De levenden juichten
PARAPLU DIE WERD OPGEBORGEN
ZODRA HET GING REGENEN
Rusland speelt valselijk
rol van vredestichter
De VN-vredesmacht in gebied van Gaza:
W 'T"'' ••.<r:vt-
ZAND EN MOORDENDE
HITTE VOLTOOIEN
CATASTROFE
BOVEN DE SINAÏ Vanuit de lucht
ziet de grootste tankslag die ooit ter
wereld is gevoerd er uit als de vloer
van een kinderkamer waarin een woe
dend kind alles heeft vertrapt. Voor
één keer hebben de militaire woord
voerders van de overwinnaars nu eens
een totaal tekortschietend beeld ge
geven van de onvoorstelbare vernie
tiging tijdens deze botsing in de woes
tenij toen zij deze tankslag beschreven
als iets „maar ongeveer half zo groot
als de befaamde tankslag bij El Ala-
mein". Er is nooit een groter en moor-
dender tankslag gevoerd.
Niet voor te stellen
Enige resten
;.vm*W>- -'WK;.
5" "- '-4
\- l
m if
- -v 'i
Duizenden Egyptenaren vonden de dood in woestijn
ZEVEN
DIVISIES
VERDWENEN
SP00RE00S
(Van Daily Express correspondent
Robin Stafford)
Eens heeft Mozes de Joden uit Egypte geleid
door deze uit zand en leisteen-resten bestaande
woestijn. Toen de Joden vorige week de weg terug
gingen door de onbeschrijflijke woestenij lieten
ze in hun spoor zevenhonderd vernietigde of in de
steek gelaten Egyptische tanks achter.
In een oude DC-3 vloog ik nu soms niet meer dan
30 meter hoog boven het golvende woestijnland. Ik
weet niet of het het ruwe vliegen of het gezicht
van de niet te geloven verwoestingen beneden ons
was, dat een Iraëlische soldaat in het vliegtuig in
eens doodziek maakte. Wat mezelf het meest schok
te tijdens de vlucht en vooral tijdens de vier lan
dingen die we hier en daar maakten, was de totale
stilte op de grond. Het ene ogenblik doden, het an
dere helemaal niets. Waar ter wereld waren de
vijf infanterie-divisies en de twee pantser-divisies
die de Israëli's in de pan hadden gehakt?
De woordvoerder zei vrij laconiek: „onze politiek
is geweest iedereen die zijn wapens nad neerge
legd op huis aan te laten gaan, zo goed en zo kwaad
als ze konden."
Men had ons gezegd dat duizenden moeizaam de
weg terug zochten naar het Suez-kanaal. Maar ner
gens, waar dan ook, was ook maar een levende
rest te zien van de 100.000 man aan
Egyptische infanterie en pantser-troepen
en van de 50.000 man aan luchtmacht
en administratieve eenheden die Nas
ser de Sinaï had ingezonden voor deze
Jihad, deze heilige oorlog.
De Israëlische commandant in de
Sinai, generaal Abraham Yoffe schat
dat er tienduizenden Egyptische doden
en vermisten moeten zijn na deze tota
le vernietiging van de helft van het
hele Egyptische tank-wapen. Als ik nu
de leegte zie in de woestijn moet ik
denken aan Egypte's nederlaag in
1956 toen vele Egyptische militaire
vluchtelingen op weg naar huis door
Bedoujnen zijn vermoord. Men moet
zich wel afvragen hoe lang Nasser
zich nog zal weten te handhaven als
straks tot de Egyptische gezinnen zal
doordringen hoevele van hun mannen
en zoons nooit het einde zullen halen
van hun martelende gang naar huis
door deze woestijn zonder water, waar
in slechts hyena's en gieren heersen.
Generaal Yoffe noemde de eigen Is
raëlische verliezen in de slag in de
Sinai droevig hoog aan manschappen
en officieren. Anders dan de Egyp
tische officieren hebben onze officie
ren hun mannen persoonlijk in deze
veldslag geleid.
Ik weet niet of Yoffe niet te somber
was. Van een militaire arts hoorde ik
dat naar zijn ervaring de Israëlische
verliezen aan mensen en eenheden
betrekkelijk laag waren en dat artsen
te velde vaak tijd over hadden. In
ieder geval gaat het hier „slechts"
om honderden.
Daarentegen moeten de Egyptische
verliezen aan manschappen en mate
rieel niet voor te stellen hoog zijn*
Yoffe's tankbemanningen liepen soms
op onverwachte groepen van 30 tot 50
tanks die onbeschadigd maar totaal
verlaten in de zandvlakten stonden.
Vaak werden er een paar in stukken
geschoten voor de Israëlische tanks
durfden te naderen, omdat de kanon
nen gericht waren op de naderende
Israëlische eenheid, maar als er dan
later een onderzoek werd ingesteld
bleek er noch in de dan vernielde,
noch in een van de andere tanks ook
maar één man aanwezig. Dood noch
levend. Allen die er ooit bij hadden
behoord waren als geesten in de woes
tijn verdwenen.
En wat hebben de Israëli's zelf ver
loren in de volledig door tank-sporen
omgewoelde woestijn? In één gebied
telde ik 82 verlaten of vernietigde
Egyptische tanks. Daartegenover
twee wrakken van Israëlische tanks.
Bij Sharm El Sheik, aan de zuide
lijkste punt van het Schiereiland,
waarvan de bezetting door Nasser Is
raël van de vaarweg door de straat
van Tiran moest beroven is niet één
In de zinderende Sinaï juichten Israëlische soldaten toen hun overwinning
compleet was. Vergeten waren even de doden, de nog niet getelde Egypti
sche en Israëlische mannen, niet of nauwelijks begraven in het zand van
de woestijn. Na een ademloze opmars juichten de levenden bij El Arisj.
Dit is hun strijdperk. Met brullende motoren hebben ze vier dagen lang
de stilte verscheurd, langs de flauwe glooiingen zoekend naar hun vijanden,
ze opjagend met de explosies van hun geschut. En snel legde zich een pa
troon van geblakerde voertuigen over de bruinige leegte waar Israëliërs en
Egyptenaren op schootsafstand kwamen.
In het zand vastgelopen zullen de wrakken er nog lang staan. Deze
mannen, de triomfators van de tachtigurige bliksemoorlog, zullen terug
moeten naar hun land, hun huis, hun baan. Sinaï zullen zij niet vergeten.
Tndien er iets heeft gefaald in het Mid-
A den-Oosten dan is het de methode
geweest die de Uno heeft toegepast in
haar streven naar handhaving van de
vrede in dat gebied. Toen de spanning
een hoogtepunt bereikte en in de hoofd
enkel schot gelost door de twee Is
raëlische kanonneerboten en door de
eenheid parachutisten die daar woens
dag onverwachts verschenen. Het vijf
duizend man sterk Egyptische garni
zoen was er over zee vandoor gegaan
drie uur voor de Israëli's arriveerden.
Alleen een trawler met 34 Egyptische
soldaten kon nog zonder een schot wor
den aangehouden toen hij de anderen
niet bij kon houden. Nergens iets van
de veelbesproken mijnen die Nasser
in de Straat van Tiran had laten wer
pen. De Israëlische parachutetroepen
zelf konden gewoon landend aan de
grond worden gezet, en behoefden niet
te springen, zodat ze hun springbonus
van 15 procent nog misten! Verloren
tussen de enorme hoeveelheid onbe
schadigd materieel vonden ze twee
bijna hagelnieuwe Russische raketten-
werpers.
De bonkende DC-3 wendde langzaam
de koers in de richting van het Suez-
kanaal dat zich als een glanzende vin
ger uitstrekte naar het Noorden. Ner
gens was ook maar iets te zien. Behal
ve een mijl of wat oostelijk land-in-
waarts, waar de Israëlische troepenli
nies zichtbaar waren. Verder naar het
Oosten nog, in de gebieden waar hard
gevochten is lagen de doden. In orde
lijke rijen neergelegd vlak bij de res
tanten van voertuigen.
Pas op een tweede vlucht over de
Sinai zag ik 's middags enige resten
van het verslagen Egyptische leger.
Op vijftig meter hoogte vliegend zag
ik zes man, op een kilometer of tien
van hun vernietigde konvooi. Vier da
gen al moeten ze daar, bij een tempe
ratuur die overdag tot meer dan 37
graden oploopt, hebben doorgesjokt.
Toen het vliegtuig over kwam staken
ze de handen in de lucht en maakten
ze smekende gebaren.
Dichtbij in een afzonderlijke zandval-
lei liep een andere man te zwaaien
alsof hij dronken was. Hij keek zelfs
niet op. Zijn spoor in het zand had de
vorm van een grote cirkel.
Aan de oever van de Golf van Suez
zag ik twee mannen die de zee wel
hadden gehaald- Maar één van de
twee lag met zijn hoofd voorover in
het water. Zeewater. Het zou hem on
herroepelijk doden nadat hij als een
krankzinnige zijn dorst had trachten
te lessen.
Onze piloot maakte een onbeholpen
gebaar en zei vaag: „We moeten zien
dat we iemand op ze af sturen om ze
te helpen. Maar mijn hemel het zijn
er zo veel..."
De voornaamste taak van de ontwape
ningsconferentie van zeventien lan
den, welke al vele jaren met vallen en
opstaan aan het werk is in Genève, is
het zoeken naar deugdelijke middelen
tot vermindering van het oorlogsgevaar.
In de loop van die jaren is gebleken dat
het moeilijkste probleem voor de onder
handelaars dat van de convcentionele
wapens is.
Het schijnt niet mogelijk te zijn de
spreiding van het bezit van steeds meer
tanks, kanonnen, vliegtuigen en ander
„gewoon" oorlogstuig tegen te gaan.
Toch is juist door die spreiding het oor
logsgevaar in de laatste jaren sterk toe
genomen. Het is niet het gevaar van het
onmiddellijk uitbreken van een wereld
oorlog, zowel de westelijke grote mo
gendheden als de Sowjet-Unie hebben
leren inzien dat zij in eigen belang zo'n
oorlog tot elke prijs moeten verhinderen.
Nee, het is het gevaar dat er „kleine
oorlogen" kunnen uitbreken waarin te
gen hun wil de grote mogendheden be
trokken kunnen worden. Nu gaat 't om
twee van die kleine oorlogen de ene
in Viëtnam, de andere rond Israël.
In beide gévallen ook gaat het om
kleine landen welker bestaan bedreigd
wordt door tegenstanders die alleen kun
nen aanvallen dank zij 't bezit van con
ventionele wapens die zijn geleverd door
de Sovjet-Unie en andere zogenaamd
vredelievende landen in Oost-Europa,
als Tsjechoslowakije.
Sedert de dekolonialisatie van 't groot
ste deel van de wereld is een ont
zagwekkende stroom van conventionele
wapens door de „vredelievende" com
munistische Oosteuropese landen gele
verd aan vele tientallen „jonge landen"
in Afrika en Azië.
De stroom van wapens uit Oost-Euro
pa heeft niets bijgedragen tot verhoging
van de levensstandaard in al die landen.
Het confict in 't Midden-Oosten heeft
nu al geleerd dat het op deze wijze uit
lokken van strijd de verdere ondermij
ning van de posities van de Westelijke
mogendheden in de hand kan werken. In
engere zin gaat het, natuurlijk, om het
voortbestaan van Israël, maar in breder
verband staat een van de belangrijkste
hulpbronnen van het westen de olie
rijkdom van het Midden-Oosten op 't
spel. De onverzoenlijke vijandschap van
de Arabische landen jegens Israël wordt
zo de stok waarmee de Sovjet-Unie
hoopt het Westen de aardolie van het
Midden-Oosten uit handen te slaan.
Indien er ook maar een greintje wer
kelijkheidszin merkbaar was ge
weest in de Geneefse ontwapeningscon-
rentie zou zij deze week het vraagstuk
van de bewapening van landen die meer
baat zouden hebben bij ploegscharen
dan bij oorlogstuig, onverwijld weer op
de agenda hebben geplaatst.
De Britse minister van Buitenlandse
Zaken, George Brown, drong dezer da
gen aan op een conferentie van de Gro
te Vier over het gewapende conflict in 't
Midden-Oosten. Volgens Brown zou een
van de'drie punten op de agenda moe
ten zijn: het staken van de levering van
oorlogstuig aan alle strijdende partijen.
Het niet reageren van de Sovjet-Unie op
dat voorstel was veelzeggend. Het was
het zwijgen van de hoofdschuldige, die
voor het oog van de wereld valselijk de
rol van de grote vredestichter speelt in
de Veiligheidsraad van de UNO.
steden van de landen die Israël om
ringen openlijk werd verklaard dat het
ging om de totale vernietiging van Is
raël trok de secretaris-generaal van de
Uno, Oe Thant, de vredesmacht van de
Uno terug.
Abba Eban, de Israëlische minister
van Buitenlandse Zaken, bracht dit
in herinnering in de debatten in de Vei
ligheidsraad van de Uno over de strijd
in het Midden-Oosten. Eban stelde vast
dat in de toekomst de Uno bij het hand
haven van -de vrede zich meer dan tot
dusverre zal moeten baseren op het
handvest van de Uno en niet langer ge
noegen zal mogen nemen met regelin
gen die onuitvoerbaar worden zodra een
van de betrokken partijen zich er
niet langer akkoord mee verklaart- Hij
doelde op de eis van Egypte dat de
vredesmacht van de Uno Egyptisch
grondgebied zou verlaten.
Tn zijn indrukwekkende réde ter verde-
-*• diging van het optreden van Israël
in het gewapende conflict met de om
ringende Arabische landen stelde Eban
de vraag: „Wat is het nut van de aan
wezigheid van een vredesmacht van de
Uno indien die vredesmacht in feite een
paraplu is die wordt opgeborgen zodra
het gaat regenen?"
Zolang die vraag niet op bevredigen
de wijze is beantwoord zal de Uno in
feite weinig kunnen doen ter verhinde
ring van toekomstige gewapende con
flicten. Het aanbieden van militaire een
heden voor een nieuwe vredesmacht
van de Uno blijft een sympathiek maar
vrij zinloos gebaar zolang die vredes
macht niet gelegerd kan worden op ge
bied waarover geen van beide partijen
zeggenschap heeft.
Het instellen van gedemilitariseerde
zones zal weinig zin hebben. Landen,
die hun kracht zoeken in tersluikse
grensoverschrijdingen van militaire pa
trouilles en beschietingen van landbou
wers die in dergelijke zones aan het
werk zijn om spanningen te handha
ven, hebben weinig respect voor gede
militariseerde zones.
De enige plaats voor een vredes
macht van de Uno die wel aan het ge
stelde doel kan beantwoorden, is een
brede bufferzone tussen Israël en de
twee meest oorlogzuchtige naburen van
dat voortdurend bedreigde land: Egyp
te en Syrië. Nu Israël voor de tweede
maal een flink stuk van de woestijn van
Sinai heeft veroverd zou een brede
strook daarvan langs de Israëlische
grens geïnternationaliseerd kunnen wor
den. Indien de Uno verder overgaat tot
internationalisering van een stuk Sy-
risch gebied langs de Israëlische grens
zodra dat door Israëlische strijdkrach
ten in bezit is genomen komen dan 2
gebieden voor legering van een vredes
macht van de Uno permanent beschik
baar.
Internationalisering van woestijngebied
is voor het Midden-Oosten een
noviteit. Er liggen neutrale zones in de
oliewinningsgebieden ten zuiden en wes
ten van Koeweit, waarop Irak, Saoe-
di-Arabië en Koeweit geen aan
spraak kunnen maken. Zij houden de
om olierijkdommen strijdende partijen
uit elkaar. Wanneer het mogelijk is ge
bleken neutrale zones in te stellen ter
verhindering van strijd om olierijkdom
men, dan moet het mogelijk zijn in het
belang van de handhaving van de vre
de andere stukken woestijn die braak
liggen, te internationaliseren in het be
lang van de vrede.
Egypte heeft de woestijn van Sinai
in iets meer dan tien jaren tweemaal
gebruikt als springplank in oorlogen,
die de totale vernietiging van Israël als
voornaamste doel hadden- Beide keren
moest Egypte die woestijn prijsgeven.
Daarmee heeft Egypte volgens interna
tionaal recht de aanspraken op dat
woeste en zo goed als ledige gebied
voorgoed verloren. Het worde zo spoe
dig mogelijk overgedragen aan de Uno.
