Duikers in Britse wateren
zijn actiever dan ooit
ïge goudkoorts na
recente vondsten
Aan opduiken van
kostbaarheden
zit heel wat vast
r
In Limburg plannen voor zwembad in
leegstaande kerk en in bioscoop
ZO HEEFT
„DE LIEFDE9
ER IN ZIJN
GLORIETIJD
UITGEZIEN
IN HELE PROVINCIE MAAR
VIER BADEN OVERDEKT
Explosies kunnen j
wrakken schaden
ANTIROOK
CAMPAGNE IN
AMERIKA
NERGENS ZIJN IN DE LOOP DER EEUWEN ZOVEEL
MET SCHATTEN GELADEN SCHEPEN VERGAAN
Armada
Onder zand
Grote man
Eerste slag
Ook zuidelijker
Se bat gemist
Gevaarlijk
Aangifte doeti is verplicht
Terug
m zee
iifti? procent
Kennismaking
per computer
Wat is mooier
Meer nodig
Weinig personeel
Nergens ter wereld zijn zoveel schepen vergaan als in de wateren rondom de
Britse eilanden. In het archief van het Nationale Maritieme Museum in
Greenwich staan 1800 grote scheepsrampen vermeld, maar er zijn zeker nog
tienduizenden kleinere schepen ondergegaan in de dikwijls gevaarlijke kust
wateren van de Britse eilanden.
Veertig tot vijftig van de schepen die in de loop der geschiedenis in deze
zeeën hun einde vonden, hadden schatten aan boord, niet meer. Op deze
schatten hebben de vele tientallen duikersclubs in Engeland en tal van beroeps
duikers al lang een meer dan begerig oog gericht. Nooit zijn zij zo actief ge
weest als dit jaar.
Oij de Scilly Eilanden, voor de En
gelse zuidwestkust, is 'n stille, maar
o zo vinnige en hoogst gevaarlijke
strijd aan de gang tussen enkele groe
pen. die erop uit ziin om nog voor de
winter zoveel mogelijk te bergen van
de enorme schat van het admiraals
schip „Association", dat daar in 1707
is vergaan. Meer dan 1500 gouden en
zilveren munten zyn daar de laatste
weken al van opgedoken.
Terwijl alle aandacht in Engeland
was gericht op het spectaculaire schat-
zoeken bij de Scillies, kwam vorige
maand het sensationele nieuws van de
Shetland Eilanden, dat daar in alle
stilte een deel was geborgen van de
rijkdommen, die de Nederlandse Oost-
indiëvaarder „De Liefde" aan boord
had. Daar waren het 4000 zilveren du
katen; bij de Scilly Eilanden sprak
men van een waar tapijt van gouden
en zilveren munten.
Dit alles heeft de goudkoorts in En
geland doen stijgen, hoewel de herfst
stormen het toch al gevaarlijke onder
zeese zoeken nog eens extra riskant
maken. De Britse admiraliteit heeft
dan ook niet voor niets een ernstige
waarschuwing laten horen aan het
adres van alle amateur-schatzoekers,
zeker voor deze herfst en de komende
winter.
Er zijn onlangs al bijna ongelukken
gebeurd: op 18 september is een van de
boten, die de schatzoekers gebruikten,
de „Regency" van 265 ton, gezonken na
een ontploffing in de machinekamer.
JV"iet alleen de wateren rondom het
Verenigd Koninkrijk, maar ook
die van de Ierse republiek, bergen nog
tal van schatten. Onlangs hebben dui
kers bij de Blasket Eilanden, voor de
kust van het graafschap Kerry aan de
Ierse westkust, het wrak ontdekt van
een vlaggeschip van de Spaanse arma
da, de „Santa Maria de la Rosa", die
met 50.000 gouden dukaten aan boord
in 1588 verging. Een Noordierse zaken
man heeft zich voor een periode van
zeven jaar verzekerd van de bergings
rechten.
Voor het kasteel van de hertog van Ar
gyll in het Schotse Inveraray staan en
kele kanonnen, die sinds 1950 zijn op
gehaald uit de Tobermorybaai bij het
eiland Muil voor de westkust van
Schotland. Daar vonden duikers van de
Britse marine in 1950 een wrak, dat
wordt toegeschreven aan het Spaanse
schip „Duque de Florencia". Dat is in
dertijd vergaan met een vermogen aan
dukaten aan boord. De hertog van Ar
gyll draagt o.m. de titel hertog van de
westelijke eilanden. Vandaar de kanon
nen voor zijn huis.
JJehalve kanonnen, vond men ook een
zilveren scheepsbel in de baai,
ringen, munten, een kandelaar en wat
zilveren medailles. Alles lag op een
diepte van 21 meter dik onder 't zand.
Ook in 1954 en het jaar daarna zijn in
teressante vondsten gedaan in deze
baai voor de westkust van Schotland.
Ook in augustus 1959 stond het kust-
T ang niet iedereen in Engeland is in
genomen met de schatzoekerij in
de Britse wateren. Vooral George
Naish, plaatsvervangend curator van
het Nationaal Maritiem Museum in
Greenwich, heeft veel bedenkingen.
Hij is bang dat veel van onvervangba
re historische waarde verloren gaat bij
de onderzeese ontploffingen, die de
schatzoekers teweeg brengen.
Zowel bij het zoeken naar het wrak
van „De Liefde" als naar dat van de
„Association" is dynamiet gebruikt
om rotsblokken opzij te blazen, die in
de weg lagen. Zo kan men gemakke
lijk andere wrakken in de buurt ver
nielen, vindt de heer Naish.
George Naish is voorzitter van de
commissie voor nautische archeologie.
Die werkt al twee jaar aan richtlijnen
voor duikers die oude scheepswrak
ken onderzoeken.
„Bij ons valt nu alles onder de Wet op
de koopvaardij van 1894, de Torrey
Canyon met zijn olie net zo goed als
de schatten uit oude schepen," ver
telde de heer Naish ons.
Volgens hem moeten er eerst zorg
vuldige kaarten en registers worden
gemaakt aan de hand van de vondsten
van de duikers. Zodra een,wrak wordt
ontdekt, wil hij het laten beschermen
door een nieuwe wet op de berging.
De bestaande wet in Engeland moet
hoognodig worden gewijzigd, wil men
door het toenemen van het aantal
duikers niet veel verliezen wat van
geschiedkundige waarde is.
In Australië waar de wet al in der
gelijke beschermende maatregelen
j voorziet, ging dat volgens George
Naish veel gemakkelijker omdat het
t aantal wrakken daar betrekkelijk
j klein is.
gebied van Zuidwest-Engeland in de be
langstelling van duikers. Toen zocht
men vergeefs naar een hoeveelheid
goud ter waarde van vijf miljoen gul
den, die in de Mounts Baai bij Penzan
ce in Cornwall in drie galjoenen moet
hebben gezeten, die daar ten onder gin
gen.
Het volgende jaar gingen een man
en een jongen voor de zuidkust van De
von bij een kreek, die de toepasselijke
naam Hope draagt, erop uit voor een
visvangst onder water. Tot hun grote
verbazing zijn ze daarbij niet op vis ge
stuit. maar wel op houten resten van
wat het Spaanse schip „San Pedro el
Mayor" moet zijn geweest. Dat is daar
in 1588 ondergegaan. In dat deel van
Devon hebben vissers in de loop der
eeuwen nogal wat Spaanse munten ge
vonden.
J^e grote man van de sensationele
vondst van de dukaten bij de Scil
ly Eilanden van deze zomer is de res
tauranthouder Roland Morris (58) uit
Penzance in Cornwall. Hij heeft vroe
ger bij de Britse marine gediend, als
duiker in de tijd, dat er nog geen aqua-
longen bestonden. Zijn bekende
etablissement „Admiraal Benbow"
staat vol voorwerpen, die hij uit zee
heeft opgedoken.
In 1961 kocht Morris van de admira
liteit het wrak van het Britse fregat
„Ans'on", dat in 1807 voor de kust van
Cornwall was gezonken. Hij heeft er
heel wat kanonnen van geborgen.
In 1962 vond men in een baai voor
de westkust van Wales de resten van
een Spaans schip de „Santa Cruz". Dat
verging daar in 1820 met een schat aar
boord die wel eens tien miljoen gul
den waard kan zijn.
In 1965 werd er zelfs een nationale
speurtocht in de Britse wateren geor
ganiseerd, waaraan enkele duizenden
leden van duikclubs meededen,- maar
het resultaat was niet erg sensationeel.
Men kreeg er wel allerlei waardevolle
gegevens door binnen op het gebied
van de nautische archeologie.
Maar 1965 zag ook het begin van het
avontuur met het wrak van „De Lief
de". Toen was het jarenlange onder
zoek in musea zover gevorderd, dat de
Londense caféhouders John en Peter
Bannon met hun vrienden uit het we
reldje van de duikclubs een begin
maakten met hun minutieuze onder
zoek van de zeebodem bij de Out Sker
ries, de meest oostelijke groep eilanden
van de Shetlands, die op hun beurt de
noordelijkste eilanden zijn van Groot-
Brittannië.
Een van die vrienden was de tegen
woordige kapitein van de mariniers
Malcolm Cavan. Hij en zijn boezem
vriend Alan Bax, kapt.-luit. ter zee,
waren door wederzijdse kennissen in
contact gekomen met de Bannons. Vol
trots vertelde kapitein Cavan ons hoe
hij als eerste de dukaten heeft gevon
den van „De Liefde".
JAe eerste slag was voor mij", grin
nikte deze volbloed-duiker. Hij
dient bij de speciale afd. van de mari
niers, die zich bezig houdt met duik-
werk.
„Nee, ik ben er dit jaar niet bij ge
weest", aldus Cavan, „maar volgend
jaar hoop ik in mijn zomervakantie
weer van de partij te zijn".
Kapitein Cavan is financieel geïnte
resseerd bij de onderneming, die de
gebroeders Bannon hebben opgericht
voor het opduiken van de schatten uit
„De Liefde". „Nou reken maar", zei
hij lachend.
Met Alan Bax heeft de kapitein in de
Perzische Golf veel samen gedoken
voor de Britse marine. De eerste zo
mer bij het wrak van „De Liefde" le
verde Cavan, Bax en de Bannons onge
veer honderd zilveren dukaten op.
Ook vorig jaar heeft de zee bij de
Skerries, zoals intussen is onthuld, heel
wat moeten prijs geven maar de kist
met de 4000 zilveren dukaten van De
Liefde van deze maand slaat alles wat
er sinds de oorlog is opgedoken in de
Britse wateren.
Ook uit zuidelijker water kwamen
toen meldingen van interessante vond
sten, o.m. weer bij Ierland, ditmaal
voor de kust van het graafschap Done
gal. Daar vond men overblijfselen van
een Spaans galjoen. Bij Teignmouth in
Devon haalde een visser in zijn net een
stuk op van een oud kanon, vermoede
lijk van een Frans galjoen, dat daar
met een schat aan boord, hoe kan het
anders? moet zijn gezonken. Iets
dergelijks vonden twee duikers ook in
een baai in Sussex.
Premier Wilson stond in juli van dit
jaar tijdens zijn vakantie op de Scilly
Eilanden temidden van vele honder
den enthousiaste vakantiegangers en
eilandbewoners toe te kijken, toen een
groep duikers van de Britse marine
luchtvaartdienst een prachtig bronzen
kanon aan land bracht dat aan boord
moet zijn geweest van de „Associa
tion".
Dat was het vlaggeschip van admi
raal Sir Cloudesley Shovell, comman
dant van het Engelse Middellandsezee-
eskader dat ten gevolge van een grove
navigatiefout met twee andere sche
pen tijdens een zware storm in de
nacht van de 22ste oktober 1707 op de
rotsen van het Gilstone rif is gezonken.
T")e 17 kikvorsmannen van de marine-
luchtvaartdienst vonden heel
wat meer kanonnen, een honderdtal
munten, eetgerei, een deel van een
kandelaar en zo meer, maar de enor
me schat, die de mannen van de res
tauranthouder Roland Morris ontdek
ten, ontging hun. Toch moeten ze er
nauwelijks tweehonderd meter van
daan zijn geweest.
John Upton, 34 jaar, makelaar in hui
zen en een van de ploeg van Morris,
vertelde 21 september; „Een tijdlang
hadden we al hele rijen munten ge
volgd die op de zeebodem lagen, net
als lange sporen. We zochten de dikste
rij uit, maar die leidde naar een gat
in de bodem van de oceaan, dat er
heel gevaarlijk uit zag. Een poos gin
gen we daar aan voorbij, maar een
paar dagen geleden ging ik er door
naar beneden en ik vond een spleet,
die zo nauw was, dat ik mijn uitrus
ting moest afdoen behalve mijn mond
stuk en masker. Ik duwde het hele
zaakje voor me uit naar beneden."
Upton vervolgde: „Voor me zag ik
een kleine grot, ik ging er naar bin
nen en ik merkte daar letterlijk, dat
ik op een tapijt stond van gouden en
zilveren munten, allemaal uit de jaren
1666 tot 1706."
Dit was de opzienbarende vondst van
de Scilly Eilanden, waar nu ook zoveel
andere groepen duikers, zelfs uit
Frankrijk en Japan, het op hebben ge
munt.
Geen wonder, dat de mannen van
Morris een spel spelen van kat en
muis als ze naar de plaats van hun
schat varen. Hun boot gaat op een re
spectabele afstand voor anker en onder
water zwemmen de kikvorsmannen er
dan naar toe. Er moeten duizenden
munten in de schatgrot liggen, voldoen
de voor jaren bergingswerk. Het is zo
moeilijk en gevaarlijk om er in te ko
men, dat ze maar tweemaal per dag
de duik kunnen ondernemen.
De waarde van dit alles? Misschien
wel 55 miljoen gulden. John Upton
zorgt er steeds voor dat de ingang van
de grot zorgvuldig wordt afgesloten met
rotsblokken om andere kapers de pas
af te sluiten. Voor de marinemannen is
de vondst van Morris natuurlijk een
bittere teleurstelling. Hun commandant
zei sportief: „Alles wat we kunnen
zeggen is: goed werk, zij keken op de
juiste plaats, zo is dat."
fo gevaarlijk en verradelijk zijp de
1 zeestromingen bij de rotsen van
Gilstone, dat verscheidene vissers heb
ben geweigerd om er in hun bootjes op
uit te trekken met onervaren duikers, 't
Zou hun dood betekenen, zei een van
hen hoofdschuddend. Niet alleen de
stromingen leveren gevaar op, maar
ook natuurlijk de rotsen en de enorme
golven van de Atlantische Oceaan.
Een der wethouders van de Scillies
zei onlangs: We hopen maar dat er
niemand omkomt, dat is alles. Het is
daar verdraaid gevaarlijk, geen plek
om maar zo'n beetje rond te duiken,
tenzij men weet wat er te koop is."
Hoe groot de aantrekkingskracht is
van de schat van de „Association",
bleek deze week weer toen er op
nieuw een groep duikers, ditmaal uit
Kent in Zuid-Engeland, naar de Scil
lies vertrok.
Daar is ondermeer de 23-jarige Bob
Rogers bij, die ook vorig jaar actief
was bij de Scillies. Hij beweert, dat
hij als eerste sporen van de „Associa
tion" heeft gevonden, enkele jaren ge
leden. Eerst een stuk licht gekleurd
metaal en vervolgens een kanon van
bijna twee meter. Dat was op een diep
te van vijftien meter. Toen hij dieper
dook naar vijfentwintig meter, ontdek
te hij tinnen eetgerei en zeker nog ne
gen andere kanonnen. Ook hij hoopt nu
op zilver en goud...
Wie in Britse wateren iets van enige waarde uit zee ophaalt, is verplicht dit
aan te geven bij de receiver of wrecks. Dat is gewoonlijk een plaatselijke
ambtenaar van invoerrechten en accijnzen, de douane dus in de dichtstbijzijnde
haven. Die bewaart het gevondene namens de Kroon gedurende een jaar.
Komt de eigenaar voor het einde
van die periode de zaak niet opeisen,
of de rechtmatige opvolger van de ei
genaar, dan .verkoopt de receiver de
hele zaak op een veiling, ook al weer
♦voor de Kroon. De hoogste bieder wordt
dan eigenaar, maar een derde van de
opbrengst gaat naar de vinder, plus
een vergoeding voor de door hem ge
maakte kosten.
Op de Shetland Eilanden is John
Butler receiver of wrecks. Hij zetelt in
de hoofdplaats Lerwick. „Op mijn kan
toor kunt u nog heel wat Nederlandse
dukaten zien, die uit „De Liefde" af
komstig zijn", vertelde hij ons. „In
1965 heb ik er wat verkocht maar de
verkoop ervan is onlangs stop gezet
omdat de groep, die bij de „De Lief
de" werkt, zoals u weet, met de Ne
derlandse regering onderhandelt over
het eigendomsrecht van het wrak".
Wie verzuimt om wat hij in zee heeft
gevonden aan de receiver of wrecks af
te staan, kan een boete krijgen van
ten hoogste duizend gulden. De vondst
wordt dan na ontdekking in beslag ge
nomen.
Er zitten nogal wat haken en ogen
aan gevonden schatten. Allerlei lieden
haasten zich, zodra er iets van belang
wordt gevonden, om te bewijzen dat zij
recht hebben-op de schat. Zo hebben al
twee vrouwen aanspraken ingediend
op de schatten uit de Association om
dat ze menen af te stammen van ad
miraal Shovell, commandant van het
eskader waar het schip toe behoorde.
Hoeveel narigheid men kan onder
vinden met schatten, die in zee zijn
gevonden ondervond een eenvoudige
visser vorig jaar. Hij haalde in zijn
netten een kistje op met 77 zilveren
munten uit de zestiende eeuw. De ar
me man werd zo lastig gevallen door
allerlei mensen die meenden er recht
op te hebben, dat hij het hele zaakje
met een forse zwaai terug gooide in
zee!
Zoals het een goed douaneman in een
Engelse havenplaats betaamt heeft de
receiver of wrecks van de Scilly eilan
den, William Saunby een fraaie zee
manshaard en snor. Hij smaakte on
langs het genoegen om de 1500 oude
munten in ontvangst te nemen, die Ro
land Morris hem kwam brengen. Een
klein deel van de schat van de „Asso
ciation" bestaande uil gouden en zil
veren Engelse kronen en florijnen en
ook uit Portugees en Spaans geld.
Ook de kanonnen van de „Associa-
WASHINGTON De afgevaardigde
Burt Talcott uit Californië heeft in het
Huis van Afgevaardigden een wetsvoor
stel ingediend, dat sigarettenfabrikan-
ten wil verplichten niet alleen op de
pakjes, maar ook via pers, radio en
televisie te waarschuwen tegen de geva
ren van het roken. Hij deed de sugges
tie dat op de sigarettenpakjes een
doodskop met gekruiste beenderen
wordt gedrukt met de waarschuwing:
„sigaretten roken is gevaarlijk en kan
uw dood veroorzaken". Ook zou er via
radio en tv tussen 15 en 21 uur en tij
dens sportevenementen geen reclame
voor sigaretten mogen worden ge
maakt. Senator Robert Kennedy heeft
onlangs een soortgelijk voorstel bij de
senaat ingediend.
tion" en al het andere wat van het oor
logsschip is gevonden, wordt door de
receiver bewaard. Het meeste in zijn
botenhuis. Het museum van St. Marv
op de Scilly Eilanden hoopt, dat het er
een deel van krijgt.
Acfiter het huis van de familie Saun
by gaat een deel van de tuin schuil on
der een enorme hoop schroot, metalen
resten van schepen, buizen, kettingen,
houten laadbomen, roosters, netten en
nog veel meer van wat men bij de re
ceiver komt brengen. Het is niet alles
goud wat er blinkt, ook niet in zee
Behalve bij het maritieme museum
in Greenwich, komen tal van schatzoe
kers in spé ook geregeld om inlichtingen
vragen bij het vermaarde Britse verze
keringsinstituut Lloyd's. Dat is in 1696
begonnen met het uitgeven van een da
gelijkse krant over scheepsbeweglngen.
Dat duurde aanvankelijk maar een half
jaar, maar in 1734 werd de zaak hervat.
Van toen af aan verscheen Lloyd's List
ononderbroken tot op de dag van heden,
vandaar dat men er heel wat inlichtin
gen kan geven.
Was een schip bij Lloyd's verzekerd
en is na een ramp het verzekerd bedrag
uitgekeerd, dan blijft het concern in
technische zin eigenaar van het wrak.
Alleen in deze zin, want het wenst na
tuurlijk niet alle gevolgen te dragen, die
er uit komen voortvloeien. Komt
iemand bij Lloyd's met een voorstel om
een wrak te lichten, dan kan dat, mits
Lloyd's vijftig procent van de opbrengst
krijgt. Natuurlijk slaat dit alles niet op
de historische wrakken van voor 1700.
„Tfe zoek geen man, maar ik voel me J
eenzaam en wil vrienden hebben",
schreef een 67-jarige weduwe. De J
computer raadpleegde zorgvuldig zijn
geheugen en spuwde prompt een „ge- I
schikte man" van boven de 60 uit.
„Het komt vaak voor, dat bejaarde j
mensen ons schrijven we hebben er
heel wat bij elkaar gebracht", zei i
Brian Kohoudy, de jeugdige baas van
de firma Kennismaking per conipu- j
terin Johannesburg.
„We krijgen ook aanvragen van we-
duyvnaars, gescheiden echtgenoten en I
ongetrouwde vrouwen, van wie som- t
mige de 60 ruim zijn gepasseerd" ver-
volgde hij. „Tot dusverre hebben we
geen klachten gehad en we nemen dus
aan, dat zij tevreden zijn over de ken-
nismaking".
Maar de firma, die nu acht maan-
den aan het werk is, wacht nog op
haar eerste huwelijk.
„We hebben het idee, dat er verschei-
dene huwelijken hebben plaatsgevon- I
den, maar dat de mensen te verlegen J
,zijn om het ons mee te delen", zei
Kohoudy. „Vele aanvragers verzoeken J
ons, hun namen voorgoed uit het ge- I
heugen van de computer te lichten", i
De grootste prestatie van de compu- S
j ter tot dusverre is geweest 200 man-
I nelijke studenten te Johannesburg in
i kennis te brengen met evenveel meis-
I ie».
In de acht maanden van het bestaan J
!van de firma hebben meer dan 2.000
t mensen van alle leeftijden en uit alle j
beroepen zich tot haar gewend om t
kennismaking via de computer. „Het t
gaat zo beslist beter dan met de oude
„luk-raak-methode", zei de directeur.
(Van een onzer verslaggevers)
Wel twee keer is de gemiddelde Limburger de afgelopen zomer vrijwillig te
water gegaan. Geen geringe prestatie in 'n provincie, die slechts beschikt
over een handvol openluchtbaden, vier overdekte zwembaden en een hopeloos
vervuilde rivier. Nu is het weer uit met de waterpret. Tot de volgende zomer
moet het gros van de één miljoen Limburgers droogzwemmen.
"Dijzonder nijpend is het tekort aan
overdekte zwembaden in het zui
den. Overvol zijn de vier Maastricht
Heerlen, Venlo en Weert die er z(jn.
Een half miljoen zwemmers springen
jaarlijks alleen al in het 25 bq twaalf
meter metende Maastrichtse Sportfond-
senbad.
„Nood breekt wetten", zegt in het
kleine Obbicht burgemeester Theodo-
rus J. W. van Mimsberg (55). „Ik heb
hier een kerk die binnenkort leeg komt
en ik wil daarvan Limburgs vijfde
overdekte maken."
„Het hoeft niet meer te kosten dan
225.000 gulden, het is technisch haal
baar en ik heb er trouwens geen ande
re bestemming voor. Het zou toch zon
de zijn om zo'n prachtige ruimte leeg
te laten staan? Ik wil de kerk dienst
baar maken aan de gemeenschap en
wat zou de Here Jezus mooier vin
den dan dat de mensen er fijn komen
zwemmen."
De gemeenteraad is enthousiast. De
exploitatie baart de burgemeester geen
zorgen. „In het land van Swentebold"
zegt hij, „wonen 23.000 vielen. Met
schoolzwemmen alleen vul ik de hele
dag."
Het gaat om de twee ton. Obbicht
heeft geen cent om in het water te
gooien. „Als ik geen 75 pet subsidie
krijg, ben ik nergens", weet burge
meester Van Himsberg. „Dat moet
toch kunnen. Het is toch hard nodig.
Hoeveel mensen verdrinken er niet in
de Maas en het Julianakanaal?"
„Bovendien is het smerig water.
Maar ja, als ik zeg: Piet, nu klim je
toch niet meer in de Maas, hè? Dan
krijg ik ten antwoord: „Ja, burgemees
ter, maar waar moet ik dan zwem
men. Bij ons in bed?"
Commerciëler zijn de plannen van
Zuidlimburgs tweede zwembadexploi
tant in spe, bioscoopdirecteur Jean Hu-
bert Dirix (46) uit Beek. Hij wil vijf
honderd doorgaans lege stoelen uit zijn
bios aan de kant zetten voor een ro
mantisch gevormd bad. Tweehonderd
stoelen blijven dan staan voor rijn
klanten die over het water heen films
willen bekijken.
„Films draaien allee» is niet rendabel
meer. Ik heb al van alles bedacht. Nu
het schoolzwemmen zo geweldig op
komt, zie ik toekomst in een zwembad.
De aanleg zou zes ton kosten. De ge
meente is enthousiast, 'maar ik moet
alleen een garantie hebben voor een
exploitatietekort", aldus Jean Dirix.
Hij ligt, omdat hij de financiering
zelf kan verzorgen, 'n streepje voor op
burgemeester Van Himsberg. De bur
gemeester moet aankloppen bij het
provinciaal bestuur in Maastricht.
Daar zetelt ook dokter M. J. M. Roy-
akkers, directeur van de provinciale
Raad voor de Volksgezondheid, opper-
coördinator van Limburgs zwembad
plannen. Want aan plannen is er geen
gebrek, al is het geheel voorlopig nog
een onbekend-aantal-jaren-project.
Liefst 33 overdekte baden staan er op
het lijstje van de dokter drie van
vijftig meter vijf miljoen gulden en
dertig van 25 meter a anderhalf mil
joen. Drie overdekte zweminrichtingen
zijn in aanbouw: in Roermond, in Ven-
ray en in Nieuwenhagen.
„Het is niet veel", geeft dokter Roy-
akkers toe. „Het uiterst geringe aantal
baden, dat 's winters te gebruiken is,
veroorzaakt een ernstig manco in de
positieve gezondheidszorg het opvoe
ren van de 'conditie en de lichamelijke
ontwikkeling van vooral de jeugd. Wat
het gevolg daarvan is, blijkt wel uit de
resultaten van de keuringen voor de
militaire dienst, die onlangs in de krant
stonden".
Goedkoop vindt hij de plannen uit Ob
bicht en Beek. Meer wil hij er niet van
zeggen, want technisch komt er meer
kijken dan een kuipje leggen en wat
water zuiveren. Niet voor niets is hij
trots op de prijs van anderhalf miljoen
die hij becijfert voor een bad van 25
meter lengte. Die som is het resultaat
van gedegen plussen en minnen door
het Nederlandse instituut voor preven
tieve geneeskunde, de technische hoge
scholen in Delft en Eindhoven, de pro
vinciale Raad voor de volksgezondheid,
de Provinciale planologische dienst en
een aantal industriëlen. De normale
prijs is 2,5 miljoen gulden.
„Standaardisatie is het geheim. De
gemeenten zijn in de beslissing een bad
te bouwen weliswaar autonoom, maar
bouwen in serie zou de zaak van elk
van hen goedkoper maken", zegt hij.
De Staat schuift wel wat subsidies af,
maar het leeuwedeel van de kosten
moet worden gedragen door de ge
meenten zelf. „Via de commissie socia
le begeleiding kunnen we per bad uit
de staatskas een bijdrage krijgen van
25 mille", zegt dokter Royakkers. „Zo
lang het duurt kunnen we bovendien
profiteren van uitkeringen in het kader
van de werkloosheidsbestrijding".
Is de financiering eenmaal rond, dan
is het zaak een gunstige exploitatie te
waarborgen. Ook daaraan heeft de dok
ter gedacht: „Je moet een zwembad zo
bouwen, dat je met zo weinig mogelijk
personeel toe kunt. Een caissière bij
voorbeeld kun je zo neerzetten dat z»
ook toezicht kan houden op de badhok
jes. Als het ideale zwembad is ontwor
pen, moeten daar reeksen van worde
gebouwd".
Plannen genoeg dus in Limburf
Voorshands moet alleen nog heel wa
(vies) water door de Maas.
