EENZAAMHEID IS DE TOL
VAN EMANCIPATIE
Aantal zelfmoorden stijgt
vooral bij vrouwen
Woeste cowboy snel getemd
Jacomine heeft geen weet van
het vreselijke woord: wanhoop
Echtscheiding treft
jaarlijks ruim
tienduizend kinderen
JAPANSE VOLKSKUNST
TE ZIEN IN LEIDEN
Nuchter
Negers
Nog meer
THEEDOEK????
DROOGT ALMELO
Nancy (the boots) in arrest?
PAARDRIJDEN ALSOF JE ECHT ZIET
DE DOEK DIE DIRECT
FOCKE&
MELTZER
Proef
MOEILIJKE KEES
Studeren
Uitje
JS iemand
Handje lopen
Ruzie
DONDERDAG 7 DECEMBER 1967
DELFT „De laatste jaren stijgt in
Nederland het aantal zelfmoorden
bij vrouwen, terwijl dit aantal bij
mannen afneemt".
Prof. C. S. Kruyt, socioloog aan de
Technische Hogeschool in Delft, vindt
dit logisch. „Hoe meer de vrouw de
gelijke wordt van de man, hoe meer
deze cijfers gelijk getrokken worden.
Vooral de stad blijkt een minder gun
stige uitwerking op de vrouwen te
hebben. De mannen hebben zich aan
gepast aan de industriële maatschap
pij en aan de stedelijke wijze van le
ven. De vrouwen moeten op het ogen
blik de tol betalen voor hun eman
cipatieproces."
Prof. Kruyt maakte als een der eersten
in Nederland een uitvoerige studie
over dit onderwerp en promoveerde
enkele jaren geleden op zijn proef
schrift „Zelfmoord".
Hij spreekt heel nuchter over zijn stu
die. Hij beperkte zich tot de statistie
ken en ander beschikbaar cijfermate
riaal. Het maakt voor hem als socio
loog geen enkel verschil of hij he!
over het aantal zelfmoorden of over
het aantal echtscheidingen in Neder
land heeft. Het onderwerp verloor bij
hem zijn scherpe details.
Per dag plegen in Nederland drie men
sen zelfmoord. Van deze drie zijn er
twee mannen en is er één een vrouw.
Het hoogste aantal mannelijke zelf
moorden werd opgetekend in de pro
vincies Groningen, Friesland en Dren
te, het hoogste aantal vrouwelijke
zelfmoorden in de grote steden. In het
algemeen kan men zeggen dat de
meesten, die een eind aan hun leven
maakten, ieder contact met de mede
mensen verloren hadden en in een
grote eenzaamheid leefden.
Volgens prof. Kruyt is armoede voor de
zelfmoordenaars noit de aanleiding
geweest voor hun definitieve daad.
„Meestal kunnen de slachtoffers de
verstoring van een evenwicht niet
verwerken. Of dit nu een economische
crisis, een echtscheiding of het uiteen
vallen van een gezin inhoudt, doet
niet ter zake. In de noordelijke pro
vincies moet de bevolking zich volko
men opnieuw op de maatschappij
oriënteren. Veel mensen weten niet
waar ze aan toe zijn. Ze leven in een
soort vacuüm.
Zo is ook de stijging van het aantal zelf
moorden bij vrouwen te verklaren.
Ze kunnen de gevolgen van het eman
cipatieproces niet goed verwerken.
De man-vrouw-verhouding wordt
meer 'n kameraadschappelijke band.
De hechte samenleving op het platte
land valt in de stad weg.
Vrouwen zijn minder opgewassen tegen
de nieuwe situatie, die dan ontstaat.
Het anonieme leven is ir.feiljjk te ver
werken. In de grote steden is het zelf
moordcijfer van de vrouwen gelijk
aan dat van de mannen.
Bekijken we de beroepen, die een hoog
zelfmoordcijfer aantonen, dan zien We
dat de meeste slachtoffers in de zelf
standige en intellectuele beroepen val
len, zoals bij de mannelijke collega's.
Wanneer ze aan het hoofd van een klein
reldoorlog pleegden driemaal zoveel
mannen zelfmoord als vrouwen. Se
dert de Tweede Wereldoorlog is dit
aantal mannelijke slachtoffers ge
daald tot het dubbele van de vrou
wen. Toonden de mannen een voor
keur om door ophanging een einde te
maken aan hun leven, de vrouwen
zetten meestal de gaskraan open of
namen vergif in. Wanneer de vrouw
volledig gelijk gesteld wordt met de
man zal ook het zelfmoordcyfer ge
lijk zijn."
Volgens prof. Kruyt zal deze.ontwikke
ling nog wel een poosje duren. „De
vrouwen in Nederland hebben dezelf
de sociaal-culturele positie als de ne
gers in Amerika. Met het zelfstandig
worden valt ook hun immuun-zijn
voor negatieve invloeden van de
maatschappij grotendeels weg. In de
steden is de verhouding tussen de
mannelijke en vrouwelijke zelf
moordenaars reeds gelijk zodat deze
ontwikkeling er binnenkort zal stag
neren."
A Hoe groter de menigte is waartussen men zich bevindt, des ie eenzamer en
verlatener voelt de
zaam afsterven.
mens zich vaak. Gebrek
aan contact
doet de mens lang-
bedrijfje of een winkèl staan, kunnen
ze soms de verantwoordelijkheid
blijkbaar niet aan. Ze moeten meer
beslissingen nemen en reageren hun
spanningen wanneer ze niet ge
trouwd zijn moeilijk af. Is de vrouw
wel gehuwd, dan daalt het cijfer.
Voor zowel man als vrouw werken
het beroep en het huwelijk bescher
mend tegen invloeden van buitenaf."
Prof. Kruyt verwacht dat 't zelfmoord
cijfer bij vrouwen in de toekomst nog
meer zal stijgen. Voor de Eerste We-
Het Is koud, als je op de tribune van de manege zit, maar daaraan ligt het niet.
Er raast een slanke vrouwenfiguur voorby, aan de kop van de hele paardrijdende
groep. Zeegroene trui, band door het krulhaar en het gezicht van een vrijbuitster
op de steppe. Ik zie haar in galop een moeilyk stuk dressuur volbrengen. 7en
voor haar en de hele groep pas nieuwe ressuur-figuur, die de instructeur zo
juist heeft voorgereden en uitgelegd. Jacomine Ridder, op kop in de manege in
het Rotterdamse Hillegersberg, drukt haar sporen tegen het lijf van het paard
Oscar. Het lukt, ze is de beste. En dan moet ik dit zeggen: de amazone Jacomine
Ridder, 26 jaar, is helemaal blind.
Straks zal ze zeggen: „Wat een ge
voel van vrijheid, 't paard Oscar en ik
ik en Oscar. Niemand die me hoeft te
helpen. Weet je, ik heb ook wel op het
strand van Noordwijk gereden, ik rijd
soms door de bossen. Samen met ande
re mensen natuurlijk, maar het blijft
ongelooflijk".
Op 16 december gaat ze haar twee
de dressuurproef afleggen. Het eerste
papiertje heeft ze al in haar zak. Ze
haalde honderd punten, werd tweede
en slaagde met lof. Straks, misschien,
wil ze met Oscar ook gaan springen.
Ook al daarom heeft haar oom, de
heer G. van Gent uit Rotterdam, ge
zegd: „Je moet eens naar Jacomine ko
men kijken".
Samen met hem zit ik nu op d e tri
bune en Jacomine weet hem precies te
zitten, als ze op Oscar voorbij draaft:
„Zag je oom, lekker galopje hè?"
Haar oom knikt zoals hij dat al twee
jaar heeft gedaan. Vanaf Jacomines
eerste rijles heeft hij zijn nichtje ieder
weekeinde van haar ouderlijk huis naar
de manege en terug gebracht. Als hij
geen 71 was, zou hij nu waarschijnlijk
zelf ook mee rijden.
UTRECHT In het leven van ruim tienduizend Nederlandse kinderen vol
trekt zich jaarlijks de tragedie van een scheiding tussen vader en moeder. Ze
venduizend echtparen scheiden elk jaar; bij duizend van hen blijft het bij een
scheiding van tafel en bed.
HOLLYWOOD Geen arrestatie in de filmstad, doch de zangeracteur Frank
Sinatra met zijn dochter Nancy op weg naar de lunch. Sinatra speelt de rol van
een New Yorkse politieman in de film „De detectives", Nancy maakt een televisie
film. Zij werd enkele jaren geleden beroemd en rijk door haar liedje „These
boots are made for walking".
De Rotterdamse rechter mejuffrouw
prof. dr. J. C. Hudig noemde deze ge
tallen woensdagmiddag in Utrecht op
het congres Kind en Echtscheiding van
de Katholieke Centrale Vereniging voor
geestelijke volksgezondheid. Zij bekeek
vooral de juridische gevolgen van echt
scheiding voor het kind.
Zij knoopte er een pleidooi aan vast
voor de instelling van een gezinsraad
of een sectie van de Raad voor de kin
derbescherming, die ouders en kinde
ren kan bijstaan, die de gevolgen v*n
een echtscheiding niet kunnen verwer
ken. Het resultaat van een gezamen
lijk verschijnen voor de president van
een rechtbank, in een laatste poging tot
verzoening, is volgens prof. Hudig in de
praktijk gering.
|„In 1955", zei ze, „is in het Staats
blad een wet gepubliceerd die verbete
ring moest brengen door aan de presi
dent een gezinsraad ter beschikking te
stellen, die de verzoeningspogingen
moest voortzetten als de president daar
in niet was geslaagd. Die wet heeft
men nooit aangedurft omdat men
vreesde dat er voor dat moeilijke en
omvangrijke werk niet genoeg wijze
mannen en vrouwen zouden zijn te vin
den".
In ons land beslist de rechter over de
toewijzing van de kinderen na de echt
scheiding. Wanneer de ouders het sa
men eens zijn, gaat de rechter daar
meestal mee akkoord. Bij verschil van
mening laat hij zich adviseren door de
Raad voor de Kinderbescherming. Uit
sluitend het belang van de kinderen is
daarbij het richtsnoer. Of pa schuld
heeft of moe, doet niet ter zake.
In de Draktijk worden jonge kinderen
meestal toegewezen aan de moeder.
Zijn er meer kinderen, dan worden zij
zoveel mogelijk bij elkaar gehouden.
Als de kinderen op het ogenblik van de
rechteriyke uitspraak al geruime tyd
door een van de ouders alleen worden
verzorgd, zal de rechter die toestand in
het algemeen niet wijzigen.
Na optbinding van het huwelijk is er
geen sprake meer van ouderlijke macht.
Het gezag, d^t een van de ouders over
de kinderen krijgt, heet voogdij. Dat be
tekent volledige zeggenschap. De ande
re ouder houdt niets over van zijn
ouderlijke macht.
Hij staat eigenlijk gelijk met iemand
die uit de ouderlijke macht is ontzet.
„Ik zou er wel iets voor voelen de
niet met gezag belaste ouder niet hele
maal uit te schakelen, maar hem het
recht te geven om te worden gehoord
over belangrijke opvoedingskwesti'es en
om zijn kind te ontmoeten".
„De keuze tussen de ouders is voor de
rechter vaak bijzonder moeilijk. Toch
zou ik het niet onbillijk vinden", zei
prof. Hudig, „van echtscheiding een
nieuwe grond te maken voor ontzetting
uit de ouderlijke macht".
Een commissie tot herziening van ons
Kinderrecht bekijkt op het ogenblik op
nieuw de bestaande beschermende
maatregelen. De ontzetting uit de ou
derlijke macht geniet daarbij grote aan
dacht.
Omdat de heer Van Gent op dit mo
ment zonder auto zit, is Jacomine mee
gekomen met haar rijvriendin Connie.
„In zo'n lekker klein scheurautootje",
vult ze even later zelf aan, terug van
een uur rijden op Oscar.
Ik weet, dat mensen die het aan den
lijve ondervinden zeggen: „Met een
handicap leer je leven". Jacomine zal
dat dadelijk ook wel antwoorden, maar
ik zeg het toch: Jacomine, mijn mond
viel open. Want leren leven met iets en
leren leven met iets is twee en ik ge
loof dat zij toch wel de meest bewon
derenswaardige weg van de twee kiest.
Daarom kreeg Jacomine als meisje
van acht jaar op d'r duvel als ze in
het blindeninstituut zelf haar haren
kamde, voordat er iemand kwam om
te helpen. Daarom studeert ze nu Frans
in Leiden (volgend jaar kandidaats) en
woont ze daar ook op kamers in een
studentenflat.
„En koken doe ik zelf, als ik zin
heb", zegt ze, naar vriendin Connie
roepend dat het rondje limonade dit
keer op haar kosten is. Koken? Maar
hoe weet ze nu dat het vlees gaar is,
bijvoorbeeld?
Jacomine blijft geduldig, glimlacht
fijntjes en openbaart dan mogelijkhe
den die inderdaad voor de hand liggen.
„Vlees ruik je toch, ook als het niet
aanbrandt?", zegt ze. „Wij hebben in
dat studentenflatje op iedere etage een
gemeenschappelijke keuken en de eni
ge handicap is, dat iedereen om een
uur of zes zijn spullen op de pitten zet.
Dus begin ik gewoon een uur eerder".
„Wanhoop" is een woord dat ze. ge
loof ik. helemaal niet kent. Het zit
soms in die pieterige dingen: Jacomine
maakt een blik open, wetend dat er
erwtensoep in zit. Dan blijkt die erw
tensoep opeens keihard: capucijners.
Het recept gaat dan als volgt verder:
Jacomine grinnikt om zichzelf en klopt
ergens aan om van een vriendin een
ui te lenen.
Twee jaar geleden had ze opeens ge
noeg van de gymnastiekoefeningen met
mede-studenten. Ze dacht: paardrijden,
maar dat kan ik natuurlijk nooit.
„Toch proberen", zei een meisje die
zelf paardreed. Jacomine probeerde het
een keer, in een van de weekeinden die
ze bijna altijd bij haar ouders in Rot
terdam doorbrengt.
Drie lessen had ze achter de rug en
iedereen zei: „Wat jij in je benen hebt
weten we niet, maar niemand heeft Os
car zo goed in de hand als jij". En Os
car is niet een van de gemakkelijkste
paarden van stal.
Zonet heeft ze een slangevolte gere
den, een figuur waarbij ze kriskras
door de manege moest draven. Ze
kwam toch precies uit op het punt waar
iedereen moest uitkomen, als het go
was. Hoe kan dat toch, zoiets is al
moeilijk genoeg voor mensen met ogen
die kunnen zien.
„Radar heeft ze in haar hoofd", zei
haar oom even tevoren. Jacomine legt
het uit: „Ik hoor de muren. Als je ze
nadert, wordt het geluid anders. Ver
der kan ik het moeilijk verklarc Maar
als er figuren worden gereden, dan is
het soms een kwestie van gewoon mik
ken .En geluk hebben als je goed uit
komt".
Niemand gelooft daar zo in, want.
iedere keer rijdt ze vrijwel foutloos en
als zij voltes (cirkels) rijdt, doet ze
dat beter dan een ander. Toegegeven,
ze ging zo even tweemaal een beetje te
veel naar links of rechts. Waarop de
instructeur riep: „Juffrouw Ridder, het
lijkt wel of u dronken bent". Waarop
juffrouw Ridder riep: „Neen" en lachte.
Ze heeft deze zomer deelgenomen aan
een ruiterkamp op de Veluwe. Ze doet
een vastberaden greep in haar tas en
haalt er een pakje foto's uit. „Van het
kamp", zegt ze. „Kijk maar, sorry dat
ze een beetje onscherp zijn". Fo
to's, onscherp? Wat knap om dit te kun
nen zeggen, Jacomine.
Ze verhaalt van haar eerste rijles.
Ze kwam iets vroeger dan de anderen,
besteeg een paard en stapte met
iemand van de manege eerst de rij--
ruimte door. „Ik had het geluk dat er
voor me een paard liep dat nogal veel
lawaai maakte", zegt ze. „Dat was
voor mij gemakkelijk om me die eer
ste keer te oriënteren. Verder? Even
wennen, maar nu heb ik de hele mane
ge in mijn hoofd. Maar ik moet natuur
lijk razendgoed opletten".
En dat springen, straks misschien?
„Gewoon een' kwestie van proberen",
zegt ze.
Paardrijden, dat betekent voor haar;
niet aan een handje hoeven te lopen.
En een hond, heeft zij die?
„Neen", zegt ze- >-Ten eerste heb ik.
bij mijn vader en moeder een hond,
waar ik gek op ben, dan zou' die weg
moeten als er een geleidehond komt. En
dan: ik vind het juist leuk om met veel
mensen om te gaan, mensen, die me
soms even moeten helpen".
„Alleen, soms helpen ze een beetje
teveel. Vervelend? Dat kan ik dan toch
moeilijk zeggen? Ik zou bang zijn om
die mensen te kwetsen, omdat ze straks
dan ook geen mensen meer helpen die
die hulp echt nodig hebben. In Leiden
heb ik daar nooit last van, in het flat.
Daar laten ze soms lekker de vuilnis
bakken slingeren. Weer een paar ka
potte nylons".
Maar Jacomine heeft wel zo haar
mannetjes en vrouwtjes aangesteld
voor vaste hulp bij de studie. Ze heeft
veel boeken in braille, maar als er stuk
ken uit de Franse literatuur moeten
worden gelezen waarvan geen braille-
ln de New Royal Horticultural Hall
te Westminster, Londen, is onlangs
een tentoonstelling gehouden van
apparaten voor het amusements
bedrijf. Er waren uiteraard ook
gok-automaten te zien, die de wei
nig vleiende naam „De bandiet met
de ene arm" dragen. Maar slechts
weinige, die, zoals deze, werkelijk
als zodanig vermomd zijn. De re
volver van de cowboy dient als
hefboom voor de gok-machine. De
achttienjarige Sally Norton uit
Clapham Londenwordt niet bij
geleverd, zij hielp alleen maar de
ADVERTENTIE
DDD
DDIS
uitgave bestaat, dan wordt Jacomine
voorgelezen. „Vier voorleessters heb ik
nu", zegt ze. „Dat betekent wel goed
opletten, want ik kan van niemand ver
gen dat ze een boek van vierhonderd
bladzijden twee keer voor me leest".
„En behalve de boodschappen doe ik
voor de rest alles zelf", vertelt zë. „Ik
stap gewoon in de trein als iemand me
even naar het station' heeft gelicht,
ik stap over als het moet, ik neem 'bus
sen. Daarbij heb ik dan weer even
iemand nodig. Het is zelfs een keer ge-
k dat drie mensen wilden helpen en
beurd dat drie mensen wilden helpen en
ruzie kregen wie het doen mocht. Een
ander zei toen: Laat ze ruzie maken,
ga met mij mee, want straks mist u
die bus nog. Nou, dan moet ik even
lachen".
Jacomine lacht zo vreselijk veel, Ja
comine rijdt paard op een geweldige
manier, Jacomine
„Och, merkte ze langs de neus op, al
weer met een lach van reuzenformaat
en een paar kleine giecheltjes.
„Als jij twintig jaar blind zou zjjn,
dan zou je waarschijnlijk hetzelfde
doen".
Ik weet het niet. Ik wou dat ik een
medaille mocht uitreiken. Hoewel ik
natuurlijk beter met een paard kan
aankomen.
LEIDEN Vanaf dinsdag twaalf de
cember wordt in het Rijksmuseum voor
Volkenkunde in Leiden de eerste grote
tentoonstelling van Japanse volkskunst
in Europa gehouden.
Uit particuliere Nederlandse colleo
ties en rechtstreeks uit Japan is een
unieke verzameling praktische gebruiks
voorwerpen en kimono's samengesteld.
Bij de inrichting van de expositie heeft
de conservator, dr. C. Ouwehand, een
grote steun gehad aan zijn jonge Ja
panse vrouw.
MEEGEBRACHT
Het primitieve weefgetouw, enkele ki
mono's en aardewerken potten heeft 't
echtpaar Ouwehand enkele jaren gele
den zelf meegebracht. „Mijn man wil
de van een klein Japans eiland in het
zuiden een etnologische studie maken.
Bij de boeren vonden we vele mooie
stoffen. De dochters van de rijke grond
bezitter brachten hun tijd nog door
met het weven en verven van stoffen.
Enkele lappen hebben we meegeno
men".
Mevrouw Ouwehand-Kusunoki voelt
zich in Leiden Japanser, dan in haar
vaderland. „In Kyoto, de oude hoofd
stad van het land, studeerde ik Engel
se taal en letterkunde. Zoals alle Ja
panse jongens en meisjes wilde ik me
zoveel mogelijk westers gedragen. We
droegen moderne kleren en kregen
zelfs college van een Amerikaan. Toch
ADVERTENTIE
Royal Galerij,
Gele Rijdersplein 39, Arnhem
Amsterdam Den Haag
Christofle. Lyriek in tafelcouverts. Zwaar verzilverde vorken, messen en lepels
van de voornaamste Franse couvert-fabriek. Christofle. Model Marly. Vormgeven in
een barokke stijl die 200 jaar geleden aan de Franse hoven al bewondering wekte. Christofle.
Bestek dat overgaat van moeder op dochter. Dat tijdloos mooi blijft in al zijn 15 verschillende modellen.
Christofle, ook voor andere verzilverde, luxe artikelen, 't Is natuurlijk weer Focke Meltzer die 't verkoopt
miste ik af en toe de oude Japanse tra
ditie, omdat ik daarin ben opgevoed.
Tussen twee colleges pakte ik mijn
fiets en reed naar mijn lerares thee-ce
remonie om tot rust te komen. De thee
ceremonie is een van de traditionele
Japanse gebruiken. In het half uur dat
je thee drinkt, mediteer je en ontspan
je. Het is een kunst. Ik heb als zeven
jarig meisje mijn eerste lessen in de
thee-ceremonie gekregen". Mevr. Ou
wehand-Kusunoki spreekt na haar zes
jarig verblijf in Leiden 't Nederlands
slechts met een licht accent.
„Ik ben nu blij dat ik volgens de ou
de Japanse traditie ben opgevoed, an
ders kon ik mijn man niet helpen. De
volkskunst is ook in Japan pas enkele
tientallen jaren oud. Het primitieve boe
ren leven is is nog op enkele afgele
gen eilanden te vinden. Vandaar dat
mijn man naar dat kleine eiland is ge
gaan, dat niet eens op de landkaart
ligt. In de Japanse steden is de ijskast
in de lage keukens geen zeldzaamheid
meer".
In het Rijksmuseum in Leiden is 'n
complete Japanse keuken te zien. Het
Nederlandse daglicht wordt door Ja
panse papieren ramen gefilterd. De
lange haak, die boven het „vuur"
hangt, heeft een symbool van het wa
ter meegekregen om het evenwicht te
herstellen. Ook de berookte keukengo
den zijn niet vergeten evenals de smaak
volle wandversieringen met een kraan
vogel of een schildpad met een staart.
Volgens mevr. Ouwehand-Kusunoki is
de kraanvogel het symbool voor een le
ven van duizend jaar en de fantasie
schildpad voor een leven van tiendui
zend jaar.
Trots is ze op de papieren kimono
poppen, die alle kwade geesten verte
genwoordigen en daarom in het water
gegooid worden. Enkele verfromfaaide
exemplaren zijn voor de tentoonstelling
gered. Zelfs bij het speelgoed van de
kinderen zijn kwade-geesten-bezweren-
de-figuren te ontdekken. Het zijn alle
maal uitingen van volksgeloof. Mevr.
Ouwehand gelooft er niet in. „Het is te"
vergelijken met een talisman of „iets
afkloppen op hout. Je gelooft er niet
in, je gebruikt het toch".