Van staatsbedrijf tot N. V
tarief voor
goed dienstbetoon
Bedr i j fs vermogen
3.130.000.000
Als een communicatiesatelli et
WINDGELEIDERS
Plan-Leber strijdig
met E.E.G.-verdrag
Boete eis voor
stelen van
ambtsketen
Verplaatsing
Rustigjes
Zorgenkind
Homburg heeft
kleine winst
STROP VOOR
SPIJBELAAR
Staatssecretaris Keyzer
vecht tegen Bonn
Naar Spoorwegen
FOLKLORE
IN MODE
OF POOLSE
SHOW
Alle fronten
Afspraken
Toeneming
EINDELIJK
TWINTIG JAAR
TE VEEL VERZET
WACHTEN
OVERAL
Voor H.V.A. bijna
7 miljoen
Indonesië kiest pas
in 1969
Rechter verklaarde
ontslag ongeldig
In Dokkum woedt
„melkoorlog"
WOENSDAG 29 NOVEMBER 1967
MEER ARMSLAG
VOOR DE P.T.T.
DEN HAAG Dit is een toekomstbeeld. Over een zelf
standige P.T.T.die dan na heel lang pleiten en wach
ten zelf de haar meest geschikt lijkende weg zal kun
nen gaan.
Voor het eerst in zijn bestaan zal het bedrijf dan weten,
waar het op langere termijn aan toe is. Het zal zelf geld
kunnen lenen. Het zal een andere rechtsvorm krijgen en
meer kunnen doen in het belang van vele Nederlanders.
De situatie tot nu bood de directie geen houvast. De leiding moest by het bepa
len van haar beleid uitgaan van gegevens waarop niet viel te bouwen. Het ont
plooien van een visie was nauweiyks mogelijk. Straks zal het bedrijf mis
schien kunnen werken met nieuwe methoden, aangepast aan de sterk wUzigen-
de ontwikkelingen.
Mr. J. J. Klaasesz zegt het allemaal
wat formeler. Sinds de directeur-gene
raal ir. G. H. Bast door ziekte afwe
zig is, is mr. Klaasesz als zijn plaats
vervanger de hoogst verantwoorde
lijke in de zeven man sterke directie
raad.
Voorzichtig zijn woorden kiezend,
komt hij tot deze formulering: „Wij
zullen dan beter in staat zijn onze taak
te vervullen: een goed dienstbetoon te
geven tegen zo redelijk mogelijke tarie
ven. Met andere woorden: Wij zullen
dan beter kunnen voldoen aan de maat
schappelijke behoeften.
Nu zijn wij afhankelijk van de finan
ciële mogelijkheden van de regering;
straks zullen wij meer armslag hebben.
Wanneer wij zelf op de kapitaalmarkt
geld kunnen lenen, zullen wij 't bedrijf
naar beste weten kunnen leiden, onaf
hankelijk van enige binding. Maar wij
blijven wel verantwoordelijk tegenover
de minister voor de ons opgelegde
maatschappelijke taak".
Tot zover klinkt het allemaal nogal
officieel. Iets vrijer zegt mr. Klaasesz:
„We zullen dan eindelijk met een gro
tere mate van zekerheid onze plannen
kunnen uitstippelen". En doelend op on
ze begrotingen voor één jaar: „Het
bouwen van bijvoorbeeld telefooncen
trales met alles wat er aan verbindin
gen en apparatuur aan vast zit, is niet
een zaak op korte termijn. Daarvoor
hebben we tenminste vier, vijf jaar no
dig".
Hoewel hij er geen waarschuwende
vinger bij opsteekt, meent de plaats
vervangend directeur-generaal het toch
heel ernstig: „Het publiek zal misschien
■wonderen verwachten van onze nieuwe
status. Zo in de geest van een fantas
tisch dienstbetoon, en vooral lagere ta
rieven".
Wie zal het vooruit kunnen zeggen.
Wel: „We zullen beter „gereedschap"
hebben om uit te maken wat mogelijk
zal zijn, om problemen op te lossen, en
tarieven vast te stellen. Met dat al is
en blijft dienstbetoon een maatschappe
lijk probleem".
Het heeft twintig jaar geduurd, voor
dat PTT's idealen nu dan misschien ver
wezenlijkt zullen worden. „Al sinds 1948
heeft de regering onderkend dat de
structuur van ons bedrijf zou moeten
veranderen".
Waarom heeft het dan zo lang ge
duurd?
Mr. Klaasesz vindt het een moeilijke
vraag en een moeilijk antwoord. Hij
maakt er dit van: „De snelle opeenvol
ging van steeds wisselende Kabinet
ten heeft er geen goed aan gedaan. Hun
inzichten liepen ook niet altijd parallel.
Bovendien stonden wij niet als eerste
op het urgentielijstje".
Onder de investeringsbeperking van
1957/'58 heeft de PTT extra ondervon
den, hoe absoluut afhankelijk zij was
van de beschikbare rijksmiddelen. „We
genaanleg", vergelijkt de plaatsvervan-
MAASTRICHT In een vlaag van
lawaaineurose deed de in Geleen wo
nende Rotterdammer Jan Cornells B.
op 21 april van het vorige jaar een uit
val naar de ambtsketen van Geleens
burgemeester mr. dr. J. P. D. Ban
ning. Vlak voor het begin van de raads
vergadering rukte hij de ambtsketen
van de schouders van de burgemees
ter en holde er mee het raadhuis uit.
Buiten werd hij door twee politieagen
ten overmeesterd.
Wegens verduistering, belediging van
de burgemeester en verzet tegen de po
litie stond de Rotterdamse fysisch-
technicus gisteren voor de Maastricht
se rechtbank terecht
Jan Cornelis B. had met een exces
de aandacht op zijn in moeilijkheden
verkerend gezin willen vestigen. „Al
drie jaar lang werden ikzelf, mijn
vrouw en drie kinderen 's nachts uit
de slaap gehouden door een nachtelijke
doe-het-zelf-verbouwing van de toe
komstige buren. De kinderen vielen op
school in slaap omdat ze 's nachts niet
aan slapen toekwamen. Nergens vond
ik gehoor voor mijn klachten", vertel
de hij.
De officier van justitie, mr. W.
Moors, achtte verduistering, verzet en
belediging bewezen. Rekening houdend
met de door een psychiater gerappor
teerde verminderde toerekenbaarheid
wilde hij het op een geldboete van 150
gulden houden.
„Ik heb die ambtsketen niet willen
verduisteren. Ik wilde hem naar de mi
nister van Binnenlandse Zaken brengen
om eindelijk aandacht voor mijn klach
ten te krijgen. Ik heb me niet tegen
de aanhouding verzet, wel tegen de
mishandeling daarbij en ik heb de bur
gemeester niet willen beledigen", ver
dedigde Jan Cornelis B. zich. Hij heeft
inmiddels zijn in Geleen gekochte wo
ning voor een andere verruild.
gend DG" is een collectieve voorziening
uit collectieve middelen. Wij moeten
diensten verlenen aan gebruikers. En
een klant die betaalt heeft nu eenmaal
rechten".
Maar: Het Rijk verstrekt kapitaal
voor de PTT. De laatste kan en mag
zelf niet lenen, zoals particuliere bedrij
ven dat kunnen. Van de vijfhonderd
miljoen op de begroting voor 1968
draagt Financiën maar 24 miljoen bij.
De rest moet uit zelffinanciering ko
men, dus uit winsten van afschrijvin
gen.
Mr. Klaasesz: „Het vorige jaar heb
ben we moeten demonstreren, hoe wij
door tariefsverhogingen onszelf moesten
zien te redden. Zoiets hoeven wij dit
jaar niet weer uit te halen. Daarvoor
was het verzet veel te groot".
De stukken komen op tafel als „lang
jarige begrotingen, één van de grote
knelpunten". Mijn gastheer zegt het
niet, maar het is wel duidelijk. Welk
houvast heeft een enorm bedrijf als de
PTT aan bijzonder vage zinnen als de
ze:
„Voor de jaren 1969. 1970 en 1971 zijn
plannen opgesteld, welke, wanneer zij
worden gerealiseerd, investeringsbedra
gen vergen in de orde van grootte van
600, 690 en 750 miljoen. De besteding
van genoemde bedragen zou met zich
brengen, dat het bedrijf voor het begin
van het begrotingsjaar 1968 verplichtin
gen tot een bedrag van 250 miljoen gul
den moet aangaan".
En: „Over de realiseerbaarheid van
deze bedragen kan nog geen uitspraak
worden gedaan, omdat overleg over de
PTT-begroting voor volgende jaren te
gen de achtergrond van de budgettaire
situatie als geheel nog niet heeft plaats
gevonden".
Dat was dat. En de bedrijfsleiding
maar passen en meten, willen bouwen,
maar niet kunnen, wachtlijsten zien
groeien zonder voldoende verweermid
delen te hebben. Na twintig jaren staat
dus nu waarschijnlijk 'n nieuwe rechts
vorm voor het bedrijf te wachten. Hoe
die zal uitvallen, bestudeert een com
missie uit vier departementen en twee
directieleden van de PTT. De bedoeling
is, dat in de eerste helft van het volgen
de jaar een structuurplan klaar is, dat
voor de regering hanteerbaar is.
En het personeel?
„Tja", reageert mr. Klaasesz. minis
ter Bakker vindt het niet gewenst, dat
de rechtspositie en de regelingen (gelijk
aan die voor het overheidspersoneel)
worden gewijzigd. Of onze mensen amb
tenaar zullen blijven, moet ook nog
worden bekeken. Ik weet wel, dat de
vakorganisaties er erg op zijn gesteld,
dat er aan die positie niet wordt ge
tornd. Van de andere kant: de combi
natie naamloze vennootschap-ambte
naar lijkt me moeilijk denkbaar".
Gonst de PTT van de geruchten over
de toekomst?
„Als u bedoelt, of de mensen dag in
dag uit praten over wat er gaat gebeu
ren, dan zeg ik nee".
Er zijn nog twee troostrijke gedach
ten. Mocht de PTT de zijner tijd ver
der vooruit kunnen kijken dan nu, dan
is dat ook heel belangrijk voor de in
dustrie. waaronder in grote mate de Ne
derlandse. Die zal dan ook tijdig weten
waaraan zij toe is. Er zijn industriële
belangen mee gemoeid, die aan Neder
land als geheel weer ten goede komen.
Tenslotte: het vraagstuk van de zelf
standigheid speelt niet alleen in Neder
land. Ook in de ons omringende landen
weten de PTT-ers er van mee te praten.
Ook de niet P.T.T.-er zal het duidelijk
zijn, dat het bedrijf het hele land in een
fijn vertakt web gevangen houdt. In dat
web:
De eenzame figuur op zijn brommer
tje die in de wijde polder of stille bos
sen goede of slechte schriftelijke bood
schappen ronddeelt,
de man bij de computer die meehelpt
de beleidsvoering te bepalen,
de paar mannen hoog in de televisie
torens, die er iedere avond weer voor
zorgen dat miljoenen hun verstrooiing
of lering via het beeldscherm thuis krij
gen,
de vrouw van de dorpsdrogist achter
het enige loket van haar postagentschap.
Maar ook: de honderden mannen en
vrouwen die in de avonduren miljoenen
poststukken meestal de goede en soms
de verkeerde richting uitsturen,
de experts die het bedrijfsleven voor
lichten zo goed als de loketambtenaar
die een bejaarde helpt bij het invullen
van één van de vele formulieren, zon
der welke we niet schijnen te kunnen
leven.
Toch is de P.T.T. niet meer voor ie
dereen zo zicht- en hoorbaar als vroe
ger. Er staan steeds minder lange rij
en voor de loketten. Niet omdat er
minder omgaat, maar het geldverkeer
is zich aan het verplaatsen van contant
naar giraal geld. Pensioen aan het lo
ket afhalen hoeft ook al niet meer. We
krijgen het thuis per giro.
De telefoonabonnee krijgt minder vaak
een telefoniste aan de lijn. Zijn kies-
schijf stelt hem, dank zij de automati
sering, in staat veel meer verbindingen
zelf tot stand te brengen, tot ver in het
buitenland toe.
Hoeveel geld er in die reus zit?
Eind 1966 bedroeg het bedrijfsvermo
gen drie miljard en 130 miljoen gulden,
f 3.130.000.000,—, de girodienst niet mee
gerekend. Het forse bedrag zit o.m. in
een paar duizend postkantoren
en twaalfhonderd telefooncentrales. Dat
zijn de grote slokoppen, want tachtig
procent van de jaarlijkse investeringen
verdwijnt in de telefoonsector. En dat
is nog niet genoeg. Van het geld dat de
Nederlanders aan de girodienst toever
trouwden was eind vorig jaar twee mil
jard en 675 miljoen gulden belegd. Dat
was, zouden we kunnen zeggen, terugge
stroomd naar een samenleving.
Wat nu de P.T.T. is, kwam in de acht
tiende eeuw op gang met het rustigjes-
weg vervoeren en uitreiken van brie
ven. Het waren er maar weinig en de
afwikkeling was in handen van stedelij
ke overheden of particulieren. Pas in
1799 kreeg het toen zo gedecentraliseer
de postwezen voor het eerst een Natio
naal Postbestuur. De T. en T. waren
nog lang niet in zicht.
De posterijen waren, financieel ge
sproken, ook toen al een kind van de
rekening. Oude boeken maken melding
van „voortdurende bezuinigingsmaatre
gelen". Het hele „hoofdbestuur" moest
het doen met 'n referendaris, een hoofd
inspecteur en tien man personeel.
Twee jaar later: de heer referenda-
imtfiniitHiiimiiiitntiMiiii
ris krijgt de titel van hoofddirecteur;
de Rijkstelegraaf steekt bescheiden het
hoofd op.
„Men zag er meer een concurrent
dan een verwant bedrijf in". Dat duurt
tot 1886, als de twee diensten definitief
samensmelten.
De ontwikkeling van openbare dienst
tot staatsbedrijf heeft zestig jaar ge
duurd. De omvorming werd voorbereid
in 1913 en kreeg 1 januari 1915 haar be
slag. „Uw zelfstandigheid", zo liet de
regering goed weten, „blijft beperkt tot
uitsluitend een administratieve". Aldus
was verordonneerd bij de Bedrijven-
wet. Over haar financiën had de P.T.T.
niets te vertellen. De winst moest vol
ledig aan de Staat worden afgedragen.
De telefoondienst was intussen de
kleinste maat kinderschoenen al ont
groeid. Als de beslissing valt: „We gaan
het hele telefoonnet automatiseren",
blijkt pas goed hoe de beperkingen van
de Bedrijvenwet handenbinders zijn.
Toen al was duidelijk, dat een bedrijf
als de P.T.T., wil het goed kunnen func
tioneren, in financieel opzicht op lange
termijn vooruit moet kunnen kijken.
Was dat eerst alleen een behoefte, op
den duur groeide 't uit tot bittere nood
zaak. Het herstel van de verwoestingen
en plunderingen in de oorlog verslond
kapitalen. Behalve de telefoon- ging
ook de postdienst grote investeringen
vergen.
Mechaniseren en automatiseren: een
parool, dat langzamerhand in werke
lijkheid werd omgezet. Het kon tot nu
toe met heel veel, behalve uitgerekend
met het bezorgen. Daardoor is dat nu
op personeelsgebied het grote zorgen
kind.
Aldus een paar flitsen uit een staats
bedrijf dat, als minister Bakker zijn
zin krijgt, straks als naamloze vennoot
schap zelfstandig zijn boontjes zal kun
nen doppen. Tienduizenden ambtenaren
zullen dan geen echte ambtenaren meer
zijn.
CUYK Homburg verwacht dit jaar
slechts een geringe winst door tegen
slagen als gevolg van garantie- en voor
raad verliezen. Over 1966 bedroeg de
winst nog f 1,69 miljoen en werd 15 pro
cent dividend uitgekeerd, 't Exploitatie
saldo in de sector vleeswaren was tot
dusver bevredigend. Het resultaat in de
slachterij daarentegen stelt teleur.
AMSTERDAM De H.VA. zal van
haar Ethiopische dochtermaatschappij
over het boekjaar 1966-'67 een onveran
derd dividend ontvangen van E$ 7.20
per aandeel. Dit komt voor het aande
lenbezit van de H.V.A. neer op f 6,85
miljoen. De produktie van de suikerfa
brieken Wonji en Shoa heeft in de cam
pagne 1966-'67, 76.869 ton bedragen te
gen vorig jaar 68.861 ton.
Als een grote communicatiesatelliet
Het werk van het staatsbedrijf
der P.T.T. heeft in 1967 meer weg
van een moderne communicatie
satelliet dan van de vertrouwde
maar gezapige Tante Pos van onze
voorvaderen.
Veronderstel: Het bedrijf zou
om welke reden ook plotseling uit
vallen. Zo'n 62.500 mannen en
vrouwen zouden op slag met hun
ziel onder hun arm lopen. Méér
dan dat. De samenleving zou zijn
ontwricht.
Zo zou de werkelijkheid eruit
zien: Ruim 2200 postkantoren zou
den de voordeur gesloten houden.
Er zouden bij de P.T.T. alleen nog
postzegels te koop zijn via de auto
maten. Zolang de voorraad strekt
Binnen een paar uur zouden in het
hele land de brievenbussen verstopt
raken.
Honderdduizenden abonnees
zouden dag- noch weekblad of
0 De torenhoge lichtmasten op Schiphol zijn voorzien van spiraalsgewijs-
lopende plastic strokendie wind of storm zo'n werveling rondom de
mast ge.veïi, dat deze blijft staan zonder tui kabels. Voor degenen die deze
stroken moesten bevestigen was het geen licht karweitje.
DJAKARTA Het Indonesische Huis
van Afgevaardigden heeft de behande
ling van het wetsontwerp voor de alge
mene verkiezingen voor onbepaalde tijd
uitgesteld. De ernstige kritiek op het
wetsvoorstel kwam van de aanhangers
van het nieuwe bewind. Zij vonden het
ontwerp in zijn huidige vorm een com
promis tussen voor- en tegenstanders
van ex-president Soekarno.
Het Huis van Afgevaardigden zal nu
eerst de wetsontwerpen op de samen
stelling van het Huis van Afgevaardig
den, het Volkscongres en de regionale
volksvertegenwoordigende lichamen
behandelen.
BREDA Voor de eerste maal heeft
een rechter in ons land uitspraak ge
daan in een geschil om een ontslag
vergunning. Een conservenbedrijf in
Zundert dat in een kort geding een ont
slagvergunning eiste van het arbeids
bureau in Etten, werd door de presi
dent van de rechtbank in het ongeiyk
gesteld.
De NV „Groko" in Zundert ontsloeg
enige tijd geleden een hoofdmachinist.
Tot tweemaal toe weigerde het arbeids
bureau in Etten een ontslagvergunning
af te geven. De gronden voor het ont
slag zouden niet steekhoudend genoeg
zijn geweest.
Het conservenbedrijf vroeg daarop
aan de president van de rechtbank in
kort geding het arbeidsbureau te gelas
ten, alsnog de ontslagvergunning te ge
ven op straffe van een dwangsom. Jhr.
mr. J. A. E. van der Does uit Den
Haag, die gisteren in het proces optrad
voor het arbeidsbureau zei dat de pre
sident zich onbevoegd zou moeten ver
klaren, aan het arbeidsbureau als over
heidsorgaan een bevel te geven een ad
ministratieve beslissing te nemen.
De president van de rechtbank mr.
J. Schellenbach stelde de conservenfa-
briek in 't ongelijk en vond de gronden
voor het ontslag te licht. Hij verklaar
de zich wel bevoegd in deze zaak.
De NV „Groko" gaat in hoger be
roep. Als tot in hoogste instantie de be
voegdheid van de rechter in deze zaken
stand houdt kan dit betekenen dat voor
taan ontslagkwesties in kort geding
voor de rechter kunnen worden ge
bracht.
DOKKUM Drie supermarkten in
Dokkum zijn gisteren een actie begon
nen om bij Let kopen van melk artike
len te leveren tegen sterk verlaagde
prijzen. Zii hebben daarmee de oorlog
verklaard aan de zuivelfabriek Noord-
Oostergo, die vorige week de leverantie
van melk aan deze zaken staakte.
De winkels betrekken nu hun melk
van een andere zuivelfabriek. Zij ver
kopen die aan de huisvrouwen met
speciale aanbiedingen. Bij twee liter
melk is er in de winkel 500 gram pan
klare rode kool /oor 1 cent. Bij een hal
ve liter yoghurt een blik vruchten op
sap van 69 voor 39 cent. Bij een liter
karnemelk worden gratis sinaasappe
len en lollies gegeven.
LONDEN Het leek een fantas-
tisch idee. De 13-jarige Dennis St.
j Jean besloot een dagje te spijbelen
om Engeland's nationale voetbalelf-
j tal te zien oefenen.
Hij vertelde zijn moeder, dat hij
zich niet lekker voelde en dat hij
naar de dokter ging. In plaats daar-
J van nam hij de bus naar Roehamp-
ton, waar het oefenterrein is. Dat
ging allemaal voortreffelijk.
J Toen hy weer thuis kwam ver-
telde hij zijn moeder dat de dokter
hem verteld had dat hij overwerkt
S was en maar een dagje moest rusten.
Moeder schreef een briefje voor de
onderwijzer.
Toen kwam de grote teleurstelling.
In de Daily Express van die mor-
gen stond een foto van Engeland's
doelman Gordon Banks, die een
prachtige uitval maakte. En dicht
bij de doelpaal stond Dennis. die
van opwinding en vreugde wel een
meter hoog sprong.
Het was een mooie plaat, behalve
S voor het hoofd van Dennis' school.
Het „vonnis": twee uur strafwerk
plus twee weken verlies van zak-
geld.
Dennis zei: „Het was een fijne
dag, maar ik geloof, dat ik het niet
nog eens doe.
tijdschrift meer ontvangen.
zMiljoenen Nederlanders zouden
zonder hun al dan niet geliefd ra
dioprogrammablad zitten. Op zich
zelf niet zo erg, want er zou radio
noch televisie meer zijn zodra de
bedienaren van de zenders zouden
wegblijven.
De communicatie zou voor een
goed deel plat liggen. Geen zaken-
of liefdesbrief meer, geen telegram,
geboortekaartje, uitnodiging of re
kening zou de plaats van zijn of
haar bestemming bereiken.
Wacht even: het automatisch te
lefoonverkeer zou wél door kunnen
gaan, zolang er tenminste geen
storingen in centrales of kapotge-
trokken kabels zouden zijn. De ze
ventienhonderd telefonistes zou
den wegblijven. Geen verkeer meer
via deze gewilligen.
Iedere dag zouden bij de giro
dienst een half miljoen opdrachten
tot het overmaken van ons aller
geld blijven liggen.
DEN HAAG De werkkamer van staatssecretaris M. J. Keyzer doet denken
aan de sobere ernst van de vertrekken, waar de Heren Zeventien in voorbye
eeuwen voor Nederland de vrachtvaart van Europa regelden. Het ministerie van
Verkeer en Waterstaat mag op het Binnenhof een wat weggedrukte indruk ma
ken, in de vertrekken achter de hoekgevel had ons verre voorgeslacht zich thuis
kunnen voelen om zich zorgen te maken over de afsluiting van de Sont of de
overval op een vaderlandse koopvaardijvloot door een Brits fregat.
In onze supra-nationale wereld moet
men niet te veel met trillende stem
spreken over ons trotse voorgeslacht en
over de grote daden van vaderlandse
helden, die aan de lopende band bewe
zen hoe een klein land groot kan zijn,
maar toch!
In 1967 is staatssecretaris Keyzer be
zig een eeuwenoude vaderlandse strijd
opnieuw te strijden: de Nederlandse
vrachtvaart en het vrachtvervoer over
de weg worden ernstig bedreigd door 't
plan van de Westduitse minister van
verkeer, George Leber. Behalve dat
Nederland voor 56 procent het vracht
vervoer over water binnen Europa
voor zijn rekening neemt, rijden onze
vrachtrijders voor 40 pet. het hele Eu
ropese wegvrachtvervoer.
Als minister Leber zijn zin krijgt,
zal bijvoorbeeld dat percentage weg
vervoer door West-Duitsland aanzien
lijk gaan slinken, want het plan-Leber
wil het vrachtvervoer in West-Duitsland
van de weg naar de spoorwegen bren
gen. Staatssecretaris Keyzer zit wat
voorzichtig in een leunstoel, want hij
tobt met de uitlopers van een spitaan-
val. „Ik had me vertild aan het Leber
plan", zegt hij.
Het vaderland kan echter gerust zijn,
want zijn staatssecretariële werkzaam
heden hebben er niet onder te lijden ge
had: „Je kunt vele zaken het best op
bed afdoen. Ik ben enorm opgeschoten
tijdens de dagen gedwongen bedrust".
De 56-jarige staatssecretaris beziet het
diplomatieke gevecht om het Neder
landse vrachtvervoer niet zonder ver
trouwen. Van 1933 af houdt hij zich op
hoog overheidsniveau met diplomatieke
en economische zaken bezig. Hij voelt
zich aan de buitenlandse conferentieta
fels wellicht beter thuis dan op zijn
eigen departement, al weet hij ook
daar de weg, want hij rit voor de
tweede maal op de stoel van de staats
secretaris. In het kabinet-Marijnen be
zette hij dezelfde zetel als in het kabi
net-De Jong.
Hoewel nationale trots bedwongen
moet worden, vraag ik toch: Is Neder
land niet, als geen ander Europees land,
gespecialiseerd in het vrachtvervoer?
Staatssecretaris Keyzer beaamt het:
„Het Westduitse bedrijfsleven zal dan
ook allerminst gelukkig zijn met het
plan-Leber. Ons vervoer is van zeer ho
ge kwaliteit en heeft een bijzonder groot
aanpassingsvermogen".
Waarom komt minister Leber met
dit plan?
„De Westduitse spoorwegen lijden
zware verliezen net als alle spoorwe
gen in Europa en de havens Ham
burg en Bremen komen niet volledig
aan hun trekken. Bovendien vindt mi
nister Leber dat er op de Westduitse
wegen te veel vrachtwagens rijden. Dat
argument wordt uiteraard onderschre
ven door de circa tien miljoen parti-
0 Tijdens een
onlangs in
Warschau ge hou
den modeshow
werd een aantal
modellen ge
toond, die geïn
spireerd zijn op
de folkloristische
kleding uit de
Sovjet-Unie. Hier
een vlot pakje
voor alledag met
bijpassend hoed
je. De ontwer
per werd geboeid
door de kleding-
stijl van de vrou
wen in het zuid
westen van Rus
land.
culiere automobilisten en hun familie
in West-Dutsland".
Afgezien van de gevolgen voor Ne
derland: is het plan-Leber in beginsel
aanvaardbaar?
„Op het eerste gezicht maakt het
plan met name het wegvervoer naar
de spoorwegen op de leek een gunsti
ge indruk. Ik moest zelfs een van mijn
kinderen overtuigen dat het geen goed
plan was zo ziet u dat een staatsse
cretaris op vele fronten moet vechten!
Het plan is echter in beginsel fout. Het
zet de klok terug. Dat blijkt onmiddel
lijk als men de gevolgen bekijkt, ter
wijl de poging om de verkeerscongestie
te bestrijden op niets uitloopt. Integen
deel, er zullen ongetwijfeld moeilijkhe
den komen bij de Westduitse spoorwe
gen: de goederen zullen veelal per auto
naar de spoorwegen moeten worden ge
bracht.
Bij de stations moeten de goederen
van de auto's in de wagons worden
overgeladen. Op de plaats van bestem
ming moeten de goederen meestal van
de wagons in auto's worden overgela
den. Al laat men het tijdverlies en de
grotere kans op beschadiging buiten be
schouwing, dan zal het plan in elk geval
enorme opstoppingen veroorzaken bij
de stations van de grote en middelgro
te steden".
Het plan van minister Leber is niet
nieuw. In 1954 heeft zijn voorganger
Seebohm een soortgelijk plan gelan
ceerd, maar dat heeft toen de parle
mentaire goedkeuring niet gehaald.
Sinds de „grote coalitie" heeft West-
Duitsland echter geen parlementaire
oppositie meer en nu waagt minister
Leber opnieuw een kansje, ondanks een
zeer grote verdeeldheid van mening
binnen het Westduitse kabinet.
Is het plan-Leber in strijd met de
EEG?
„Een belangrijk beginsel van de
EEG is de arbeidsverdeling, dat wil
zeggen dat de specialiteiten van de deel
nemende landen zoveel mogelijk moe
ten worden gerespecteerd. Vrachtver
voer is een onbetwiste Nederlandse spe
cialiteit. Bovendien zijn er in het ver
band van de EEG afspraken gemaakt,
waarbij Nederland ook op het gebied
van het vervoer soms grote conces
sies heeft gedaan. Men kan dergelijke
afspraken toch niet eenzijdig negeren".
Minister Leber zegt dat zijn plan
voor een deel moet worden gezien als
een tijdelijke maatregel om te voorzien
in een noodtoestand?
„Dat zegt minister Leber wel, maar
dat is te nationaal gezien. Overal lij
den de spoorwegen zware verliezen,
ook in ons land. Dat is een structureel
verschijnsel dat op een andere, econo
misch gefundeerde wijze moet worden
aangepakt".
Zouden de Westduitse spoorwegen
door het plan-Leber hun verliezen kun
nen drukken?
„Naar mijn vaste overtuiging zal
door het plan-Leber, voorzover het be
treft het overhevelen van vervoer van
de weg naar de rail, het verlies van de
Westduitse spoorwegen wellicht eerder
toenemen dan afnemen. Zo zal men bij
voorbeeld de spoorwegen veel minder
kunnen saneren, omdat ook onrendabe
le en vervangbare lijnen bij het
plan-Leber voor het vrachtvervoer moe
ten worden gehandhaafd. Het plan-Le
ber is vooral, zoals ik reeds gezegd heb,
weinig economisch gefundeerd. Het be
ziet wel de toestand bij de spoorwegen,
maar er wordt niet berekend hoeveel
dit plan de gemeenschap zal kosten,
door tijdverlies hogere vervoerschade
en remming van de activiteit in het
algemeen".
Nu gaat de zorg van staatssecretaris
Keyzer natuurlijk niet in de eerste
plaats uit naar de nadelen van het plan
voor West-Duitsland. Het Nederlandse
vervoer en de Nederlandse havens
waar honderdduizenden vaderlanders
een goede boterham verdienen zou
den door het plan een geweldige klap
krijgen.
Hebt u argumenten om West-Duits
land tot andere gedachten te brengen?
„Een ogenblik buiten beschouwing la
tend de economie van het plan, zal ik
mij beroepen op de letter en geest van
de EEG., alsmede van de Acte van
Mannheim, de afspraken die reeds in
de EEG zijn gemaakt. Het goede na
buurschap en de economische relaties
tussen Nederland en de Bondsrepubliek
zullen tevens moeten meetellen".
Staatssecretaris Keyzer heeft onge
twijfeld nog meer troeven achter de
hand, maar die wil hij liever op het
juiste moment zelf op tafel eggen.
