met de feestdagen
PUZZELEN
Voor Kerstmis bieden wij onze lezers een grote kruis
woordpuzzel aanWanneer men de puzzel geheel juist
heeft ingevuldkan in het onderste gedeelte een zin ge
vormd worden.
Hiertoe gaat men als volgt te werk: Men zoekt de letter
die in het hokje wordt aangegeven door een combinatie
van twee getallen. Het eerste getal verwijst naar het woord
HORIZONTAAL in de puzzelhet tweede getal geeft DE
LETTER van dit woord aan. Bijvoorbeeld 77 1 is 77
horizontaaleerste letter. Wij wensen V veel succes
HORIZONTAAL: 1. deel v. d. week;
6. vlug; 9. ieel v. d. week; 15. werktuig;
10. slingerplant; 17. groep zangers; 18.
zoals de akten getuigen (lat. afk.); 19.
salaris; 21. eenh. v .elektr. stroomsterk-
te (afk.); 22. landelijke plaats; 23. kin-
dergroet; 25. Oosterse titel; 27. ver
moeid, mat; 28. meisjesnaam; 29. uit
roep; 31. opperbevelhebber voor Troje;
34. plezier; 35. elasticiteit; 37. maand;
38. deel van de voet; 39. heimelijk; 42.
ongunstig; 45. sportterm; 46. zacht; 49.
woonschip; 50. bergruimte; 52. inhouds
maat; 53. pl. in Gelderland; 55. schrijf
behoefte; 56. in orde (afk.); 58. het te
genovergestelde; 61. maangodin; 62. ge
bergte in Duitsland; 63. watering; 64.
steenmassa; 65. Selenium (^fk.); 66. in
houdsmaat (afk.); 67. meisjesnaam; 69.
Europeaan; 70. spil; 72. elektrisch gela
den deeltjes; 74. harde steensoort; To
vervallen overblijfsel van een schip; 79.
NV (Duits); 80. voorvoegsel; 82. Ko
ninklijke Landmacht (afk.); 83. bij
woord; 84. slede; 85. beteuterd; 87. tail
le; 91. veelkleurig; 93. vervoermiddel;
95. god v. d. liefde; 97. vogelprodukt; 98.
zangstuk; 99. deel; 101. zeuren; 104.
soort groente; 107. waterhoogte (afk.);
109. deel van een Franse ontkenning;
110. pers. voornaamwoord; 112. mil.
rang (afk.); 114. houten gebouw; 116.
bevel; 117. burgerlijk armbestuur (afk.);
118 Chin, maat; 119. ferm; 120. roofdier;
122 meisjesnaam; 124. voorzetsel; 125,
lobbes; 127. steek met een spade; 129.
verfrissing; 131. dierengeluid; 132. wa
ter in Friesland; 133. rustplaats; 134.
hetzelfde; 136. moedig; 139. herkauwer;
140. plaats in Overijssel; 145. poriën
hebbend; 147. kledingstuk; 149. ver
hoogte toon; 150. boom; 152. titel (afk.);
154. hofjonker; 155. mens; 156. reeks;
158. rond voorwerp; 160. geleerd; 161.
in geval van (afk.) 163. familielid; 165.
handvat; 166. watervogel; 168. afgod;
170 verbond; 171. voorzetsel; 173. aan
dacht; 176. titel (afk.); 177. plaats; 179.
in aanzien houden; 181. bijwoord; 183.
Europium (afk.); 185. aartsbisschop
(lat. afk.); 187. voedsel; 188. herkauwer;
189. familielid; 192. luchtig weefsel; 194.
grondsoort; 196. hard lopen; 200. Ko
ninklijke Landmacht (afk.); 202. vaar
tuig (afk.); 203. Ik (lat.); 204. halt; 205
bruisen; 208. gesloten; 210. feestmaal;
212. van onderen (afk.); 213. opdracht;
215. zangsterrt; 217. welwillende lezer
(lat. afk.); 218. masker; 220. Sociaal
Economische Raad (afk.); 221. tegen;
223. opstandeling; 225. rekening; 226. ri
vier in Nederland; 228. staatsbedrijf
(afk.); 230. een zekere; 231. Rubidium
(afk.); 32. zuivelprodukt; 234. Moham
medaanse godheid; 35. deel van een
breuk; 236. verhaal; 237. snedig; 239.
graansoort; 241. soort sport; 243. vogel;
244. bolgewas; 245. uitroep; 247. dwaas;
249. wat men eet; 251. betrekking; 253.
overal; 255. slip; 257. rivier (Spaans);
259. lokspijs; 261. levenslucht; 264. we
derkerig voornaamwoord; 265. groet;
266. schortje; 268. eenh. v. kracht (af
korting); 269. opdracht; 271. roofdiertje;
275. buiteling; 277. gouden tientje (af
korting); 270. gezellig; 281. delfstof;
283. wilde haver; 285. pers. voornaam
woord; 286. baardje; 287. rechter-com-
missaris (afk.); 289. wortel; 290. kle
dingstuk; 291. plaats in Limburg; 295.
laatstleden (afk.); 296. inhoudsmaat (af
korting); 297. vrucht; 299. kerkelijke
straf; 301. tijdelijk (afk.); 303. boter
ham (kindertaal); 304. krampachtige
samentrekking van het middenrif; 300.
bloem; 308. reeks; 310. technische ho
geschool (afk.); 311. sprookjesfiguur;
313. voor; 316. alstublieft (afk.); 317.
plaats in Drente; 319. stad der oudheid;
321. anno (afk.); 322. eiland in de Mid
dellandse Zee; 324. bitter vocht; 326. her
kauwer; 328. heilige (afk.); 329. mu
ziekterm; 330. in dat geval; 331. boom;
332. bergsport; 336. snavel; 337. Duits
pers. voornaamwoord; 339. vreemde
munt; 340. zuil; 341. schel; 342. oplos
sing van caoutchouc; 345. oude Perzi
sche titel; 348. ongebonden; 349. sma
den; 351. titel (afk.) 352. overweging;
354. bedrog (bargoens); 356. transport
onderneming (afk.); 357. niet raak; 358.
voetbalvereniging; 360. open olek in het
bos; 361. lopend touw; 363. goedgeefs;
364. dwaas; 365. lidwoord; 366. groet;
367. jong dier; 369. niet groot, 371. pl.
in Friesland; 373. het tijdelijke uiteen
gaan van een bestuurscollege; 375. uit
roep; 376. kloostervoogd; 378. vaartuig;
380. roofdiertje; 381. voegwoord; 383.
zangstem; 384. hoofddeksel; 386.
Chroom (afk.); 387. plaats in Utrecht;
388. zwaar; 390. titel (afk.); 392. num
mer (afk.); 394. muurholte; 395. Open
bare Werken (afk.); 398. mestvocht;
400. soldatenkost; 403. van het lopen
de jaar (lat. afk.); 404. houding; 405.
voorwaardelijke invrijheidsstelling (af
korting); 406. amuseren; 410. werklust;
413. uitroep; 415. kleurling; 416. teken
van blijdschap; 419. gewis; 421. hetzelf
de (afk.); 442 evenredige vertegenwoor
diging (afk); 423. verhoogde toon; 425
grap; 427. groot water; 429. excellentie
(afk.); 430. kledingstuk; 431. liefkozing;
433. onvruchtbaar; 434. gelukkig nieuw
jaar (afk.); 435. uitroep; 437. ingeval;
438. klonter; 439. muziekterm; 440. ru
moer; 441. plaats in Zuid-Amerika; 442.
vreemde munt (afk.); 444. gewonden
bundel, streng; 445. Beryllium (afk.);
447. ontkenning; 448. karakter; 449. lui-
zeëi; 451. broeder (afk.); 452. en ande
ren (afk.); 453. plaats in Gelderland;
455. soort vermaak; 456. maanstand
(afk.); 457. streep.
VERTICAAL: 1. schadelijk insekt; 2.
jongensnaam; 3. zandheuvel; 4. het in
treden en aanhouden van de tempera
tuur boven het vriespunt; 5. geur; 6.
meisjesnaam; 7. ijzeren blok met voet
stuk in een smederij; 8. voedsel; 10.
byzantijnse heiligenvoorstelling; 11.
richtsnoer: 12. zeepwater; 13. titel (af
korting); 14. visbeen; 20. deel v.d. vin
ger; 22. plaats in Utrecht; 23 eentonig
wijsje; 24. onvriendelijk; 26. familielid;
27. laatste nieuws (afk.); 28. roofdier;
30. beetje; 32. lengtemaat (afk.); 33.
zangnoot; 34. aardig; 36. jongensnaam;
38. Aziaat; 40. Frans voegwoord; 41.
onbuigzaam; 42. regel; 43. Gallium
(afk.); 44. vierkante rugtas der solda
ten; 47. nobel; 48. plaats in Zeeland;
50. riem voor jachthonden; 51. dapper;
52. uit meel bestaande; 54. rangtel
woord; 55. naschrift (lat. afk.); 57. ge
wicht; 58. seconde; 59. edelgas; 60. lo
terijbriefje; 61. zijrivier v.d. Donau;
68. woonschip; 69. aanzien; 71. sluis;
73. muziekteken; 75. plaats in Noord-
Holland; 76. land in Europa; 77. ge
neigdheid tot wraak; 78. deel van een
schip; 79. berg; 81. de onbekende (afk.);
84. deel van de dag (afk.); 86. onmeet
baar getal; 87. wijze waarop men iets
doet; 88. meisjesnaam; 89. dat is (afk);
90. waterkering; 91 brutoregisterton
(afk.); 92. ter zake (afk.); 94. tijdperk;
95. meisjesnaam; 96. vis; 100. indien;
102. 'getij; 103. maanstand (afk.); 105.
organisatie van Amerikaanse staten
(afk.); 106 verborgen; 107. iemand die
op alles aanmerkingen maakt; 108.
meisjesnaam; 111. zwijn; 113. voelbare
luchtstroming; 115. vlinderlarve; 117.
drank; 119. modegek; 121. rivier in
Duitsland; 122. zangnoot; 123. eerste
mens; 125. geleedpotig dier; 126. Frans
lidwoord; 128. samengeknepen balletje
papier; 130. de dato (afk.); 131. onge
rijmd; 133. waardebriefje; 134. het zijn;
135. vlagzalm; 137. water in Brabant;
138. stand; 141. in persoon (Franse
afk.); 142. voorzetsel; 143. eerstge
noemde (afk.); 144. stofmaat; 145. uit
gestotene; 146. melkklier; 148. kwaad;
151. mannelijke vogel; 153. natuurkun-
determ (afk.); 155. kernspreuk; 157. tot
nader order (afk.); 158. buiten dienst
(afk.); 159 soort onderwijs (afk.); 160.
deel v.h. hoofd; 162. regerend persoon;
104. kleinst deelbare deeltje; 165. Frans
onbep. voornaamw.; 167. soort hond;
168. berg op Kreta; 169. deel v.h. oor;
170. steensoort; 172. visje; 173. vogel;
174.* verlaagde toon; 175. hemels we
zen; 176. snij werktuig; 178. soort; 180.
danskoor; 182. voormalig eiland in Ne-
derland; 183. éénjarig dier; 184. Frans
lidwoord; 185. plaats in Duitsland; 186.
narigheid; 190. dwingeland; 191. hoge
puntige muts uit de 15e eeuw; 193. he
mellichaam; 194. maal; 195. ongezuur
de broden; 197. Nederlands vliegveld;
198. eerstvolgende (afk.); 199. propje
in een weefsel; 201. zinnebeeldig ver
haal; 204. afstandsmaat (afk.) 206. zo
als de akten getuigen (lat. afk.); 207.
netto (afk.); 209. rivier in Siberië; 210.
reptiel; 211. voorzetsel; 213. bles; 214.
godin v.d. huiselijke haard; 216. loco
burgemeester (afk.); 217. hevig; 219. on
der anderen (afk.); 220. groente; 222.
boom; 223. spel leiding; 224. operette
componist; 225. drinkgerei; 227. wig;
229. voorzetsel; 232. inhoudsmaat; 233.
soort afsluiting; 234. ledemaat; 238. ho
ningdrank; 239. afmeting; 240. Frans
pers. voornaamwoord; 241. deel v.h.
hoofd; 242. deel v.h. been; 243. hoofd
slagader; 244. tijdsduur; 246. kleding
stuk; 248. af; 249. niet vet; 250. zonder
enige grond; 252. als volgt (afk.); 254.
niet helder; 255. hoofddeksel; 256. tijd
schrift (afk.); 257. kier; 258. gewicht;
259. vaartuig; 260. gedroogde halmen;
261. voertuig; 262. omslag; 263. deel v.e.
plant; 267. papachtige massa; 270.
krankzinnig; 272. tangens (afk.);' 273.
voedster; 274. bijvoorbeeld (lat. afk.);
276. bijb. naam; 278. geschil; 280. na
melijk (afk.); 282. pl. in België; 284.
eetketeltje; 288. soort huis; 290. klein
vertrek; 292. Noord-Holland (afk.); 29£.
viseter; 294. ongedierte; 296. soort on
derwijs (afk.); 298. kind van een be
paalde leeftijd; 299. vaartuig (afk.);
300. deel van een Franse ontkenning;
302. bedrogene; 303. baas (Eng.); 304.
vlaktemaat (afk.); 305. karaat (afk.);
307. kanten plooisel op een japon; 309.
merk; 311. toeristenbond (afk.); 312.
verblijf; 314, besmettelijke ziekte; 315.
Indisch orkest; 317. vogel; 318. volk;
320. het Romeinse rijk (lat. afk.); 321.
tandarm zoogdier; 322. ondergrondse
spoorweg; 323. uitzicht in de toekomst;
325. soort borstel; 327. moment; 328.-
van het heilige roomse rijk (lat. afk.);
330. Spaanse titel; 333. plant; 334. on
gaarne; 335. zonder glans; 338. inwen
dig leeg; 340. uitgesmolten stukje vet;
343. vrouwelijk dier; 344. Duitse voor
zetsel; 346. rondhout; 347. leeftijd
(Fr.); 350. verdedigingsorganisatie (af
korting); 353. jongensnaam; 355. scha
ker van Helena; 356. reeds; 358. meis
jesnaam; 359. uitroep; 362. dat is (lat.
afk.); 363. aangeboren gave; 368. soort
onderwijs (afk.); 369. omroepvereniging
(afk.); 370. windrichting (afk.); 371.
vleesgerecht; 372. pit; 373. onder het
nodige voorbehoud (lat. afk.); 374.
droog (van wijnen); 375. familielid;
377. leus; 379. behoeftige; 382. zang
noot; 383. haarkleur; 385. deel van een
fiets; 386. met de zijnen (lat. afk.);
389. schaaldiertjes; 391. voorzetsel; 393.
soort belasting; 396. pers. voornaam
woord; 397. parasiet; 399. bevel; 401.
meisjesnaam; 402. iemand die in India
rijk geworden is; 403. uitroep; 405. be
dremmeld; 407. deel van een dag; 408
Nikkel (afk.); 409. koning (Fr.); 411.
deel van een dag (afk.); 412. opstoot
je; 414. Europeaan; 415. zijrivier van
de Amazone; 416. vod; 417. Cerium
(afk.); 418. grof; 419. op deze wijze;
420. edelgrootmogende (afk.); 424. zang
noot; 425. met dank (afk.); 426. per ex
presse (afk.); 428. ambtshalve (lat.
afk.); 430. rijksgrens (afk.); 431. spe
cerij,; 432. N.V. (Fr. afk.); 433. rivier in
3iabant; 436. compagnon (afk.); 443.
muziekinstrument; 444. sierlijk gebogen
lijn; 446. voegwoord; 450. deel van een
boom; 451. Binnenlandse Strijdkrach
ten (afk.); 454. kledingstuk.
77-1
457-2
395-2
62-4
251-4
271-1
223-2
124-3
52-2
235-3
289-3
369-5
120*1
331-3
269-1
101-5
249-6
150-1
279-1
173-2,
451-2
220-1
189-4
119-1
39-3
28-2
332-7
400-3
145-4
72-3
283-2
444-3
77-4
387-1
419-2
196-4
203-2
356-3
166-2
9 - 1
6b-'2
306-3
99-2
124-1
410-4
44Ó-3
170-2
202-2
442-1
53-1
322-3
127-3
1-4
192-1
A—
Gans - favoriet door de eeuwen heen
De gans behoort tot de favoriete feest
maaltijden van bijna alle volkeren in alle
tijden. In bepaalde gedeelten van Afrikais
de ganzen-maaltijd een onderdeel van het
ritueel. In het oude Egypte was de gans
heilig. Het was dan ook geen gewone
gans. maar de Chaos-gans waaruit Ei
Pt ah, de hoogste Egyptische god, was
voortgekomen. Ook de Romeinen hielden
de gans in ere. In ieder geval vanaf de
tijd, dat het Capitool dank zij het gesna
ter van ganzen voor de ondergang werd
behoed. De fijnproevers uit de Romeinse
keizertijd gingen zich reeds aan ganzepas
tei te buiten. Zelfs Horatius kon er niet
over zwijgen. In zijn satires verraadt hij
het recept voor de ,,ware" ganz.epastei.
De lever moet in dat geval met de meest
exquise vijgen worden gemest. Deze
lekkernij werd herontdekt door de kok
van de maarschalk van Contades, die
zich te zijner tijd als partei-bakker in
Straatsburg vestigde. Maar de veelge
roemde, met amandelen doorspekte gan-
zepastei uit Straatsburg is voor de Duit
sers slechts door middel van import te
verkrijgen. Een strenge wet inzake die
renbescherming verbiedt namelijk in
Duitsland het mesten van ganzen met een
kunstmatig vergrote lever.
Het aanbod van ganzen neemt elk jaar
rondom de Kerst toe. En elk jaar op
nieuw stelt de Duitse huisvrouw de vraag
of haar kerstdiner niet duurder zal zijn
dan voorheen. De prijzen van de heilige
kerstganzen in de etalage stellen haar ech
ter weer gerust. De ganzen van dit jaar
worden voor het merendeel uit het Oos
ten geïmporteerd: uit Polen en uit Tsje-
cho-Slowakije. Uit Polen komen voor
malige Oost-Pruisische ganzen, uit
Tsjecho-Slowakije Boheemse soortgeno
ten. Polen zal van het jaar 6000 ton gan
zen leveren, hetgeen een zelfde hoeveel
heid is als in het vorig jaar. Uit Tsjecho-
Slowakije komen 1200 ton ganzen, ter
wijl het er vorig jaar niet meer dan 900
ton waren. Hongarije levert 1400 ton (vo
rig jaar 1200 ton). Roemenië neemt 600
ton voor zijn rekening, terwijl Joegosla
vië 400 ton ganzen aan de Duitse kerst
tafel toe zal voegen. De Verenigde Staten
leveren van het jaar slechts een zeer klei
ne hoeveelheid. De Duitse behoefte wordt
van het jaar in ieder geval voor twee der
de gedeelte door import gedekt. Ook ver
wacht men een veel omvangrijkere in
voer dan in het vorig jaar (toen: 11.000
ton). De verkoopprijs voor mest ganzen
uit Polen bedraagt op het ogenblik mini
maal DM 2,68 per pond, DM 2,75 in
Frankfort en DM 2,85 in Bonn. De uit
Tsjecho-Slowakije afkomstige ganzen le
veren van 't jaar slechts tussen de DM
2,60 en de DM 2,70 per pond op. Vorig
jaar moesten zij nog tussen de DM 2.80
en de DM 2.95 per pond opbrengen. De
andere Oostblokstaten hebben tot dusver
nog geen concurrerende positie op de
Duitse markt weten te veroveren..
Duitse ganzen, die niet uit het koelhuis
komen, maar vers van de boer worden
geleverd, zijn aanmerkelijk duurder. Zij
kosten tussen de DM 3.90 en de DM 4,-
per pond. De handelaars zijn echter van
mening, dat de sterke invoer niet zonder
invloed zal blijven op het prijsniveau van
de Duitse ganzen. De huisvrouw stelt ech
ter tegenwoordig hoe dan ook als eis, dat
zij de gans geheel schoon gemaakt en
panklaar in huis krijgt. Zij is niet meer
bereid om haar eigen gans te plukken en
schoon te maken.
