Verkiezing van Ky tot president zal
Vietnam niet uit impasse helpen
MILITAIRE ZUIVERING
IN ZUID-VIËTNAM
AANGEKONDIGD
Over de
grenzen
Akkoord
MOE EN UITGEPUT VOLK IN
SEPTEMBER NAAR STEMBUS
Oorlog
duurt
al
kwart
eeuw
V.S. en Rusland
overwegen
„garantie" tegen
atoomchantage
PRINSES IRENE
EN ECHTGENOOT
BIJ KONING
BOUDEWIJN
POLITICI IN
GRIEKENLAND
VEROOR
DEELD TOT
9 JAAR
DE HELFT
KLUCHT
IN MOERAS
MOEHEID
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1967
Het Vietname
se volk gaat in
september naar
de stembus om
zijn nieuwe be
wind te kiezen.
De keuze-moge
lijkheden zijn in
de praktijk echter
gering.
SAIGON Het Zuidviëtnamese staatshoofd Ngoeyen van Thieu heeft ver
klaard dat zijn bewind een plan heeft opgesteld voor een grote militaire zuive
ring ter verwijdering van corrupte en onbekwame officieren uit het leger. De
zuivering zal ook enkele generaals omvatten.
WASHINGTON De Verenigde Sta
ten en de Sowjet-Unie overwegen de
landen zonder atoomwapens de verze
kering te geven dat het tekenen van een
verdrag tegen de verdere verbreiding
van kernwapens hen niet zal blootstel
len aan atoomchantage. De kwestie
van het verlenen van een defensief
atoomschild aan deze landen is een be
langrijke zaak in verband met het nieu
we ontwerpverdrag, dat hiervoor geen
ingebouwde oplossing heeft.
Amerikaanse strategen zijn van me
ning dat bescherming tegen atoomchan
tage en andere problemen van de lan
den zonder atoomwapens moeilijker op
te lossen zullen zijn dan de nog niet op
geloste geschillen met de Sowjet-Unie
over inspectie.
Van officiële Amerikaanse zijde is ge
zegd dat de ontwapeningsconferentie in
Genève bij de debatten over het ont
werp, waarbij het zijn definitieve vorm
moet krijgen, voldoende voortgang zal
worden geboekt in de komende maan
den, zodat het definitieve ontwerp nog
in de komende zitting van de algemene
vergadering van de Verenigde Naties
aan de orde kan komen.
In dat geval zou in de loop van het
volgend jaar het verdrag ondertekend
kunnen worden. Men voorspelt in Wash
ington dat meer dan tachtig landen het
zullen tekenen ongeveer hetzelfde
aantal dat het kernstopverdrag van
Moskou van 1963 heeft getekend.
India is één van de landen die zich
bedreigd voelen door buurlanden met
atoomwapens. Het heeft dan ook ge
vraagd om veiligheidsgaranties in ruil
voor het voor eeuwig afzweren van
atoomwapens.
ZARAUZ Koning Boudewyn van
België en koningin Fabiola hebben don
derdag prinses Irene en prins Carel
Hugo op de thee ontvangen.
Beide echtparen brengen hun vakan
tie door in Zarauz aan de Spaanse
noordoostkust.
Prinses Irene en haar echtgenoot zijn
anderhalf uur in de villa Maria del
Pilar op bezoek geweest.
Volgens een betrouwbare zegsman is
met de uitvoering van het plan reeds
een begin gemaakt en zijn reeds vijf
generaals aangewezen voor ontslag en
overplaatsing. Volgens de zegsman zal
de zuivering leiden tot een groeiende
invloed van voormalige Noordviëtname-
zen in de hoge militaire posities. De in
vloed van deze groep is reeds een oor
zaak van wrijving binnen de junta.
Thieu heeft tegenover journalisten
ontkend dat met de uitvoering van het
plan reeds een begin is gemaakt. Hij zei
wel dat het plan zowel tweede lui
tenants als generaals omvat.
Volgens welingelichte zegslieden zul
len twee generaals als ambassadeurs
naar het buitenland worden gezonden.
Het zijn generaal-majoor Linh Quang
Vien, minister van staatsveiligheid, en
generaal-majoor Nguyen Van Vy, chef
staf van de generale staf.
Twee andere generaal-majoors zou
den het leger moeten verlaten. Het zijn
Tran Ngoc Tam, de coördinator met de
geallieerden, en Bui Huu Nhon, com
mandant van de militaire academie, al
dus de zegslieden.
Een reden voor de reorganisatie is
niet gegeven.
ATHENE Het militaire tribunaal in
Athene heeft vrijdag gevangenisstraf
fen van 2 tot 9 jaar opgelegd aan 13
van de 34 personen die terecht ston
den wegens staatsgevaarlijke activi
teiten. Drie personen werden vrijge
sproken en achttien kregen vrijheids
straffen variërend van tien tot twaalf
maanden.
De straffen van negen jaar werden op
gelegd aan vier oud-politici, aanhan
gers van de nu ontbonden Centrum
Unie van Papandreou.
De procureur-generaal George Kata-
dopis had negen jaar geëist tegen
zeven van de beklaagden en twee en
een half tot vijf jaar tegen de overi
gen.
De uit vijf rechters bestaande militaire
rechtbank had slechts drie uur nodig
om te beslissen over het lot van de 34
beklaagden.
Oorspronkelijk zouden 37 personen voor
de rechtbank verschijnen. De zaak
tegen drie van hen is echter uitgesteld
tot nader datum. Het was het eerste
massa-proces tegen vijanden van het
militaire regime.
(Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen)
SAIGON Als er één land in de wereld is, waar bewezen wordt dat
mensen, die de mond vol hebben van gerechtigheid, het grootste onrecht be
drijven, dan is het wel Vietnam. De partijen doen er in dit geval niet toe.
De een is in dit opzicht niet slechter of beter dan de.ander, hoewel de mo
tiveringen ik noem met name Amerika oorspronkelijk wel uit op
rechte en zelfs ethische bedoelingen kunnen zijn voortgekomen.
Een andere moeilijkheid voor de waarnemer in dit land is, dat er zoveel
argumenten pro en contra zijn aan te horen, dat hij door de bomen het bos
niet meer ziet.
Hoewel op officieel niveau in Sai
gon wordt beweerd dat er meer dan
vijf miljoen stemgerechtigden zijn,
zal toch niet veel meer dan de helft
naar de stembus kunnen trekken. De
rest van het Zuidviëtnamese volk
wat iets anders is dan het Zuidviët
namese grondgebied! staat niet
onder de macht van de regering
omdat de Viëtcong in hele streken
heer en meester is.
De verkiezingen zijn vrij, althans
zo worden zij voorgesteld. Zij wor
den onder supervisie van het leger
voorbereid, wat onder de ongeletter
de en a-politieke landbouwers en ar
beiders zonder twijfel stemmenwinst
voor de militaire leiders zal opleve
ren.
Communistische en ook neutrale
kandidaten worden niet toegelaten.
De Boeddhistische leiders, die al
tijd ten zeerste in zichzelf verdeeld
zijn geweest, doen niet mee. Ze heb
ben zich na de succesvolle demon
straties van het vorige jaar uit de
politiek teruggetrokken zo heet *t
tenminste officieel omdat ze geen
van de meedingende personen en
partijen zouden kunnen steunen.
Politieke waarnemers in Saigon
verwachten dat Ky uieindelijk aan
de touwtjes zal gaan trekken. De an
dere kandidaten voor het president
schap zouden geen schijn van kans
hebben.
De moeilijkheid is namelijk dat er
voor burgers zo goed als geen mo
gelijkheden zijn in het onveilige bin
nenland een verkiezingscampagne te
houden. Voor hoge militairen daar
entegen wel, omdat zij over de nood
zakelijke luchttransportmiddelen en
bewakingstroepen kunnen beschik
ken.
De verkiezing van Ky tot presi
dent zal de bloedige impasse, waar
in Viëtnam zich bevindt, niet kunnen
oplossen. Zijn standpunten zijn over
bekend. Bovendien kan h(j op de
blijvende steun van de Amerikanen
rekenen zolang het politieke klimaat
in Washington tenminste bljjft zoals
het op het ogenblik is.
De enige, z(j 't schrale troost is
slechts dat de laatsten zich niet in
het slechtste gezelschap bevinden.
Zolang de bloedige impasse voort
duurt, zolang er verhitte debatten
over de juistheid of de onjuistheid
van de Amerikaanse inmenging wor
den gevoerd, zolang de staatslieden
van de wereld de meesten hier
van zijn beslist onverdacht hun
dialoog over Viëtnam niet beëindigd
hebben, hoeft men zich niet te scha
men voor een hopelijk tijdelijke
blindheid ten aanzien van een uit
weg.
Het Zuidviëtnamese volk en
daar gaat het in dit artikel om
zit ondertussen maar met een pro
bleem, dat het zowel geestelijk als
lijfelijk belaagt. Het wordt heen en
weer geslingerd tussen hoop en
vrees, tussen communistische en
anti-communistische beïnvloeding,
tussen nationalisme en slaafse on
derwerpingen aan Aziatisch imperia
lisme, tussen staatsbelang en eigen
belang, tussen Amerikaanse bombar
dementen aan de ene en Viëtcongter-
reur aan de andere kant.
Wie een napalmbom heeft zien
ontploffen, waarbij geliefde beelden
tot afzichtelijke herinneringen ver
schroeien, kan nooit een vriend van
Washington zijn.
Maar wie in zijn gezin of zijn
familie de wrede, berekenende ter
reur van de Viëtcong heeft onder
gaan, zal, zolang hij leeft, een aarts
vijand van Hanoi blijven.
Niettemin kan over 't algemeen
gezegd worden dat de zuidelijken
hetzelfde geldt ongetwijfeld voor de
noordelijken, ofschoon de gesloten
maatschappij daar een opiniepeiling
moeilijk, zo niet onmogelijk maakt
de lange en haast uitzichtloze
strijd meer dan moe zijn.
De Zuidviëtnamezen (16 mil
joen) en de Noordviëtnamezen (17
miljoen) staan een kwart eeuw bij
na onafgebroken met het geweer aan
de voet. Eerst waren het de Japan
ners, die men gezamenlijk bestreed,
daarna de teruggekeerde Fransen,
die pas na Dien Bien Phoe de tota
le nederlaag erkenden. Dat presi
dent De Gaulle thans nog meent de
wereld met wijsneuzige lessen over
het verloren gegane Indo-China te
moeten vervelen, is, gezien dit feit,
een internationaal-politieke klucht.
Voor heel Viëtnanr, met name
voor het zuiden, brak, onmiddellijk
na het afsluiten van de Geneefse Ak
koorden (1954) een nieuwe periode
van woelingen aan. Het noorden wil
de de twee-eenheid niet aan; de
broedervolkeren, verbonden door een
en dezelfde taal, moesten koste wat
het kost verenigd worden.
Infiltraties en terreur, zomede
vluchtbewegingen van het noorden
naar het zuiden en omgekeerd
naar beide kanten bijna een miljoen
mensen waren er het gevolg van.
Corrupte regeringsklieken zoals die
van de in 1963 vermoorde Diem ga
ven de burgerkrijg e^n steeds moei
lijker teverzadigen voedingsbodem.
Door de inperkingspolitiek van
Amerika tegenover Rood China is
Zuid-Viëtnam langzaam maar zeker
in een moeras verzonken. Over de
hoofden van het merendeel van zijn
bewoners heen wordt een interna
tionaal ideologisch geschil uitge
vochten.
Hoewel Washington niets liever
wenst dan er uit te stappen, ze
ker nu deze tragische oorlog geen
einde lijkt te hebben en de wereld
opinie zich steeds krachtiger tegen
zijn inmenging keert verbindt het
hier voorwaarden aan, die net door
Hanoi kunnen worden aanvaard.
De oorlog, die levens en dorpen
vernietigt en zo moe maakt.
Zelfs het tegen het communisme ge
richte principe dat agressie nooit
mag betalen, zullen de Verenigde
Staten moeten laten varen, wil het
conflict tenminste uit de wereld kun
nen worden geholpen.
Het uitgeputte Zuidviëtnamese
volk is zonder meer aan het punt
van de capitulatie toe. Het kan en het
wil niet meer. Het heeft er genoeg
van zijn beste zonen op te offeren
in een strijd, die bovendien nog vaak
als een burgeroorlog wordt gezien.
Het deserti^cijfer van het Zuidviët
namese leger, dat voor eigenlijke
oorlogsacties nog nauwelijks wordt
ingezet, spreekt in dit opzicht een
duidelijke taal.
De moeheid van de bevolking is
zo groot dat zij zelfs capituleren wil
zonder verbindende voorwaarden.
Viëtcong of geen Viëtcong, het Be
vrijdingsfront of Noord-Viëtnam in
het zadel het kan de grote massa
niets meer schelen. Als de vrede
maar terugkeert in het land en als
de dorpen en de r(jstvelden maar
weer veilig zijn.
In Saigon wordt deze voor de A-
merikannen ongunstige ontwikkeling
openlijk door diezelfde Amerikanen
toegegeven. Ze wijzen er echter te
vens op dat er minderheidsgroepen
bestaan, die de strijd willen voortzet
ten. Ze doelen dan op vice-lucht-
maarschalk Ky en z'n generaals, op
't merendeel van de rooms-katholie-
ken, op een deel van de stadsbevol
king van Saigon, dat haar profiteurs
leven niet wil opgeven, op politiek
bewuste nationalisten en anti-com
munisten, zomede op ongetwijfeld
tienduizenden lieden, die een „bijl
tjesdag" vrezen.
Nog dit jaar zullen de politieke
kaarten op tafel komen. Het onder
druk van de Boeddhisten met bur
gers uitgebreide militaire directori
um heeft voor september presiden
tiële en senaatsverkiezingen uitge
schreven, en voor oktober verkie
zingen voor een volksvertegenwoor
diging.
x 1 i ül'1
lM 111111 ÈH
TJet indienen van een gezamenlijk
ontwerpverdrag ter voorkoming
van een verdere verbreiding van
kernwapens door de Sovjet-Unie en
de Verenigde Staten betekent de eer
ste concrete stap voorwaarts sedert
een dergelijk verdrag voor het eerst
werd voorgesteld door president
Johnson, nu drie en een half jaar ge
leden.
De behoefte aan een overeenkomst
van deze aard was reeds in vage
vorm naar voren gekomen in voor
stellen voor algemene ontwapening
sedert 1962. Het eerste nader om
schreven voorstel was echter vervat
in een boodschap van Johnson aan de
17-landenconferentie, inzake ontwape
ning te Genève op 21 januari 1964.
Het laatste punt van een serie van
vijf voorstellen van Johnson vroeg
om „een overeenkomst ter voorko
ming van de verbreiding van kernwa
pens naar landen die ze nu niet be
zitten, aangevuld met een internatio
nale inspectie van vreedzame kernac
tiviteiten."
De Sovjet-Unie toonde onmiddellijk
belangstelling voor deze nonprolife-
ratie" en kwam ehkele weken later met
een soortgelijk voorstel. Een jaar lang
hebben echter twee belangrijke inter
nationale zaken voortgang in de weg
gestaan de strijd in Viëtnam en de
groeiende macht van West-Duitsland.
In 1965 zeiden de Russen echter on
verwacht dat een non-proliferatie ver
drag niet afhankelijk hoefde te zijn
van een regeling van de kwestie-Viët
nam. De eerste hinderpaal was daar
mee weggenomen. De kwestie West-
Duitsland bleef bestaan en bestaat
nog altijd. De Sovjet-Unie heeft her
haaldelijk de Verenigde Staten be
schuldigd van het streven naar een
verdrag met mazen, die zo groot wa
ren dat West-Duitsland toch toegang
zou krijgen tot kernwapens.
De Russische vrees werd sterk ver
minderd, toen het Westen besloot de
multilaterale kernmacht (MLF) niet
te laten doorgaan. De Russen blijven
echter argwanend ten aanzien van
Duitse aanvallen op het oorspronke
lijke plan voor inspectie van een ver
bod van verspreiding.
TTe Verenigde Staten en de Sovjet-
Unie willen dat het toezicht op
de naleving wordt uitgeoefend door
het internationale bureau voor atoom
energie te Wenen (IAEA). Hierin zijn
alle wereldmachten met uitzondering
van China vertegenwoordigd.
De zes EEG-landen, waaronder dus
West-Duitsland, hebben zelfinspectie
geëist, uit te voeren door Euratom,
hun eigen atoomgemeenschap. West-
Duitsland heeft gesuggereerd, dat
controle van de IAEA kan leiden tot
industriële spionage, als inspecteurs
van communistische landen aan hun
regering mededelingen gdan ver
strekken over buitenlandse reactoren.
In juni hebben de Verenigde Staten
op de vergadering van de Navo-raad
in Luxemburg, hun Europese bondge
noten overgehaald steun te verlenen
aan een plan waarbij de EEG-landen
drie jaar lang geinspecteerd zullen
worden door Euratom. Na deze peri
ode zou de IAEA de inspectie gelei
delijk moeten overnemen. De Sovjet-
Unie heeft dit aanbod tot dusverre
niet aanvaard en niet verworpen. De
huidige stap duidt er echter op, dat
de Russen bereid zijn op basis hier
van te onderhandelen.
JOHNSON
hij bijt niet
TJet verdrag zoals de Verenigde
Staten en de Sovjet-Unie het nu
voorstellen, zal streven naar een
handhaving van het bestaande mono
polie van kernwapens van de Ver
enigde Staten, de Sovjet-Unie, Enge
land, Frankrijk en China. Alle atoom-
mogendheden zullen moeten beloven
dat ze nooit deze wapens of de kennis
om ze te vervaardigen ter beschik
king zullen stellen aan enig ander
land. De landen die nu geen kernwa
pens hebben, zouden moeten beloven
ze nooit te zullen maken of op andere
wijze te verwerven.
Engeland is het volledig eens met
het ontwerp. Frankrijk en China zijn
geen van beide vertegenwoordigd op
de conferentie te Genève, hoewel
Frankrijk er oorspronkelijk wel voor
was uitgenodigd.
Commige prominente neutrale
mogendheden ter conferentie,
zoals India en Zweden, hebben nog
bepaalde bezwaren tegen een derge
lijk verdrag, omdat ze vrezen te eni
ger tijd aan atoom-chantage te worden
blootgesteld.
Het ontwerpverdrag is aan de afge
vaardigden overhandigd door het se-
cratiaat van de Vereingde Naties in
een officiële Engelse en Russische
versie.
De conferentie zal waarschijnlijk
spoedig op reces gaan.
Definitieve onderhandelingen er
over zullen waarschijnlijk worden ge
voerd tijdens de komende algemene
vergadering van de Verenigde Naties
deze herfst.
Slechts weinigen koesteren de illu
sie dat China zich in de afzienbare
toekomst* acnter het verdrag zal scha
ren. De houding van Frankrijk, dat
van zijn afwezigheid in Genève ge
bruik heeft gemaakt om een eigen on
afhankelijk kernwapen te ontwikke
len, is aanzienlijk minder duidelijk.
Er bestaat enige hoop dat de rege
ring in Parijs het verdrag te zijner-
tijd zal aanvaarden, omdat het offi
ciële erkenning geeft aan de Franse
positie als atoommogendheid.
Diplomatieke zegslieden zijn van
mening dat het belangrijkste aspect
van de indiening is dat de Sovjet-Unie
zich bereid heeft getoond een bewijs
van Russische-Amerikaanse samen
werking te tonen op een moment dat
de spanning in Zuidoost-Azië stijgt.