Sikkims bevolking zegt over haar koningin
jeven
,oog in
met
Hhina
LONDEN
f 55.90
55
55
Amerikaanse
werd vorstin
van staatje
in Himalaya
99
GANGTOK (Sikkim) - Stel
u voor - als u kunt - dat ge
wapende communistisch-
Chinese soldaten langs de
besneeuwde grens in het Hi-
malajagebergte, die 't door
de Chinezen bezette Tibet
van Sikkim scheidt, knip
ogen en aardig doen tegen
een Amerikaanse jongeda
me.
JAAR UITGESTELD
MEESTE INDRUK
UITZICHT
LEERBOEKEN
TOEWIJDING
WILSKRACHTIG
„Koninklijke" naam
voor nieuwe iris
stuit op verzet
Reclame-vakbeurs
tweemaal per dag
Hoek van Holland vertrek 12.00 en 23.40 uur
Londen aankomst 20.20 en 9.14 uur
Hoek van Holland-Harwich
DEZE G YALMO SPREEKT MET ONS
De gyalmo (koningin) van Sikkim,
geboren als Hope Cooke in New
York City, kan u vertellen, dat dit
inderdaad is gebeurd, toen zij kort
geleden met haar gemaal een bezoek
bracht aan de grens, die op slechts
ruim 35 km afstand van het konink
lijk paleis te Gangtok loopt.
Een reds langs de dorpen langs de
hoog gelegen bergpassen van Sikkim
bracht hen in de nabijheid van de
grens en resulteerde in de ontmoe
ting met een patrouille van het Chi
nese leger.
„Ze waren zo dicht bij, dat ik de
moedervlekken op hun gezichten kon
zien," vertelde zij in een persgesprek
in het paleis te Gangtok. „Ze glim
lachten en ik glimlachte terug. Ze
waren erg jong en hadden rode wan
gen van de kou."
„Maar er is geen verbroedering
geweest," onderbrak haar gemaal, de
chogyal (koning).
„En dat knipogen tegen mij dan?"
vroeg zij.
„Het is heel natuurlijk, dat iedere
man tegen een knappe vrouw knip
oogt, schat".
De chogyal zelf had hetzelfde ge
daan, toen h'j miss Cooke,, een meis
je uit de mondaine kringen te New
York en Washington, in een hotel in
het naburige Darjeeling (India) voor
het eerst ontmoette bij een kop thee.
Hij was naar een populair toeris-
tenverblijf in de bergen gegaan om
zijn kinderen te bezoeken, die daar
op school gingen (zijn eerste vrouw
was in 1957 overleden). Juffrouw
Cooke hield er vakantie.
Zij studeerde aan het Sarah Law-
In de hele Himcüaja worden
voor allerlei transporten lastdie
ren gebruikt. Deze karavanen ma
ken zoveel mogelijk gebruik van de
paden door de dalen, maar dikwijls
moeten ook zeer hoog gelegen berg
passen worden „genomen"
rence college te Bronxville, New
York, waar zij zich had gespeciali
seerd in Aziatische cultuur en filoso
fie.
„Aangezien zij belang stelde in
het Boeddhisme en Tibet, en zijn voor
ouders daar vandaan kwamen, viel
het hun niet moeilijk een gesprek te
beginnen", vertelde de directrice van
het hotel, mevrouw Louise Brewster.
Hun vriendschap verdiepte zich en
in maart 1963 trad Palden Thondoep
Namgyal, destijds kroonprins van
Sikkim, te Gangtok met juffrouw
Cooke in het huwelijk. Het huwelijk
was een jaar uitgesteld omdat de
sterrenwichelaars van de koning 1962
een ongunstig jaar voor het huwe
lijk achtten.
Palden besteeg de troon in maart
1965, nadat zijn vader was overle
den.
„Aanvankelijk was men niet erg
ingenomen met huwelijk", verte1 'e
Kaiser Bahadoer Thapa, de hoofdre
dacteur van het eerste en enige
niet-officiële blad van Sikkim, dat
om de halve maand verschijnt. „Ve
len hadden liever gezien, dat de
prins een meisje uit Sikkim had ge
trouwd, maar thans betreuren wij
dit huwelijk niet. Al is zij dan niet
hier geboren, wij voelen ons zeer
met haar verbonden en beschouwen
haar als een der onzen".
Hope-La, zoals haar intieme vrien
den haar noemen, heeft de vrouwe
lijke versie van de nationaie kleder
dracht van Sikkim, de Bhakkoe, een
tot dj grond reikende jumper met
blouse, aanvaard.
Zij heeft ook de taal van Sikkim
leren spreken, maar geeft niet hoog
op van haar bedrevenheid. „Taalstu
die is mijn allerslec-itsre terrein",
zegt zij „Ik kan in de taal van Sik
kim converseren als het gaat om
tasbare dingen, waar je naar kunt
wijzen, maar niet over abstracte be
grippen".
Wat echter de meeste indruk op
de bewoners van Sikkim maakt is
niet haar kennis van hun taal, maar
het feit, dat zij zich verwaardigt te
spreken met personen, die niet tot
de koninklijke familie behoren.
„Vroeger waren de koninginnen af
komstig uit de oude, adellijke fami
lies van Tibet en spraken zij alleen
via tussenpersonen met gewone men
sen", legde Thapa uit. „Maar deze
gyalmo beweegt zich vrijelijk, praat
met de mensen en heeft rechtstreeks
contact met iedereen, rijk en arm.
Zij stelt belang in onze problemen,
ons welzijn en onze levensomstandig
heden"
Zoals de inwoners van Sikkim hun
liefde aan Hope-La hebben geschon
ken, zo heeft zij haar nieuwe vader
land lief gekregen. „Het enige heim
wee, dat ik tegenwoordig ken, is
heimwee naar Sikkim" zegt zij. „Ik
voel me eenzaam, als ik weg ben en
kan nauwelijks mijn terugkeer af
wachten".
Haar liefde voor Sikkim komt het
best tot uitdrukking in een gedicht,
geschreven door de majordomus van
het paleis, Emil I. Manuel.
Het beschrijft op bekwame wijze
het uitzicht dat de 33-jarige chogyal
en de 26-jarige gyalmo (zij is gebo
ren op 24 juni 1940) van uit hun be
scheiden paleis een bungalow van
twee verdiepingen met 20 kamers
op een bergkam, ongeveer 2200 me
ter boven de zeespiegel hebben
op de dalen in het Himalaja-gebergte
Van de terreinen rondom het pa
leis hebben zij ook een alomvattend
uitzicht op Gangtok, de hoofdstad
van Sikkim, die 15.000 inwoners heeft
en op 8000 meter hoge pieken
van de berg Kantsjenjoenga, op twee
na de hoogste berg van de wereld.
Op heldere middagen verpoost het
koninklijk paar zich in de achtertuin
met het lezen van kranten uit Cal
cutta, theedrinken en spelen met
hun drie-jarig zoontje, prins Palden
Gyoermed Nagyal.
De drie kinderen uit het eerste
huwelijk van de chogyal, kroonprins
Tenzing Nagyal (genoemd naar de
bedwinger van de Mount Everest,
Tenzing Norgay), die 15 jaar is, de
veertienjarige prins Wangtsjoek Nam
gyal en de elfjarige prinses Yang-
tsjen Dona, studeren in Engeland,
maar komen met de vakanties altijd
naar huis.
Vrienden van de koninklijke fami
lie zeggen, dat de chogyal zeer ge
troffen is door de grote genegen
heid, die tussen zijn oudere kinde
ren en zijn jonge vrouw is ontstaan.
„Het wordt hier werkelijk eenzaam,
als ze naar school zijn", zegt de
gyalmo.
Verscheidene keren per jaar ver
laat het koninklijk paar Gangtok
om een reis door het land te ma
ken per jeep, muildier of te voet,
teneinde dorpsbewoners te ontmoe
ten en naar hun grieven te luisteren.
(„Zij willen meer scholen, meer zie
kenhuizen, meer wegen, meer brug
gen", zegt de chogyal, „en wij pro
beren aan hun verzoeken te vol
doen").
Als zij thuis is, speelt de gyalmo
van tijd tot tijd tennis, luistert naar
opgenomen muziek, variërend van
Beethoven (lievelingscomponist van
haar gemaal) tot de Beatles en
Vanuit hun „bungalow-paleis" hebben de vorst en vorstin van Sikkim
een prachtig uitzicht op de imposante „zeven- en achtduizenders" van
's werelds hoogste gebergte, de Himalaja, waarvan deze foto een indruk
geeft
Vooral voor de verbetering van het onderwijs in haar land is de ko
ningin van Sikkim, de vroegere Amerikaanse studente Hope Cooke
bijzonder actief. Haar grootste zorg is daarbij, hoe straks voldoende
capabele leerkrachten moeten worden gevonden.
schrijft brieven naar haar vele vrien
den overal in de wereld.
Maar op het ogenblik is er weinig
tijd voor ontspanning. De gyalmo
heeft het druk als voorzitster van
een commissie, die probeert betere
leerboeken te maken over de be
schaving en geschiedenis van Sik
kim. Zij staat ook aan het hoofd van
een andere commissie, die zich be
zig houdt met verbetering van de
methoden voor het in goede staat
houden van Boeddhistische manu
scripten in het Instituut voor Tibeto-
logie, een plaatselijk museum, en
helpt haar gemaal bij het inrichten
van een bibliotheek voor regerings
functionarissen.
Een ander geliefkoosd project is
het aanmoedigen van de kunstnijver-
heidsindustrie. Zij brengt veel be
zoeken aan het instituut voor huis
industrie, waar de studenten leren
tapijten te weven, poppen, aarde
werk en kleren te maken.
„Zij geeft ons waardevolle wen
ken, speciaal wat betreft kleuren
combinaties voor de tapijten en de
goede methode van stikken", zei
miss Sobajna Basoe, de directrice
van het instituut, „en na haar be
zoek wordt het werk van de studen
ten beter".
In het Instituut voor Tibetologie
noemde de directeur, dr. N. C. Sin-
ha, de gyalmo „een vrouw van wer
kelijk wetenschappelijke kwaliteiten".
„Zij is in haar toewijding aan
haar land en de godsdienst en be
schaving van Sikkim meer Azia
tisch dan Aziatische vrouwen", ver
volgde h(j. „Zij is ook bekend met
de hoogste normen waaraan musea
in New York voldoen en dit helpt
ons, ons instituut te verbeteren".
Onder de vele dingen, waarvoor
de gyalmo belangstelling heeft,
schijnt het onderwijs de grootste
aantrekkelijkheid voor haar te heb
ben. „Ik ben er dol op, scholen- te
bezoeken en met leerlingen en on
derwijzers te praten", vertelde zij.
Zij maakt er zich zorgen over,
dat bij de uitbreiding van het onder
wijs in Sikkim (er zijn nu bijna 200
scholen) het toenemend aantal scho
len zou kunnen leiden tot verminde
ring van de kwaliteit van het onder
wijs.
„Ik ben echt bang, dat wij, als
wij over ongeveer twee jaar ons
eerste college openen, misschien niet
voldoende leraren zullen hebben",
zei zij.
De gyalmo is in het paleis en de
omgeving bekend als een wilskrach
tige, maar prettige werkgeefster.
„Zij wil altijd, dat je het beste
doet dat je kunt", zegt Manuel, die
aan hoofd staat van ongeveer 25
man personeel, keukenpersoneel,
verpleegsters en hulpkrachten. „ZIJ
schreeuwt nooit en we zien nooit,
dat ze uit haar humeur is, maar zij
Iaat goed merken, dat zij niet van
slordigheid en wanorde houdt. Je
moet beter opletten, zegt ze, als
we fouten maken en dat hoeft nie
mand tweemaal te worden gezegd.
Wij kunnen aan haar gezicht zien
wat ze wil".
Manuel vertelde, dat de gyalmo
gewend is geraakt aan het eten van
Sikkim met inbegrip van porkgerri
of varkensvlees, gekruid met spe
cerijen van Sikkim, vis gekookt in
bamboe en tsjow-tsjow, een Sikkims
chinees gerecht, bestaande uit ge
bakken knoedels en vlees, dat met
eetstokjes gegeven wordt.
„Ik eet hier beter", zegt zij.
„Toen ik op college was, schijn ik
geleefd te hebben van niets anders
dan yoghurt, roomijs en nagerech
ten. Nu eet ik meer groenten en
vlees, vooral sinds in tien maanden
geleden ben opgehouden met roken",
ken".
Hoe is haar dat gelukt na vtff
jaar geregeld te hebben gerookt?
„Echt door een schok", zegt zij,
„Ik las een verhaal, dat eindigde
met de dood van iemand, die door
het roken mondkanker had gekregen.
Sindsdien heb ik geen sigaret meer
aangeraakt".
Van onze correspondent
ANNA PAULOWNA In Anna Pau-
lowna heeft de bollenkweker A. Zeeman
onenigheid over de naam van een nie-
we door hem gekweekte iris. De
heer Zeeman had de bloem genoemd
naar prins Willem-Alexander.
De Koninklijke Nederlandse Algeme
ne Vereniging van bloembollencultuur
vindt de bloem echter niet mooi genoeg
voor een koninklijke naam. Maar de
heer Zeeman heeft van prinses Bea
trix al toestemming gekregen om de
iris naar haar zoon te noemen.
Hij heeft twaalf jaar lang geëxperi
menteerd voordat hij dit soort iris ver
kreeg. De bloembollencultuur eist dat
de naam Prins Willem-Alexander zal
worden veranderd. „De naam zal onder
geen voorwaarde worden ingeschreven,
ondanks de toestemming van prinses
Beatrix", zegt de verenjging.
Van onze redactie economie
UTRECHT Tegelijk met de na-
jaarsbeurs die van 4 tot 12 september
wordt gehouden, vindt in Utrecht de
vakbeurs reclame plaats.
Het is voor de eerste maal dat deze
beurs in Europa wordt gehouden. Er
zijn op het ogenblik negentig deelne
mers.
ADVERTENTIE
