Kerkdiensten Zondagsdiensten Grote klap Van 7-9 september in Irene Bekendmaking Nieuwe pastorie Op reportage met „DE VALLEI" Optimisme Inmuun Eeuwenoude cultuur rond Eist verliest steeds meer terrein Lompen Boeiend Opgeruimd staat netjes Gestolen auto gevonden Voetballers vergaderden ELST - De tabakscultuur, die eeuwenlang op de hoge gronden langs de Rijn min of meer floreerde, heeft de laatste jaren zo aan betekenis ingeboet, dat de weinige telers van „eigen bouw", die er nog in de omgeving van het Utrechtse Eist te vinden zijn, zich zorgen maken. NOG KLEINE KANS OP BEHOUD VAN DE TABAKSTEELT 0 De 74-jarige Jan Wisgerhof heeft zijn bedrijf aan zijn zoon overge daan, maar desondanks blijft hij actief in de tabaksbewerking. 0 Janny Wisgerhof heeft 't werk van de vroegere „tabaksganger" over- genomen. Ze helpt haar vader (Dirk "UI I Jan) trouw bij de pluk. AAX X _y y Een van hen, de krasse 74-jarige Jan Wisgerhof kan zich de dagen dat er in Eist, Rhenen en Amerongen meer dan tweehonderd hectare tabak werd verbouwd nog helder voor de geest halen. De arbeidsintensieve ta baksteelt verschafte aan honderden „tabaksgangers", seizoenarbeiders, die in de zomermaanden van 's mor gens vroeg tot 's avonds laat op de plantages in de weer waren, een wel kome bron van inkomsten. Die bron is nu vrijwel opgedroogd. Specifieke tabanksgangers zijn er niet meer en de enkele telers die er nog over zijn halen elk jaar een ge ringere oogst binnen. De tabaksschu- ren, eens centra van lucratieve bedrij vigheid, raken in verval of worden voor andere doeleinden gebruikt. Over sommige wordt zelfs door Mo numentenzorg gewaakt. Jan Wisgerhof heeft de jaren door middenin die ontwikkeling gestaan. Hij zegt, terwijl zijn geschoolde han den de nerven van de tabaksblade ren met een vlijmscherp mesje bewer ken: „Er mee ophouden? Och, dat gaat zo maar niet. Iets, dat van va der op zoon is gegaan, zet je zo maar niet aan de kant Ondanks die teruggang van de teelt, is de zorg waarmee hef in Utrecht ge vestigde Rijkstuinbouwconsulentschap de teler omringt, niet minder gewor den. Dit instituut heeft nog steeds een specialist in dienst in de persoon van de Rhenenaar J. C. Stam. Die zorg van het instituut is gegrondvest op 'n bescheiden optimisme. Er is nog 'n kans op behoud van de tabakscultuur. Hoofd-assistent Stam („ik zit al vier entwintig jaar in de tabak") is bezig met proefnemingen die de teelt op een nieuw spoor moeten zetten. Hij vertelt het wat voorzichtig: „We willen pro beren in de nabije toekomst dekblad te gaan telen. In de loop der jaren hebben we er al naar gestreefd een zo dun mogelijk blad te verkrijgen Dekblad dus. Een nieuw geluid, want tot op heden werd de Nederland se tabak uitsluitend verwerkt tot „bin nengoed" voor de sigaar en werd er op kleinere schaal pruimtabak van ge maakt. Het telen van dekblad was een privillege, dat alleen tropische gebie den als Sumatra kenden. Geen eenvoudige zaak overigens, want er is veel zon en veel regen no dig om dekblad van aanvaardbare kwaliteit te oogsten. Dat zijn voor waarden, waarmee het grillige Hol landse klimaat lang niet altijd akkoord wil gaan. ,,'t Kan best zijn, dat we 'n soort bevloeiingssysteem nodig zullen hebben om de nodige vochtigheid te verkrijgen", suggereert de heer Stam. De mogelijke dekblad-teelt is in feite de laatste strohalm waaraan de cul tuur als zodanig zich aan kan vast klampen. Een lichtpuntje na een pe riode van figuurlijke duisternis. Er zijn vele factoren, waardoor de ta baksteelt letterlijk terrein verloor. De heer Stam weer: „De grote klap viel in 1959. Toen werden de planten aangetast door de valse schaduw, die de schimmelziekte veroorzaakt. Hoe wel er al vrij snel goede bestrijdings middelen werden gevonden, konden veel telers de moed niet opbrengen om verder te gaan. De bestrijding van de ziekte, het spuiten, bracht veel extra werk met zich mee. De teelt werd niet lonend meer..." Door het Rijkstuinbouwconsulent schap werden later effectieve bestrij dingsmiddelen ontwikkeld en de heer Stam kan nu met een gerust hart stellen, dat men de ziekte de baas is, ook al doordat er rassen zijn verkre gen die er immuun voor zijn. Voor veel telers kwam dit alles te laat. In feite was er een automatische selec tie toegepast. De „echte" telers ble ven over. Overigens was er al eerder van een dergelijke selectie sprake, zij het vanuit een andere achtergrond. In 1943 zag het Rijksconsulentschap voor de tabaksaangelegenheden het levenslicht en op initiatief van deze instantie kreeg de tabakscultuur in 1948 een ander karakter. „Voor de oorlog werd er hier uitsluitend pruim tabak verbouwd. We hebben later ge tracht over te schakelen op de teelt van omblad in verband met het ver lies van Indonesië. Dat is prima ge lukt. De pruimtabak verdween op de achtergrond. Het consulentschap im porteerde het voor die tijd nieuwe MCB-ras, dat een goed soort omblad opleverde. De telers, die zich niet aan deze omschakeling konden aanpassen vielen, af en in de zestiger jaren had den we alleen de beste planters nog over." Enkele jaren deed zich een ontwik keling voor, die de binnenlandse cul tuur opnieuw voor grote problemen zette. De sigarenfabrieken gingen over tot een vergaande mechanisatie. Er kwamen zogenaamde compleetma chines, die de geschoolde sigarenma kers uitschakelden. Er werd gebruik gemaakt van „kunstomblad", een sa menstelling die voor het overgrote deel bestaat uit tabakspoeder, aange- vuld met een bindmiddel. De pryzen die de telers voor het omblad maakten ondervonden hiervan de terugslag, Jan Wisgerhof geeft een voorbeeld: „Twee jaar geleden beur den we nog vijf gulden per kilo. Vorig jaar was het al terug gelopen tot twee gulden vendige handel. Op alle fronten is de room er eigen lijk af. „In de goeie jaren verbouwden we een hele hectare. En nu? Dertig are. Een are levert ongeveer vijftig pond tabak op, dus reken maar uit hoe het is teruggelopen." Bloemen- en vogelshow van „De Klenrvogel" RHENEN Het bestuur van de volièrevereniging „De Kleurvogel" heeft gisteravond wat meer bekend gemaakt over zijn plannen om van 7 tot en met 9 september in het verenigingsgebouw „Irene" een groots opgezette bloemen en vogelshow te organiseren. Hierin werkt de vereniging ten nauwste samen met de dahliakweker, de heer Van Luyk, die geheel kosteloos zijn medewer king verleent. Er zullen niet minder dan 200 vogels te zien zijn, die daar drie dagen verblijven in een pracht van bomen, bloemen, waterpartijen, waterval len, rotsen en gazons. Aan de hand van een plattegrond liet het bestuur zien, wat er van de grote verenigingszaal wordt gemaakt. Het belooft inderdaad imposant te worden. De kosten van de show zijn niet met vierduizend gulden gedekt. De organisatoren hopen dan ook dat heel Rhenen en omgeving een kijkje komt nemen. De toe gangsprijs is heel laag gehouden. Die ligt namelijk op 1,— per persoon, ter wijl bejaarden en kinderen maar 0,50 entree behoeven te betalen. Aan burgemeester Bosch van Rosenthal, wiens echtgenote erevoorzitster is, is een uitnodiging gestuurd om de show op donderdag 7 september 's ochtends om tien uur officieel te openen. Schoolkinderen hebben in klasseverband onder leiding van hun onderwijzers gratis toegang. Van die kant bestaat er al veel belangstelling. ken ovex-al in den lande de keuringen. Verschillende vogelliefhebbers heb ben thuis dan ook talrijke prijzen hangen die zij gewonnen hebben." Die officiële opening belooft een bij zonder evenement te worden. De voorbereidingen voor deze groots op gezette expositie vormen niet het enige werk van de vereniging. Men is ook druk bezig om een praalwagen op te sieren, waarmee „De kleurvo gel" deelneemt aan het Bloemencor so in Leersum. 0 De bestuursleden J. van Hunnik, E. de Jager, A. van Luyk Jr., A. Baars en G. J. Lammers bekijken aandachtig de plattegrond van de bloemen- en vogel show, die van 7 tot en met 9 sept, in „Irene" wordt gehouden. RHENEN Burgemeester en wet houders van Rhenen brengen ter open bare kennis, dat zij op maandag 21, dinsdag 22 en woensdag 23 augustus '67 op de normale tijden waarop de reini gingsdienst het huisvuil ophaalt, achter de rcltrommelauto een extra wagen zul len laten rijden, waarmee grof tuin- en huishoudafvai kan worden meegegeven, dat men normaal verplicht is zelf naar de vuilnisbelt te brengen, mits dit bij de vuilnisemmer gebundeld wordt klaar gezet. Zij doen een beroep op de ingezete nen van deze gelegenheid vooral ge bruik te maken, in de hoop dat daar mee wordt bereikt, dat er geen vuil meer wordt gestort langs de openbare wegen en op andere van de weg af zichtbare plaatsen. Rhenen, 15 augustus 1967 Burgemeester en wethouders van Rhenen, De secretaris, de burgemeester, W. C. Pieters. L. Bosch v. Rosen thal. „Vanaf mijn vijfde jaar kan ik wel zeggen, heb ik in de, tabak gezeten" vertelt de praatgrage Elstenaar die zijn gemengde bedrijf al geruime tijd geleden aan zijn zoon Dirk Jan heeft overgedaan, ,,'s Zomers werkte heel Eist in de tabak. In Veenendaal had je toen die grote fabrieken nog niet. Men kon de kost toen nog wel in 't eigen dorp verdienen. De tabaksteelt ging van vader op zoon, het was vaak het hoofdberoep." De verdiensten werden slechter, de diverse oorzaken hebben we reeds aangegeven. De heer Wisgerhof voegt er de concurrentie van de opkomende industrie in Veenendaal nog aan toe. „De jonge mensen trokken weg, ze leerden het tabakswerk niet en op den duur werd er steeds minder ver bouwd." De tabaksteelt is bijzonder arbeids intensief. Omstreeks de eerste april een soort traditie wordt er in de broeibakken gezaaid. Als de plantjes ongeveer twintig centimeter goot zijn, worden ze uitgepoot. De eerste pluk vindt in juli plaats. De telers heb ben voor de verschillende fasen, waarin de bladeren worden geplukt, eigen vaktermen. De eerste pluk wordt aangeduid als „zandgoed", de tweede heet in de planterstaai „aard goed" en de laatste pluk „bestgoed". Voordat de bladeren „in de hank" worden gehangen om te drogen, zijn ze „aangespijld" (gebundeld) en ge kerfd. Samenvattend zegt Jan Wisger hof: „Als je in aanmerking neemt, wat we er uiteindelijk voor beuren, is het allemaal veel te bewerkelijk. Te veel arbeid en te weinig opbrengst. En dan de risico's die je loopt. Het kan je altijd overkomen dat de boel stuk hagelt. Een flinke onweersbui en het is al zo ver... je houdt lompen over. De tabak wordt dan vrijwel on verkoopbaar. We hebben ze wel eens van zeven cent per pond van de hand gedaan..." De laatste jarèn is het nogal moei lijk geworden om een afzetgebied te vinden voor de droogde tabak. Vroeger was dat geen probleem. Op kopers als de bijna legendarische heer Frouwijn uit Arnhem kwamen elk jaar en er was sprake van de le- „De Kleurvogel" bestaat al bijna veertien jaar, zegt de voorzitter van de vereniging, de heer E. de Jager. „Wij streven er naar de vogels zelf op te kweken en de mooiste kleuren te bereiken. Op de tentoonstelling zullen dan ook alleen de prachtige exemplaren te zien zijn. Wanneer al onze ruim honderd leden hun vogel- bezit zouden aanvoeren, hadden we wel een gebouw nodig dat drie maal zo groot was als „Irene". Onder de inzendingen zullen zich de mooiste exotische vogels bevinden, die men zich maar kan denken. En het is voor 80 pet. eigen kweek." De heer A. Luyk jr. zet dan aan de hand van een grote uitgewerkte plat tegrond uiteen, hoe de show wordt opgebouwd. Op het toneel van „Ire ne" komen aan weerskanten grote rotspartijen. Daaruit loopt een water- EDE De politie heeft donderdag middag, tijdens een surveillance, op een parkeerplaats langs Rijksweg 12 een onbeheerd staande auto aangetroffen. Bij nader onderzoek bleek de wagen in Arnhem te zijn gestolen en toe te be horen aan een zekere heer V. aldaar. val in twee „etappes" naar de bega ne grond van de zaal in een temid den van gazons gedachte vijver. Een rustieke brug leidt de bezoekers over de vijver. Rondom staan bloemen en heesters en zelfs berkeboompjes. Tussen de uitgebreide entourage van flora treft men kris-kras opgesteld de vogels aan. In het midden van de vijver komt een grote fontein in maar liefst zes kleuren. De heer Luyk heeft wel een onderscheiding verdiend, want hij doet zo veel aan deze show en allemaal gratis, dat de verenigingsbestuurders hem daarom op de handen dragen. Ook vorig jaar verleende hij al zijn onmisbare me dewerking. „We hebben ongeveer 10.000 bloemen nodig," zegt de heer Luyk jr. „We brengen ze in niet min der dan veertig soorten. Het belooft een enorme kleurenplaat te worden." Aan dit vogel- en bloemenparadijs is ook nog een attractie verbonden in de vorm van een loterij. De hoofd prijs bestaat uit een radiotoestel. De ze verloting wordt gehouden om me de de grote kosten te dekken. Alle bestuursleden voor zover aanwezig verklaarden vogels te houden uit liefhebberij. „Die liefheb berij stellen we op de eerste plaats," zegt de heer Baars, „dan komt daar nog bij, dat we zelf kweken en op die manier trachten de mooiste kleuren eruit te halen. Menig lid doet mee aan tentoonstellingen en velen bezoe- Hoe de tabaksteelt daar langs de Rijn is gaan bloeien is een moeilijk te beantwoorden vraag, vast staat dat ze meer dan 300 jaar oud moet zijn. Bekend is ook dat Napoleon de teelt van het „edele kruid", zoals de tabak in oude geschriften wordt aangeduid, aanzienlijk heeft gestimuleerd. Wat dichter bij huis ligt de reali teit van het heden, de verdwijnende cultuur en de zorgen van de planters. Hoofd-assistent Stam zegt een tikkel tje weemoedig: „Het is een mooie, boeiende cultuur en als die gaat ver dwijnen ja, dan gaat je dat toch wel aan je hart En wat de rustende teler Wisger hof betreft: hij heeft nog nooit anders dan „eigen bouw" gepruimd en wel licht breekt ook voor hem eens de dag aan dat hij zich naar een winkel zal moeten begeven om een pakje pruimtabak te kopen. RHENEN Van de zijde van het be stuur van de gereformeerde kerk wordt ons bevestigd, dat er plannen worden ontwikkeld om een nieuwe pastorie te gaan bouwen aan de Beukenlaan op het uitbreidingsplan „Domineesberg". De huidige pastorie, aan de Grebbeberg die n het overlijden van ds. Volten is leeggekomen, zal worden verkocht. De bouwplannen worden ontwikkeld door een deskundige op dit gebied, die toevallig lid is van de kerkeraad. De benodigde grond is al aangekocht. Er zijn wel gedachten over de omvang van het nieuwe gebouw. In elk geval wordt een bungalow geboiiwd, met in de kap nog wat ruimte voor een paar slaapka mers. In welke orde van grootte de pastorie zal verrijzen kon men van ker- keraadszijde nog niet mededelen. Men wachtte nog liever een ogenblik, alvo rens een en ander aan de publiciteit prijs te geven. De pastorie zal in elk geval niet al te groot worden. Na het verscheiden van ds. Volten is nog geen nieuwe dominee beroepen. Men heeft daarmee willen wachten tot dat de beslissing was gevallen over de nieuwbouw van een predikantswoning. Nu dit het geval is, kan men met iets positiefs komen en zal een beroep op een nieuwe predikant wel niet lang meer op zich laten wachten. Ds. Nijen- huis, emeritus-predikant, spreekt mo menteel veel in de gereformeerde kerk. Daarbij wordt hij geassisteerd door predikanten uit de omliggende plaat sen. EDERVEEN Woensdagavond hield de vv Advendo haar jaarverga dering in café Marktzicht. Voorzitter H. Marcus opende de vergadering en zei in zijn openingswoord verheugd te zijn over de goede opkomst van de le den. Hij zei vervolgens bijzonder te vreden te zijn over het afgelopen sei zoen. Het kampioenschap van het eerste elftal was een prachtig cadeau voor het 10-jarig bestaan van de vereniging. Het kampioenschap is een feit geworden door de goede training van T. v. Laar aldus de heer Marcus die de spelers van de reserve-elftallen erop weer de training trouw te bezoeken. Nadat de secretaris de notulen had voorgelezen en de penningmeester het jaarverslag had uitgebracht volgde de bestuursver kiezing. De heer H. v. Beek had bedankt als bestuurslid. Met grote meerderheid van stemmen werd gekozen de heer J. T. v. Beek. Het bestuur ziet er nu als volgt uit. H. Marcus, voorzitter, G Hazeleger Zondag 20 augustus a.s. VEENENDAAL Ned. Herv. Kerk: Oude Kerk, 9.30 uur: ds. Jongerden; 17.00 uur: ds. Langerak. Julianakerk, 9.30 uur: ds. Schuurman uit Putten; 17.00 uur: ds. Van Assen- bergh. Vredeskerk, 9.00 en 10.30 uur: ds. Graafland; 17.00 uur: ds. De Bruin uit Lunteren. Bejaardencentrum, 9.30 uur: ds. Eysenga uit Leusden. Dijkstraat, 14.45 uur: ds. Terlouw. Veeneind, 15.00 uur: dhr. Meyer. Herv. Gem. „Sola Fide": 10.00 uur: ds. Nijeboer; 17.30 uur: ds. Vijzelaar. Geref. Kerk: Oude Kerk, 9.30 uur: ds. Overduin; 17.00 uur: ds. Ytsma. Petrakerk, 9.30 uur: ds. Ytsma; 17.00 uur: ds. Overduin. Geref. Kerk O.C.B., 9.30 en 17.00 uur: ds. Pool. Chr. Geref. Kerk: Bethelkerk: 9.30 en 17.00 uur: ds. Lang broek. Pniëlkerk, 9.30 en 17.00 uur: prof. Van Genderen uit Apeldporn. Geref. Gem. in Nederland: 9.30 en 18.00 uur: ds. Mallan. Geref. Gem. Synodaal: 9.30 en 17.00 uur: leesdienst. Ned. Prot. Bond: 10.30 uur: ds. J. Volkers uit Lunteren. R.-K. Kerk: Salvator Kerk, 9.00 en 11.00 uur: H. Mis: 19.00 uur: Lof. Willibrorduskerk, 8.00 en 10.00 uur: H. Mis. Leger des Heils: 10.00 uur: Heiligingssamenkomsl 19.30 uur: Verlossingssamenkomst. Jehova's Getuigen: NVV-gebouw, 14.30 uur: openban vergadering; 15.30 uur: bijbelbespre king. RHENEN Ned. Herv. Kerk: Bergschool, 9.00 uur: ds. N. Kooreman. Cunerakerk, 9.00 uur: ds. D. van Vliet uit Zetten; 10.30 uur: ds. N. Koore man; 18.30 uur: ds. A. Westra. Geref. Kerk: 10.00 uur: ds. L. C. Rietveld uit Wa- geningen; 17.00 uur: ds. A. W. T Nijenhuis. Geref. Gem. Ned.: 10.00 en 18.30 uur: leesdienst. Woens dag 23 augustus a.s. 19.30 uur: ds. Chr. van de Woesteijne uit Barneveld. Oud Geref. Gem.: Woensdag 23 augustus a.s. 19.00 uur: ds. Toes uit Kinderdijk. AMERONGEN Ned. Herv. Kerk: 10.00 uur: ds. G. Kaastra; 18.30 uur: ds. J. van Noort. Geref. Kerk: 10.00 uur: ds. Lugtigheid; 18.30 uur: ds. Van Enk uit Veenendaal. Ned. Prot. Bond: 10.30 uur: ds. W. J. Overdiep uit Utrecht (Rem.). Dorpshuis: geen jeugdkapel. OVERBERG Ned. Herv. Kerk: 10.00 en 18.30 uur: ds. C. van Viegen. Oud Geréf. Gem.: 10.00 en 18.30 uur: leesdienst. LEERSUM R.-K. Kerk: 8.15 en 10.15 uur: H. Mis. SCHERPENZEEL Ned. Herv. Kerk: 9.30 en 18.30 uur: ds. J. T. Cazander. Bediening en dank zegging H. Avondmaal. Geref. Kerk: 10.00 u.: ds. K. J. Schaafs- ma uit Utrecht; 18.30 uur; ds. K. J. Schaafsma. Geref. Gem.: 10.00 en 18.30 uur: dhr. B. Roest. Ver. v. Vrijz. Herv.: 19.15 uur: ds. D. Oosten uit Utrecht. De dienst wordt gehouden in het nieuwe Ver.gebouw te Woudenberg. Vrije Evang. Gem.: 10.00 uur: Evang. C. v. Duuren uit Driebergen. De dienst wordt gehouden in het Vereni gingsgebouw aan de Molenweg. R.-K. Kerk: 8.30 uur: H. Mis. De dienst wordt gehouden in het Verenigings gebouw aan de Molenweg. RESTEREN Ned. Herv. Kerk: 10.00 en 18.30 uur: ds. C. van de Berg. OPHEUSDEN Ned. Herv. Kerk: 10.00 en 18.30 uur: ds. J. Catsburg. Geref. Gem. Synodaal: 10.00 en 18.30 uur: leesdienst. Geref. Gem. Nederla d: 10.00 en 18.30 uur: ds. M. van Beek. LIENDEN Ned. Herv. Kerk: 9.30 en 18.30 uur: ds. E. S. de Lint, H.A. VEENENDAAL Za. 19 aug.: Mevr. RasterKrijgsman, Buurtlaan—West 70, telef. 10204. Zo. 20 aug.: W. Remme, Markt 10, telef. 12061. Apotheek: Zuider Apotheek, Dr. Slote- maker de Bruïneplein 7, telef. 10714. SCHERPENZEEL—WOUDENBERG Za. 19 en zo. 20 aug.: Arts M. Pon, Hole- voetplein 291, Scherpenzeel, telef. 034971250. De dienst geldt vanaf za terdagmorgen 9 uur tot maandagmor gen 8 uur. Wijkverpleging: Wijkzuster J. Bonsema. Groene-Kruisgebouw, Sportlaan 11, Maarn, telef. 034321288. AMERONGEN De praktijken van de doktoren Ossen- dorp uit Amerongen, Bakker en'Van de Burg uit Leersum en van Van Ommeren uit Eist worden het a.s. weekend waargenomen door dr. Kars uit Amerongen, Burg. van de Bos straat 39, telef. 03431—1273. RENSWOUDE Voor Ederveen, De Klomp en Rens- woude, neemt waar: dr. Rademaker uit Ederveen, telef. 201. RESTEREN Voor Kesteren, Lienden en Ommeren neemt waar dr. Guépin uit Ommeren, telef. 0344a—250. OPHEUSDEN Voor Driel, Echteld, Dodewaard en Op- heusden neemt waar dr. Jonker uit Opheusden, telef. 08887393. secretaris, R. Veldhuizen, penning meester R. Lam, VJ. v. Rhee, G. Pater en J. T. v. Beek, leden. De elftalcommissie wordt gevormd door de heren JR. Lam, D. Stomphorst en J. v. Rhee. Jeugdleiders zijn de he ren G. Pater en J. v. Opperen. Adven do gaat met 6 elftallen in de competi tie spelen te weten met 3 senioren- en 3 j uniorenelf tallen.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1967 | | pagina 5