit karton open en liet me de inhoud
zien. „Dit is de tekening, nog niet he
lemaal af, maar dan heeft u een idee."
Fotograaf Wim Consenheim richt
te zijn camera, maar Rockwell drukte
zijn schepping direct weg. „Neen,
neen, niet fotograferen," riep hij snel.
„Het moet eerst in Look komen."
Ik kon er inkomen, wanneer ik even
dacht aan de kosten die Look voor
zo'n tekening over heeft. „Oh, maakt
niets uit," sprak een andere Ameri
kaan in ons gezelschap, daar in die
gloednieuwe buitenwijk van Amster
dam, waar je nooit weet of je nog in
Buitenveldert of Osdorp zit. „Look
heeft een oplage van negen miljoen
exemplaren. Alleen aan losse verkoop
halen ze per week al drie miljoen dol-
lar naar binnen. En één pagina adver
tenties kost 28.000 dollar. Die kunnen
wel tegen een stootje."
We keken weer naar de tekening:
een klasje met Russische kinderen.
„Allemaal al heel goede communis
ten", sprak Norman Rockwell. „U
ziet het wel, ze hebben ook allemaal
een rode sjaal om en een rode ster
als „button" opgestoken. Behalve dat
ene jongetje daar, dat heeft geen ster,
maar hij kijkt ook uit het raam."
Bent u voor die klas gaan zitten
tekenen en had u daar afspraken in
die school en was het in Moskou? Ik
vraag er naar en Rockwell zegt: „Ja,
op die ene school, inderdaad in Mos
kou, wisten ze dus dat ik kwam. Niet
te geloven, kinderen van acht tot tien
jaar oud. Komt er een naar voren en
houdt moet u zich voorstellen: in
het Engels een welkomstwoordje
en ik zat meteen onder de bloemen.
Rockwell heeft de situatie een half
uur bekeken en is de volgende dag
teruggekomen. Om te schetsen, vroeg
ik. „Ja, een beetje, maar ik had dus
een Amerikaanse fotograaf bij me.
Die heeft alle kinderen samen een
hoop keren en toen nog ieder kind
apart gefotografeerd. Van het jongetje
dat het raam uitkeek, maakten we
een hele serie."
En met die foto's ernaast bent u
toen in Moskou gaan werken?
„Neen, in Londen," grinnikte Rock
well. „Ik ben van Moskou rechtstreeks
naar Londen gevlogen, bleef er drie
dagen, maakte mijn tekening, ben nu
een dag in Amsterdam, terug naar
Londen en overmorgen vlieg ik weer
naar New York."
Wat vindt u van die Russische
kinderen, meneer Rockwell?
„Die Russische kinderen hebben
De Eindhovense binnenstad gaat er zo uitzien (foto hieronder), als de
plannen van de Rotterdamse architecten prof. ir. J. H. van den
Broek en prof. J. B. Bakema worden uitgevoerd. Hun ontwerp, dat ri
goureus een eind maakt aan de kleine smalle winkelstraatjes, werd dezer
dagen openbaar gemaakt. Beide architecten gaan ervan uit, dat het
uitgestrekte centrum in de toekomst het domein van de voetgangers
moet worden, waarin alleen expeditiever keer en het openbaar vervoer
wordt toegelaten.
Kern van hun plan is een groot gebouwenlichaam voor kantoren en
winkels van vierhonderd meter lang en vijftig meter hoog, dat evenwij
dig loopt aan de Rechtestraat, de belangrijkste winkelstraat van Eind
hoven.
Het complex, voorzien van ondergrondse parkeergarages, zou zowel
kantoren als winkels moeten herbergen. De architecten gaan ervan uit,
dat er voor zesduizend auto's ruimte zou tnoeten zijn. Dat zou beteke
nen, dat er parkeergarages van twee verdiepingen zouden moeten wor
den aangelegd.
Rustpunten in het plan, dat een oppervlakte omvat van dertig hecta-
taren, zijn de Markt, die tweemaal zo groot zou moeten worden, het
plein dat voor de Catharinakerk ligt en in het zuiden het cultuur
plein", waaraan het Van Abbe-museum en het nieuwe stadhuis liggen.
Langs dit plein loopt het riviertje de Domrhel. In het plan wordt voor
gesteld aan de oevers een plantsoen aan te leggen.
De Eindhovense wethouder van stadsontwikkeling, drs. G. van der
Kruijs, zei dat het slechts een eerste plan betroft. De gemeenteraad zou
eventueel een zogenaamd voorbereidingsplan kunnen goedkeuren, waar
door het plan ter visie kan worden voorgelegd. Het Eindhovens college
van B. en W. hoopt binnen twee jaar met een afgeremd definitief plan
te komen.
Norman Rockwell en de tekening in kleuren, waarvoor hij elf dagen in
Rusland was. Een tekening van een Russisch klasje, die een kapitaal
heeft gekost. „Neen, neen, niet fotograferen, eerst moet Look hem publice
ren", zei hij eerst. En later: „Nou ja, het mag, als hij er met helemaal op
staat."
een bijzonder gelukkige indruk op me
gemaakt. Ze zien er allemaal uit als
kleine Kroestsjefjes: gezond, ronde
gezichten, blozend. t Je hebt ze met
alle soorten blond én bruin haar. Hun
ouders, zowel de vader als de moeder,
werken veelal in fabrieken en daar
hangen dan de foto's van de kinderen
ook tegen de muur. Er is een sterke
band tussen ouders en kinderen in
Rusland."
Vlug vertelde Norman Rockwell nog
even dat hij zelf drie zonen heeft: een
die beeldhouwer is in Rome, een die
schrijver is in New York en een die
druk bezig is met de moderne kunst
in San Francisco.
„Ikzelf ben een van de laatste
der Mohikanen", vond hij. „Ik teken
dus natuurgetrouw. Dat moet ik wel,
want ik wil iets laten zien zoals het
is. Wanneer ik met abstracten uit
Moskou was teruggekomen, weten die
lezers van Look straks nog niet hoe
die Russische kinderen eruit zien."
Het was Norman Rockwells twee
de reis naar Rusland: de eerste keer
stierf hij er van de kou, nu was het
er snikheet.
„Oh ja, en de kinderen", herinnerde
hij zich ineens. „Ik betaal in Amerika
voor poseren, ik betaal Hollywood-
prijzen".
Hoeveel is dat, wilde ik weten.
„Tien dollar per kind en dat nemen
ze in Amerika heel gauw aan. Maar
in Rusland niet. Geen enkel kind wil
de iets hebben of mocht niets aanne
men, dat weet ik natuurlijk niet."
En die nachttrein naar Leningrad?
„Oh, dat was heel gek," legde de
Amerikaan uit. „Mijn vrouw was dus
bij me. 's Avonds gingen we met z'n
tweeën slapen in een slaapafdeling en
's morgens werden we met z'n vieren
wakker, want toen bleken er nog 2
Russen 's nachts te zijn bijgekomen-
Goed, wij lagen boven en die twee
Russen zag ik beneden me opstaan, ze
plukten ergens uit een kastje een wit
handdoekje, legden dat over hun
schouder en staptende gang in. Ik
heb toen hetzelfde gedaan: handdoek
je over de schouder, gang in en daar
stond ik een half uur in de rij om aan
de beurt te zijn in de wasgelegenheid.
Toen ik terugkwam zei m'n vrouw:
Hè, hè, eindelijk, ik lig hier al een
hele tijd te wachten en kan er niet
uit; die Russen zijn teruggekomen,
hebben het trapje om uit bed te ko
men buiten gezet, deden toen hier hun
ochtendgymnastiek, kleedden zich aan
en verdwenen. Mijn vrouw en ik spre
ken geen Russisch, ze wist dus niet
hoe ze om dat trapje moest vragen.
Haha."
Norman Rockwell heeft wijlen pre
sident Kennedy drie keer getekend.
„Mevrouw Kennedy één keer", zei
hij. Ook president Tito van Joegosla
vië en president Nasser van Egypte.
Hij liet me de tekening van de laat
ste zien: in kleur als voorpagina van
de Saturday Evening Post.
„Ik kreeg bij Nasser een uur", ver
telde Rockwell, „nadat ik een dag
eerder steeds maar industrieën moest
bekijken. Dat is in al die onderont
wikkelde landen zo. Als je daar komt,
laten ze je eerst hun fabrieken en
grote gebouwen zien, omdat ze daar
trots op zijn. Net Pittsburgh, daar
zie je net zoveel fabrieken als je wilt".
„Maar goed, dat uur bij Nasser
was bijna om. Ik had wel wat ge
schetst, maar was niet tevreden, ook
niet over de opnamen die de fotograaf
had kunnen maken- Nasser heeft iets
van een Griekse ober: hij lacht altijd
en dan zie je een rij mooie witte tan
den. Ik zie altijd alleen maar foto's
van Nasser met die tanden. Ik moest
iets doen, want ik had nog maar een
paar minuten."
„Toen ben ik opgestaan, heb Nas
ser bij zijn schouders genomen, omge
draaid naar het raam en gezegd: Die
kant uit kijken en niet lachen. En zo
is die voorpagina ontstaan voor de
Saturday Evening Post."
Norman Rockwell werd voor de 3e
keer geroepen, want in een zaal wacht
te een gezelschap Oostenrijkers om
aan de Amerikaan te worden voorge
steld. „Ik moet wel gaan", zei hij en
stak een hand uit, die van een piano
speler had kunnen zijn. Een van de
best betaalde tekenaars ter wereld
stapte de kamer uit.
W/e de oorlog in een sfeer geleefd van ,Jiet kan nog beter".
Onze instelling was: Hoe krijgen we ons deel van de steeds groter
wordende koek. Vandaag blijkt zonneklaar dat we een belangrijk punt ver
geten zijn, namelijk: Hoe houden we de koek, de welvaart, in stand?"
Het rijzig opperhoofd van het Christelijk Nationaal Vakverband zegt
het zonder schuldbesef. Niet dat J(an) van Eibergen tot '46 nog met de
troffel op de steiger bang is om schuld te bekennen. Maar: iedereen
heeft zich toch immers verkeken. Et bleek toch ruimte voor een flinke loon-
sprong te zijn. Hoeveel ondernemers hebben zich niet ingesteld op die al
maar stijgende welvaart en zitten nu met de brokken?"
Men heeft de vakbeweging verweten
dat zij te ver is gegaan met haar loon
eisen .„gevolg: duizenden werklozen".
Maar de heer Van Eibergen wijst dit
soort beschuldigingen resoluut van de
hand, zich daarbij gesteund wetend
door vele prominenten. „Want", zo is
zijn vraag, „waarom tobben dan lan
den die niet zulke forse loonsprongen
hebben gemaakt met dezelfde proble
men? Neem Duitsland maar, waar de
groei al tot stilstand is gekomen. Zo
ver zijn wij gelukkig nog niet".
Het neemt niet weg dat de voorzitter
van Nederlands derde vakcentrale be
zorgd is over onze economie. Men zou
die zorg haast aflezen van zijn stem
mige uiterlijk: het donkergrijze pak, de
degelijke gebreide zwarte sokken en de
al even donkere schoenen, attributen
waarin men hem vaak tegenkomt en
die zijn sobere leefwijze tekenen. In
zijn schaarse vrije tijd kan men hem
thuis naast kleinzonen op de knieën
aantreffen: sleutelend aan minitieuze
treintjes en baanvakken.
De heer Van Eibergen is met zijn
collega's geschrokken van het tempo
waarin de werkloosheid oprukt. „Als
het zo doorgaat zijn de komende
winter minstens 150.000 mensen zonder
baan", vreest hij. Het is duidelijk dat
met deze ontwikkeling tijdens de ko
mende loononderhandelingen rekening
moet worden gehouden. Centraal zal
staan: „Hoe houden we de groei in
stand. De welvaart moet voortgang
vinden, zjj het dat die allen omvattend
moet zijn. We zullen de loonpolitiek
moeten inschakelen ten nutte van de
werkgelegenheid."
Hoe kan dat gebeuren?
De heer Van Eibergen constateert:
„Er is een tekort aan geld voor
investeringen. De werkgevers pleiten
voor stimulerende maatregelen van de
overheid en matiging van de eisen van
de werknemers. Uit de winst zouden
dan de nodige investeringen kunnen
worden gedaan. Op zich akkoord. Al
leen: Wie komt het eigendom toe van
de op deze wijze verkregen winst, die
dus in het bedrijf blijft? Wij dachten:
de werknemers. Zij immers nemen
In mei 1963 verscheen deze voorpagina van de Saturday Evening Post:
voor de eerste keer een president Nasser, die niet lachte en bij wie geen
tanden waren te zien. „Maar ik heb hem persoonlijk naar het raam mogten
draaien en tegen hem gezegd: En niet lachen", aldus Norman Rockwell.
in defense» of worn er»
öyT^lOf CafówdL?
Suiker maakt niet dik. Dat is de con
clusie van de Stichting Nederlands insti
tuut voor volksvoeding, die in samen
werking met de Nederlandse suikerin
dustrie een onderzoek heeft ingesteld
naar de rol die suiker in de voeding
speelt. De eerste proeven hebben uitge
wezen dat niet slechts een voedingsstof,
maar het gehele voedselpatroon van be
lang is om een juist gewicht te handha
ven.
Zermatt's shame iegaerela bpöatdapidemic Turbine aufo muqnlGÜipltrMnsa sznbie
ÊBBSIÊ&SSBBSS&SÊS
J. VAN EIBERGEN ...spreiding
van vermogens....
O
genoegen met een geringe loonsverho
ging."
Dit is dan de filosofie die achter het
spaarloon, investeringsloon of „ge
dwongen sparen" steekt. De werkne
mers zien af van een loonsverhoginf
„in het handje" en krijgen daarvoor in
de plaats „vermogen". Want in de ogen
van de vakbeweging zijn de vermogens
in ons land in handen van een te
kleine groep mensen en op deze ma
nier zou er ook iets aan de gewenste
„spreiding" kunnen worden gedaan.
Vorig jaar werd geschermd met
„spaarfondsen" onder bestuur van de
vakbeweging. Daarin zou dan het
„spaarloon" van de werknemers kun
nen worden gestopt om daaruit weer
de investeringen van bedrijfsleven en
overheid te helpen financieren.
De ondernemers hadden nauwelijks
oren naar dit idee. Zij vreesden de
macht van de vakbeweging in deze
constructie. Ook binnen de vakcentra
les werd verschillend geoordeeld.
Daarom dit j aar een variant, die
steeds duidelijker gestalte krijgt: Stop
het „spaardeel" in de pensioenfondsen
Voordelen:
De bedrijfspensioenfondsen wor
den door werknemers én werkgevers
beheerd;
de winst kan desnoods in een
bedrijf blijven, alleen het pensioen
fonds krijgt een vordering of wordt
aandeelhouder.
de moeilijkheid van het tot uitke
ring komen van de „spaarfondsen"
verdwijnt.
bedrijfstakken in nood kunnen fi
nanciële steun krijgen, zodat de werk
nemers ook daar met de lonen in de
pas kunnen blijven bij collega's in
sterkere sectoren.
Er ontstaan ook problemen, bijvoor
beeld: Mag een pensioenfonds de risi
codragende sfeer zoeken bij zijn beleg-
gngspolitiek?
Voor de heer Van Eibergen is het
een uitgemaakte zaak dat de traditio
nele groep kapitaalverstrekkers in de
toekomst niet meer de investeringen
kan financieren. Voor de werkgelegen
heid en de leefbaarheid van ons land
zal het nodig zijn dat iedereen gaat
sparen. Het Centraal Planbureau heeft
uitgerekend dat in 1970 bijna 23 pro
cent van ons gezamenlijk inkomen moet
worden opzijgelegd. In guldens bete
kent het dat er een miljard extra op
tafel moet komen.
Zwaar tilt de voorzitter aan de
tekortschietende collectieve voorzienin
gen:
„Wat is welvaart zonder welzijn?
Wat schiet ik ermee op te streven naar
democratisering van de onderneming,
als het onderwijs ontbreekt om de
mensen de daarvoor vereiste kennis te
geven? Wat betekent vakantietoeslag
De vakbeweging is bereid zich
de komende jaren te matigen
met haar looneisen. Dit ter wille
van de werkgelegenheid en de vele
collectieve voorzieningen die no
dig zijn, zoals onderwijs, wégen,
huizen en recreatie. Wel zal zij de
komende onderhandelingen op
nieuw gaan streven naar wat vorig
jaar spaarloonwerd genoemd.
Bij dit laatste gaan de gedachten
nu echter meer uit naar de ver
sterking van de pensioenfondsen.
De vakcentrales wensen voor
1968 een zeker percentage loons
verhoging, dat bij zoveel mogelijk
werknemers in het loonzakje moet
komen. Daarnaast zal in vrije on
derhandelingen in de bedrijfstak
ken een loonstijging kunnen wor
den bevochten, die niet tot uitke
ring komt, het „spaarloon".
In plaats van deze „gedwongen
besparingen" in een door de vak
beweging beheerd fonds te stop
pen, wil men ze nu gaan gebrui
ken ter vergroting van de pensi
oenrechten van de werknemers.
De centredes noemen cds voorde
len van dit systeem:
0 De bedrijfspensioenfondsen,
bestuurd door werkgevers en
werknemers, krijgen de kans om
de investeringen van overheid en
bedrijfsleven te helpen fi/umcieren.
0 De Raad voor de Werkgele
genheid waarnaar wordt ge
streefd kan uit deze fondsen
putten bij zijn strijd tegen de
werkloosheid.
0 De mogelijkheid ontstaat om
de werknemers te zijner tijd
een naar men hoopt wel
vaart s vast pensioen van zeventig
procent van het laatste inkomen
te garanderen.
0 De particuliere bestedingen
worden getemperd.
zonder ruimte voor recreatie?" Om dit
te bereiken wil de vakbeweging zich
matigen in haar directe looneisen.
Op het verlanglijstje voor het ko
mende jaar staat nog een belangrijk
punt: medezeggenschap. Wat betékent
dit concreet voor de heer Van Eiber
gen?
'Met de uitspraken van de Sociaal-
Economische Raad over (jaar)verslag-
geving en enquêterecht is hij niet
ongelukkig. Daarnaast wenst hij
„De bevoegdheden van de onder
nemingsraad moeten worden uitge
breid. Zaken als jaarverslag, wijzigin
gen in de structuur van het bedrijf en
personeelsbeleid moeten in de raad
kunnen worden besproken. Verder zal
er enkele malen per jaar contact
moeten zijn met de raad van commis
sarissen".
„De factor arbeid zal in de raad
van commissarissen moeten zijn verte
genwoordigd. Ik leg er de nadruk op dat
ik echt niet streef naar een sociale of
werknemerscommissaris. Hjj zal „all
round" moeten zjjn, maar in elk geval 't
vertrouwen van de vakbeweging moe
ten hebben. Dit betekent niet dat hij
ook uit de vakbeweging moet voort
komen. Ook onder werkgevers zou ik
mensen weten, die voor deze functie
heel geschikt zouden zijn."
Drie jaar torst hij de problemen van
een vakcentrale met zich mee. Twee
jaar heeft hij nog voor de boeg, want
met 63 jaar is het welletjes voor een
vakbondsman op deze post.
Soms denkt oud-metselaar Van
Eibergen even terug aan de tijd, toen
hij in de bouwput stond. „Als je dan
aan het eind van de dag achterom
keek, dan zag je hoever je was opge
schoten. Dat zié ik nu niet meer zo
duidelijk."
Een schrijfmachine, die dezer dagen
door een Britse onderneming is ont
wikkeld, stelt ernstig verlamden in
staat een brief of zelfs een geheel boek
te tikken.
Om de letters aan te slaan, richt
men de lichtstraal van een dunne lan
taarn, die bijvoorbeeld aan een bril
montuur kan worden bevestigd, in de
met de toetsen corresponderende gaten
op een speciaal verticaal paneel. Licht
gevoelige cellen in deze gaten zijn ver
bonden met een mechanisme, dat de
toets doet neerkomen.
Tikfouten worden vermeden doormid
del van een tijdregelaar, die in de ma
chine is ingebouwd en die kan worden
aangepast aan de bedrevenheid van de
gene, die de machine bedient.
Voor het schrijven van brieven heeft
de gebruiker een rol papier, die ver
deeld is in geperforeerde secties, zodat
elke brief aan zijn eigen envelop vast
zit. De brieven en adressen op de en
veloppen worden zodoende achter el
kaar getikt en kunnen daarna worden
