Volksonderwijs viert
40-jarig
um
,v
f
Politienieuws
Weer grote drukte op
Sint-NicoIaas-veiling
De kerncentrale ligt er ideaal
Reusachtig complex in
uiterwaarden
Roodborstje
f
80.000 kg
aangevoerd
Beturn dorp herleefde door bouw van atoomcentrum
jurkje of pullover
Feest op
15 december
P. C. Jansen en T. Versteegh zijn al vanaf
oprichting lid van afdeling Leersum
Start
Ruim duizend
kinderen naar
de RMC-film
Weer slippartij in
AGENDA
Vogelexpositie
in Opheusden
MIST
u uw
D. Lindner
vliegkampioen
rayon 3
afdeling Oost
Beroepen
10550
11079
KERNENERGIE
ATOOM
IDEAAL
Pagina 3
DONDERDAG 30 NOVEMBER 1967
LEERSUM Twee leden van de
Leersumse afdeling van de vereniging
voor Volksonderwijs herdenken een
opmerkelijk jubileum. Het zijn de he
ren P. C. Jansen en J. Versteegh, die
nu, veertig jaar na de oprichting nog
steeds trouwe leden zijn. Tegelijkertijd
jubileert de afdeling.
Toen op 12 juli 1927 enige Leersu-
mers bijeen waren in hotel Darthuisen,
hadden ze nooit kunnen vermoeden dat
uit deze bijeenkomst een vereniging
zou ontstaan die nog eens een 40-jarig
bestaan zou vieren.
Meester Kok, meester Schoenmaker,
meester Versteeg en de heer Jansen
hadden een vergadering belegd om in
Leersum tot de oprichting te komen
van een vereniging die opkomt voor de
openbare school.
In 1927 was er maar een school: de
openbare lagere. „Ja," zegt meester
Versteegh, „Leersum was voor die tijd
eensgezind. Maar door allerlei oorza
ken dreigde er een scheuring te komen.
Men wilde een tweede school, een
school met de Bijbel. Wij wilden dit
tegengaan, vooral met het doel om de
eenheid in het dorp te bewaren. Van
daar dat de Ver. voor Volksonder
wijs is opgericht".
Meester Versteegh (74) kan als ge
boren Leersumer heel veel vertellen
over de school in Leersum. Hij is 44
jaar bij het openbare onderwijs in
Leersum werkzaam geweest. Toen hij
in 1911 als onderwijzer begon had hij
een jaarsalaris van f 500,verminderd
met 7 pet. pensioenbijdrage. Toen
was 7 pet. van je salaris een heleboel,
maar ik ben blij dat ik het betaald heb,
want nu geniet ik al 12 jaar van mijn
pensioen. Leersum telde, toen ik mijn
onderwijzersloopbaan begon, slechts
1500 inwoners, vandaar Mat ik iedereen
kende."
Meester Versteegh praat niet graag
over zichzelf, want toen hij zijn 40-ja-
rig jubileum vierde als onderwijzer
wilde hij dat niemand er drukte van
maakte. Een bescheiden man, maar
voor Leersum - en in het bijzonder
voor de Leersumse jeugd - is hij een
harde werker geweest.
In 1927 startte de afdeling Leersum
met 26 leden en op de eerste vergade
ring die gehouden werd in hotel Dart
huisen bedroeg dit aantal reeds 48.
De afdeling Leersum is na 40 jaar
met haar 150 leden nog kerngezond. De
heer Jansen die bijna 91 is was de eer
ste voorzitter van de afdeling. Hij kan
zich hiervan nog veel herinneren. Hij
vindt dat de ledenvergaderingen nu
niet zo goed meer bezocht worden als
in de tijd dat hij voorzitter was." Toen
vergaderden we met 50 leden".
De afdeling/Volksonderwijs in Leer
sum heeft nu weer een actief bestuur,
waarvan de heer J. J. Klaasse voorzit
ter is. Het bestuur heeft gemeend dit
40-jarig bestaan op een feestelijke wij
ze te vieren. De twee oprichters zullen
op de komende feestavond ongetwijfeld
een ere-plaats krijgen. De 90-jarige
heer Jansen verheugt zich nu reeds op
deze avond, want hij houdt nog van
veel gezelligheid.
Op vrijdag 15 december wordt de
RESTEREN Zelfs een nieuwsgierig
roodborstje kwam gistermiddag in de
veilinghallen te Resteren een kijkje
nemen naar het tentoongestelde fruit
op de Sint-Nicolaasveiling. Onze foto
graaf had nog een appeltje met hem
te schillen Zie hier het resultaat!
RHENEN In het „Eigen Gebouw"
werden gistermiddag drie filmvoorstel
lingen gegeven door de Rhenense Mid
denstands Centrale die allemaal waren
„uitverkocht".
De kinderen hadden gratis toegang
en werden na afloop getrakteerd. Sint
Nicolaas bracht telkenmale voor de
voorstellingen een bezoek en er werd
uit volle borst gezongen. Bijna 1050 kin
deren gingen door de controle.
RHENEN De 19-jarige automobi
list V. d. V. uit Achterberg is in de
gevaarlijke bochten voor het landgoed
„De Tang" aan de Utrechtsestraatweg
met zijn auto geslipt en tegen een
vrachtwagen gebotst die uit de tegen
overgestelde richting kwam. Met een
zware hersenschudding moest hij naar
het Julianaziekenhuis worden vervoerd.
De auto van V. d. V. was totaal ver
nield.
Een kijkje in het interieur van
centrale.
de
De heren Versteegh (links) en Jansen.
O
feestavond gehouden in de zaal van ho
tel 't Centrum. Medewerking zal wor
den verleend door de toneelvereniging
„DE REDERIJKERS" uit Doorn, een
vereniging die in onze omgeving op
toneelgebied grote naam heeft. Op 15
december 1967 zal er een grote mani
festatie zijn voor de openbare school.
lllïf-
Heden, donderdag
BIOSCOOP
Luxortheater Veenendaal 19.30 uur: „De
zwarte tulp".
Morgen, vrjjdag
VEENENDAAL
Postkantoor 912 uur: Verkoopstand
kinderpostzegels.
RESTEREN
Zaal Verseveld, 19.15
voor bejaarden.
uur: Feestavond
BIOSCOOP
Luxortheater Veenendaal 19.30 uur:
„De zwarte tulp".
OPHEUSDEN De bekende Op-
heusdense vogelver. „Zang en Kleur"
houdt wederom in de bovenzaal van 't
gymnastieklokaal aan de Hamsestraat
haar jaarlijkse vogelexpositie op a.s.
vrijdag en zaterdag 1 en 2 december.
Vrijdagavond om 7.30 zal de burge
meester der gemeente Kesteren D. J.
Pott deze tentoonstelling weer openen.
Zaterdagmiddag en -avond en vrij
dag kunnen de inwoners een kijkje ko
men nemen en gezien,de voorgaande
tentoonstellingen die altijd zeer goed
verzorgd werden, kan ook nu een grote
belangstelling verwacht worden.
LUNTEREN Vermoedelijk door
dat de vrachtauto van de heer B. uit
Bennekom onvoldoende uitweek raakte
hij de bestelauto - volgeladen met eie
ren - van de heer B. uit Lunteren. De
bestelauto kwam zwaar beschadigd in
de berm terecht.
dagblad DE VALLEI?
Bel:
tot 17.30 uur
van 17.30—
19.30 uur
Zaterdags
16.30—17.30
uur.
OPHEUSDEN Nadat de heer D.
Lindner met zijn duiven verenigings
kampioen was geworden over 1967 bij
de Opheusdense postduivenvereniging
„De Ordonnans" (zaterdagsvliegers) is
ook de eindstand van rayon 3 afdeling
Oost bekend geworden. Hierin was het
ook weer de Opheusdenaar D. Lindner
die met de eretitels ging strijken, na
een geweldige strijd met de combina
tie Weijers-Groen uit Bennekom.
Lindner werd met 19.568 punten
Generaal kampioen rayon 3 afdeling
Oost met op de 2e plaats de comb.
Weijers-Groen, B ennekom met 19.209
punten. De uitslagen van de verschil
lende kampióenschappen waren als
volgt: Vitesse: 1. D. Lindner, Opheus
den, 2. Weijers-Groen, Bennekom, 3.
W. Pluim en Zn. Ede, 4. T. Verwoert,
Opheusden, 5. L. Kooiman, Bennekom-
Midfond: 1. Weijers-Groen, Benfie-
kom, 2. D. Lindner, Opheusden, 3. W.
Pluim en Zn., Ede, 4. H. J. van Hal
Ede, 5. A. Jochemsen, Ede.
Fond: 1. D. Lindner, Opheusden, 2.
Weijers-Groen-Bennekom, 3. T. Ver
woert, Opheusden, 4- H. J. v. Hal, Ede,
5. C. J. Stuivenberg, Veenendaal.
Oude Toer: 1. Weijers-Groen, Benne
kom, 2. D. Lindner, Opheusden, 3. H.
J. v. Hal, Ede, 4. T. Verwoert, Op
heusden, W. Pluim en Zn., Ede.
Jonge duiven: A. J. de Groot, Ede, 2.
J. Slagmolen, Ede, 3. Weijers-Groen,
Bennekom, 4. K. v. d. Velden, Benne
kom, 5. D. Lindner, Opheusden.
Navluchten: 1. D. Lindner, Opheus
den, 2. H. Prijs, Opheusden, 3. Weijers-
Groen, Bennekom, 4. J. H. Buddingh,
Ede, 5. A. Jochemsen, Ede.
Generaal kampioen 1967: 1. D. Lind
ner, Opheusden 19.568 pt., '2. Weijers-
Groen, Bennekom 19.209 pt., 3. T. Ver
woert, Opheusden 14.550 pt., 4. H. J. v.
Hal, Ede 13.871 pt., 5. A. Jochemsen,
Ede 13.661 punten, 6. C. J. van Stui
venberg, Veenendaal 13.204 pt., 7. W.
Pluim en Zn., Ede 13.164 pt., 8. J. D.
Heijkamp, Veenendaal 12.566 punten, 9.
Arends-Peters, Opheusden 11.934 pt.,
10. Gebrs. Gijsbertsen, Veenendaal
11.598 punten. Zowel voor Linder als
de Ordonnans een succesvol seizoen 1967.
RHENEN De Gereformeerde Ge
meente Synodaal te Rhenen heeft een
beroep uitgebracht op ds. J. Karens uit
Nieuwerkerk (Zld.).
KESTEREN Vanmiddag vond in
Kesteren de St.-Nicolaas-veiling plaats
waarvoor van de zijde der fruitkopers
veel belangstelling bestond. De totale
aanvoer van verpakt fruit bedroeg ruim
80.000 kilogram.
Gisteren en vanmorgen hebben vele
belangstellenden van de gelegenheid
gebruik gemaakt om het fruit te be
zichtigen, dat*in de enorme veilinghal
len in lange rijen stond opgesteld. De
bonte kleurenpracht en de vele fasci
nerende kleurschakeringen maakten
grote indruk op het publiek.
De aanvoer op de
ling was als volgt:
Sint-Nicolaasvei-
Appels:
Cox's Oragne Pippin 731 colli's, 11.710
kg; Glorie v. Holland 77 colli's, 1290,5
kg; Golden Deliscious 1091 colli's, 6257
kg; Goudreinetten 830 colli's, 6257 kg;
Goudreinetten 830 colli's, 6257 kg;
Ingrid Marie 418 colli's, 6860,5 kg;
Jonathan 359 colli's, 5360 kg; Konings-
zuur 132 colli's, 2043,5 kg; Lombarts-
calville 116 colli's, 1924 kg; Rode Goud
reinetten 1004 colli's, 15.612 kg; Ster
appel 46 colli's, 698,5 kg; Winter Bana
na 18 colli's, 327 kg.
Peren:
Beurrè al Lucas 192 colli's, 3531 kg;
Beurré Clairgeau, 20 colli's, 402 kg;
Bonne Louis d'A 145 colli's, 2750 kg;
Conference 35 colli's, 681 kg; Doyenné
du Cornice, 141 colli's, 2417,5 kg; Legi-
pont 36 colli's, 758,5 kg.
DODEWAARD In de uiterwaarden van het Betuwse dorpje Dodewaard
is een reusachtig gebouwencomplex verrezen, waarin momenteel koortsachtig
wordt gewerkt aan de installatie van de eerste Nederlandse kernenergiecentrale.
Rond dit Dodewaardse „atoomcentrum" hangt nog een enigszins geheimzin
nig waas, alhoewel de bevolking reeds met dit moderne bedrijf vertrouwd is
geraakt. De schoorstenen van jamfabriek en steenovens, die jarenlang het
landschap van de uiterwaarden domineerden, maken op het ogenblik nog
slechts een nietige indruk naast de enorme schoorsteen van de kerncentrale.
Toen de ontwikkeling van de kern
energie in een zodanig stadium was ge
komen, dat in verschillende landen de
bouw van een kerncentrale werd over
wogen, hebben ook de gezamenlijke
elektriciteitsbedrijven in Nederland
niet stilgezeten. Diverse studiecommis
sies hebben nagegaan of in Nederland
moest worden overgegaan tot het op
wekken van elektriciteit met behulp
van kernsplijting. Toen bleek, dat de
produktie van elektriciteit door. een
grote kerncentrale te kostbaar zou wor
den', werd besloten met inschakeling
van de Nederlandse industrie een
kleinere te bouwen, die de elektrici
teitsbedrijven in staat zou stellen daar
mee de nodige ervaring op te doen. In
1965 werd hiertoe door de elektriciteits-
produktiebedrijven besloten tot de op
richting van de NV Gemeenschappelij
ke Kernenergiecentrale Nederland
(GKN), welke deel uitmaakt van de
Arnhemse instellingen van de elektri
citeitsbedrijven. De GKN maakt bij de
bouw van de centrale in Dodewaard ge
bruik van de adviezen van de grote
Amerikaanse maatschappij General
Electric. De GKN hoopt door het op
doen van ervaring in eigen kring en in
de kring van de Nederlandse industrie
een waardevolle bijdrage te kunnen le
veren tot de introductie van de vreed
zame toepassing van kernenergie in
ons land.
Al gauw wordt duidelijk, dat de bouw
van de kerncentrale in Dodewaard een
kwestie van vooruitzien is.
Elektriciteit wordt op het ogenblik
nog opgewekt in centrales, waar mach
tige stoomturbines staan opgesteld, die
grote generatoren aan het draaien
ADVERTENTIE
EEN LEUK KADO
Een
van
W O L L A N A
Praktisch en niet duur.
MARKT 7 VEENENDAAL.
brengen. De stoom, die de turbines
aandrijft, wordt verkregen door verhit
ting van water. Als brandstof worden
kolen, olie of aardgas gebruikt. Onder
meer tengevolge van de voortschrijden
de industrialisatie en de intensievere
toepassing van elektriciteit, is de laat
ste jaren het elektriciteitsgebruik
enorm toegenomen. Om precies te
zijn: tenminste om de 10 jaar een ver
dubbeling van dit gebruik. Daar is na
tuurlijk niets op tegen ware het niet
dat de wereldvoorraden aan brandstof
niet onbeperkt zijn. Kolenmijnen raken
op den duur uitgeput of leveren te dure
kolen. De olievoorraden van de wereld
zijn niet onbeperkt en de gasbel bij
Slochteren is ook niet onuitputtelijk. De
elektrische centrales zouden een keer
stil komen te liggen als in de toekomst
niet over een nieuwe energie- of warm
tebron beschikt zou worden.
Zo'n nieuwe energiebron is er. Kern
energie, een vrijwel onmetelijke bron,
omdat bij het gebruik ervan een gerin
ge hoeveelheid materiaal nodig is om
een enorme hoeveelheid warmte te pro
duceren. Met één gram kernbrandstof
kan eenzelfde hoeveelheid stoom wor
den gemaakt als met 3 ton kolen of
2400 litr olie of 1500 kubieke meter
aardgas. Nog een klein voorbeeld toont
aan, dat vijf Nederlandse wagons met
kolen gelijk is aan 4 gram kernbrand
stof. Om nu in de toekomst gebruik te
kunnen gaan maken van kernenergie
bij het opwekken van elektriciteit
wordt in Dodewaard de eerste kerncen
trale gebouwd. Op het ogenblik bestaan
reeds plannen voor een tweede centra
le, die ook in Dodewaard of in Zeeland
zal worden gebouwd. Naar verwacht
wordt zal de eerste Nederlandse kern
centrale in het volgend voorjaar in be
drijf worden gesteld.
Wat is nu eigenlijk kernenergie of
populair gezegd atoomenergie?
Daarvoor dient men eerst te weten
wat een atoom is. Een atoom is het al
lerkleinste deeltje van een element. Er
bestaan ongeveer 90 elementen, waar
onder bijvoorbeeld ijzer en koper. Ato
men bestaan op hun beurt uit een kern,
waaromheen zich elektronen in bepaal
de banen bewegen, ongeveer op dezelf
de wijze als planeten om de zon. Ook
de atoomkern is weer opgebouwd uit
deeltjes: de neutronen en protonen. In
de atoomkernen van de meeste elemen
ten is de kern wat minder stevig opge
bouwd. Daar wil dan wat gemakkelij
ker een neutron uit losraken. Een van
de elementen met een minder stabiel
opgebouwde kern is uranium. Komt er
een log neutron, binnen de wer
kingssfeer van een uraniumkern dan
wordt dit neutron opgeslokt door deze
kern, maar het veroorzaakt er dan tege
lijkertijd zo'n opschudding, dat de kern
hevig begint te trillen, vormveranderin
gen ondergaat en in twee stukken uit
een kan vallen.
Bij zo'n kernsplijting komen weer
twee of drie neutronen vrij. Indien de
ze vrijgekomen neutronen op hun beurt
weer in andere uraniumkernen terecht
komen, komen ook deze kernen in he
vige beroering en vallen in stukken uit
een. Hierbij komen wederom neutronen
vrij, die op hun beurt weer kernen
gaan splijten. Dit proces noemt men
kettingreactie. De installatie, waarin
zich deze reactie afspeelt, wordt kern
reactor genoemd.
Dit zinloos lijkende spelletje van
kernsplijting heeft een belangrijk ef
fect. Bij elke splijting komt namelijk
een grote hoeveelheid warmte vrij. Een
neven-effect is het vrijkomen van ra
dio-actieve straling, waarvoor veilig
heidsmaatregelen moeten worden ge
troffen. Om de warmte is het echter
begonnen. Deze warmte brengt het wa
ter in de kernreactor aan de kook, zo
dat er stoom wordt geproduceerd,
waarmee de turbine van de elektrische
centrale aan het draaien wordt ge
bracht. De reactor van de kerncentrale
neemt dus eigenlijk de taak over van
50.000 Kilowatt, voldoende om een stad
sche centrale. Op deze wijze zal ook de
turbine van de kerncentrale in Dode
waard in beweging worden gebracht.
Deze zal een vermogen krijgen van
50.000 kilo Watt, voldoende om een stad
als Arnhem van elektriciteit te voor
zien.
De kerncentrale «1 Dodewaard heeft
niet alleen in technisch opzicht de aan
dacht getrokken. Met name de vraag
of die centrale gevaar zou kunnen op
leveren voor de inde omgeving wo
nende mensen, heeft menigeen bezig
gehouden. Het was onderwerp van ge
sprek-in de huiskamer, maar ook bij
de officiële instanties en de pers. De
ontwerpers van de centrale verzekeren
•hiervan stellig de veiligheid. De con
structie van ieder onderdeel van de
kerncentrale wordt nadat het is ont
worpen uitvoerig door verschillende of
ficiële instanties gecontroleerd op vei
ligheid. Eerst nadat al deze deskundi
gen tezamen tot de conclusie zijn geko
men, dat de kerncentrale in geen enkel
opzicht aanleiding kan geven tot onvei
lige situaties voor het personeel of de
omgeving, zal de regering overgaan tot
het verstrekken van een bedrijfsver-
gunning. Naast de kernreactor zijn bo
vendien voor extra veiligheid twee va
ten gemonteerd, die gevuld zijn met
koud water. Als de reactor wat hard
zou gaan koken vangen beide vaten
eventuele lekkages en overdruk van
stoom op. De reactor kan dus nooit
springen. Verdere veiligheidsmaatrege
len zijn: een stalen mantel om het re
actorvat met hieromheen een bijna
twee meter dikke betonnen wand. Deze
dubbele omhulling beschermt het in de
reactorhal werkzame personeel tegen
radio-actieve straling, waarmee de
kernsplijting steeds gepaard gaat. Bui
ten de centrale speelt deze directe stra
ling totaal geen rol. Bij de kerncentra
le in Dodewaard bevindt zich een
schoorsteen van ruim honderd meter
hoog, bijna net zo hoog als de Dom in
Utrecht. Uit die schoorsteen zal nooit
rook komen. Als extra veiligheid
wordt de lucht in de ruimten waar re
actor, turbine en condensors staan op-
gesteld, constant weggezogen.
De kerncentrale: een imposant bouw
werk in het lage land van de Betuwe.
Voordat deze lucht via de schoorsteen
verdwijnt, wordt deze gefilterd, waarna
nog maar een nauwelijks merkbare
hoeveelheid radio-actief gas de lucht
wordt ingeblazen. Deze zeer kleine hoe
veelheid straling levert slechts een
fractie op van de straling, waaraan de
mens in de natuur reeds eeuwen lang
wordt blootgesteld. Het op de rivier te
lozen koel- en afvalwater zal een stra
ling hebben, welke ruim honderd maal
minder is dan de straling, die de rivier
van nature heeft.
Dodewaard is als plaats van vesti
ging voor de eerste Nederlandse kern
energiecentrale gekozen, omdat daar
gemakkelijk aangesloten kan worden
op het landelijk elektriciteitskoppelnet
bij het transformatorstation Hemmen-
Dodewaard. Verder was men aangewe
zen op een plaats waar voldoende koel
water (21.500 kubieke meter per uur)
beschikbaar zou zijn.
De ligging van Dodewaard aan de
Waal was daarvoor ideaal.
Al zal de centrale het beeld van de
uiterwaarden ingrijpend wijzigen, toch
zal men in Dodewaard weinig van de
centrale merken, wanneer die eenmaal
in bedrijf is. De centrale hoort er dan
gewoon bij. Wanneer straks elders in
ons land waarschijnlijk grotere
kerncentrales verrijzen, kunnen de be
woners van Dodewaard zo langs hun
neus opmerken: „Zo'n centrale, niets
bijzonders. Zo één staat er bij ons
jaren".
