Matti de Koning won in
Zandvoort bronzen medaille
Kind overleed
aan brandwonden
Phil. Ork. New York
naar Europa
door Adriaan
P. de Kleuver
Suksessen der wielrenners
Vrouwen lichtten
juwelier op
Restanten
Ijstijd
Recreatie
Wat?
Domein
Specifiek
Marineman bekeurd,
die hielp zaal te
ontruimen
„Vroeger zag je gedurende
de winter geen levende ziel bui-
ten", zei de echtgenote van een
mij bevriende jachtopziener
laatst, „maar nu komen de men
sen al in januari in de bossen
wandelen." Dat was een bui
tengewoon verheugend geluid.
Je moet zo dikwijls schrijven,
dat dit of dat een veeg teken
aan het worden is. Eindeloos
praat men over recreatie. Wij
kregen er zelfs een paar jaar
geleden een ministerie voor
aangemeten. Dat ministerie be
hartigt nu ook de maatschap
pelijke zorg. Een héél sympa
thiek ministerie dus. Daar
wordt gewerkt aan het welzijn
van land en volk. Dat kun je nu
niet direct van alle ministeries
in gelijke mate zeggen. Als je
de natuur beschermt en de
mensen gelegenheid geeft een
onbezorgde vakantie onder
Gods wijde hemel te hebben en
bovendien je leven mag wijden
aan de zorg voor al wat mis
deeld is, nou, dan ben je als
minister je centen wel waard.
EEN JUWEEL VAN
EEN DIJK WERD
VOORLOPIG GESPAARD
WOENSDAG 26 JULI 1967
SCHERPENZEEL, VEENENDAAL Te Amersfoort (in het Industriekwartier)
werd een rit gehouden voor de zondagmorgencompetitie, waaraan door 15 ren
ners werd deelgenomen. Gelukkig bleef het bij enkele regendruppels, zodat de
renners alleen met de harde wind hadden af te rekenen. De eerste vluchtpoging
kwam op naam van Nol Wildeman, die ongeveer 50 meter voorsprong kreeg,
maar spoedig weer werd achterhaald. Andere pogingen liepen in de beginfase
op niets uit, totdat A-nieuweling Leo Stapelbroek (Achterveld) en B-nieuweling
Wim van Dompseler (Putten) elkaar vonden en door goede samenwerking tot een
voorsprong kwamen, die regelmatig werd vergroot, ondanks de verwoede po
gingen, die door de groep werden ondernomen om daar verandering in te bren
gen. Het enige resultaat was, dat de groep uiteenviel.
Amateur Dick Vervloet verleende
steun aan B-nieuweling Ad van der
Veen. die uit de groep Herman Hummel
Ton Brons en Hans Huibers was terug
gevallen. Daarachter kwamen nog Joop
van Beek en Jan van Garderen. Ver
der waren Geert Hummel (materiaal-
pech), .Henk Hendriksen en Nico Val
kenburg achtergeraakt, toen vooraan de
strijd ontbrandde. Leo Stapelbroek won
de spurt van de beide koplopers, met
Dompseler als 2e. De strijd bij de B-
nieuwelingen ging verder tussen de 3
achtervolgers, waarvan Herman Hum
mel een van veraf ingezette spurt won,
met Ton Brons als 2e en Hans Huibers
als 3e. Hierna volgden Joop van Beek
(Putten), Jan van Garderen(Hamers-
veld), Geert Hummel (Veenendaal),
Ad van der Veen (Den Dolder)', Henk
Hendriksen (Rhenen) en Nico Valken
burg (Veenendaal).
Bij de adspiranten was het de Barne
velder Wim Pater, die zich tussen zijn
grotere clubgenoten nestelde, zodat de
kleine Veenendaler Jetze Reijenga op
achterstand kwam. Pater won en Reijen
ga eindigde op de 2e plaats.
Na het prachtige succes, dat Jan
Vlastuin (Scherpenzeel) vrijdagavond
op de Utrechtse wielerbaan behaalde
door in de sprint van de nieuwelingen
Kampioen van Nederland te worden
(in 2 ritten schakelde hij favoriet Wim
Klinkenberg uit), reed de Scherpenze-
ler Matti de Koning zaterdag middag
op het auto-circuit van Zandvoort in het
Nederlandse Kampioenschap van Nieu
welingen op de weg naar de 3e plaats
en de bronzen medaille. Matti was
met de latere kampioen Aling uit Dren
te en Jansen uit Nes aan de Amstel 2
ronden voor het einde van deze ruim
62 km, lange rit weggesprongen uit het
zeker nog 200 renners tellende peloton
en de voorsprong kon tot het einde be
houden blijven, Matti de Koning kwam
in de spurt van de moedige koplopers
op de 3e plaats.
De 2e rit van de uit 3 onderdelen be
staande tijdritten-competitie werd
over 4 ronden van 2750 m. voor adspi
ranten en 8 ronden voor de overigen ge
houden. De loting is altijd heel belang
rijk omdat minder sterke renners zich
aan een sterkere voorganger kunnen
optrekken, waardoor vaak een heel ver
rassende uitslag ontstaat.
Amateurs: Jan Sandbrink(A'foort)
33.08 (snelste tijd); Dick Vervloet (A'
foort) 34,10.
EDE De driejarige Christina van
den Brink uit Wekerom, die veertien
dagen geleden in een emmer met ko
kend water was gevallen en daarbij
zeer ernstige brandwonden had opge
lopen, is aan de gevolgen daarvan gis
termiddag in het Julianaziekenhuis
overleden.
Veemarkt Doetinchem.
Aanvoer: Slachtvee 341, gebruiksvee
683, vette kalveren 161, vaarskalveren
964, schapen 27, lammeren 80, geiten 12,
paarden 32, veulens 1, biggen 372, beren
1, totaal 2674.
Prijzen (in guldens):
Melk- en kalfkoeien f 840 tot f 1460,
mest- en weidevee f 810 tot f 1230, drach
tige vaarzen f 880 tot f 1440, guste vaar
zen f 820 tot f 1240, pinken f 480 tot
f 780, graskalveren f 420 tot f 610, vaars-
kalveren f 140 tot f 240, stierkalveren
f 80 tot f 110, schapen f 90 tot f 115,
lammeren f 70 tot f 85, biggen f 66 tot
f 77,50. Alles per stuk.
Vette kalveren le kwal. f 2,60f 2,95,
2e kwal. f2,30f2,50, 3e kwal. f2,
f 2,20, alles per kg lev. gew.
Slachtvee le kwal. f 4,00f 4,30, 2e
kwal. f 3,50—f 3,85, 3e kwal. f 3,25—
f 3,40, worstkoeien f 3,00f 3,25, slacht-
paarden f 2,95—f 3,35. Alles per kg gesl.
gew.
Handel:
Slachtvee kalm, weidevee kalm, big
gen kalm, vaars- en stierkalveren kalm,
vette kalveren willig, schapen en lam
meren kalm, paarden levendig.
A-nieuwelingen: Jan Cozijnen (Scher
penzeel) 33.20; Teus Valkenburg (Scher
penzeel) 33.42.
B-nieuwelingen: Marius Blom (Ach
terveld) 34,03; Jan van Garderen (Ha-
mersveld) 34.05; Hans Huibers (Vee
nendaal) 34.06; Aart-Jan Schurink (A'
foort) 34.29; Max de Vries (A'foort)
34,38; Herman Hummel (Veenendaal)
34,58; Ton Brons (A'foort) 35,07; Nol
Wildeman (A'foort) 35.50; Henk Hen
driksen (Rhenen) 37,07; Geert Hummel
(Veenendaal) 37.35; Nico Valkenburg
(Veenendaal) 41,10. Donderdag 27 juli
wordt de derde rit verreden.
In de nieuwelingenwedstrijd te El-
speet waren hevige regenbuien er de
oorzaak van, dat zich ernstige valpar
tijen voordeden, terwijl de strijd in vol
le gang was. Jan Vlastuin, die alleen
naar de koplopers was gesprongen, ach
terhaalde tegen het slot de opnieuw
weggesprongen Matti de Koning, waar
na Vlastuin de le plaats voor zich op
eiste, met Matti de Koning als 2e. Ar
nold Voogt, die een mooie kans op de
3e plaats had, ging helaas tegen de
grond. Jan van de Beek (Barneveld)
klasseerde zich als 14e.
Van onze correspondent
DORDRECHT In Dordrecht is een
juwelier door twee vrouwen voor 8400
gulden opgelicht Zaterdag had de man
bezoek gekregen van een Engels spre
kende vrouw, die eerst belangstelling
had voor een gouden ring met parel,
maar later toch liever een gouden ring
met een diamant wilde. Ze vertelde dat
ze maandagmorgen met haar Neder
lands sprekende vriendin zou terugko
men.
Het tweetal kwam inderdaad terug.
De ring met de diamant werd uitgeko
zen. De Nederlandse toonde plotseling
belangstelling voor een zilveren theeser
vies. De juwelier liet de Engelse bij de
diamant alleen.
De vrouwen gingen ten slotte weg
met de belofte nog eens terug te ko
men. Toen dit niet gebeurde ging de
juwelier zijn diamanten natellen. Hij
miste de gouden ring met diamant ter
waarde van 8400 gulden.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Een van de marine
mannen die op 11 juni tijdens een ru
moerig beatconcours in Roermond de
feesttent hebben ontruimd, is bekeurd.
Dit antwoordt minister Den Toom
(defensie) op vragen van het pacifis
tische Tweede-Kamerlid A. G. van der
Spek. De minister1 wacht af welke be
slissingen de bevoegde autoriteiten zul
len nemen ten aanzien van de militai
ren die bij het incident waren betrok
ken.
Het beatconcours was een onderdeel
van het feestprogramma rond de ope
ning van de nieuwe Maashaven in
Roermond. Een aantal bemanningsle
den van een eskader mijnenvegers
maakte het feest mee. Op verzoek van
de organisatoren hielpen de militairen
mee de tent te ontruimen toen zoveel
kabaal werd gemaakt dat de beat-
bandjes niet meer konden spelen.
NEW YORK Dank z(j giften van
Trans World Airlines en het Ameri
kaanse Departement van Buitenlandse
Zaken zal New York Philharmonic
Orchestra de volgende zomer een tour
nee van vijf weken door 10 landen van
Europa kunnen maken.
Leonard Bernstein zal de 20 tot 25
concerten, die het orkest in de periode
tussen 25 augustus en 26 september
1968 in Europa zal geven, alle dirigeren.
Het orkest zal deelnemen aan zeven
muziekfestivals in zes landen. Een van
die muziekfestivals is dat van Vlaan
deren.
Mijn persoonlijke activiteiten hebben
zich steeds uitgestrekt naar de restanten
van het oude landschap. Wij moeten de
generaties die na ons komen wat nalaten
opdat zij zich nog een denkbeeld van het
oer-landschap kunnen vormen, als het ten
minste behouden blijft. Want men heeft
toegelaten dat er bijv. ergens bij De
Klomp op een zeldzaam fraai blauwgras-
land met aansluitend broekbos een boerde
rij gebouwd zou worden. Op onze prachti
ge Allemanskamp waren al bouwvakkers
bezig de bouwput te graven. Toen ontdek
te men pas dat er iets fout gegaan was.
En met de Slaperdijk tussen de Emmik-
huizerberg en de Schans onder Renswoude
was het eender gegaan. De gemeente Vee
nendaal zat met haar vuilnis al een paar
meter in de Blauwe Hel. Steeds maar
weer stond ik helemaal alléén op de bres
en moest tegen de beruchte bierkaai vech
ten. Toch bleef dat niet zonder resultaat.
Samen met oud-burgemeester Boot van
Ede en Jac. Gazenbeek vormde ik het
driemanschap dat de Slaperdijk zou gaan
redden. Ik weet niet of de mensen er mij
wel dankbaar voor zijn. Ik „hengel" niet
naar complimentjes. Helaas moet ik wél
constateren dat de meeste natuurreserva
ten wat al te veel op slot zitten. Ze behan
delen ze als porselein. Ik ben het met de
gang van zaken beslist niet eens.
Er is evenwel een héél mooi natuurre
servaat dat op wel zeer vreemde wijze be
houden werd; de Slaperdijk. Het bleef
open terrein. Je kunt er net zo veel wan
delen en fietsen als je wilt. Nergens wordt
je de pin op de neus gezet. Het door mij
bedoelde gedeelte sluit aan op de Emmik-
huizerberg. De Kooiweg gaat er dwars
door heen. Daar ga je dan de dijk op. Dat
de dijk daar aansluit op ons merkwaardig
zich midden in de vallei verheffend ijstijd
relict is van de ontwerper maar slim be
keken. Zo spaarde men een deel van de
aanlegwerkzaamheden uit. Dat prins Fre-
derik Hendrik in de zeventiende eeuw met
die Slaperdijk nog een militair doel voor
ogen zweefde komt later nog wel ter spra
ke. Zaak voor ons is dat de dijk er nog in
al zijn glorie bleef liggen. Een hoogge
plaatst ambtenaar had al toestemming ge
geven de dijk af te mogen graven! Wij
sloegen alarm, belegden vergaderingen en
het Waterschap deed de dijk voor f 15.000
aan het Utrechts Landschap van de hand.
En toen kwam in eens van het ministerie
van Defensie de boodschap dat er hele
maal niets mee gedaan mocht worden
omdat het altijd nog een belangrijke wa
terkering in oorlogstijd is.
Weten ze in Den Haag nu wel wat voor
belangrijke militaire objecten er nog weer
zijn? Ze haalden uit een even belangrijk
militair object, de Groeperkade, een hele
hap en bij de Veenweg onder Ederveen
nog een hap. 't Water kan op wel tien
plaatsen zo maar wegstromen de noorde
lijke valleipolders in. 't Is allemaal even
ondoorgrondelijk. Maar de dijk ligt er nog.
Hogerop vormt hij met de begeleidende
rijk begroeide randstroken één geweldig
natuurreservaat. Waar de stroken nog aan
wezig zijn. Ze hebben er heel wat geli
quideerd ontstonden moerasbosjes met
een natte ondergrond waarop de open plek
ken nog wat gagelstruikjes groeien. Dat is
in onze omgeving een zeldzame verschij
ning geworden. De enige flinke groei
plaats die ik ken ligt in de wildernissen
bij Wagensveld onder Renswoude. Voorts
nog paar armetierige struikjes bij de
Schans. Je moet de geur, die aan dennen
doet herinneren, eens opsnuiven als ze in
april staan te bloeien! Tik je dan tegen
de roodbruine of warmokerkleurige kat
jes, dan wolkt dat geurige stuifmeel rond.
Insekten zag ik er nooit op. 't Is een ech
te windbloeier. U wilt de oorzaak van het
verdwijnen weten? Ook al weer, net als
met de orchideeën die je vroeger bij dui
zenden en nog eens duizenden langs de
wegbermen zag groeien, verdwijnt de
mooie gagel door de mogelijk wel wat al
te ver doorgevoerde verlaging van de wa
terspiegel van de vaarten en sloten in de
vallei. Het is mij heus wel bekend dat boe-
renbelang voor natuurbehoud en recreatie
gaat. Tot de boeren, net als hun collega's
in Overberg, erg beginnen te krijgen in de
toeristenindustrie. Dan gaat natuurschoon
een woordje meespreken! Dan is t woord
natuurschoon een begrip geworden waar
je aan verdienen kunt. Daar wordt tot
mijn vreugde mijn werk wel gewaardeerd.
Dat is immers altijd zo. En dat is ieders
goed recht op de koop toe. 't Scheelt mij
pakt men de mensen op een hoop bij el-
je door de goodwill en daadwerkelijke na
tuurbescherming van mij of anderen gaan
verdienen.
Als maar blijkt dat mijn stem niet die
van een roepende in de steenwoestijn, die
ons overbevolkte cultuurland aan het wor
den is, geweest is.
Lieve lezers, ik ben soms hopeloos ver
drietig, omdat mijn doelstelling dat de na
tuur er voor ieder onzer moet zijn en blij
ven alleen maar beperkt wordt tot de aan
gewezen bossen, duinen en stranden. Daar
pakt de mensen op een hoop bij el
kaar en dat noemt men recreatie. Bij ons
wordt alles overvloedig georganiseerd. Ge
lukkig dat wij dan nog onbezorgd en zon
der op de vingers te worden gekeken kun
nen wandelen en fietsen over de kruin van
dat prachtige landdijkje uit 1655. Al die
jaren is er niet veel aan veranderd. Be
houdens dan de „doorbraken" bij de
Utrechtsestraatweg en de reeds genoemde
bij de Veenweg. Daarover is trouwens
heel wat te doen geweest. Een boer die
er langs zat met z'n grond pikte dat afge
graven deel rap in. Een andere boer even
wel vond het héél erg, omdat hij vooral in
de winter, als de grote kamer aan de
weg betrokken werd, dat wondermooie
stukje natuurschoon voor de deur moest
missen. En nogmaals: „Ik snap van dat
alles geen snars; is dat nu een in oorlogs
tijd belangrijke waterkering of niet?" Be
doeld wordt dat b.v. bij zéér hoog water
een deel van de vallei onder water gezet
kan worden en vanaf de Slaperdijk tot
Amersfoort de nog lagere gronden van de
Vallei droog moeten blijven. Als nu toch
zulke happen er uit gehaald worden waar
blijven wij dan? Er ligt nog een tweede
„slaperdijk" in de vallei, de spoorweg van
Utrecht-Arnhem. Ja, zo redeneren de he
ren van de spoorwegen, een spoordijk kan
en mag nooit waterkering worden. En nu
gelooft u dat het Rijnwater zich daar iets
van zal aantrekken? Belachelijk! Die Sla
perdijk is volkomen nutteloos als militair
instrument. Een pietepeuterig snertbom-
metje en de hele vallei gaat er aan.
Wat wij, natuurbeschermers dan gewild
hadden? In onze handen die dijk, het ge
val goed onderhouden, een mooi fietspad
in de hele lengte er over, in de Schans
een aardige picknicplaats en de natuur er
laten doen wat de natuur wil: groeien en
bloeien.
Vroeger was de slaperdijk met zijn be
groeide taluds wel eens wat te véél het
Vanaf de d(jk
heeft men vaak
een boeiend uit
zicht op dé eeu
wenoude boerde
rijtjes, die vaak
uniek voor de Gel
derse Vallei zjjn.
(foto rechts)
Een prachtig
wiel aan de Sla
perdijk in de ge
meente Renswou
de.
domein van de vogelaar. Dat zeggen wij
nu. Een ernstig man als dr. Jac. P. Thijs-
se wist daar aan het begin van onze eeuw
nog geen raad mee. Er dreigde iets, maar
hoe er een einde aan te maken was, stond
de goede, ja zéér goede man nog niet
voor ogen. Als je mannen als wijlen Wil
lem Frederik de Vries geloven mocht
en ik twijfelde werkelijk nooit aan diens
verhalen nou dan was het vroeger een
dorado voor véél meer soorten vogels dan
er nu huizen. En dan beschouw ik het al
tijd nog als het rijkste broedgebied van de
vallei, dat slechts overtroffen wordt door
de hakhoutwallen langs Rijn en grift aan
de Grebbe. En met de wilde flora is het
ook de verkeerde kant uitgegaan. Oh, er
is nog uitzonderlijk veel moois. U moet er
in het voorjaar maar eens de weelde van
bosanemonen gaan bekijken. Overweldi
gend mooi, zoals ik het alléén maar ken
van het bos van Kolland onder Ameron-
gen. En evenals daar groeien en bloeien
hier langs de gespaarde oude bedding van
de Fliertse beek overweldigend de gele do-
venetels. En nergens zijn de keverorchis
sen mooier, de salomonszegels forser en
de bosveldkers weelderiger dan hier bij 't
Nieuwe Werk. (Het Kanaal). Zowaar is 'n
groot deel van het talud daar vlakbij be
groeit met het al zeldzamer wordende dal-
kruid. Maar de strook tussen de straatweg
en de Veenweg aan de kant van de Hof,
wie herinnert die zich nog? Gelukkig heb
ben wij als laatste overblijfsel van zulk
een heerlijke wildernis dan nog de Alle
manskamp die er pal aan grensde. Maar
u mag er niet in om de mooie orchideeën
in het voorjaar en de duizenden gentianen
in de nazomer te bewonderen. Vroeger
dwaalde ik daar maar rond. Soms avond
aan avond. Zo heb ik het veldwerk ge
leerd. 'k Was onder de jongeren van toen
de enige die zo door de natuurbescher-.
mingsgedachte in bezit genomen was dat ik
het op een moment aandurfde een briefje
te schrijven naar de toen zo vermaarde
prof. dr. Jeswiet te Wageningen; 'k Heb
nooit een briefje terug gehad. Het veran
derde nadat in 1944-'45 twee vermaarde
hoogleraren uit Wageningen gedurende hun
evacuatie kennis met mij kwamen maken.
Ze hadden hun verteld dat ik zo goed in
O
Over de Slaperdijk loopt een fietspad
waarvan veel gebruik wordt gemaakt.
plantjes was. En later heb ik vele malen
met de grote vogelbeschermer en -kenner
prof. dr. D. H. de Vries uit Wageningen
onze omgeving doorkruist. Toen pas gin
gen ze in mijn pogingen om het restant
van ons oude veenland te redden van een
gewisse ondergang belang stellen. Einde
lijk vielen velen mij bij. En geen van de
ze mensen wist eigenlijk iets af van die
rijke hoekjes vol planten en struiken. Eén
man zelfs die mij al enige jaren van nabij
kende nam aanvankelijk de moeite niet
eens te komen informeren naar dat na
tuurhistorisch fenomeen De Slaperdijk.
Zonder ook maar één stap te zetten ,zo
maar ongezien vanuit de verte werd
een streep door de rekening gehaald. En
toen gebeurde er in eens wat. Op een zon
dagmorgen kwam ik uit de kerk en bij
mij thuis zat de auteur Jac Gazenbeek te
wachten. Neen, zeg maar gerust te pope
len. 'k Vertelde precies wat er aan dé
hand was. 'k Heb nog nooit iemand zo te
leurgesteld zien kijken. In een mum van
tijd zaten wij in Ede bij burgemeester
Boot en even bliksemsnel werd een actie
op touw gezet. De burgemeester belde om
streeks 12 uur die morgen. Ir. Mals, de
toenmalige directeur van Staatsbosbeheer
op en deze liet de maandag daarop in ho
tel De Klomp de hele natuurbescherming
opdraven. Als dan drie zo te naam en
faam bekende natuurbeschermers voor dat
dijkje opkwamen, dan was dat dijkje ook
de moeite waard. En na al die angstige
momenten kwam dan de mededeling van
Defensie: 't wordt geen natuurreservaat
maar 't blijft liggen zoals 't ligt Mij best.
Als 't maar waar is en ze bij Defensie 't
maar nooit in hun hoofd halen het eeuwen
oude dijkje te gaan „opknappen" zoals dat
in die kringen heet. Dat komt er veelal op
neer dat ze er een glad geval van maken.
Dat moet nu juist niet. Defensie pikt de
prachtige natuurreservaten zo maar in om
er militaire oefenterreinen van te maken.
Hele heidevelden ploegen ze om met die
tanks. En je houd je hart vast als je er
aan denkt dat de een of andere strateeg
al dagenlang zijn hoofd zit te pijnigen met
gedachten over verbeteren van objecten,
'k Heb daar al een paar maal heel nare
ervaringen opgedaan.
Neen, ons dijkje is niet weg te denken
uit het specifiek Zuidoost-Utrechtse Land
schap. 't Is er een onvervreemdbaar deel
van. Van Monica, de moeder van de kerk
vader Augustinus, wordt verteld dat zij
over haar losbandige zoon dacht met de
woorden: „Een kind van zo veel gebeden
kan niet verloren gaan". En zo zou ik
over de Slaperdijk kunnen zeggen dat een
stukje natuurschoon als dit waar zó voor
gevochten is, evenmin verloren kan, nee
mag gaan. Zo staat het er bij. 'k Heb u
de hele affaire Slaperdijk dan maar eens
verteld. Er zal nu wel beter op gelet wor
den. Het gehele gebied heeft een opper-
pervlakte van 15 ha. Dat valt u misschien
tegen? Bedenk dan evenwel dat het een
langgerekte en zéér smalle strook is. Van
de Emmikhuizerberg af tot de Schans is
een eind hoor. En daar bloeien dan de
bloemen en kwinkeleren de vogels dat het
een lieve lust is. 't Is helemaal een aan
gelegenheid die binnen de gemeente Rens
woude valt. Welnu dan, gemeentebestuur
van Renswoude, let op Uw zaak. Laat men
U nooit dit pronkstuk onder de natuurre
servaten ontroven. Weest paraat, 't Is in
feite nog onbeschermd gebied.
