Rijks Prentenkabinet beaamt:
„Gezicht op Rhenen"
van
Hercules
Seghers
blijkt
„Blik op Amersfoort"
Schilder kwam door
misère aan de drank
r
DEUX ER EENS OVER NA
Nieuwe negen
Minste twijfel
Reacties
Steik helling
Geniaal
DAMMEN
door J. M. BOM
OPLOSSING
SCHAKEN f
door H. KRAMER
OPLOSSING
BRIDGE
door H. W. FILARSKI
OPLOSSING
CRYPTOGRAM
Over deze afbeelding bestaat geen twijfel. Het is een schil
derij van Hercules Seghers uit omstreeks 1630 en stelt Rhenen
uit die dagen voor. Een foto van dit olieverfschilderij is te zien
in het Kaiser Friedrich Museum te Berlijn.
RHENEN Een al vele jaren „slepende kwestie" is tot een oplossing
gekomen. Het ging er om, dat een „Gezicht op Rhenen" van de schilder
Hercules Seghers (15901640) ten onrechte die ondertitel zou dragen. Bijna
dertig jaar lang heeft de heer S. W. Melchior te Hoevelaken hemel en aar
de bewogen om aan te tonen dat de betreffende ste uit het oeuvre van Se
ghers een „Gezicht op Amersfoort" is. Pas enkele maanden geleden heeft
de huidige directeur van 's Rijks Prentenkabinet, dr. K. G. Boon, de heer
Melchior in het gelijk gesteld. In de catalogus van de laatste tentoonstelling
van het oeuvre van Hercules Seghers wordt de in het geding geweest zijnde
ets „Gezicht op Amersfoort" genoemd. De. heer Melchior kan tevreden zijn.
In het maandblad van „Oud-Utrecht"
van mei 1957 ontmoeten we de eerste
kritiek van de heer Melchior. Onder
het kopje „Amersfoort of Rhenen?"
schrijft hij onder andere: „Deze aan
hef doelt niet op de rivaliteit, welke
wellicht in de middeleeuwen bestond
tussen de tweede en derde stad van het
Sticht. Ik geloof trouwens niet, dat dit
ooit een strijdpunt was en de rangorde
met Utrecht als eerste stad nimmer
werd aangevochten. De vraag, die ik de
lezers wens voor te leggen, is de vol
gende:
Een dertigtal jaren geleden ver
scheen bij de kunstzinnige Amster
damse uitgever, wijlen H. J. Paris,
een serie aardige boekjes over 17e-
eeuwse Nederlandse schilders. W.
Steenhoff behandelt in een der deel
tjes 't oeuvre van Hercules Seghers, 'n
schilder met bijzondere kwaliteiten,
wiens reproduktietechniek meer dan
eens nieuwe wegen volgde. Onder de
24 afbeeldingen, welke het werkje
verluchten, stellen de no's 1, 2 en
18 volgens het onderschrift een ge
zicht op Rhenen voor.
Wat 1 en 2 betreft, beide reproduk-
ties van schilderijen in een Berlijns
museum, is dit niet twijfelachtig. Van
af de top van de heuvel, waartegen
het stadje is ingebouwd ziet men over
de rivier in de Betuwe, waar een
aantal kerktorentjes topografisch juist
zijn geplaatst. Ook het schip van de
kerk ter ene zijde van toren en het
hof van de koning van Bohemen ter
andere zijde, heffen iedere twijfel
daaromtrent op.
Anders staat het met no. 18 een re-
produktie van een ets, welke te vin
den is in het Rijksprentenkabinet,
verbonden aan het Rijksmuseum te
Amsterdam. Hierop ziet men als
meest dominerend detail afgebeeld
een toren, welke wat vorm en ver
houdingen betreft voor iemand die
Amersfoort kent, onmiskenbaar de
O.L. Vrouwetoren van Amersfoort
voorstelt. Volkomen daarmee in over
eenstemming is ook het op enige af
stand rechts daarvan aangebrachte
spitsje van de St. Joriskerk. Om de
toren zijn een aantal huizen gegroe
peerd, doch zodanig, dat de stad in
hoofdzaak rechts ligt. Links van de
toren verheft zich op flinke afstand
aan de horizon het reliëf van de
Amersfoortse Berg. De voorgrond be
staat uit een min of meer ruig land
schap, hetwelk ik ter ondersteuning
van mijn mening, wel gaarne wat
meer effen zou hebben gezien. Maar
ondanks deze tekortkoming staat het
voor mij vast, dat hier Amersfoort
en niet Rhenen werd afgebeeld.
Daar het ongetwijfeld van belang is,
dat in vroeger tijden vervaardigde
stadsgezichten onder de juiste bena
ming in onze musea voorkomen, ves
tigde ik in 1938 op een en ander de
aandacht van de heer De Stuers, con
servator van het Rijks Prentenkabi
net. Deze was echter van andere
mening, welke hij als volgt formu
leerde:
„Deze benaming is inderdaad de juis
te en tot nu toe altijd volgehouden,
daar op de meeste van Seghers' etsen,
waarop deze toren voorkomt, niet al
leen een rivier te zien is, doch ook an
dere topografische details, waardoor
dit dan ook niet anders dan de Rijn
kan zijn. Ook op andere schilderijen
van zijn hand is de stad Rhenen duide
lijk te herkennen, ook weer door de
ligging van het stadje aan de rivier.
Ik geef toe dat er inderdaad enige
overeenkomst bestaat tussen de torens
van Amersfoort en Rhenen, maar in
dit geval temeer daar het werk van
deze bijzondere meester sedert lang
nauwkeurig is bestudeerd bestaat
er voor ons niet de minste twijfel om
trent de juistheid van deze benaming".
Dat was niet erg bemoedigend!
Ik beslat hierop, nadat ik ook door
het oordeel van een vriend gesterkt
was, de mening van de toenmalige
burgemeester van Amersfoort te vra
gen:
Deze antwoordde mij: „Ik ben het
volkomen met u eens: de reproduc
tie no. 18 van W. J. Steenhoff over
Hercules Seghers stelt Amersfoort
voor. Ook onze stadsarchitect, ir. Van
der Tak, is van die mening".
Dit oordeel bracht ik eveneens ter
kennis van de heer De Stuers, doch
deze blijft onvermurwbaar. Zijn ant
woord luidt: „Ook na vergelijking
met andere tekeningen met gezichten
op Rhenen, zoals bijvoorbeeld van de
bekende tijdgenoot en schilder van
stadsgezichten P. Jzn. Saenredam
(15971665) behoeft voor ons hier
over niet meer de minste twijfel te
bestaan." Verder betoogt hij, dat ter
wille van arrangement en compositie
kunstenaars dikwijls tegen de werke
lijkheid zondigen, en willekeurig de
tails wijzigen, maar dat desniettemin
vaak door zekere gegevens een of
andere stad of oord in hun werk be
trekkelijk spoedig te herkennen is:
„zoals in dit geval". „Wij herhalen
u dus nogmaals, dat wij over deze
kwestie hier in het Rijksmuseum niet
de minste twijfel meer koesteren!"
Hiermede Amersfoorts oud-burge
meester onderschrijft het in een vol
gende brief houdt alle debat op.
Maar deze blijft daarbij aan mijn zij
de staan, terwijl hij opmerkt, dat de
heer De Stuers geen enkel argument
te berde bracht.
Profiterende van een zonnige dag in
maart 1938 heb ik getracht het punt
te vinden, vanwaar Hercules Seghers
Amersfoort zag. Ik meen dit gevon
den te hebben aan de Hessenweg,
een honderd meter voor de Koper-
molenbrug. Het bleek mij dat om de
voor de Amersfoortse toren karakte
ristieke lijnen te doen uitkomen, wel
ke ook op de ets zichtbaar zijn, de
toren in ochtendbelichting moest ge
nomen worden en aldus werd de foto
te 8 uur 's morgens gemaakt. Ik ben
daarop ook nog eens naar Rhenen ge
reden en heb ook daar getracht een
punt ce vinden dat met de op de ets
herkenbare topografische gegevens
klopte. Helaas was de toren in repa
ratie en daardoor grotendeels om-
manteld. Het is mij echter niet mo
gen gelukken Rhenen zo te zien als
dit met het oog op de door de heer
De Stuers als onaanvechtbaar uitge
sproken mening was gewenst. De
gérant van De Koerheuvel maakte
terstond de juiste opmerking dat men
bij Rhenen de stad links van de to
ren zou moeten zien en niet rechts,
zoals de ets vertoont. Bovendien zou
links in de Betuwe de toren van Res
teren zichtbaar moeten zijn.
Dit eerste argument was trouwens
ook door mij opgemerkt.
Gaarne onderwerpen wij thans deze
puzzel aan het oordeel onzer lezers.
Tekening en foto zijn bij dit artikel
afgebeeld.
Enige maanden later komt de heer
Melchior opnieuw op de zaak terug.
Ditmaal in het maandblad van „Oud-
Utrecht" van september 1957. Inmid
dels had ook de burgemeester van
Rhenen, mr. L. Bosch ridder van Ro
senthal, zijn mening gegeven. Wij la
ten de heer Melchior opnieuw aan het
woord:
„In Oud-Utrecht van mei van dit
jaar publiceerde ik een artikeltje
over een ets van Hercules Seghers,
aanwezig in het Rijks Prentenkabi
net te Amsterdam, welke mijns in
ziens ten onrechte „Gezicht op Rhe
nen" wordt genoemd en volgens mij
en vele Amersfoorters met mij
Amersfoort uitbeeldt. Door de plaat
sing in dit orgaan, hetwelk toch ook
min of meer de provincie bestrijkt,
hoopte ik enige reactie uit te lokken,
hetzij van voor- of tegenstanders van
mijn bewering. Alleen de oud-burge
meester van Amersfoort, die ten vol
le mijn standpunt deelt, schreef mij,
dat hij mijn artikel besprak met de
burgemeester van Rhenen, die als
zijn mening gaf, dat de afgebeelde
toren positief niet de Cuneratoren
voorstelt.
Natuurlijk had ik ook een overdruk
van mijn stukje aan het Rijks Pren
tenkabinet gezonden, waar thans een
andere directeur in functie is, dan
voor 20 jaar, toen ik mijn artikel
schreef. Ik deelde hem thans ook het
oordeel van Rhenens burgemeester
mede. Prof. v. Regteren Altena ant
woordde: „Ik kan niet ontkennen dat
de stadsprofielen bijzonder veel over
eenkomst vertonen, maar dan blijft
toch het verschil in de accidentatie
van de voorgrond..."
Dus nog steeds geen ruiterlijke er
kenning dat de benaming fout is. Ik
bracht dit antwoord over aan Graaf
van Randwijck, die mij als volgt ant
woordt: „Ook al is de directeur een
ander geworden, zo schijnt het toch
aan Het Prentenkabinet moeilijk te
zijn om ronduit te zeggen: Onze di
rectie heeft zich vergist of verkeken!
Daarin is geen schande, dat doen we
allemaal wel eens... Die accidentatie
bewijst weinig of niets. Zijn Hoogge
leerde heeft weinig rondgekeken in
de natuur; hoe door plantengroei in
korte tijd een landschap een geheel
ander aanzien krijgt.
Dat gebruik van het woord „acciden
tatie" lijkt mij... wonderlijk! Want
daarin ligt besloten het begrip „toe
vallig", dus indirect „vatbaar voor
verandering" en hij wil zich base
ren op iets dat vaststaat om een be
wijs te hebben."
Er kwam na dit tweede artikel van
de heer Melchior meer steun voor zijn
opvatting. Onder andere van oud-Rhe-
nenaar prof. dr. W. van Iterson. Dit
komt tot uiting in zijn derde ontboeze
ming, een maand later:
„Als reactie op mijn tweede artikel
tje over deze vraag, mocht ik twee
brieven ontvangen. De eerste is van
de hand van prof. mr. W. van Iter
son. Deze deelt mij mee, dat hij ver
scheidene jaren te Rhenen heeft ge
woond. Daardoor, doch ook door de
speciale richting van zijn studie, kent
hij het landschap om Rhenen volko
men. Prof. Van Iterson promoveerde
in 1932 op een proefschrift, getiteld:
De historische ontwikkeling van de
rechten op de grond in de provincie
Utrecht. En thans werkt hij aan een
boek, dat handelt over de geschiede
nis van Rhenen, in verband waarmee
hij alle oude platen onder ogen heeft
gehad, welke er van Rhenen bestaan.
Zijn oordeel luidt: „De door u op pa
gina 52 van genoemd maandblad ge
reproduceerde ets van Seghers stelt
ongetwijfeld Amersfoort voor. Het
beeld van Rhenen, uit het zuiden ge
zien, is heel anders: het oude stadje
is tegen een steile helling opge
bouwd. Ook de plaatsing der molens
te Rhenen is geheel anders. Boven
dien is de afstand tussen de twee
kerktorens veel te groot voor Rhe
nen... Het is duidelijk te zien dat
Seghers de toren van Amersfoort uit
gebeeld heeft. De onderbouw (bene
den de lantaarn) wïjkt vrij sterk af
van de onderbouw te Rhenen... Mijns
inziens bestaat er niet de minste
twijfel. Dit beeld kan onmogelijk
Rhenen zijn!! Aldus prof. Van Iterson.
De tweede brief is van de heer T.
Voerman te 's-Gravenhage. Deze
deelt mij mee: „Ook zonder de re-
produktie van een hedendaags ge
zicht op Amersfoort zou ik de ets van
Seghers onmiddellijk als Amersfoort
hebben geïdentificeerd. Ik heb een
behoorlijk geheugen voor alles wat
afgebeeld is en ik bezit een uitgebrei
de verzameling „Topografie Neder
land in de 19e eeuw". Het is u na
tuurlijk bekend dat het uiterlijk van
de meeste Nederlandse plaatsen tot
1830 niet veel verschilde van de 17e
en 18e eeuw. -Nu heb ik van Amers
foort wel geen prentje van hetzelfde
punt genomen, doch dat is voor wie
de gebouwen, in dit geval O.L. Vrou
wetoren en St.-Joriskerk kent, geen
beletsel... Gaarne betuig ik mijn ad
hesie met uw poging een ruiterlijke
erkenning te verkrijgen en ik ben
blij dat mensen van erkend gezag
als de heren v. Randwijck en Bosch
van Rosenthal u hierin steunen."
Ik moge dit artikel besluiten met de
mededeling dat ik voor 25 jaar dit
probleem opwierp en sedertdien nie
mand heb ontmoet, die de foutieve
benaming verdedigde.
Het woord is thans aan de directeur
van 's Rijks Prentenkabinet."
Zoals we in de aanhef al stelden heeft
die directeur enkele maanden geleden
de heer Melchior in het gelijk gesteld.
Het moet voor deze inwoner van Hoe
velaken heel wat geweest zjjn na zo
veel jaren de erkenning te hebben ge
kregen dat het voor hem zo vlakbij ge
legen Amersfoort niet langer werd
aangezien voor Rhenen.
Wie was de man wiens Amersfoortse
schets jarenlang is doorgegaan voor
een „Gezicht op Rhenen"?
Hercules Seghers leefde van plm. 1590
tot plm. 1640. Hij trouwde in 1614 An
neke van der Bruggen. De meningen
verschillen of ze 14 dan wel 40 jaar
ouder was dan hij! Het was niet be
paald een geslaagde verbintenis.
En het werk van Seghers?
Het werd door zijn tijdgenoten niet
naar waarde geschat. Er heerste altijd
grote armoede in het gezin. Zijn vrouw
Anneke klaagde dat hij haar lakens ge
bruikte als schilderslinnen. In 1631
woont hij in Utrecht, in 1633 in Den
Haag, later weer tot aan zijn dood
in Amsterdam. Vermoedelijk heeft
Seghers tijdens zijn leven een reis ge
maakt naar Italië, langs de Rijn en
over de Alpen. Een verklaring voor
zijn vele berglandschappen. Ongetwij
feld was hij vaak in Rhenen.
In het „Kaiser Friedrich Museum"
in Berlijn hangt een foto van een olie
verfschilderij van hem van Rhenen uit
omstreeks 1630.
A Twee vrijwel identieke opnamen van
Amersfoort. De onderste afbeelding is
lange tijd aangezien voor een stads
gezicht van Rhenen. De heer S. W.
Melchior uit Hoevelaken heeft in de
loop der jaren zo veel bewijsmateriaal
aangedragen dat de directie van
's Rijks Prentenkabinet overstag is
gegaan.
Seghers was een geniaal kunstenaar,
vooral zijn etsen zijn prachtig, dikwijls
op gekleurd papier of met olieverf in
gekleurd. Hij was een eenzaam, melan
choliek mens. Dit valt ook in zijn werk
te bespeuren, onder andere sombere,
verlaten landschappen. Hij heeft Rem
brandt, die hem zeer bewonderde, be
ïnvloed.
Seghers heeft een groot oeuvre ach
tergelaten, plm. 10 schilderijen van
hem zijn heel bekend, van de ongeveer
60 etsen (170 afdrukken) bevinden de
meeste zich in het Rijks Prentenkabinet
binet.
Door misère kwam hij aan de drank.
Hij stierf nadat hij dronken van een
trap was gevallen!
N'
TA de reeks grote internationale
tournoolen, waarvan vooral die te
Batoemi en te Livorno voor ons
land zulke fraaie successen oplever
den (Sybrands werd in beide eerste!) is
ook het nationale seizoen op gang geko
men. Behalve de Ereklassecompetitie zijn
ook in verschillende provincies de
persoonlijke wedstrijden gestart, die tot
de uiteindelijke selectie voor het natio
naal kampioenschap voeren. Dit jaar bij
zonder belangrijk, omdat ten eerste een
extra ingelaste „interprovinciale finale"
de afvaardiging naar de nationale finale
gaat beïnvloeden, ten tweede, omdat de
komende strijd in het teken staat van de
deelname aan de wereldkampioenschap
pen 1968.
In de olubcompetitie zijn al enige op
merkelijke uitslagen genoteerd, waaron
der zeker gerekend mag worden het re
sultaat van onderstaande partij tussen
J. H. van Leeuwen (L.D.V.) met wit en
A. Schotanus (Huizum) met zwart.
1. 32-28 17-22 2. 28x17 11x22 3. 37-32
12-17; 4. 41-37 6-11; 5. 33-28 Beter is in
deze zeer populaire moderne opening af
wachten met 46-41. 5. ...22x33; 6. 39x28
19-23; 7. 28x19 14x23; 8. 44-39 10-14: 9. 50-44
14-19; 10. 31-27 5-10; 11. 39-33 10-14; 12.
33-28 7-12; 13. 44-39 20-24; 14. 34-30 17-21;
15. 30-25 21-26; 16. 37-31 Geeft vrijwillig
zijn verkregen tempo-overschot weg. Mis
schien was 38-33 consequenter 16. ...26x37;
17. 42X31 12-17; 18. 40-34 17-21; 19. 34-30 1-6;
20. 47-42 8-12; 21. 49-44 Zeer passief. Scher
per is 46-41 (21-26) 41-37 enz. 21. ...21-26:
22. 39-33 26x37 23 42x31 23-29! (zia dia
gram)
Nog altijd is de zo vroeg toegepaste
„Ghestem"-doorstoot een vrij dubieuze
onderneming. Zwarts tempo-overschot
geeft hier echter gunstige perspectie
ven.
24. 44-39 18-23; 25. 45-40. Wil (29-34) niet
toelaten 25. 11-17; 26. 31-26 2-8; 27. 36-31
13-18; 28. 46-41 9-13; 29. 41-36 17-21;
Het dreigende 27-21 zou anders de zwar-
«Ch,ï,ery!e^gelW€l erg verzwakken.
"8®: 31. 31-26 4-9 32. 26x17
18-22; 33. 27x18 13x11; 34. 28-22 Brengt
weer beweeglijkheid in de verstarde oor
log! Direct belet is (9-13) door 40-34
(29x40) 35X44 (24x35) 22-17 (11x22) en 32-28
met winnend spel. Zo ook (8-12) dat na
40-34 (29X40) 35x44 (24x35» 22-18 tot sterk
voordeel voor wit voert. Daarom speelt
zwart: 34. 11-17; 35. 22x11 6x17; 36. 36-31
9-13; 37. 31-27 8-12; 38. 33-28 13-18; 39. 39-33
3-8; 40. 43-39 17-21; Een bijzonder interes
sante stand waarin voor de liefhebbers
nog wel wat „te kluiven" valt! 41. 28-22
8-13; 42. 48-42 Niet (22-17) wegens 23-28;
42. ...21-26: 43. 42-37 16-21! Na (15-20) of
(12-17) komt zwart slecht. 44 27x16 18x27;
45. 32x21 26x17; 46. 37-31 13-18 47.
31-277?
Voor onze lezers hier de dubbele opga
ve. Hoe maakt zwart nu elegant een
eind aan de partij en wat had wit moe
ten spelen?
De stand was;
Wit (Hoekstra) 22, 23 27, 28. 29, 31 32.
33, 34, 37. 38 39, 40, 44. 45, 47, 48 (17 sch)
Zwart (Wiersma) 1, 2, 4. 6. 9, 11, 14, 15,
16, 17. 19. 20. 21, 25. 26, 30. 35 (17 sch.).
Op (23-18) berekende zwart de volgende
variant: 19-24! (29-23) 24-29! (33x24) 20x29
(48-42 of?) 15-20! (38-33) 29x38 (42x33) 2-81
(33-29) 8-13 (47-42) 4-10 (42-38) 10-15 (38-33)
1-7 en wit verliest kansloos een vol stuk.
Bijzonder scherp berekend!
HET belangrijkste nieuws uit de schaak
wereld gaat over de 25-jarlge Ame
rikaanse kampioen Bobby Fischer.
Hij won een toernooi in Skolpje
(Zuid-Slavlë) en het is nu zeker dat hij
zal deelnemen aan het interzonale toer
nooi te Tunis dat deze maand begint.
Het toernooi te Skolpje was voor Bob
by Fischer een oefening. Hij begon
slecht: na een remise in de le ronde
verloor hij van de Rus Geiler. Dan won
hij 7 partijen achter elkaar, speelde enke
le remises en zorgde in de 12e ronde
voor een sensatie. Hij verloor namelijk
van Janosevic zonder één zet te doen.
Hij verscheen te laat aan de start en
moest een reglementaire nul aanvaarden.
Vervolgens zette de Amerikaan de kiezen
op elkaar en won de resterende partijen
aan de lopende band. Hij werd eerste
met 13'/i punt, voor Geiler en Matulovic
die elk 13 punten scoorden en de Rus
Cholmov die het tot UVt punt bracht.
Hieronder de verliespartij van Fischer
tegen Geiler.
WIT: FISCHER. Zwart: GELLER.
(Skolpje 1967).
Siciiiaanse verdediging.
1. e2e4, c7—cS 2. Pgl—£3 d7—d6 3.
d2—d4 C5xd4 4. Pf3xd4, Pg8—f6 5.
Pblc3. Pb8—c6. 6 .Lflc4.
(Fischers geliefkoosde voortzetting. Hij
heeft er talrijke grote successen mee be
haald.)
6e7—e6 7. Lel—e3, Lf8—e7 8.
Lc4b3, 0-0 9. Ddle2
(De laatste mode in deze variant.)
Dd8a5!
(Gelier laat het gebruikelijke 9a6
achterwege. Na 10. 0-0-0, Da5 11. Kbl
staat wit klaar om met g2—g4—g5 een
stormaanval op de zwarte koningsveste
te beginnen.)
10. 0—0—0,. Pc6xd4 11. Le3xd4, Lc8—d7
12. Kcl—bl, Ld7—c6 13. f2—f4
(Op 13.g4 volgt 13ei en wit moet
de e-pion verliezen. De witspeler pro
beert het daarom op de klassieke wijze.)
13Ta8d8
(Zwart zag zich voor het aloude pro
bleem gesteld: welke toren moest hij
naar d8 spelen. HIJ laat de f-toren op
zijn plaats staan omdat deze toren ge
bruikt moet worden voor de verdediging
tegen f4—f5.)
14. Thl—fl, b7—b5 15. f4—f51?
(Een stukoffer waarvan de gevolgen
nauwelijks te voorzien zijn.)
15b5b4 16. f5xe6. b4xc3 17. e6xf7t,
Kg8h8 18. Tfl—f5, Da5-b4!
(Tegenaanval op e4, dé zwakke stee in
de witte stelling.)
19. De2—fl
(Dreigt 20. Txf6, Lxf6 21. Dxf6ü, gxf6
22. Lxf6 mat.)
1 9Pf6xe4 20. a2—a3
(Iets beter was direct 20. Df4.)
2 0Db4b7 21. Dfl—f4, LC«—a4! 22.
Df4g4 Le7—f6 23. Tf5xf6
(Een laatste valstrik.)
In de partij volgde nu 23La4xb3!
waarna wit de strijd staakte. Na 23
Pxf6 24. Lxf6, gxf6 25. Dxa4 had wit
voldoende tegenspel behouden.
De opgave van de week: waarom speel
de zwart in de diagramstelling niet 23.
g7xf6?
De oplossing kunt u vinden in d« vol
gende rubriek.
GELLER
abcd efgh
FISCHER
De stand was:
Wit (Marcus): Kgl, Dd2 Tal en fl, Ld5.
Pbl, pionnen a2, b2 d4, g4, h3.
Zwart (Scheltinga): Kg8, Dh4, Ta8 en
f8. Le5, Pf7, pionnen a7 b7 d6, g6 en h7.
Zwart wint als volgt: 21Dh4—g3t
22. Ld5—g2 (Of: 22. Dg2 Lxd4t benevens
Dxg2f en Lxb2, resp.22. Khl. Dxh3t 23.
Kgl Dxg4t) 22Dg3h2t 23. Kgl-f2.
Pf7g5t 24. Kf2—el, Tf8xtlt 25. Kelxfl
(25. Lxfl Pf3t.) 25Ta»—f8' 26.
Kfl—el, Dh2—git en wint.
EEN van de landen waarvan de paren
helemaal niet opgewassen zijn tegen
het Nederlandse team en in het bijzon
der niet tegen de acties van Kreyns-Sla-
venburg, is Polen. Herhaaldelijk liggen
de Poolse spelers met hun eigen ingewik
kelde bledmethodes overhoop, want zo
dra de tegenpartij zich met het bieden
bemoeit raken zij vaak geheel de kluts
kwijt.
Nederland won in de 16e ronde van het
toernooi te Dublin met enorm verschil
van Polen. Eén der partijtjes waarin de
Polen een succesje boekten dat bij beter
tegenspel van Cats-Kramer vermeden
had kunnen worden ziet u hieronder als
genspelprobleem
$B 9 7 4 2
7 2
O A B 10 7
*H 7
narten west drie Sansatout oost
vier harten einde.
Noord kwam met harten twee uit, west
won met hartenaas en speelde harten
terug naar de tien van tafel. Zuid beken
de twee malen harten (drie en vier).
Klavervrouw werd vanuit oost na
gespeeld, zuid klaver vijf, west klaver
boer en noord maakte klaverheer. Wat
moet noord thans naspelen??
8
H 109 5
5 3
V 109 6 4 2
West gever. NZ kwetsbaar. West open
de één harten NZ pasten oost twee
De vorige week zag u alleen de
OW-kaarten van het vler-schoppen con
tract, voorgekomen in de wedstrijd Ita
lië—Engeland te Dublin. Het is het soort
spel dat de simpele bridgeziel zonder
moeite maakt en waarin de expert down
gaat!
4 9 8 6 5
gV9 73
O H 8
f H93
A H V 10 7 2
A 6
OB 3
4.10 5 4
4 3
c 10 5
O V 102
+AV8T6Ï
Zuid gever. NZ kwetsbaar. West een
schoppen-oost twee harten west drie
schoppen oost vier schoppen. Uitkomst
schoppen vijf voor de boer, daarna har
tenaas en dan nog drie ronden troef: op
tafel (006t) drie ruitens weg en zuid doet
tweemaal schoppen en dan twee klave
ren bij.
Hoe verder? Belde spelers vervolgden
met harten zes en legden ln oost harten
heer, daarna speelden zij harten van
tafel, maar de vrouw viel niet en men
ging één down. Via een eenvoudige har
tensnit waren de tien slagen natuurlijk
te maken geweest.
Toch is, volgens de kansberekening,
hartenheer en harten aftroeven een goe
de speelwUze. Deze wint in alle gevallen
waarin de hartens 3:3 zitten en ook nog
als zuid hartenvrouw tweede heeft. De
snit ls alleen maar „beter", wanneer
noord hartenvrouw vierde of langer
heeft.
Vooral ook omdat noord „al" vier
schoppens had gehad en zuid slechts
twee. leek het de westspelers aanneme
lijker dat noord géén lengte ln harten
bezat. Zo ziet u. dat de kansberekening
best eens tekort kan schieten. De oplos
sers die gewoon maar met hartenboer
sneden, winnen dus deze week de hoofd
prijs!
Horizontaal:
I. Hij gedraagt zich als een wild
beest op de trap om geld binnen te
krijgen (11)
8. hierbij trekt men niet eén lijn
(7)
10. van tussen haar lippen kabbelt
een strooïn (7)
II. zulk een slag betekent een stap
terug (4)
12. als de typografen klaar zijn i«
de krant omvangrijk (5)
13. ook de eik is zo begonnen (4)
16. de voedselpakketten in de ge
vangenis zijn niet afwijkend (8)
17. blaffende zangers (6)
19, deze noten staan niet vast (6)
21. men hoeft niet bang te zijn al
is het geladen (8)
25. in de onderwereld is het ge
vaarlijk (4)
26. zulk een meisje is het aankij
ken waard (5)
27. de gedachte moet Pa tegen
hem zeggen (4)
30. zo is het helemaal compleet
(2.5)
31. volgens een cynicus de mede
plichtige aan een huwelijk (7)
32. niet bepaald een stadstuintje
(11)
Verticaal:
1. hij, die niet slaapt (7)
2. echt iets voor een vorst (4)
3. hoe meer gaatjes, hoe fijner (6)
4. de wortel van de Rotterdammer
(4)
5. voor velen een zenuwendiploma
(7)
6. deze Europeanen doen botje bij
botje (6)
7. deze klappen hebben succes (6)
14. deze vensters staan niet vast
(5)
15. sommige jongens houden een
stukje sleutel in hun keel (5)
18. hét deeg van de deurwaarder
(6)
19. stilte in het negatief (6)
20: de heraldici zien de blaadjes zo
(7)
22. echt Frans ondergoed (7)
23. proeven met vurige potjes (6)
24. komt nooit op tijd (6)
28. het lege deel van de kijker (4)
29. het luizeëi zit in het voedsel (4)
Oplossing vorige
kruiswoordraadsel
Horizontaal: 1. kribbe. 6. botter, 12.
adle. 14. pril, 16. el, 18. ondergaan. 21. re.
22. Iers, 24. dor, 25. bot, 26. over. 27.
Lagos 29. Zype, 30. oir, 31. Demeter 33.
hijs 34. bord. 36. Navo, 38. Semois. 39.
benard. 41. tang. 43. gure, 45. are, 47.
keerdam 50. nee. 52. part. 53. nagel 54
Oder. 55. pad, 57. ras. 59. ego. 60 Em., 61.
geplaatst. 65. au. 66. Lldo. 67. olie 69.
katern. 70. stalen.
Verticaal: 2. Ra, 3. Ido. 4. bint, 5. bed,
7. opa. 8. tram, 9. tin, 10. el, 11. geloof,
13. drogen. 15. getest 17. Levi 19. Edam,
20. grot. 21. ropij, 23. verbeterd. 25. bijho
rende, 27. ledigen, 28. Senegal, 31. dronk,
32. Ranum. 35. oma, 37. Var. 40. happen
42. orgaan, 44. berouw, 46. raam, 48. earl,
49. desa, 51. eega, 56. bede. 58. asla 61.
git, 62. por. 63. tot, 64, til 66. la, 68. Ee.
(6)
9. zij bevestigen de teleurstelling
