WANDKOFFIEMOLEN
In 1787 doorbrak een vrouw
de kring der wijze mannen
Intelligent
meisje met
heel veel
elijk<
vrouw
charme
Haarkrulset kan vrouw
uit verlegenheid helpen
BEHANDELING VAN GEBIT
NAAR NIEUWE METHODIEK
Resultaten
Boekenweek
in 1967
Door personeelstekort zoeken naar andere methoden
Verzet uit wetenschappelijke kring
Vrouwen niet
voor wetenschap
geschikt geacht
Als zesjarige
Huwelijk
Bankroet
Heel handig
te bevestigen
Het was een wetenschappe
lijke sensatie, toen in 1787 aan
de universiteit van Göttingen,
een zestienjarig meisje tot doc
tor in de filosofie promoveer
de. Zelfs in het verre Amerika
wisten enige tijd later kranten
melding te maken van „de be
roemde geleerde dame in het
keurvorstendom Hannover".
In het Noordwest-ziekenhuis te Frankfort worden bijzonder
ernstig zieken verpleegd met behulp van een automaat, die
voortdurend hun temperatuur, bloeddruk, polsslag en adem
haling in de gaten houdt, de gemeten resultaten opschrijft en in
geval van al te ingrijpende afwijkingen alarm slaat.
AANTAL „ZWARE"
PATIËNTEN NEEMT
STEEDS TOE
Routine-controles
T elevisiecamera
Alarmsignaal
Zes klemmen
Achttien bedden
KIESSCHIJF
Behoud
W aarnemingen
Genezen
Geen menselijk, maar elektronisch verpleegster
De eerste vrouwelijke doctor van
Duitsland was het geslaagde resul
taat van een experiment. Volgens de
destijds algemeen heersende mening
was het vrouwelijke geslacht voor
wetenschappelijke vorming niet ge
schikt. Deze door niets bewezen op
vatting besloot de professor in de
geschiedenis August Wilhelm von
Schlözer te weerleggen. Schlözer was
zelf een bekend geleerde. Ook zijn
vrouw stamde uit een voornaam pro
fessorengeslacht.
Met 15 maanden kon de kleine Do
rothea al 87 woorden spreken en had
„192 ideeën", zoals de vader ver
meldde. Op zesjarige leeftijd kreeg
zij wiskundeles, die haar in staat
stelde als zevenjarige de stelling van
Pythagoras te demonstreren.
Later kwamen er geschiedenis, na
tuurlijke historie, biologie, chemie en
medische wetenschappen bij. Daar
naast had zij ook les in tekenen en
muziek, dansen en paardrijden. Op
16-jarige leeftijd sprak zij 10 vreem
de talen, daaronder ook Latijn, Grieks
en Hebreeuws. Maar ook haar zuiver
vrouwelijke opvoeding werd niet ver-
ontachtzaamd: zij beheerste „niet al
leen de kookkunst van Apicius, maar
kende ook de samenstelling van een
moderne pannekoek". Als „bevende
kandidate", zoals zij zelf opmerkte,
onderwierp zij zich aan het docto
raalexamen. Drie uur lang werd zij
door beroemde coryfeeën onder
vraagd: in wiskunde, mineralogie,
geschiedenis, Latijn en architectuur.
Zij slaagde met schitterende cijfers,
en op de 50e herdenkingsdag van de
stichting van de Göttingse Georgia
Augustea werd haar promotie feeste
lijk bekendgemaakt.
Ook gedurende de volgende perio
de was Dorothea aan de zijde van
haar vader wetenschappelijk werk
zaam, tot zij, 21 jaar oud, de sena
tor en latere burgemeester van Lü-
beck Matthaus von Rodde huwde
„uit verstandelijke overwegingen,
niet uit liefde". Zeer goede financiële
omstandigheden maakten het haar
mogelijk in de rijke handelsstad een
groot huis te bewonen. Haar salon
werd een middelpunt van het geeste
lijke leven van Noord-Duitsland.
Gemeenschappelijke reizen met
haar man brachten Dorothea ook
naar Parijs. Haar roem bewoog in
1801 het Institut National, hoewel de
statuten de aanwezigheid van dames
verboden, haar ter ere een bijzonde
re zitting te houden, waarbij voor
haar de zetel van de Eerste Consul
Bonaparte werd gereserveerd. Op
deze reis leerde zij ook de beroemde
beeldhouwer Houdon kennen, die haar
„door haar verschijning geboeid",
verzocht, voor hem model te zitten.
Daar Rodde's reis van diplomatieke
aard was en hij Napoleons kroning
tot keizer bijwoonde, werd Dorothea
ook aan het hof van keizerin Jose
phine in Saint Cloud ontvangen, waar
zij „door de haar eigen geestige op
gewektheid de keizerin en alle aan
wezigen betoverde". Van dit bezoek
bestaan nog zeer interessante brie
ven, die getuigen van haar kritische
geest en haar zekere, soms niets ont
ziende oordeel over toenmalige toe
standen en persoonlijkheden.
„Een sieraad van haar geslacht" was Dorothea von Bodde, geboren Schiörzer,
die in 1787 in Duitsland de eerste vrouw was die binnendrong in de alleen door
mannen geregeerde kringen van de wetenschap.
De automaat is echter geen robot,
die als een echte verpleegster met
de thermometer in de hand, bij het
bed van de zieke komt staan. In
tegendeel, het lichaam van de patiënt
is verbonden met een aantal appara
ten, die zelfstandig de gewenste gege-
gevens verzamelen en deze aan een
centrale controle-kamer in het zieken
huis doorgeven. Daar zit wèl een echte
verpleegster, die de patiënt ook op
haar televisiescherm kan gadeslaan en
eveneens draadloos contact met hem
kan onderhouden. De metingen ne
men precies vijf minuten in beslag.
Als de verpleegster over twintig zie
ken moet waken dan kan zij dus na
100 minuten bij de eerste patiënt te
rugkomen om opnieuw diens toestand
op te nemen. In zeer ernstige geval
len is een dergelijk tijdverlies ech
ter onverantwoord en moet men vaak
om de vijf of tien minuten nieuwe
metingen verrichten. Dergelijke pa
tiënten moeten niet alleen voortdu
rend gecontroleerd, maar eveneens
voortdurend behandeld woorden.
Door het alom heersende perso
neelsgebrek kan men echter onmoge
lijk genoeg verpleegsters voor derge
lijke gevallen bemachtigen. De rou
tine-controles worden daarom over
gelaten aan een automaat.
Professor dr. Edgar Ungeheuer, die
samen met zijn assistent dr. Kraft
Schülke deze installaties ontwierp,
legt nog eens de nadruk op het feit,
dat het aantal „zware gevallen" in
alle ziekenhuizen voortdurend toe
neemt en vooral de gevallen die de
meest intensieve controle en behan
deling eisen. Het merendeel van deze
gevallen komt voort uit verkeerson
gelukken, maar ook industrie-ongeval
len nemen voortdurend toe. Voorts
komen er steeds meer zware zieken
om een zeer prettige reden: men kan
tegenwoordig ook zeer oude of door
bijverschijnselen geteisterde mensen
met succes opereren als men ze inten
sief blijft controleren en behandelen.
De door C. H. F. Müller in Ham
burg gebouwde automaat is opgesteld
in een vertrek, dat door kamers met
een tot drie patiënten elk is omge
ven. In de ziekenkamer hangt een
muurkastje, waarin zich de benodig
de stopcontacten voor de automaat
bevinden. Voorts is er een televisie
camera, die voortdurend op het bed
van de patiënt is gericht
De patiënt zelf heeft voortdurend
een kleine thermometer bij zich, die
via een elektronische weerstand zijn
temperatuur opneemt (de weerstand
verandert met de tempreatuur) en
de resultaten voortdurend aan de cen
tral doorgeeft. De bloeddruk wordt
met behulp van de traditionele man
chet aan de bovenarm gemeten,
waarin boven de hoofdslagader van
de arm een microfoon is bevestigd.
De geluiden van de slagader worden
door een bandrecorder opgenomen en
tegelijkertijd grafisch geregistreerd.
De automaat maakt hierbij zelf het
noodzakelijke onderscheid. De metin
gen kunnen op elk willekeurig mo
ment worden herhaald of anders met
regelmatige tussenpozen die op de
automaat zijn ingesteld. De polsslag
wordt met behulp van een op het li
chaam bevestigde elektrode gemeten,
die gewoonlijk ook wordt gebruikt bij
het opstellen van elektrocardiogram
men. Uit het cardiogram kan men
de frequentie van de polsslag opma
ken, terwijl ditzelfde cardiogram met
behulp van een speciaal apparaat ook
voor andere doeleinden kan worden
gebruikt. De frequentie van de adem
haling wordt met behulp van een me
chanisch afluisterapparaat geregis
treerd.
vriend, de vroegere Franse officier
Villers, weliswaar de stad Lübeck
voor het grootste onheil te bewaren,
het bankroet van het huis Rodde kon
hij echter niet meer voorkomen. Spoe
dig sloeg ook de dood meedogenloos
toe: eerst Villers, dan haar oudste
dochter, tenslotte haar zo geliefde
zoon.
Toen zich ook bij de jongste, haar
enige nog overgebleven dochter de
symptomen van tuberculose bemerk
baar maakten, reisde Dorothea met
haar, ondanks grote financiële moei
lijkheden, naar Zuid-Frankrijk. Zij
redde het leven van haar kind, dat
van haarzelf moest zij echter offeren.
In de Dianatempel in Nimes liep
zij een verkoudheid op, die haar door
kommer en zorg verzwakte gezond
heid niet weerstond. Zij stierf op 12
juli 1825 in Avignon en werd op het
kerkhof St. Véran bijgezet, „een van
de zeldzame verschijningen in haar
geslacht, meer echter nog door haar
voortreffelijke eigenschappen dan
door haar intelligentie, waaraan zij
zich slechts zelden scheen te herinne-
ren"
Ernesto Fischer
Later vermocht tijdens de troebe
len der Napoleontische oorlogen een
Dit is een van de vele vrouwelijke
studenten in het Duitsland van nu:
aandachtig, ernstig, maar vooral ook
sceptisch en vastbesloten tot handelen
als staat en maatschappij haar misnoe
gen wekken. Na hrar „dagelijkse werk"
is zij vaak erg uitgelaten en altijd ge
neigd tot het progressieve.
Behalve in de reservaten van da-
mesbladverhalen oude stijl en dito ad
vertenties schijnen ze ook nog wel in
het wild voor te komen: de mannen
die overdag bellen om het zwoegende
vrouwtje thuis mee te delen dat ze nog
dezelfde avond een Zeer Belangrijk
Persoon meebrengen voor het eten. Of
gezelschap behoeven voor de verplich
te vertoning op een receptie, die ver
geten was. Je krijgt meteen visioenen
van haar theatrale gebaren en de ge
luidloze klacht, dat ze geen tijd meer
heeft om naar de kapper te gaan. Een
dol-overdreven verhaal, maar 't kan
gebeuren en iedereen weet daar voor
zichzelf nog wel zo'n situatie bij te
bedenken.
Gelukkig voor haar dat nu de har-
krulset bestaat. De vrouw die zulk 'n
krulset bezit, is even zo goed wel te
benijden. Want hoe moet je anders
een in de vernieling geraakt kapsel
zonder wassen, zomaar in droge toe
stand gauw restaureren?
Met een elektrische krultang, jawel,
maar dan maak je de krullen één
voor één en dan moet je afwachten
hoe fraai het resultaat wil worden.
Want deze tangen hebben de eigen
schap nogal forse temperatuurschom
melingen te vertonen. Sommige elek
trische haarkrulapparaten kunnen een
hitte van 270 graden C. bereiken en
dat haar daarop reageert door niet al
leen te buigen, maar op den duur ook
te breken, is niet zo heel verwonder
lijk. Want iedere haar is een buisje,
aan de buitenkant met schubbetjes be
dekt. Deze liggen dakpansgewijs over
elkaar en bij iedere richtingverande
ring van het haar, dus ook bij de ver
vaardiging van een golf of krul, wor
den al die schubben geacht mee te
doen. En dan verzetten ze zich.
De chemische middelen ter ver
krijging van 'n krullenhoofd zijn zon
der meer schadelijk: ze vechten niet
alleen met de schubben, maar tasten
ze nog, aan ook. Daarbij is het werken
ermee vaak erg omslachtig.
Van de haarkrulset kan al dit lelijks
niet gezegd worden. De temperatuur
kan niet te hoog oplopen en het haar
hoeft niets te verdragen dat warmer
is dan honderd graden Celsius.
Het apparaat zelf bestaat uit een
huis van kunststof, waarin twee buis
vormige elementen zitten. Hierop kun
nen tegelijkertijd zes klemmen wor
den voorverwarmd. Dit duurt onge
veer tien minuten en al die tijd waakt
een thermostaat over de juiste tem
peratuur. De bijgeleverde wikkels,
krulspelden van een zeer veredeld ty
pe, kunnen intussen in het vooral
droge haar gedraaid worden. Er
horen twaalf van die dingen bij de ba
sisset, zodat in bescheiden mate voor
uit werken mogelijk is. Nog beter
gaat dit, wanneer je over de aparte
aanvullingsset van zes klemmen en
evenveel wikkels beschikt.
De verwarmde klemmen, die je zon
der gevaar voor brandblaren kunt
vastpakken, worden op de ingezette
wikkels geplaatst en moeten daar vier
tot zeven minuten blijven. Hierin
schuilt het kunstige van de krulset:
niet de dikte van de wikkels (die al
lemaal even groot zijn) bepaalt de
omvang van de krul, maar het aantal
minuten dat je de klemmen op hun
plaatsen laat.
Het haartype speelt natuurlijk ook
een rol, want fijn, geblondeerd of ge
verfd haar heeft genoeg aan een be
handeling van vier minuten, normaal
haar aan vijf en dik haar vergt nog
één minuut meer. Maar gem. vol
staat een minuut of vijf voor 'n zwak
ke, grote krul en zorgen een of twee
minuten langer voor een normale,
sterke haarlokbuiging.
De houdbaarheid is vergroot, door
dat het machien is toegerust met het
buitenverwarmingssysteem, wat dat
dan ook mag zijn. In ieder geval
wordt het jonge veerkrachtige haar,
dicht bij de wortel, daardoor een ma
ximaal warmte-effect toegediend.
Wanneer je alle kunstgrepen be
heerst de leertijd is afhankelijk
van de handigheid en eventuele erva
ring met het inzetten van gewone rol
lers hoeft de hele operatie krulset
niet langer dan een half uur te duren.
Nu neemt in Nederland zo'n zestig
procent van de vrouwen hun toe
vlucht tot papillotten, krulspelden of
rollers, dus aan de aanwezigheid van
die routine hoeft niet te worden ge
twijfeld. Maar nu de naar hip Engels
voorbeeld gladgehouden kopjes moe
ten worden vervangen door het zoveel
romantischer krullenwerk en het er
naar uitziet, dat dit actuele mode
voorschrift in het komend seizoen
wordt gehandhaafd, zullen er waar
schijnlijk veel meer dan die zestig
procent plezier kunnen hebben van de
krulset. Die ook voor plaatselijke her
stellingswerkzaamheden, aan een uit
gezakt piekje of zo, een uiterst han
dig stuk gereedschap is.
De verzamelde gegevens worden
overgebracht op een registratietrom-
mel in de centrale. Als bepaalde
grenswaarden worden overschreden,
begint een alarmsignaal te knipperen
en een zachte zoemtoon vestigt nog
eens de aandacht op de kritieke si
tuatie van de patiënt.
Toch worden uitsluitend de allerern
stigste gevallen onophoudelijk door de
automaat gecontroleerd. In minder
kritieke gevallen worden de gemeten
waarden slechts in regelmatige perio
den „opgevraagd". De verpleegster
hoeft ook in dit geval geen bezoek aan
de ziekenkamer te brengen. Zij drukt
eenvoudigweg op een knop en de au
tomaat verricht zijn metingen en laat
de resultaten op een dashboard ver
schijnen. De verpleegster hoeft ze al
leen te noteren. Bovendien kijkt zij
via haar televisie hoe het met de pa
tient gaat. Ook informeert zij vaak
draadloos naar zijn toestand. Door de
voortdurende controle van de patiën
ten en de geregistreerde resultaten
hiervan krijgt men zeer waardevol
le wetenschappelijke en methodische
aanknopingspunten in handen.
Het ziekenhuis in Frankfort heeft
ichttien bedden gereserveerd voor de
ïllerernstigste gevallen. Gemiddeld
ïeeft men ongeveer 1200 van deze ge
vallen per jaar onder handen.
Men zal zich afvragen hoe de patient
dit zelf allemaal vindt. Niet iedereen
vindt het een prettig gedachte voort
durend door een televisie-camera te
worden bespied. Uiteraard gaat het
voor 't merendeel om gevallen, waar
bij eigenlijk de voortdurende aanwe
zigheid van een verpleegster noodza
kelijk zou zijn. Veel patiënten geven
er echter de voorkeur aan om alleen
te zijn. De automatische controle heeft
meestal een geruststellende invloed
op hen en ze voelen zich er niet door
gehinderd.
De installatie in Frankfort heeft nu
reeds drie jaar zeer bevredigende re
sultaten opgeleverd. Men kan het ook
in de ziekenhuizen niet meer zonder
automatisering af. De kosten van der
gelijke installaties zijn niet bepaald
laag. Daar staat echter tegenover dat
men op het personeel kan bezuinigen.
Het is echter volgens professor Un-
geheur geenszins de bedoeling van de
automaat om menselijke ziekenzorg
de wereld uit te helpen. Hij moet
alleen de verpleegster bevrijden van
haar routine-werkjes en haar meer
tijd geven voor de wezenlijk belang
rijke verzorging van de patiënt.
Dr. Walter Theimer
Zelfs met de gewone, elektrische
koffiemolen, die toch zo langzamer
hand wel overal is ingeburgerd, wordt
heel wat afgetobd. Even koffiezetten.
En dat betekent dan: het ding uit de
kast halen, snoer afrollen, als het dat
nog niet uit zichzelf heeft gedaan, bo
nen uit de bus schudden (tot het
streepje en niet verder), malen door
het machien met een hand te om
klemmen en met de andere zo nu en
dan op 't deksel te timmeren, omkiepen
en meestal nog het achtergeblevene
eruit kwasten. En als je dan staat te
werken om de verjaarsvisite of een
ander groot gezelschap lieve mensen
van koffie te voorzien, moet die hele
rits handelingen enige malen herhaald
worden.
Een net, gewetensvol vrouwtje
en wie is dat niet houdt zich na
tuurlijk strikt aan het voorgeschre
ven aantal schepjes-voor-zoveel-per-
sonen en blijft dan negen van de tien
keer zitten met het maalsel dat van
het goede teveel zou zijn en moet wor
den opgeborgen in weer een andere
bus. De hele uitrusting terug in de
kast en de eigenlijke ceremonie kan
beginnen.
Philips heeft geprobeerd er wat aan
te doen. Eerst viel men er terug op
d'aloude wandkoffiemolen; men ver
ving de zwengel door een drukknop je
en bracht vervolgens nog een serie
andere fijne snufjes aan. Het reser
voir van de molen kan 400 gram be
vatten, beschikt over een luchtdichte
sluiting, is doorzichtig en bruin van
kleur. Niet vanwege de associatie
met koffie, maar om de ultraviolette
stralen niet te ver te laten gaan. Ge
woon een kwestie van denken aan het
aroma, een gelukkige kronkel die trou
wens ook achter de keus van het maal-
systeem blijkt te zitten. De bonen
worden niet kapotgeslingerd of ver
pulverd, maar zorgvuldig gekraakt
door twee geribde hardstalen maal-
schijven.
Volgens koffiedeskundigen is dit de
enig juiste methode: bij alle andere
wordt teveel warmte ontwikkeld,
waardoor de geur niet blijft wat er
door de tv-koffiereclames (gesloten
ogen, verzaligde uitdrukking op het
gezicht) toch wel van mag worden
verwacht.
Met een soort horizontale kiesschijf
is de fijnheid van het maalsel te re
gelen. Deze biedt negen verschillende
mogelijkheden: van wat op poeder-
„De zenuw doden" en „de zenuw
wegenhalen" zijn ervaringen van vrij
wel ieder die wel eens in de stoel van
de tandarts heeft moeten plaats ne
men. Het betreft hier de pulpa, het
zachte tandmerg, dat bestaat uit bind
weefsel met veel bloedvaten en ze
nuwen.
Bij cariës wordt een deel van de
harde beschermende laag van de tand
verwoest zodat het tandmerg ten offer
valt aan een acute of chronische ont
steking, de met kiespijn gepaard gaan
de pulpitis. De gebruikelijke behande
ling bestaat in het aanbrengen van
een de „zenuw dodende" substantie.
Wel is een tand zonder pulpa een le
venloze tand met vele haarden van al
le mogelijke ziekten, waarvan sommi
ge zelfs levensgevaarlijk moeten he
ten. Nu wordt het risico van reze
„haardziekten" niet zelden overdre
ven voorgesteld, maar feit is dat het
tot voor kort een tandheelkundig dog
ma was dat ontstoken tandmerg ver
wijderd moet worden, hoe graag men
ook het ontstaan van haarden zou ver
hinderen
In de tandheelkundige kliniek van
Bonn houdt dr. Franz Eifinger zich
bezig met pogingen om het doden van
de „zenuw" te vervangen door een op
behoud gerichte behandeling met hor
monen en antibiotica.
Schroeder in Bern was de eerste,
die in Europa de gecombineerde be
handeling met hormonen van de bij
nierschors en antibiotica toepaste. De
experimenten in Bonn moeten nieuwe
mogelijkheden tonen en op grote
schaal testen. Er wordt gebruik ge
maakt van synthetische corticosteroï-
de (schorshormonen) in de vorm van
verzwakt prenisolon en van triamcino-
lon. Als antibiotica dienen neomycine,
bacitracine en chloramfenicol. De
schorshormonen gaan de ontsteking
tegen, de antibiotica bestrijden de bac
teriën. Dit te meer daar de hormonen
de natuurlijke weerstónd van het weef
sel verminderen en dus de infectie
dreigen te versterken. De toegepaste
hormoonpreparaten zijn glucocorticoï-
den die in het lichaam al gebruikt
worden bij de stofwisseling van kool
hydraten. Hier zijn ze van belang we
gens hun anti-ontstekingseigenschap
pen, op grond waarvan ze met name
in de therapie bij reumatische ziek
ten zo goed als onmisbaar zijn. De
toediening in het gebit is plaatselijk
In plaats van de bekende „zenuwdo-
dende" vulling brengt de tandarts nu
een vulling aan die bestaat uit de
hier genoemde combinatie van genees
middelen.
Dr. Eifinger is ervan overtuigd dat
zijn methode een essentiële stap voor
uit betekent. In de meeste gevallen
treedt al gauw een vermindering van
de pijn op. De onsteking in de pulpa
neemt af, de symptomen worden al
thans voor een deel onderdrukt.
Toch is hiermee lang niet altijd de
genezing al een feit of zelfs maar op
weg. De geneesmiddelen immers ver
bergen de symptomen van de ontste
king, die dan ook rustig kan voortwoe
keren. Pijn is door de natuur als
waarschuwingssignaal bedoeld. Ont
breekt de pijn, dan ontbreekt ook het
signaal. De ontsteking kan in de ach
tergebleven wortel voortsluipen tot
het tandmerg langzaam afsterft. Daar
om is het noorzakelijk dat de tand
arts van tijd tot tijd de behandelde
tanden en kiezen controleert.
Gedetailleerder waarnemingen heei
dr. Eifinger kunnen verrichten aan
tanden die op de hier beschreven ma
nier behandeld waren, maar na ver
loop van tijd wegens nieuwe en an
dere stoornissen toch uitgetrokken
waren. Het bleek dat de met schors-
hormonen en antibiotica behandelde
tanden volledig genezen waren en een
gezond pulpa vertoonden. Anderzijds
bleken er echter ook tanden te zijn.
die de patiënt weliswaar geen pijn
veroorzaakten, maar die toch niet echl
genezen waren. Het abces was ge
bleven.
Veel schjjnt af te hangen van de do
sering van de medicijnen. Nieuwe on
derzoekingen in Bonn moeten nu voor
al uitwijzen wat de beste dosering is.
opdat de ontstoken pulpa een zo groot
mogelijke weerstand houdt.
Een andere nog te overwinnen moei
lijkheid is dat de kans op genezing
rieiner is, naar mate de ontsteking
verder doorgedrongen is in het merg-
weefsel, maar dat de diagnose mei
behulp van röntgenfoto's hier niet mo
gelijk is. Het mergorgaan is er niet
op te zien. Wel heeft men al kunnen
vaststellen dat jonge mensen betei
op de pulpa conserverende behande
ling reageren dan ouderen.
Hoe het ook zij, het dogma van de
zenuwbehandeling door verwijdering
van de gedode pulpa is niet meer al
leenzaligmakend. Het staat vast, dat
ook een ontstoken mergweefsel kan
genezen. Wortelvulling of trekken van
de hele tand of kies zijn niet meer
de enige alternatieven.
Dr. Walter Theimer.
koffie lijkt (1) tot halve bonen toe (9).
Iedereen die meteen roept, dat je die
halve bonen toch nooit nodig hebt om
dat er niks drinkbaars van te zetten is,
heeft volkomen gelijk. Die negenstand
is er alleen maar om, wanneer er te
laat ontdekte ongerechtigheden tussen
de bonen zitten en dat kan altijd
voorkomen, nietwaar even lekker
snel door te malen en het vuiltje dan
nog terug te vinden ook.
Dan het opvangbakje. Kan niets an
ders dan nog een sterk punt van het
apparaat zijn. Eraree schuiven (of
wrikken en morsen) hoeft niet meer:
het sluit met twee clipjes. Even in
drukken en je pakt het ding rechtstan
dig naar beneden. Kunstgrepen zijn
overbodig, het gaat heel gemakkelijk
met één hand en de kans dat de kos
telijke koffie op de kokosmat terecht
komt is uiterst miniem.
De koffiemolen ophangen kan zelfs
een onhandige man, zo een die de
kreet doe 't zelf alleen maar weerzin
wekkend vindt. Er wordt (bij de mo
len) een muurplaatje geleverd, dat in
muurvast-geschroefde toestand nog
geen centimeter vooruit springt. Daar
hoef je de molen dan nog maar op tê
laten glijden.
Het Nieuwsblad van de Boekhandel
heeft de moeite genomen in elke pro
vincie twee boekverkopers op te bel
len, een in de hoofdstad en een in een
andere minder grote plaats. Het
bleek dat de gemiddelde omzetstij
ging ten opzichte van vorig jaar ze
ker 20 pet. bedroeg. Velen behaalden
30 pet. Allen gaven als kwalificatie
van de afgelopen Boekenweek: zeer
goed.
Wij citeren verder uit 't Nieuwsblad
van de Boekhandel van 16 maart j.l.
een onderdeel van een interview met
de heer F. de Smit, directeur van het
Bureau C.P.N.B.: „Bij het organise
ren van deze Boekenweek hebben de
C.P.N.B. twee doelstellingen voor ogen
gestaan. In de eerste plaats dient van
elke Boekenweek een verkoopstimu-
lerende werking uit te gaan, welke re
sulteert in een directe omzetvergro-
ting. Maar daarnaast moest de Boe
kenweek 1967 een functie verrichten
in de alles overkoepelende doelstel
ling van de huidige propaganda: het
populariseren van het boek. Het al
of niet geslaagd zijn van een Boeken
week wordt voor mij uitsluitend be
paald door de wijze waarop deze twee
doelstellingen gerealiseerd zijn. Aan
de eerste doelstelling, het verkrijgen
van een duidelijke omzetvergroting is
op overtuigende wijze voldaan. Ik
behoef hiervoor slechts te verwijzen
naar de reacties van een groot aan
tal boekverkopers. Tijdens de pers
conferentie voorafgaande aan de Boe
kenweek heb ik verklaard dat dit de
beste Boekenweek zou worden. Geluk
kig is mijn uitspraak geen groot
spraak gebleken.
Ook de tweede doelstelling is naar
mijn mening gerealiseerd. Een over
stelpende publiciteit heeft bijgedragen
aan het verkleinen van de afstand
tussen het boek en het publiek.
Vooropgesteld moet worden dat het
maken van publiciteit inhoudt dat 'n
bepaalde mate van overdrijven, van
overtrekken, noodzakelijk is. Niet
alleen de hoeveelheid publiciteit is
van belang, ook de inhoud van de pu
bliciteit. In het kader van de afgelo
pen Boekenweek heeft de berichtge
ving over het boek niet meer uitslui
tend plaatsgevonden via de kustrubrie-
ken maar ook via de actualiteitenpagi
na's. Wij hebben een relatie opge
bouwd tussen het boek en allerlei an
dere zaken, die meer bij het dagelijks
leven behoren. Er is wat gemorreld
aan het onwrikbare beeld dat het
publiek in Nederland tot nu toe van
het boek had. Het zo sterk bekritiseer
de programma van de Openingsavond
heeft dan toch maar een relatie tus
sen het boek en andere vormen van
o spanning tot stand gebracht. Be
paalde critici zullen dit niet toejui
chen, maar in 't kader van de uitein
delijke doelstelling van de collectieve
propaganda is dit toch noodzakelijk.
Voor het beoordelen van de afgelo
pen Boekenweek is het standpunt van
uitgevers en boekverkopers minder be
langrijk dan de indruk die de Boeken
week gemaakt heeft op het publiek
op de consument".