EENZAAMHEID IS DE TOL VAN EMANCIPATIE Aantal zelfmoorden stijgt vooral bij vrouwen Woeste cowboy snel getemd Jacomine heeft geen weet van het vreselijke woord: wanhoop Echtscheiding treft jaarlijks ruim tienduizend kinderen JAPANSE VOLKSKUNST TE ZIEN IN LEIDEN Nuchter Negers Nog meer THEEDOEK???? DROOGT ALMELO Nancy (the boots) in arrest? PAARDRIJDEN ALSOF JE ECHT ZIET DE DOEK DIE DIRECT FOCKE& MELTZER Proef MOEILIJKE KEES Studeren Uitje JS iemand Handje lopen Ruzie DONDERDAG 7 DECEMBER 1967 DELFT „De laatste jaren stijgt in Nederland het aantal zelfmoorden bij vrouwen, terwijl dit aantal bij mannen afneemt". Prof. C. S. Kruyt, socioloog aan de Technische Hogeschool in Delft, vindt dit logisch. „Hoe meer de vrouw de gelijke wordt van de man, hoe meer deze cijfers gelijk getrokken worden. Vooral de stad blijkt een minder gun stige uitwerking op de vrouwen te hebben. De mannen hebben zich aan gepast aan de industriële maatschap pij en aan de stedelijke wijze van le ven. De vrouwen moeten op het ogen blik de tol betalen voor hun eman cipatieproces." Prof. Kruyt maakte als een der eersten in Nederland een uitvoerige studie over dit onderwerp en promoveerde enkele jaren geleden op zijn proef schrift „Zelfmoord". Hij spreekt heel nuchter over zijn stu die. Hij beperkte zich tot de statistie ken en ander beschikbaar cijfermate riaal. Het maakt voor hem als socio loog geen enkel verschil of hij he! over het aantal zelfmoorden of over het aantal echtscheidingen in Neder land heeft. Het onderwerp verloor bij hem zijn scherpe details. Per dag plegen in Nederland drie men sen zelfmoord. Van deze drie zijn er twee mannen en is er één een vrouw. Het hoogste aantal mannelijke zelf moorden werd opgetekend in de pro vincies Groningen, Friesland en Dren te, het hoogste aantal vrouwelijke zelfmoorden in de grote steden. In het algemeen kan men zeggen dat de meesten, die een eind aan hun leven maakten, ieder contact met de mede mensen verloren hadden en in een grote eenzaamheid leefden. Volgens prof. Kruyt is armoede voor de zelfmoordenaars noit de aanleiding geweest voor hun definitieve daad. „Meestal kunnen de slachtoffers de verstoring van een evenwicht niet verwerken. Of dit nu een economische crisis, een echtscheiding of het uiteen vallen van een gezin inhoudt, doet niet ter zake. In de noordelijke pro vincies moet de bevolking zich volko men opnieuw op de maatschappij oriënteren. Veel mensen weten niet waar ze aan toe zijn. Ze leven in een soort vacuüm. Zo is ook de stijging van het aantal zelf moorden bij vrouwen te verklaren. Ze kunnen de gevolgen van het eman cipatieproces niet goed verwerken. De man-vrouw-verhouding wordt meer 'n kameraadschappelijke band. De hechte samenleving op het platte land valt in de stad weg. Vrouwen zijn minder opgewassen tegen de nieuwe situatie, die dan ontstaat. Het anonieme leven is ir.feiljjk te ver werken. In de grote steden is het zelf moordcijfer van de vrouwen gelijk aan dat van de mannen. Bekijken we de beroepen, die een hoog zelfmoordcijfer aantonen, dan zien We dat de meeste slachtoffers in de zelf standige en intellectuele beroepen val len, zoals bij de mannelijke collega's. Wanneer ze aan het hoofd van een klein reldoorlog pleegden driemaal zoveel mannen zelfmoord als vrouwen. Se dert de Tweede Wereldoorlog is dit aantal mannelijke slachtoffers ge daald tot het dubbele van de vrou wen. Toonden de mannen een voor keur om door ophanging een einde te maken aan hun leven, de vrouwen zetten meestal de gaskraan open of namen vergif in. Wanneer de vrouw volledig gelijk gesteld wordt met de man zal ook het zelfmoordcyfer ge lijk zijn." Volgens prof. Kruyt zal deze.ontwikke ling nog wel een poosje duren. „De vrouwen in Nederland hebben dezelf de sociaal-culturele positie als de ne gers in Amerika. Met het zelfstandig worden valt ook hun immuun-zijn voor negatieve invloeden van de maatschappij grotendeels weg. In de steden is de verhouding tussen de mannelijke en vrouwelijke zelf moordenaars reeds gelijk zodat deze ontwikkeling er binnenkort zal stag neren." A Hoe groter de menigte is waartussen men zich bevindt, des ie eenzamer en verlatener voelt de zaam afsterven. mens zich vaak. Gebrek aan contact doet de mens lang- bedrijfje of een winkèl staan, kunnen ze soms de verantwoordelijkheid blijkbaar niet aan. Ze moeten meer beslissingen nemen en reageren hun spanningen wanneer ze niet ge trouwd zijn moeilijk af. Is de vrouw wel gehuwd, dan daalt het cijfer. Voor zowel man als vrouw werken het beroep en het huwelijk bescher mend tegen invloeden van buitenaf." Prof. Kruyt verwacht dat 't zelfmoord cijfer bij vrouwen in de toekomst nog meer zal stijgen. Voor de Eerste We- Het Is koud, als je op de tribune van de manege zit, maar daaraan ligt het niet. Er raast een slanke vrouwenfiguur voorby, aan de kop van de hele paardrijdende groep. Zeegroene trui, band door het krulhaar en het gezicht van een vrijbuitster op de steppe. Ik zie haar in galop een moeilyk stuk dressuur volbrengen. 7en voor haar en de hele groep pas nieuwe ressuur-figuur, die de instructeur zo juist heeft voorgereden en uitgelegd. Jacomine Ridder, op kop in de manege in het Rotterdamse Hillegersberg, drukt haar sporen tegen het lijf van het paard Oscar. Het lukt, ze is de beste. En dan moet ik dit zeggen: de amazone Jacomine Ridder, 26 jaar, is helemaal blind. Straks zal ze zeggen: „Wat een ge voel van vrijheid, 't paard Oscar en ik ik en Oscar. Niemand die me hoeft te helpen. Weet je, ik heb ook wel op het strand van Noordwijk gereden, ik rijd soms door de bossen. Samen met ande re mensen natuurlijk, maar het blijft ongelooflijk". Op 16 december gaat ze haar twee de dressuurproef afleggen. Het eerste papiertje heeft ze al in haar zak. Ze haalde honderd punten, werd tweede en slaagde met lof. Straks, misschien, wil ze met Oscar ook gaan springen. Ook al daarom heeft haar oom, de heer G. van Gent uit Rotterdam, ge zegd: „Je moet eens naar Jacomine ko men kijken". Samen met hem zit ik nu op d e tri bune en Jacomine weet hem precies te zitten, als ze op Oscar voorbij draaft: „Zag je oom, lekker galopje hè?" Haar oom knikt zoals hij dat al twee jaar heeft gedaan. Vanaf Jacomines eerste rijles heeft hij zijn nichtje ieder weekeinde van haar ouderlijk huis naar de manege en terug gebracht. Als hij geen 71 was, zou hij nu waarschijnlijk zelf ook mee rijden. UTRECHT In het leven van ruim tienduizend Nederlandse kinderen vol trekt zich jaarlijks de tragedie van een scheiding tussen vader en moeder. Ze venduizend echtparen scheiden elk jaar; bij duizend van hen blijft het bij een scheiding van tafel en bed. HOLLYWOOD Geen arrestatie in de filmstad, doch de zangeracteur Frank Sinatra met zijn dochter Nancy op weg naar de lunch. Sinatra speelt de rol van een New Yorkse politieman in de film „De detectives", Nancy maakt een televisie film. Zij werd enkele jaren geleden beroemd en rijk door haar liedje „These boots are made for walking". De Rotterdamse rechter mejuffrouw prof. dr. J. C. Hudig noemde deze ge tallen woensdagmiddag in Utrecht op het congres Kind en Echtscheiding van de Katholieke Centrale Vereniging voor geestelijke volksgezondheid. Zij bekeek vooral de juridische gevolgen van echt scheiding voor het kind. Zij knoopte er een pleidooi aan vast voor de instelling van een gezinsraad of een sectie van de Raad voor de kin derbescherming, die ouders en kinde ren kan bijstaan, die de gevolgen v*n een echtscheiding niet kunnen verwer ken. Het resultaat van een gezamen lijk verschijnen voor de president van een rechtbank, in een laatste poging tot verzoening, is volgens prof. Hudig in de praktijk gering. |„In 1955", zei ze, „is in het Staats blad een wet gepubliceerd die verbete ring moest brengen door aan de presi dent een gezinsraad ter beschikking te stellen, die de verzoeningspogingen moest voortzetten als de president daar in niet was geslaagd. Die wet heeft men nooit aangedurft omdat men vreesde dat er voor dat moeilijke en omvangrijke werk niet genoeg wijze mannen en vrouwen zouden zijn te vin den". In ons land beslist de rechter over de toewijzing van de kinderen na de echt scheiding. Wanneer de ouders het sa men eens zijn, gaat de rechter daar meestal mee akkoord. Bij verschil van mening laat hij zich adviseren door de Raad voor de Kinderbescherming. Uit sluitend het belang van de kinderen is daarbij het richtsnoer. Of pa schuld heeft of moe, doet niet ter zake. In de Draktijk worden jonge kinderen meestal toegewezen aan de moeder. Zijn er meer kinderen, dan worden zij zoveel mogelijk bij elkaar gehouden. Als de kinderen op het ogenblik van de rechteriyke uitspraak al geruime tyd door een van de ouders alleen worden verzorgd, zal de rechter die toestand in het algemeen niet wijzigen. Na optbinding van het huwelijk is er geen sprake meer van ouderlijke macht. Het gezag, d^t een van de ouders over de kinderen krijgt, heet voogdij. Dat be tekent volledige zeggenschap. De ande re ouder houdt niets over van zijn ouderlijke macht. Hij staat eigenlijk gelijk met iemand die uit de ouderlijke macht is ontzet. „Ik zou er wel iets voor voelen de niet met gezag belaste ouder niet hele maal uit te schakelen, maar hem het recht te geven om te worden gehoord over belangrijke opvoedingskwesti'es en om zijn kind te ontmoeten". „De keuze tussen de ouders is voor de rechter vaak bijzonder moeilijk. Toch zou ik het niet onbillijk vinden", zei prof. Hudig, „van echtscheiding een nieuwe grond te maken voor ontzetting uit de ouderlijke macht". Een commissie tot herziening van ons Kinderrecht bekijkt op het ogenblik op nieuw de bestaande beschermende maatregelen. De ontzetting uit de ou derlijke macht geniet daarbij grote aan dacht. Omdat de heer Van Gent op dit mo ment zonder auto zit, is Jacomine mee gekomen met haar rijvriendin Connie. „In zo'n lekker klein scheurautootje", vult ze even later zelf aan, terug van een uur rijden op Oscar. Ik weet, dat mensen die het aan den lijve ondervinden zeggen: „Met een handicap leer je leven". Jacomine zal dat dadelijk ook wel antwoorden, maar ik zeg het toch: Jacomine, mijn mond viel open. Want leren leven met iets en leren leven met iets is twee en ik ge loof dat zij toch wel de meest bewon derenswaardige weg van de twee kiest. Daarom kreeg Jacomine als meisje van acht jaar op d'r duvel als ze in het blindeninstituut zelf haar haren kamde, voordat er iemand kwam om te helpen. Daarom studeert ze nu Frans in Leiden (volgend jaar kandidaats) en woont ze daar ook op kamers in een studentenflat. „En koken doe ik zelf, als ik zin heb", zegt ze, naar vriendin Connie roepend dat het rondje limonade dit keer op haar kosten is. Koken? Maar hoe weet ze nu dat het vlees gaar is, bijvoorbeeld? Jacomine blijft geduldig, glimlacht fijntjes en openbaart dan mogelijkhe den die inderdaad voor de hand liggen. „Vlees ruik je toch, ook als het niet aanbrandt?", zegt ze. „Wij hebben in dat studentenflatje op iedere etage een gemeenschappelijke keuken en de eni ge handicap is, dat iedereen om een uur of zes zijn spullen op de pitten zet. Dus begin ik gewoon een uur eerder". „Wanhoop" is een woord dat ze. ge loof ik. helemaal niet kent. Het zit soms in die pieterige dingen: Jacomine maakt een blik open, wetend dat er erwtensoep in zit. Dan blijkt die erw tensoep opeens keihard: capucijners. Het recept gaat dan als volgt verder: Jacomine grinnikt om zichzelf en klopt ergens aan om van een vriendin een ui te lenen. Twee jaar geleden had ze opeens ge noeg van de gymnastiekoefeningen met mede-studenten. Ze dacht: paardrijden, maar dat kan ik natuurlijk nooit. „Toch proberen", zei een meisje die zelf paardreed. Jacomine probeerde het een keer, in een van de weekeinden die ze bijna altijd bij haar ouders in Rot terdam doorbrengt. Drie lessen had ze achter de rug en iedereen zei: „Wat jij in je benen hebt weten we niet, maar niemand heeft Os car zo goed in de hand als jij". En Os car is niet een van de gemakkelijkste paarden van stal. Zonet heeft ze een slangevolte gere den, een figuur waarbij ze kriskras door de manege moest draven. Ze kwam toch precies uit op het punt waar iedereen moest uitkomen, als het go was. Hoe kan dat toch, zoiets is al moeilijk genoeg voor mensen met ogen die kunnen zien. „Radar heeft ze in haar hoofd", zei haar oom even tevoren. Jacomine legt het uit: „Ik hoor de muren. Als je ze nadert, wordt het geluid anders. Ver der kan ik het moeilijk verklarc Maar als er figuren worden gereden, dan is het soms een kwestie van gewoon mik ken .En geluk hebben als je goed uit komt". Niemand gelooft daar zo in, want. iedere keer rijdt ze vrijwel foutloos en als zij voltes (cirkels) rijdt, doet ze dat beter dan een ander. Toegegeven, ze ging zo even tweemaal een beetje te veel naar links of rechts. Waarop de instructeur riep: „Juffrouw Ridder, het lijkt wel of u dronken bent". Waarop juffrouw Ridder riep: „Neen" en lachte. Ze heeft deze zomer deelgenomen aan een ruiterkamp op de Veluwe. Ze doet een vastberaden greep in haar tas en haalt er een pakje foto's uit. „Van het kamp", zegt ze. „Kijk maar, sorry dat ze een beetje onscherp zijn". Fo to's, onscherp? Wat knap om dit te kun nen zeggen, Jacomine. Ze verhaalt van haar eerste rijles. Ze kwam iets vroeger dan de anderen, besteeg een paard en stapte met iemand van de manege eerst de rij-- ruimte door. „Ik had het geluk dat er voor me een paard liep dat nogal veel lawaai maakte", zegt ze. „Dat was voor mij gemakkelijk om me die eer ste keer te oriënteren. Verder? Even wennen, maar nu heb ik de hele mane ge in mijn hoofd. Maar ik moet natuur lijk razendgoed opletten". En dat springen, straks misschien? „Gewoon een' kwestie van proberen", zegt ze. Paardrijden, dat betekent voor haar; niet aan een handje hoeven te lopen. En een hond, heeft zij die? „Neen", zegt ze- >-Ten eerste heb ik. bij mijn vader en moeder een hond, waar ik gek op ben, dan zou' die weg moeten als er een geleidehond komt. En dan: ik vind het juist leuk om met veel mensen om te gaan, mensen, die me soms even moeten helpen". „Alleen, soms helpen ze een beetje teveel. Vervelend? Dat kan ik dan toch moeilijk zeggen? Ik zou bang zijn om die mensen te kwetsen, omdat ze straks dan ook geen mensen meer helpen die die hulp echt nodig hebben. In Leiden heb ik daar nooit last van, in het flat. Daar laten ze soms lekker de vuilnis bakken slingeren. Weer een paar ka potte nylons". Maar Jacomine heeft wel zo haar mannetjes en vrouwtjes aangesteld voor vaste hulp bij de studie. Ze heeft veel boeken in braille, maar als er stuk ken uit de Franse literatuur moeten worden gelezen waarvan geen braille- ln de New Royal Horticultural Hall te Westminster, Londen, is onlangs een tentoonstelling gehouden van apparaten voor het amusements bedrijf. Er waren uiteraard ook gok-automaten te zien, die de wei nig vleiende naam „De bandiet met de ene arm" dragen. Maar slechts weinige, die, zoals deze, werkelijk als zodanig vermomd zijn. De re volver van de cowboy dient als hefboom voor de gok-machine. De achttienjarige Sally Norton uit Clapham Londenwordt niet bij geleverd, zij hielp alleen maar de ADVERTENTIE DDD DDIS uitgave bestaat, dan wordt Jacomine voorgelezen. „Vier voorleessters heb ik nu", zegt ze. „Dat betekent wel goed opletten, want ik kan van niemand ver gen dat ze een boek van vierhonderd bladzijden twee keer voor me leest". „En behalve de boodschappen doe ik voor de rest alles zelf", vertelt zë. „Ik stap gewoon in de trein als iemand me even naar het station' heeft gelicht, ik stap over als het moet, ik neem 'bus sen. Daarbij heb ik dan weer even iemand nodig. Het is zelfs een keer ge- k dat drie mensen wilden helpen en beurd dat drie mensen wilden helpen en ruzie kregen wie het doen mocht. Een ander zei toen: Laat ze ruzie maken, ga met mij mee, want straks mist u die bus nog. Nou, dan moet ik even lachen". Jacomine lacht zo vreselijk veel, Ja comine rijdt paard op een geweldige manier, Jacomine „Och, merkte ze langs de neus op, al weer met een lach van reuzenformaat en een paar kleine giecheltjes. „Als jij twintig jaar blind zou zjjn, dan zou je waarschijnlijk hetzelfde doen". Ik weet het niet. Ik wou dat ik een medaille mocht uitreiken. Hoewel ik natuurlijk beter met een paard kan aankomen. LEIDEN Vanaf dinsdag twaalf de cember wordt in het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden de eerste grote tentoonstelling van Japanse volkskunst in Europa gehouden. Uit particuliere Nederlandse colleo ties en rechtstreeks uit Japan is een unieke verzameling praktische gebruiks voorwerpen en kimono's samengesteld. Bij de inrichting van de expositie heeft de conservator, dr. C. Ouwehand, een grote steun gehad aan zijn jonge Ja panse vrouw. MEEGEBRACHT Het primitieve weefgetouw, enkele ki mono's en aardewerken potten heeft 't echtpaar Ouwehand enkele jaren gele den zelf meegebracht. „Mijn man wil de van een klein Japans eiland in het zuiden een etnologische studie maken. Bij de boeren vonden we vele mooie stoffen. De dochters van de rijke grond bezitter brachten hun tijd nog door met het weven en verven van stoffen. Enkele lappen hebben we meegeno men". Mevrouw Ouwehand-Kusunoki voelt zich in Leiden Japanser, dan in haar vaderland. „In Kyoto, de oude hoofd stad van het land, studeerde ik Engel se taal en letterkunde. Zoals alle Ja panse jongens en meisjes wilde ik me zoveel mogelijk westers gedragen. We droegen moderne kleren en kregen zelfs college van een Amerikaan. Toch ADVERTENTIE Royal Galerij, Gele Rijdersplein 39, Arnhem Amsterdam Den Haag Christofle. Lyriek in tafelcouverts. Zwaar verzilverde vorken, messen en lepels van de voornaamste Franse couvert-fabriek. Christofle. Model Marly. Vormgeven in een barokke stijl die 200 jaar geleden aan de Franse hoven al bewondering wekte. Christofle. Bestek dat overgaat van moeder op dochter. Dat tijdloos mooi blijft in al zijn 15 verschillende modellen. Christofle, ook voor andere verzilverde, luxe artikelen, 't Is natuurlijk weer Focke Meltzer die 't verkoopt miste ik af en toe de oude Japanse tra ditie, omdat ik daarin ben opgevoed. Tussen twee colleges pakte ik mijn fiets en reed naar mijn lerares thee-ce remonie om tot rust te komen. De thee ceremonie is een van de traditionele Japanse gebruiken. In het half uur dat je thee drinkt, mediteer je en ontspan je. Het is een kunst. Ik heb als zeven jarig meisje mijn eerste lessen in de thee-ceremonie gekregen". Mevr. Ou wehand-Kusunoki spreekt na haar zes jarig verblijf in Leiden 't Nederlands slechts met een licht accent. „Ik ben nu blij dat ik volgens de ou de Japanse traditie ben opgevoed, an ders kon ik mijn man niet helpen. De volkskunst is ook in Japan pas enkele tientallen jaren oud. Het primitieve boe ren leven is is nog op enkele afgele gen eilanden te vinden. Vandaar dat mijn man naar dat kleine eiland is ge gaan, dat niet eens op de landkaart ligt. In de Japanse steden is de ijskast in de lage keukens geen zeldzaamheid meer". In het Rijksmuseum in Leiden is 'n complete Japanse keuken te zien. Het Nederlandse daglicht wordt door Ja panse papieren ramen gefilterd. De lange haak, die boven het „vuur" hangt, heeft een symbool van het wa ter meegekregen om het evenwicht te herstellen. Ook de berookte keukengo den zijn niet vergeten evenals de smaak volle wandversieringen met een kraan vogel of een schildpad met een staart. Volgens mevr. Ouwehand-Kusunoki is de kraanvogel het symbool voor een le ven van duizend jaar en de fantasie schildpad voor een leven van tiendui zend jaar. Trots is ze op de papieren kimono poppen, die alle kwade geesten verte genwoordigen en daarom in het water gegooid worden. Enkele verfromfaaide exemplaren zijn voor de tentoonstelling gered. Zelfs bij het speelgoed van de kinderen zijn kwade-geesten-bezweren- de-figuren te ontdekken. Het zijn alle maal uitingen van volksgeloof. Mevr. Ouwehand gelooft er niet in. „Het is te" vergelijken met een talisman of „iets afkloppen op hout. Je gelooft er niet in, je gebruikt het toch".

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1967 | | pagina 11