Onderzoek
naar
gezondheid
van leden
lagerhuis
Verenigde Staten geven hun
vakantiegangers de ruimte
Regering Johnson is zeer
actief op recreatiegebied
Kunsthand werkt op
stroom uit spieren
DEMONSTRATIES VAN OUDE AMBACHTEN EN
VOLKSKUNST IN OPENLUCHTMUSEUM
Lauwersoog
kunstmatig
eiland met
ruim honderd
„bewoners"
VRIJETIJDS- EN STRANDKLEDING
Duur ziekenhuis
kreeg te weinig
bevallingen
SALADES
voor
kamerbewoners
kant en klaar
in heel veel smaken
en niet duur ook!:
«VANAF 90 CENT
SERIEBOUW
Fantasierijke
onderwijzeres
veroordeeld
ONTDEKKING
SPITS AFBIJTEN
KATOEN
EN
MAR-
I HEZEN-
DOEK
HANDIG VERPAKT
PANORAMA
INSTRUCTIEF
MOTELS
ONHERKENBAAR
„Jantje" uit West-Friesland
knipt prachtige harten
niiiiiiiiim
Van onze correspondent
LAUWERSOOG Nog twee jaar,
dan is de Lauwerszee dicht. Lauwers
oog zal volgend jaar al geen eiland
meer zjjn, want dan is het door een
d$jk met de Groninger kust verbonden.
Tussen het dijkvak uit de Friese kust
en de dijkarm, die vanaf het werkei-
landje Lauwersoog in westelijke rich
ting is gelegd, blijft voorlopig echter
nog een sluitgat van negenhonderd me
ter open.
De boot van Oostmahorn naar Schier
monnikoog vaart er nog door, maar die
zal over twee jaar een ligplaats aan de
Lauwerszeedijk moeten kiezen, want
Oostmahorn is dan ingesloten om met
zijn tot jachthaven verbouwde haventje
in een groot binnendijks recreatiege
bied een nieuwe toekomst tegemoet te
gaan.
De oud-schipper op reddingsboten
Klaas Toxopeus heeft er al op gerekend:
boven op de dijk bij Oostmahorn bouw
de hij een nieuw paviljoen en er is
vooral ook van buitenlandse zijde zo
veel belangstelling voor deze streek,
die tot nu toe een verre uithoek van
Friesland was, dat hij al tot een be
langrijke uitbreiding moest overgaan.
Een kwartiertje varen van Oostma
horn ligt Lauwersoog, het werkeiland
waarop vijf dagen van de week 125 van
de 350 arbeiders van de Lauwerszee-
werken wonen en drie gezinnen dat
van de pompwacht, de kampleider en de
kantinebeheerder zelfs een vast ver
blijf hebben. Op Lauwersoog wordt
vooral op drie plaatsen hard gewerkt:
in de bouwputten voor de caissons, bij
de uitwateringssluizen en bij de schut
sluis.
Zesentwintig caissons, die over twee
jaar in het sluitgat zullen worden ge-
plaats^. zijn op het ogenblik onder han
den. Met 25 zal het sluitgat dicht zijn,
maar men maakt er een „voor het'bre
ken". Of liever: ter voorkoming van
breken, want het is mogelijk, dat de
25ste net niet past in het laatste gaatje,
dat tenslotte overblijft.
Behalve de 25 caissons, die er nodig
zijn, wordt er eentje extra gemaakt
die niet 33, maar 23 meter lang is. Zo
is er een speling van tien meter. Meer
hebben de dijkbouwers op een sluitgat
van negenhonderd meter niet nodig.
Het gaat goed met de bouw van de
caissons: de eerste is al klaar, van de
laatste is de bodem gelegd. In een soort
seriebouw komen de twaalf meter hoge
gevaarten tot stand. Ze zijn stuk voor
stuk achttienhonderd ton zwaar en ko
men met elkaar op dertien miljoen
gulden.
PARIJS In Frankrijk is zater
dag een onderwijzeres veroordeeld
die erin was geslaagd onder fantas
tische voorwendsels vijf jaar mooi
weer te spelen van andermans geld.
De onderwijzeres, Hélène Fa-
vraud, richtte in 1961 onder de naam
prinses Ayoubi een „internationale
unie van erfgenamen van Mallet"
op. De leden ervan dachten allen te
delen in een erfenis van twee mil
jard gulden die een Fransman Jean-
Pierre Mallet, tweehonderd jaar ge
leden in Amerika zou hebben nage
laten.
Het hele verhaal van de erfenis
berustte op fantasie maar dat nam
niet weg dat de unie var. mejuffrouw
Favraud in korte tijd 23.000 leden
had in 74 landen. Ieder lid betaalde
de „prinses" jaarlijks een groot be
drag als tegemoetkoming in de kos
ten die moesten worden gemaakt
om de erfenis vrij te krijgen.
De Franse politie kreeg vorig jaar
argwaan, onderzocht de zaak en ar
resteerde de „prinses". Na een on
derzoek van veertien dagen kwam
haar schuld vast te staan. Zaterdag
werd ze veroordeeld tot 13 maanden
gevangenisstraf wegens fraude en
vervalsing. Zij moest bovendien
3000 franc boete betalen wegens het
onbevoegd dragen van een titel.
Tijdens haar proces beweerde me
juffrouw Favraud dat Jacqueline
Kennedy en de Franse premier
Georges Pompidou, evenals zijzelf,
afstammelingen waren van Mallet.
ADVERTENTIE
De ene dag knipt mevrouw Jantje de Jong-Brouwer „Abrahams" van papier,
de volgende dag komen de kermisharten aan de beurt. Ze zit achter een grote
tafel in één van de Zaanse huisjes van het Openluchtmuseum in Arnhem,
waar ze tot en met vrijdag elke dag demonstraties geeft in het papierknippen.
Ze draagt een Westfries kostuum uit 1880 met een kappehoedje plus zilveren
beugeltas en ook lachebekje Aafje, haar dochter, is in stijl. Aafje heeft een
„hultje" met een boerenhoedje opgezet. Ze is met moeder meegekomen voor de
gezelligheid en om, zo nodig, ma's knipsels aan de toeschouwers te verkopen.
Mevrouw De Jong-Brouwer (43)
vindt het prettig dat ze „Jantje" heet,
net zoals twee andere (mannelijke) Jan
tjes uit vroeger tyden, die beiden
kunstenaars in het papierknippen wa
ren. „Misschien gaan de mensen mij
nog wel eens „Jantje de knipster" noe
men."
Zij is lid van het Historische Ge
nootschap Oud West-Friesland en drie
jaar geleden kreeg ze „zo maar" de
smaak van het knippen te pakken. Ze
knipte van het begin af nagenoeg feil-
loss.
Mejuffrouw H. Bottema van het
Openluchtmuseum die elk jaar de de
monstraties van oude ambachten en
volkskunst voorbereidt, noemt haar een
ontdekking: „Haar werk sluit ongeloof
lijk goed aan bij de volkskunst uit de
achttiende en negentiende eeuw, toen
er op het platteland nog veel aan pa
pierknippen werd gedaan."
Mevrouw De Jong-Brouwer knipt
,uit de vrije hand". Ze tekent niet
eerst de lijnen op papier, maar knipt
zonder aarzelen wat ze wil knippen. Ze
kiest haar onderwerpen altijd zelf. Ze
vindt het heerlijk om gekke dingen uit
te beelden. Daarom ook ligt er vandaag
(als voorbeeld) die grote pop van gevul
de speculaas (de „Abraham") naast
haar op de tafel, die men elkaar in
Noord-Holland, maar ook in andere de
len van ons land nog steeds geeft op de
vijftigste verjaardag van iets of ie
mand. Daarom ook die kermisharten,
waarmee vroeger de boerenknecht zijn
bazin verraste (dat hoopte hij en-
minste) of de vrijer zijn vrijster verte
derde.
Ze beeldt ook gezegden uit. Op één
van haar werkstukjes zijn een aantal
grafzerken te zien met ernaast een ver
liefd paartje. Er boven staat: „Bid voor
de doden, en zoen de levendigen". Ande
re gezegden, die in papier werden uitge
knipt: „De kermis voorbij de liefde aan
zij" en „Op Sint Catrijn de koeien aan
de lijn".
Mevrouw De Jong-Brouwer, dit
jaar voor het eerst als gast aan het
werk in het Openluchtmuseum, bijt
met de pottenbakker Jaap Dommisse
de spits af van een groot aantal de
monstraties van oude ambachten en
van volkskunst in het Openlucht
museum. Als zij met haar dochter Aaf
je weer naar huis in Hoogkarspel ver
trekt wordt haar plaats (van 10 tot en
met 14 juli) ingenomen door (o.a.) me
juffrouw Ria van Eyk (spinnen, weven
en plantaardig verven), en de heer C.
Boon (aardappelmanden vlechten).
In de periode 17 tot en met 21 juli en
24 tot en met 28 juli zal onder meer
worden gedemonstreerd hoe men kra
len maakt en hoe een koekplank wordt
gesneden.
Het telefoonnummer van he Open
luchtmuseum: 08300 - 36503.
LONDEN Een groep medid heeft
tot taak gekregen het leven van de
Britse Lagerhuisleden na te gaan om
vast te stellen hoe groot het risico
van een hartaanval voor hen is. Het
onderzoek vindt plaats op aandrang
van het Lagerhuislid voor Labour
David Kerr die arts is.
Hij is ongerust geworden nadat de
laatste weken twee leden door hart
aanvallen om het leven zijn geko
men. Ze waren 49 en 43 jaar oud
en beiden eerder mager dan dik te
noemen. De jongste was bovendien
geheelonthouder en niet-roker. Dr.
Kerr heeft de Britse Hartstichting
verzocht om alle 628 leden van het
huis te onderzoeken. Hij heeft aan
alle leden een lijst met honderd vra
gen gezonden.
Dr. Kerr is zelf van mening dat de le
den ongewoon lange werktijden heb
ben, slechte eetgewoonten hebben en
onderhevig zijn aan hoge spannin
gen. Onder de gestelde vragen zijn de
volgende:
Hoeveel drinkt en rookt u?
Hoelang slaapt u en hoelang zou u
willen slapen?
Hoeveel lichaamsbeweging neemt u?
Welke afstand legt u per jaar in een
auto af?
Hoeveel vrije tijd heeft u in de week
ends?
Vindt uw vrouw het leuk of niet leuk
dat u lid van het Lagerhuis bent?
De Hartstichting zal de antwoorden
analyseren en tevens een onderzoek
instellen naar de doodsoorzaak van
iedereen die na 1945 lid van het La
gerhuis is geweest. De resultaten zul
len met een computer worden ver
werkt en in de herfst hoopt men de
eerste resultaten te kunnen publice
ren.
Dr. Kerr heeft verklaard te hopen dat
het onderzoek zal uitwijzen in welke
mate de leden onder de druk van hun
problemen leven.
De gevonden gegevens kunnen volgens
hem van belang zijn voor allen die
een soortgelijk leven leiden.
I
I
De Amsterdamse
mode-ontwerper
Frans Molenaar
heeft een collec
tie van vrijetijds-
en strandkleding
gepresenteerd.
Op de foto enkele
van de getoonde
modellen.
V.Ln.r. Joke met
een stradhes van
markiezendoek.
Frans Molenaar,
Tania met roze
strandhes en Ber
mudapantalon,
beide van katoen,
Petra als bruid
van katoen-ga
bardine en Son ja
met een kaftan
van markiezen-
doek in terra
cotta-kleur.
(Van een onzer redacteuren)
WEERGALOOS is de wijze waarop de Amerikanen vele van hun natuurgebie
den dienstbaar hebben gemaakt aan het genot van de toerist. Natuurgebie
den worden er beheerd op een wijze die de grootste bewondering afdwingt.
Vergeleken met zes jaar geleden toen wij de Grand Canyon zagen en het
Yosemite-natuurmonument zijn er op het terrein van natuurbescherming-annex-
toerisme weer veel vorderingen gemaakt. Trouwens: de regering-Johnson ontwik
kelt veel activiteit op deze punten. En op zichzelf vloeit dat ook weer voort uit
de reactie welke men overal in de Verenigde Staten ziet op de verstedelijking van
het leven, op lucht- en waterverontreiniging, waarmee men hier ook enorm tobt.
,Naar buiten, de natuur in!" het is
net als in West-Europa de grote
mode. In vakanties en tijdens week
einden ontvluchten de stedelingen hun
steenwoestijnen, zij gaan zwemmen en
zonnebaden en picknicken. Maar dat
doet men in Amerika nog wel even an
ders dan bij ons.
Een kijkje in
het Open
luchtmuseum in
Arnhem: een
„los hoes", af
komstig uit Lich
tenvoorde.
UTRECHT Van de meer dan 25 spieren waarmee de
mens zijn hand kan bedienen, kan iemand met een kunst
hand er slechts twee gebruiken. Het is de Utrechtse groep
Ontwikkeling Hulpmiddelen Lichamelijk Gebrekkigen"
van het Medisch-fysisch Instituut T.N.O. gelukt een ver
nuftige apparatuur te ontwikkelen, waardoor een kunst
hand meer dan één functie geheel „natuurlijk" zal kunnen
verrichten. De Utrechtse ontdekking is een wereldprimeur.
Uitgaande van het feit, dat spierresten elektrische ver
schijnselen vertonen heeft het team van het medisch-fysisch
instituut T.N.O. een apparaat ontwikkeld, dat deze elek
trische verschijnselen omzet in stromen, waarmee elektro-
motortjes of pneumatische kleppen kunnen worden be
diend. Het team is erin geslaagd om tenminste vier bruik
bare signalen uit de onderarmstomp te isoleren, die door
de patiënt naar willekeur tevoorschijn kunnen worden ge
roepen. De bijbehorende elektrische en pneumatische re-
gelapparatuur is tegelijk gereedgekomen.
Ten eerste is men in dit reusachtige
land vertrouwd met grote afstanden.
Men ziet er niet tegenop, tweehonderd
kilometer heen en tweehonderd terug
te rijden op een lange zondag om er
gens een mooi punt te bereiken. Dat
kan ook gemakkelijker dan bij ons:
benzine is goedkoop en de wegen zijn
uitnemend. Ten tweede maakt men van
dat buitenleven een cultus: een pick
nick is hier niet een boterham uit het
vuistje. Weineen! Men sjouwt complete
maaltijden mee: worstjes of biefstuk
ken of kippen, en aardappelen, en bo
nen, plus zijn ijsdoos met een bonte
menigte van dranken, plus stoelen en
ligbedden en kussens. En wat een ze
gen! maar buitengewoon weinig
draagbare radiootjes. We hebben die on
dingen bijna niet gehoord.
Maar als men dan ook buiten is, dan
dient het door de overheid geregelde
gemak dan ook werkelijk de mens in al
le standen.
Door Amerika's mooiste natuurge
bieden lopen „parkwegen", die al deze
gebieden ontsluiten. Zij zijn verboden
voor vrachtauto's en de maximumsnel
heid is er zelden hoger dan 60 km per
uur. Dit land is groot, ook zijn natuur
gebieden zijn het: Skyline drive en
de Blue Ridge Parkway die door het
Oosten van de Verenigde Staten lopen
en geheel het jubilant-mooie bergland
der Alleghanies ontsluiten, zijn zo'n ne
genhonderd kilometer lang....
Een afstand van Amsterdam tot Mün-
chen, niet anders dan een verrukkelijke
weg door bergen en bossen, over hoge
kammen, door woeste dalen, langs wa
tervallen.
En hoe is die ingericht voor de toe
rist?
Om de zoveel kilometer vindt men
uitzichtpunten. Verbredingen van de
weg, majestueuze overzichten gevend
over bergland of boshelling, en vaak
met instructieve borden waarop ver
meld staat wat men ziet, hoe de planten
en bomen heten die er staan, hoe lang
een voetpad is dat hier begint en weer
eindigt. Op gezette afstanden vindt men
picknickplaatsen houten tafels met
banken, daarbij stookplaatsen, ijzeren
roosters op stenen waar de Amerikaan
se picknicker zijn kipje braadt, zijn
biefstuk schroeit. Men is in dit beboste
en nogal droge land doodbenauwd voor
bosbrand, overal staan waarschuwings
borden maar desondanks moeten die
stookplaatsen er zijn. Overal daarbij
ook handige bakken voor afval, stalen
bakken met daarbinnen grote plastic
zakken die geregeld geleegd worden
ook! Een vaak is er bij zo'n picknick
plaats een openbare toiletgelegenheid,
keurig schoon, met papieren handdoe
ken, wasgelegenheid etc. Kost niets
en het is niet alleen schoon het blijft
ook schoon!
De wegen en de bermen der wegen
zien eruit alsof zij elke morgen met
spons en zeem worden behandeld. De
picknickplaatsen zijn, ook na een druk
ke zondag, opgeruimd. Hoe komt dat?
Ten eerste is de Amerikaan een zinde
lijk mens.
Ten tweede is een groot aantal men
sen dag in, dag uit in de weer om de
wegen en toiletten en picknickplaafsen
schoon te houden.
Ten derde wordt het weggooien van
vuil behoorlijk beboet: in de ene staat
met 25 dollar, in de andere met 50 dol
lar, ja, in de stad Philadelphia met 500
dollar... En dat helpt, waarachtig, het
helpt. Wie de toenemende vervuiling
van Nederland ziet wenst ook voor ons
land zulke boetebepalingen en dan
wel met controle, graag, en toepassing
van die bepalingen!
Het reizen door zo'n natuurgebied is
een feest. De mooiste gedeelten van
toch al mooie gebieden zijn weer spe
ciale natuurmonumenten: Shenandoah
nationaal park met grandioos geboom
te, en dan meteen zo'n anderhalf hon
derd kilometer lang (want ruimte heeft
men hier, formidabel), het George Was
hington national forest, het Jefferson
nationaal park, het houdt niet op.
En wie genoeg heeft van de park
way, van de eenzame weg door het na
tuurgebied waar men herten kan ont
moeten en beren, die buigt ergens af
bij een van de vele zijwegen en dan
komt hij in een bewoond deel terecht, bij
een stadje of een dorpje waar altijd wel
motels in overvloed zijn om de nacht
door te brengen.
Nergens hebben wij ooit zo probleem
loos gereisd als door dit land.
Bij ons doen Natuurmonumenten en
Staatsbosbeheer bijzonder hun best om
de verhoudingsgewijs geringe en klei
ne natuurgebieden die wij nog heb
ben, voor het publiek open te leggen. Er
gebeurt heel veel goeds op dat gebied in
Nederland. Toch: wat is men in de
Verenigde Staten veel verder, verder
alweer dan zes jaar geleden! Toegege
ven: de mogelijkheden, financieel en
qua ruimte zijn groter en misschien
mag men ook wel zeggen dat het pu
bliek hier anders is, sterker vooral in
het respecteren van de persoonlijke
vrijheid van de medemens en zeer af
kerig van het bezorgen van overlast
aan anderen hetgeen o.a. includeert
dat men zijn kampeer- of picknickplaats
ook werkelijk opruimt! maar toch
zouden de mensen die de bij ons even
eens sterk levende „drang naar buiten"
moeten opvangen, met vrucht eens in de
Verenigde Staten kunnen gaan kijken.
En....wat rijdt men hier prima auto!
Enige weken hebben wij in een auto,
met Amerikaans nummerbord dit land
doorkruist. Wij waren dus niet als
vreemdeling herkenbaar en uiter
aard maakten wij, door onbekendheid
met wegen en aanduidingsborden fou
ten.
Niemand heeft, minachtend naar ons
0 In uitgestrekte nationale parken
vinden de Amerikanen, die in
hun vakantie de steden ontvluchten,
rust en schoonheid.
kijkend, met de wijsvinger tegen het
voorhoofd getikt. Niemand heeft gepro
beerd ons „nog even gauw" te passeren.
Geen moment hebben wij, noch op stil
le buitenwegen, noch in de drukte van
een stad als Washington, in de penarie
gezeten.
Nog geen vijftig kilometer hadden
wij, na terugkeer, weer op vaderlandse
wegen afgelegd of het hart was ons al
drie keer in de keel geschoten....
Pas wie door de Verenigde Staten
en, naar men zegt, in Engeland heeft
gereden bemerkt wat een agressieve
automobilisten wij in Nederland zijn
geworden.
Toeteren mag je wel, in Amerika!
„Gebruik je claxon, de weg is van
jou", roepen borden de automobilisten
toe. Desondanks doet men het met ma
te.
Rijden en reizen in Amerika is
dat nog een feest. Zeker voor de man
uit een overvol land als het onze, die
zich, buiten Amerika's grote steden,
laaft aan stilte en ruimte, ongekend in
ons eivolle land.
ZAANDAM Het bestuur van het
Juliana-streekziekenhuis in Zaandam
gaat het tarief voor de kraamafdeling
met ongeveer een derde verlagen, van
negentig naar ongeveer 62,50 gulden.
Het bestuur heeft dit besloten omdat
door het hoge tarief het aantal beval
lingen in het ziekenhuis afnam, waar
door de verpleegstersopleiding in het
gedrang kwam. Het aantal bevallingen
in het in februari geopende ziekenhuis
was zo laag dat het voor de leerling
verpleegsters moeilijk werd tijdens hun
opleiding het voorgeschreven aantal
geboorten mee te maken.
may o
