Gefuseerde verenigingen
komen nu met een
grote fok veedag in Ede
Regen installa ties
brachten uitkomst
voor sommigen
Jongens van Veenestein
vochten met die uit de
rest van Veenendaal
RESULTAAT VAN SAMENWERKING:
Uit de oude
doos door
R. Valkenburg
Bouwgrond
Dik bout
Gejoel
Salto
Ladder
I
Goede fokstiertjes te koop
Rhenense
hengelaars
aan de leiding
Rode Kruis
doet beroep op
bloedgevers
Uitkering
Bijstandswet
JETER TE LAAT THUIS
DAN TE VROEG IN 'T ZIEKENHUIS
IN DEZE DROGE ZOMER:
MEER STIKSTOF
Ook
I
vroeger
men van
dik hout
planken
Zondag heeft de heer T. Hasse
laar, Klaas Kat er straat 83, zijn 90-
ste verjaardag gevierd. Toen we
hem vroegen iets te vertellen voor
de rubriek „Vit de oude Doos",
hos hij daartoe onmiddellijk be
reid. Hasselaar is nog bijzonder bij
de tijd. Hij is in staat de ene herin
nering na de andere, paraat uit zijn
geheugen op te diepen. En men be
hoeft hem echt niet af te schreeu
wen, want zijn gehoor heeft hem
niet in de steek gelaten in de loop
van deze negentig jaren. Hasselaar
heeft diverse conjunctuur-schake
ringen doorgemaakt, maar kan
Eer\ opname van de Kerkewijk, net
even voorbij de markt. Het gebouw
rechts is de oude Frisia-fabriek. Ver
der op de voorgr. de tuin van de boer
derij van Van de Hoef, nu Nutsspaar-
bank. Links daartegenover stond de
woning van notaris Sandbrink.
ook in het huidige levenspatroon
aardig meekomen. Zijn plekje ach
ter het huis van zijn dochter aan
de Klaas Kat er straat is hem lief.
Deze fraaie zomer heeft hem heel
wat gelegenheid gegeven, dat
plaatsje in te nemen, om te ge
nieten van de schepping rondom
hem. Want de krasse negentiger
heeft zijn hele leven in de open
natuur doorgebracht. Welk hand
werk .hij ook uitoefende, en dat
waren er verschillende, het was al
tijd buiten in de natuurHet heeft
de heer Hasselaar blijkbaar geen
kwaad gedaan.
We kunnen echt wel spreken over
het verre verleden, als we de geboor
tedatum van Hasselaar noemen. Het
was op 27 augustus 1877. Bijna een
eeuw geleden dus. Wat een totaal an
der wereldbeeld dan nu. Ook in Vee
nendaal lagen de verhoudingen radi
caal anders dan momenteel het ge
val is.
Dr. Hoedemaker, die in het oude
Veenendaal van 1868-1873 predikant
was, en in 1869 de eerste zondags
school „Samuël", stichtte, vertelt over
deze tijd (in het geboortedecennium
van Hasselaar dus) dat hij 's mor
gens om vijf uur gewekt werd door
het geklepper van de vele klompen
op de straatstenen.
Daar dit zich iedere morgen her
haalde, besloot hij eens op onderzoek
uit te gaan, en zo stapte hij op zeke
re morgen om half vijf door het Ach-
terkerk. Daar zag hij overal in de
huisjes licht branden en toen hij eni
ge woningen binnenstapte zag hij hoe
kinderen van 8 d 9 jaar door vader
of moeder uit bed getild en met de
blote voetjes op de stenen vloer gezet
werden de eenvoudigste methode
Deze opname werd gemaakt tijdens
de schooljaren van de heer T. Has
selaar. Het is een bruggetje in de
Zandstraat, dat toegang verschafte
naar de D.S.-fabriek. Duidelijk is te
zien dat de dames toen beslist nog
niet aan de mini-mode deden.
om ze wakker te krijgen! Na het nut
tigen van een sneetje roggebrood en
een kom zwarte koffie trokken ze aan
vaders hand, of op vaders schouder,
naar de fabriek.
In deze wereld werd dus onze zegs
man geboren en groeide er in op.
Een wereld die momenteel onherken
baar en niet meer denkbaar is. Toen
Teus zeven jaar werd ging hij naar
de school. Dat was de openbare
school op de hoek van de Nieuweweg
(nu ,,'t Dingetje?'). Hij zat bij. mees
ter Govers in de klas en ook bij de
„bovenmeester", meneer Bresma. Tot
zijn elfde jaar bleef hij op school.
Toen wist hij genoeg, vond men. Hij
moest thuis op de boerderij „Veene
stein" in de „Hondskont" helpen. ,Jk
leerde al spoedig melken en piepers
rooien. Er was altijd van alles te
doen op de boerderij. De hele zuide
lijke contreien van oude Veenen
daal bestond toen uit sloten, wallen,
bosschages en bouwgrond. Op de Pa
trimoniumlaan van nu, stond toen
geene nkel huis. Wel waren daar de
volkstuintjes „het land", waar de ar
beiders van alles verbouwden in hun
„vrije" tijd, om aan eten te komen.
Zo was b.v. deze straat Hasselaar
wijst even naar buiten de Klaas
Waterstraat dus, een behoorlijke sloot
waardoor men met aken voer. Als de
oudjes nu nog eens konden zien wat
er allemaal veranderd is. Er is hier
een tweede Veenendaal verrezen...."
gon men te zagen. Het was ook nog
een precies werk, want de planken
moesten natuurlijk geen oneffenhe
den vertonen.
Men kan zich voorstellen hoe lang
het duurde eer men door een moot
van zes meter heen was. Was het zo
ver, dan werd weer opnieuw begon
nen. Altijd weer verder. Steeds maar
door. Dat het hout desondanks goed
koop bleef, lag aan de uiterst lage
uurlonen.
Hasselaar vertelt, dat et soms wel
een halve dag over één grote plank
gezaagd werd. Een vermoeiende be
zigheid uiteraard. De planken werden
vaak verkocht aan wagenmakers en
dergelijken. De boomstammen wer
den vervoerd door lange wagens,
waar de stammen onder hingen, in
de lengte. Zo'n wagen noemde men
een mallejan. De trekkracht was na
tuurlijk 1 pk, want tractoren waren
er nog niet.
van de P.UJï.M., die met haken aan
hun schoenen in de palen klommen.
De palen werden er lelijk door be
schadigd. Het telefoonnet hier in
Veenendaal heb ik helemaal mee
helpen bouwen. Dat is zo tussen de
30 en 40 jaar geleden gebeurd.
Hasselaar is ook nog in dienstbe
trekking geweest bij notaris Sand
brink, die eigenaar was van de land
goederen op Veenestein. ,Jk deed
zo'n beetje dienst als boswachter en
houtvester. Ik kon goed met de
Sandbrinks overweg. Ik weet nog
dat meneer Dirk, die nti directeur is
van de textielfabriek „Veenendaal"
aan de Dijkstraat, geboren werd. Op
een keer was ik bij mevrouw Sand
brink en die zei mij dat ik de nieu
we baby mocht zien. Ik liep met
haar mee naar de wieg en daar lag
de kleine Dirk. Nu is hij ook al ze
ventig jaar. Later werd hij in ver
schillende opzichten mijn werkgever.
Ik heb altijd bijzonder prettig bij
hem gewerkt..."
Hasselaar was van nog meer
markten thuis. Zo werkte hij ook bij
de telefoondienst. Palen zetten en
draden bevestigen. „Wij klommen
altijd met een ladder tegen de paal
op, in tegenstelling met de mensen
Ik moest ook wél eens in andere
plaatsen werkzaamheden verrichten
voor de telefoondienst. Op een keer
was ik in Zutphen bezig. Het was op
een hoge paal langs de spoorlijn. Er
moesten „potjes" op gezet worden.
Ik klom aan de hoge kant, via de
ladder, in de paal. Weldra was ik
boven en ging met mijn buik ovePde
dwarspaal liggen om de potjes te be
vestigen. Heel wat meters beneden
me was de begane grond, maar ik
had nooit last van hoogtevrees. Rus-
tig deed ik mijn werk."
„Toen ik met het laatste potje be
zig was, gebeurde het... Hoe het pre
cies kwam weet ik niet, maar plotse
ling verloor ik mijn evenwicht. Snel
schoot de aarde op mij toe, maar ik
maakte een salto... Zonder me goed
te kunnen realiseren wat er gebeurd
was, zat ik doodleuk op m'n zitvlak
onder aan de paal. Ik voelde ner
gens pijn."
,Jk zag twee marechaussees op
mij afkomen, die in de veronderstel
ling waren dat ik volledig in de kreu
kels zou zitten. Ik stond echter dood
gemoedereerd op en maakte een
praatje met hen. Ze wisten niet wat
hun overkwam. Ik wist het trouwens
zelf ook. niet. Even later klom ik
weer in de telefoonpaal. Ik had ner
gens hinder van. Ik tuurde nog een
keer boven langs de draden en zag
in de verte de marechaussees uit
mijn gezichtshoek verdwijnen..."
De heer Hasselaar die zondag
negentigste verjaardag vierde.
van Veenendaal, was niet al te best.
Rond Veenestein was vroeger een
aparte, geïsoleerde gemeenschap. Dit
duurde tot de fiets kwam. Toen ver
dwenen de „afstanden", en werden
Veenendaal en „de Hondskont" een
eenheid. Maar in die oude tijd werd
er soms fiks geknokt.
Jjater werd ik tuinman op het kas
teel Prattenburg. Daar was ook van
alles te beleven. Ook zaten er toen
veel slangen. Natuurlijk was het ook
een domein voor de jongelui uit Vee
nendaal en omgeving. Vooral 's zon
dagsmiddags kwam er veel bezoek.
De Berg was nu eenmaal erg popu
lair, ook voor de diverse „spanne
tjes".
Overal mocht men rondlopen, maar
dit werd door de jongelui zelf ver
prutst. Als meneer Van Asch van
Wijck aan het wandelen was, werd
hij vaak nagejoeld. Dat uitjouwen be
gon hem op den duur verschrikkelijk
te vervelen en op zekere dag liet hij
overal borden plaatsen met Verboden
Toegang. Toen was het uit met de
pret. Ze hadden het er naar ge
maakt.
Teus Hasselaar was er ook bij als
er geknokt moest worden. Want de
verhouding tussen de jongelui van de
contreien rond Veenestein en die
Hasselaar vertelt ook over het za
gen van planken in de buurt van Vee
nestein. Dat was wat. Een bar kar
wei. Toch waren er die de hele dag
niets anders deden. Bijvoorbeeld de
oude Demoed, waarvan nu nog fami
lie op de Savorin Lohmanstraat
woont. Altijd maar zagen, zagen. Het
ging er ongeveer als volgt toe. Een
forse boomstam dik houtwerd eerst
op maat gezaagd en dat noemde men
een bol. Dit was dus een moot. Er
waren bollen bij van een meter of zes.
Op zo'n bolofmo ot werden dan de
uit te zagen planken, eerst afgete
kend. Dan werd de zware boomstam,
met mankracht op 'n speciaal daar
voor ingerichte stellage, gehesen' en
kon het zagen beginnen. De zaag was
een z.g. lange kraanzaag. Eén van de
mannen klom boven op de stellage,
vaak met de sokken op de stam, en
de ander stond in de diepte. Zo be-
zijn
EDE In april zijn de fokverenigingen „Lunteren en Omstreken", „Ben-
nekom en Omstreken" en „De Hoop" te Bennekom een fusie aangegaan, zo
dat per 1 april een nieuwe fokvereniging is opgericht onder de naam „Ede en
Omstreken". Deze nieuwe fokvereniging strekt haar werkkring uit over de
plaatsen Ede, Bennekom, Heelsum, Wageningen, Veenendaal, Ederveen,
Lunteren, Otterlo, Wekerom, Harskamp, Stroe, Kootwijkerbroek en Barne-
veld.
Zij is nu voornemens op woensdag 6 september a.s. haar eerste fokveedag
te organiseren en deze zal wat grootser van opzet worden dan andere
jaren, 'daar de nieuwe vereniging 5160 koeien in controle heeft, en er dus
gemakkelijk geselecteerd kan worden.
Van het F.H. veeslag zullen niet minder dan 175 van de beste fokdieren
tentoongesteld worden, die ingedeeld zijn in 20 rubrieken. Naast de indivi
duele keuringen worden nog 19 eigenaarsgroepen aangevoerd, plus nog col
lecties afstammelingen van best fokkende stieren, waaronder groepen van
stieren van de K.I. vereniging „De West-Veluwe" te Wageningen, en particu
liere groepen. Verder worden er kampioenskeuringen gehouden voor het
kampioen beste kalf, het beste pink, en de beste melkgevende koe.
Van het MRIJ veeslag zullen 82 in
dividuele deelneemsters de grasmat be
treden, die ingedeeld zijn in 15 rubrie
ken. Terwijl verder nog 5 eigenaars-
groepen worden aangevoerd., Ook hier
krijgen we een kampioenskeuring van
kalveren, pinken en van koeien.
Verder zal er nog een aantal FH
en MRIJ fokstiertjes worden aange
voerd, allen van moeders en vaders
met beste productie afstamming, die
voor een groot deel te koop worden
aangeboden. Ook zal er nog een eind-
keurinjg worden gehouden van een ze
vental kalveropfokclubs van de Land
bouwscholen van de Veluwe en uit de
Betuwe. Bij deze keuring zal hoofdza
kelijk worden gelet op de algehele ver
zorging van het kalf, en het voorbren
gen en de omgang met het kalf.
Er zullen op het fokdagterrein vele
stands aanwezig zijn o.a. landbouw
tractoren, melkmachines, meelsilo's,
kalvermelkfabrieken etc. etc. Deze fok
veedag staat dus geheel ten dienste van
de rund vee verbetering in het betreffen
de gebied door:
het demonstreren van de bereikte re
sultaten; het voorlichten van de fok
kers ten aanzien van de moderne fok-
richting; het geven van een vorm van
wedstrijdelement, doordat de aange
voerde dieren worden geklasseerd door
een deskundige jury; het kweken van
liefhebberij voor het fokken.
Het is dus van het grootste belang
dat iedere agrariër deze hoogtijdag
gaat bezoeken.
RHENEN In de hengelcompetitie
tussen Oosterbeek, Veenendaal, Wage
ningen, Ede, Renkum en Rhenen heeft
de vereniging uit de Grebbestad de
leiding genomen, door de laatste com
petitiewedstrijd te winnen met 2754
gram. De Rhenenaren staan nu aan het
hoofd van de ranglijst met een enorm
verschil op de Oosterbekers. De juiste
stand is nu:
1 Rhenen 5978 gram; 2 Oosterbeek
4634 gram; 3 Veenendaal 4165 gram;
4 Wageningen 3004 gram; 5. Ede 2503
gram en 6. Renkum 2486 gram.
Bij de aanvang van de wedstrijden
stond Veenendaal nog met 85 gram
boven Rhenen. Toen de vissen na af
loop werden gewogen bleek Veenendaal
856 gram te hebben gevangen, tegen
over Rhenen 2754 gram.
De Rhenenaar G. J. Lodder nam er
1455 gram van voor zijn rekening. Hij
ving niet minder dan 17 exemplaren.
Aan de onderlinge wedstrijd van „De
Voorn" namen weer zo'n kleine honderd
sportvissers deel. Een junior-lid'won de
eerste prijs. Het was R. Albers (14)
met 739 gram.
Tweede werd A. Siïfhout uit Wagenin
gen met 600 gram en derde E. Sukkei
te Veenendaal met 459 gram. In totaal
werd err 11373 gram vis gevangen.
RHENEN I)e afdeling Rhenen van
't Nederlandsehe Roode Kruis organi
seert dinsdag 5 september om 7 uur
's avonds in gebouw „Irene" opnieuw
een zogenaamde bloedplasma-avond.
Dit voorjaar werd een record be
reikt van niet minder dan 162 bloed
gevers. Zo'n hoog aantal hadden de or
ganisatoren van dergelijke avonden
nog nooit tevoren bereikt.
Op een inwonertal van bijna 15000 is
het weliswaar nog maar een kleinig
heid, maar wanneer de belangstel
ling in de loop van de jaren nu niet
bepaald daverend is geweest en er ko
men dan plotseling 162 inwoners op
dagen om bloed af te staan voor de
mens in nood, dan kunnen we ons
voorstellen dat de Rode Kruisbestuur-
ders uit de Grebbestad plotseling warm
lopen. Trouwens dat doen ze bij elk
evenement. Jammer, dat men niet al
tijd gehoor vindt.
De heer Runge, voorzitter van de
afdeling, vertelde met veel vertrouwen
komende dinsdagavond tegemoet te
zien.
„We hebben een pracht zomer ach
ter de rug. Iedereen is gesterkt, heeft
veel vitaminen kunnen opdoen. Ik kan
me voorstellen, dat we nu wellicht
opnieuw het record van het afgelopen
voorjaar kunnen breken."
Het behoeft toch eigenlijk geen ver
der betoog, wat zo'n bloedafname-
avond betekent en wat het voor zin
heeft bloed af te staan. Iedereen weet
dat heus wel. Het is echter die ene
stap naar de zaal van „Irene". Die
stap moet gedaan worden. Die ene
stap. Men kan er mensenlevens mee
redden!
In de zomer van 1967 hebben de
graslanden op de hogere zandgron
den van de droogte te lijden gehad.
Bij een aantal landbouwers kon scha
de door droogte worden voorkomen
door de percelen grasland op het be
drijf te beregenen. De beregende per
celen steken zeer gunstig af bij die in
de omgeving welke niet zijn beregénd,
aldus de heer M. Smalle van de Rijks-
landbouwvoorlichtingsdienst onlangs
voor de microfoon. Niet elk bedrijf
is geschikt voor beregening. Vooral
bedrijven met een sterk verspreide
ligging van de percelen kunnen geen
rendabele beregeningsinstallatie ex
ploiteren. Als eigenaar van een bere
geningsinstallatie moet men boven
dien over een goed organisatievermo
gen beschikken en niet opzien tegen
meer werk.
Voor een goed effect met de berege
ningsinstallatie moet men kunnen be
schikken over voldoende water voor de
vochtbehoeftige percelen.
Dikwijls wordt als gevolg van harde
lagen de put niet diep genoeg geslagen
en is er onvoldoende aanvoer van wa
ter in werkelijk droge perioden. De aan
voer moet uiteraard zo groot zijn dat
juist in perioden waarin de grootste be
hoefte aan water bestaat, alle daarvoor
in aanmerking komende graslandper
celen moeten kunnen worden beregend.
De kosten van een beregeningsinstal
latie zijn onder meer afhankelijk van
de diepte, waarop voldoende water ge
vonden wordt. Hoe dieper de put hoe
hoger de kosten, die bovendien samen
hangen met de ligging en de vorm der
percelen.
Als op een bedrijf wordt beregend,
zal de hoeveelheid stikstof moeten ver
groot worden. Water en stikstof geven
meer gras. Dit meerdere gras zal al
leen door een groter aantal rundvee
gunnen worden verwerkt. Er zal dus
meer jongvee aangehouden moeten wor
den of er zullen meer melkkoeien wor
den gekocht. Voor het grotere aantal
melkkoeien is een grotere stal nodig en
zal de stal ruimte moeten worden uitge
breid. In dit verband wordt in de mees
te gevallen dan ook overgegaan op ma
chinaal melken. Voor het meerdere
ruwvoer zal opslagruimte aanwezig
moeten zijn, terwijl daarnaast meerde
re machines of machines met grote ca
paciteit moeten worden aangeschaft.
Bij de aankoop van een regeninstal
latie is het allerbelangrijkste dat het
werk op tijd gebeurt. Indien er b.v.
niet op tijd stikstof wordt gestrooid, of
het gras wordt niet op tijd ingekuild
of gehooid, loopt het werk door elkaar
en komen ook de andere werkzaamhe
den niet op tijd klaar. Dit gaat onher
roepelijk ten koste van de produktie.
De arbeidsorganisatie speelt op een
beregeningsbedrijf dus een zeer grote
rol. De bedrijfsproduktie wordt veel
groter, er is meer gras, meer vee, meer
hooi en meer kuilvoer beschikbaar het
geen een vergroting van de hoeveelheid
werk betekent. Naast de aanschaf van
een beregeningsinstallatie moeten ech
ter nog andere belangrijke, vaak kost
bare investeringen worden gedaan, zo
als aankoop van vee, machines en
werktuigen. Bovendien moet de stal
vaak worden omgebouwd. Ondanks de
ze belangrijke investeringen komen de
kosten op goed geleide beregeningsbe-
drijven er ruimschoots uit en kunnen be
drijven, die met een behoorlijke opper
vlakte beregenen, een goed arbeidsin
komen halen.
LEERSUM Sinds 1965 geeft de Al
gemene Bijstandswet iedereen recht op
bijstand als hijzelf niet op redelijke
wijze in zijn levensonderhoud kan voor
zien. Het is niet meer als vroeger: ne
derig aankloppen om steun; men heeft
nu 'n wettelijk recht op bijstand van de
gemeente. De enige voorwaarde is, dat
men niet tracht van deze mooie sociale
voofzieningen misbruik te maken door
bij een voldoend inkomen de bijstand
als extraatje te bemachtigen. Maar
wie echt hulp nodig heeft van welke
aard ook moet worden geholpen.
Alleen de ambtenaar van Sociale Za
ken, de sociaal werkster van de ge
meente, en burgemeester en wethou
ders krijgen een aanvraag over zwij
gen. Voor inlichtingen kan men het
beste op het gemeentehuis vragen naar
de heer Van den Berg; voor het ge
sprek is een spreekkamertje beschik
baar.
NORMEN
Sinds 1965 zijn de kosten van het be
staan met ongeveer 5 pet per jaar ge
stegen. Daarom zijn de uitkeringen nu
met 10 pet verhoogd. Deze verhoging
werkt met terugwerkende kracht tot 1
januari 1967.
A. Mensen die nu, augustus 1967, bij
stand ontvangen, krijgen de verho
ging met terugwerkende kracht).
B. Mensen die nog geen bijstand ont
vangen maar wel van een heel klein
inkomen leven, kunnen als volgt bere
kenen of zij misschien ook recht op bij
stand hebben. Van hun „schone" week-
inkomen moeten zij de huur an één
week en de ziekenfondspremie van
een week aftrekken, en ook bijzondere
onkosten (bijvoorbeeld voor dieet).
Een zelfstandig wonende alleenstaande
moet daarna minstens f. 56,80 over
houden, een kostganger f 53.50, een
echtpaar zonder verdienende kinderen
f. 79,— voor echtparen met verdienen
de kinderen gelden aparte bedragen.
Wie minder dan de zojuist genoemde
bedragen overhoudt nadat hij zijn huur
en ziekenfondspremie heeft betaald,
heeft meestal recht op bijstand. Maar
allerlei bijzondere bepalingen, teveel
om op te noemen, maken dat deze be
dragen lang niet altijd beslissend zijn.
Wie in moeilijkheden zit, kan deze hel
beste eens gaan bespreken met de
ambtenaar van Sociale Zaken.
De uitkeringen zullen met ingang van
september worden gedaan via de Raif-
feisenbank of Amrobank alhier; men
kan zelf kiezen.
