Met H. ten Brink kwam nieuwe, kritische geest NKV binnen Ruim zicht neemt geen blad meer voor de mond Engeland dreigt aan traditie ten onder te gaan DE PATROONS HEBBEN GEEN WERK MEER, MAAR HUN KNECHTS WEL 55 55 Britten blijven tobben ondanks devaluatie Beunhazen op de korrel VAKBONDSWEZEN GROTENDEELS STERK VEROUDERD N Georganiseerde bouwwereld slaat alarm: „HÉ, STOP! Dienstplicht in Jordanië KVP RECHERCHE VOOR RECHTER SPOORLOOS KOEKOEKSEI WINKELCENTRUM MOMENTOPNAME GOEDKOPER BUITENSPEL y/akbondsbladen hebben hun geschiedenis tegen: wat enghartige blaadjes, die leven by de gratie van een zelfmedeiyden dat de lezer zorgvuldig koestert. In de begintyd, toen het zelfmedeiyden volkomen gerechtvaardigd was, droegen deze toen nog zeer schamel uitgegeven blaadjes idealen uit: maatschappeiyke verheffing, culturele opbloei, ontwikkeling en gezonde ontspanning. Naarmate de idealen werden bereikt of waren verbleekt, kwam het sociaal- economisch element in de vakbondsbladen naar voren. Steeds duisterder werd hun taai en steeds minder werden ze gelezen. Vooral na de oorlog verschraalden de vakbondsbladen zo sterk dat de meeste abonnees niet eens meer het postbandje verwyderden: ongelezen verdween het blad in de stapel oudpapier voor missie, zending of jeugdhuis. politiek gezien waren vooral de bladen van de godsdienstig gegroepeerde vakbonden zeer schimmig omdat tot voor kort godsdienstige eenheid dogma tisch met politieke eenheid moest worden verbonden. Het was dan ook nogal aanmatigend toen het blad van de Katholieke Arbeiders Beweging zich enkele jaren na de oorlog Ruim Zicht ging noemen. De gezichtskring van de lezer werd in het blad angstvallig binnen de perken van de sociaal-economische problematiek gehouden en ook op dit gebied werd nauwgezet de politieke ly'n van de K.V.P. gevolgd. Er is een moment aan te wyzen, waarop Ruim Zicht het venster naar de wereld opensmeet en zyn lezers een royale kyk op het politieke en maatschap peiyke leven gunde: op 1 april 1964 veranderde het blad van vorm en inhoud. [n de lezerskring thans driehonderdduizend abonnees viel dat natuuriyk onmiddellijk op, maar het duurde enkele jaren voordat de buitenwereld deze radicale verandering opmerkte. Vorige week sloeg by Ruim Zicht de vlam in de pan. Een artikel over het christenradicalisme deed het bestuur van elf (van de 25) iri het N.K.V. Nederlands Katholiek Vakverbond, de vroegere K.A.B.) verbonden vakbonden protesterend naar de pen grypen. Het protest viel wat wonderiyk uit, want de besturen protesteerden niet tegen het artikel in Ruim Zicht, maar tegen de reacties die het artikel in de Nederlandse publiciteitswereld had opgeroepen. Te midden van het rumoer staat de ook uiterlyk stoere en onbewogen H. ten Brink, 41 jaar en sinds 1 april 1964 de man die Ruim Zicht maakt. Hy zelf vindt dat heel erg royaal. Hij zegt dat hy op 1 april 1964 by het N.K.V. begon met het opbouwen van een bureau voor voorlichting, public relations en perszaken. Op die dag deed ook Ruim Zicht de eerste stap naar ruime bekendheid. Men zegt dat alle politici van de K.V.P. jaloers zyn op Ruim Zicht omdat dit blad de meest geciteerde stem van rooms-katholieke zyde is. Ruim Zicht is het vak bondsorgaan van het NKV Nederlands Katholiek Vakverbond) dat om de veertien dagen verschijnt. Ruim Zicht is het vakbondsorgaan dat „het meeste autoriteiten in zijn ko lommen doet". Iedere politicus die op de voorgrond komt, ontkomt niet aan een vraaggesprek voor Ruim Zicht. Ruim Zicht is het vakbondsorgaan dat in enkele jaren een zo gezaghebben de stem heeft gekregen, dat pers. radio en televisie aan zijn inhoud evenveel aandacht schenken als aan de meningen van hoge politici. Het is onder werp van gesprek tot ver buiten de kring van rooms-katholieke werkne mers. Het wordt door politici bejubeld of gevreesd. Ruim Zicht doet een poging om de rooms-katholieke werknemers uit hun isolement te halen. Deze poging werd niet door alle rooms-katholieken op hoge prijs gesteld. Is Ruim Zicht een politiek orgaan omdat het zo dikwijls op actuele poli tieke kwesties inhaakt? Deze vraag stel ik in het hoofdkan toor van het NKV te Utrecht aan de heer H. ten Brink, die-naar ingewij den beweren de kolommen van Ruim Zicht voor een groot deel persoonlijk vult. Hij antwoordt: „In het artikel over het radicalisme, waarover van de week deining ontstond, heb ik geschreven dat het NKV onafhankelijk dient te zijn van iedere politieke partij, maar dat het NKV wel politiek geïnteresseerd dient te zijn". Voelt u uzelf politicus? „Neen". Heeft u een politieke mening? „Uiteraard". Kwam deze mening tot uiting in het bewuste artikel, waarin u de radicale resolutie steunde die drs. Bogaers aan de partijraad van de KVP heeft voor gelegd? „In het artikel wordt alleen de vraag gesteld wat er in redelijkheid tegen de resolutie kan worden ingebracht". In het artikel schrijft u: „Of men (KVP) moet moeite hebben met een koers die in de richting gaat van een vooruitstrevende partij en de voorkeur willen geven aan een conservatieve behoudende, zo men wil kleine groep". Kiest u daarmee niet voor het christen-radicalisme van drs. Bogaers? „Ik kies niet zelf. Ik verduidelijkte alleen wat reeds op de laatste verbonds raadvergadering het hoogste wetge vende orgaan van het NKV in juli van dit jaar werd gezegd, zonder dat er toen door één van de driehonderd aanwezige vertegenwoordigers van de vakbonden is geprotesteerd. Onze voor zitter Mertens heeft toen gezegd: „Het zal duidelijk zijn dat de pogingen om te komen tot een meer radicaal sociaal vooruitstrevende politiek onze sympa thie hebben". ¥Ae heer H. ten Brink werd in 1926 geboren. Tydens de oorlog be haalde hy het einddiploma Mulo, maar van de plannen om op de h.b.s. verder te leren kwam door de oorlog weinig. Hy kwam in het Academisch Zie kenhuis van Groningen met de me dische wetenschap in contact en lan ge tyd koesterde hij de wens om na de oorlog iets in de medicynen te gaan studeren. Het liep echter alle maal anders. By de bevryding in '1945 kwam hy by een medisch team van het Canadese leger. Tjy zou naar Amerika gaan om daar opgeleid te worden en ver trok alvast naar Schotland om daar de eerste oefeningen te ondergaan. Toen Amerika ook niet doorging kreeg hy contact met het vader landse Korps Mariniers. Hy zocht in Groningen een groep jongens, die een medisch team voor de mariniers wil den vormen. Terug in Schotland ging hy verhalen schryven voor Ons Noor den, het rooms-katholieke dagblad dat vlak na de oorlog vanwege zyn houding in bezettingstyd de abonnees met duizenden tegeiyk inschreef. rpenslotte werd in Schotland het hele legerplan een mislukking en terug in Groningen werd hy op de redactie van Ons Noorden leerling journalist en later ook correspondent van het A.N.P. Op verzoek van het A.N.P. verhuisde hy in 1954 naar Utrecht, waar hij voor het Neder lands persbureau een redactie op richtte. Tien jaar later stapte hij op het hoofdkantoor van het N.K.V. naar binnen om daar onder meer Ruim Zicht van aanzien te laten veranderen. - In uw artikel spreekt u over een conservatieve groep. Is de huidige KVP conservatief? „Dat is niet met ja of neen te be antwoorden. Na de oorlog is de KVP altijd in de regering geweest. De eer ste overheidszorg na 1945 betrof de werkgelegenheid. Pas daarna zijn de lonen belangrijk geworden en pas daarna de secundaire arbeidsvoorwaarden als vakantie, werk tijdverkorting. Van deze mede door de KVP gevormde politieke beleidslijn zijn de werknemers materieel in een goede positie gekomen. De ondernemers zijn door de volg orde van doelstellingen de gevolgen van de oorlog te boven gekomen en zij hebben daarvoor betaald met het ge bouw van sociale voorzieningen dat nu zijn voltooiing nadert". Tussenvraag: De vakbonden hebben dus hun doel bereikt en zijn overbodig geworden? „Dat zou logisch klinken in de sfeer van de klassestrijd, maar de maat schappelijke scheidslijn verschuift. De tegenstelling werkgever-werknemer verdwijnt en daarvoor in de plaats komt: behoudzucht en het durven pro voceren van nieuwe ontwikkelingen. Voor deze keuze staat ook de KVP". Is de nieuwe lijn in het NKV al zichtbaar? „Ook werknemers kunnen behoudend zijn, zoals steeds meer werkgevers pro gressief worden. Bosma, de voorzitter van het Nederlands Verbond van On dernemingen, heeft van de week ge zegd dat er een nieuw soort arbeider is gekomen, die medeverantwoordelijk heid wil dragen voor het bedrijf waar- In hij werkt. Hij zei ook, dat dit kostbaar was voor de onderneming en dat de onder neming hem die medeverantwoordelijk heid niet mocht onthouden". „Er komen gelukkig steeds meer on dernemers, middenstanders en agra riërs, die evenals grote groepen werk nemers beseffen dat wij behoefte heb ben aan een totaal nieuw toekomst beeld, dat hele maatschappelijke structuur op de helling moet: herzie ning ondernemersrecht, aanpassing pro- duktiemethoden, winstdeling". Heeft het NKV veel conservatieve leden? „Dat is moeilijk te zeggen. Het NKV is geen vergrijsde bond de aanwas van jonge mensen is redelijk en Ruim Zicht wordt door veel jonge mensen gelezen. Wel hebben wij veel leden die in de sfeer van de beambte werken en doorgaans is daar het percentage be- houdzuchtigen vrij groot. In Ruim Zicht wordt gepoogd een mentaliteits verandering bij de werknemer te steu nen of zelfs op te roepen. Er zijn felle artikelen geplaatst tegen dagdieverij en tegen het misbruiken van sociale uitkeringen". Zijn niet de meeste werknemers progressief? „Neen, bepaald niet. Zeker niet bij ons. Vele rooms-katholieke werknemers zijn opgegroeid in de aartsvaderlijke bescherming van de pastoor, die alles wist en alle afwijkende meningen wer den bij hem vandaan gehouden. Deze geestelijke beperking vormde voor de rooms-katholiek in het algemeen en dus ook voor de rooms-katholieke werk nemer een soort beschutting, die velen moeilijk kunnen missen. Het conservatieve lid van het NKV is dikwijls gewoon bang dat hij door de vernieuwingen geestelijk dakloos wordt". „Het is nog niet zo heel lang geleden dat in Brabant de fabrikant tegen de pastoor zei: „Pastoor houd ;ij ze maar dom dan zal ik ze wel arm houden". „Dat vinden wij nu verschrikkelijk, maar vrijheid brengt verantwoordelijk heid mee, waaraan vooral de ouderen niet gewend zijn". Wat doet Ruim Zicht om dit proces te bevorderen? „Toen ik de leiding kreeg heb ik pa gina 3 van Ruim Zicht tot actuele en controversiële pagina gemaakt. Tevens werd Ruim Zicht de etalage van me ningen die van de officiële koers van het NKV afweken". „Deze meningen werden zonder com mentaar geplaatst zodat de lezer werd getraind in het kritisch denken". „Dikwijls moet je echter constateren dat de vakbonden verder zijn dan de le den. Vele werknemers zullen nu nog zeggen: „Wat koop ik voor die mede verantwoordelijkheid in 't bedrijf waar ik werk?", zoals velen enkele jaren ge leden liever loonsverhoging dan vakan tie hadden". De controversiële pagina '3 in Ruim Zicht die in het politieke en maat schappelijke leven van Nederland een verdragende stem heeft gekregen, staat niet onder de uitsluitende verantwoor delijkheid van de heer Ten Brink. De inhoud van pagina 3 moet vooraf het fiat hebben van de algemeen secreta ris van het NKV tot nu toe is dat fiait nooit onthouden. „Als ik voel dat een artikel moeilijk heden kan gaan geven", vult de heer Ten Brink aan, „dan stel Je de hele redactiecommissie en de voorzitter van het NKV van de inhoud op de hoogte". „Voor het eerst is dat met het arti kel over het radicalisme gebeurd. Al len zijn er mee akkoord gegaan". Voor de toekomst: het NKV gaat zich bezighouden met de vraag of vakbond en godsdienst voor de rooms-kathbliek onscheidbaar moeten blijven. Ook deze studie zal Ruim Zicht re gistreren. ,,Moar generaal, 't is toch duide lijk dat we zo'n aanwinst niet kun nen missen.'" WIE zit waar daar ging het deze week om bij de langzaam-aan-actie van machinisten en treinbestuurders in Engeland. Gewoonlijk gaat het er bij dit soort arbeidsconflicten om wie wat doet: wie een hamer mag hanteren en wie niet. Wie een pas gekocht televisietoestel mag bezorgen en wie het mag aansluiten. De hele wereld kent dit soort treurige verschynselen in Engeland, die het gevolg zyn van een voor een groot deel sterk ver ouderd vakbondswezen. Een in zyn werk vergrysde Nederlandse vakbondsbestuur der (van het C.N.V.) die enige dagen in Engeland had rondgekeken, zei eens tegen ons: „Wat is het hier allemaal hopeloos ou derwets". Hij doelde op zyn eigen terrein. Onlangs heeft George Woodcock, de se cretaris-generaal van het T.U.C., het over koepelend verbond van vakverenigingen, ons nog verzekerd dat er in Engeland heus niet meer wordt gestaakt dan in andere landen. Integendeel, zo blijkt uit de cyfers, zelfs minder dan in de meeste landen met uitzondering van Japan en West-Duitsland. Dat mag allemaal waar zijn, maar nergens kan men stakingen, zeker wilde stakin gen, zo slecht heben als in Engeland, dat door vrijwel alle belangrijke indus triële landen in het Westen met kolossa le leningen en andere vormen van kre diet overeind gehouden moet worden. TV¥EN had mogen verwachten dat de schok van de devaluatie en de an dere maatregelen van de regering-Wil- son (volgens vele deskundigen nog veel te weinig) eindelijk het besef zouden doen baan breken, dat de Britten het over een andere boeg moeten gooien. Maar nauwelijks was de devaluatie be kend geworden of de leider van de grootste vakbond in Engeland, die van de transportarbeiders, kondigde aan dat hy er zich niets van zou aantrekken. „Ik ga gewoon door met het indienen van looneisen", zei hij. Gelukkig besloot het bestuur van het T.U.C. onmiddellijk daarna dat het wel degelijk zal helpen om het loonpeil in de hand te houden. Maar een loonstop durfde de regering toch niet af te kondigen. Toen begonnen de spoormannen las tig te worden en hun land schade te be rokkenen, tegelijk met het busperso- neel in een aantal steden, bankbedien den en nog vele anderen. En 150 elek triciens op een scheepswerf liepen deze week van het werk omdat zij hun jasje nergens konden ophangen ATUURLIJK gunt ieder weldenkend mens deze arbeiders* een kleren hanger of een haak en natuuriyk is het een schandaal dat zoiets op him werf niet aanwezig was, maar het tekent de mentaliteit in Groot-Brittannië haar scherp, dat deze mensen dan de boel er maar by neergooien. Dit is een mentaliteit die o.a. de in dustrie op 780 miljoen pond per jaar komt te staan als gevolg van de ver plichte theepauzes van twee maal tien minuten per dag. Voor de meeste wer kers in Engeland is het eenvoudig on denkbaar dat men dit hete bruine vocht onder het werk zou drinken. Wy heb ben bij de bouw van een nieuwe woon wijk gezien dat de arbeiders jarenlang twee maal per dag zeker een half uur van hun werk waren om naar hun kan tine te lopen en weer terug voor een kop thee. Dat er ook thermosflessen bestaan en dergeiyke die kunnen worden rond gebracht komt in niemands hoofd op. Dikwyis staan er in de Engelse kran ten hartverscheurende verhalen over de manier waarop velen hier baby's be handelen en kinderen in het algemeen. „Typisch Engels" noemt men dat in het buitenland vaak terecht. Moeders laten hun baby's rustig in drukke stra ten voor winkels staan waar zij bood schappen doen. Wanneer ze dat liever niet doen en kind en wagen mee naar binnen willen nemen, krijgen ze in vele gevallen te horen: Veel te lastig, die wagen moet buiten biyven, onze andere klanten hebben daar last van. Moeders die uit het buitenland naar Engeland komen, kunnen soms hun oren niet ge loven. t'N wat te denken van het klassieke voorbeeld van de kinderbescher ming? De landelijke organisatie daar voor heet Nationale organisatie, terwyi die voor de dierenbescherming het pre dikaat koninklijke heeft Vorig jaar kreeg de dierenbescherming in Engeland ruim 700 000 pond uit nalatenschappen de kinderbescherming maar 308 600 pond. Men kan zich vroiyk maken om de hippies en de pop-idolen die tegenwoor dig de boventoon voeren in Engeland en die een buitensporig grote publiciteit krijgen. Maar men ergert zich tegeiyk mateloos aan de mentaliteit van laat maar waaien die er helaas hand in hand mee gaat. Aanhangers van voetbalclubs vernie len extra treinen die de spoorwegen hun ter beschikking stellen. Toen er onlangs strenge wetteiyke maatregelen werden ingevoerd tegen autorijden onder invloed van alcohol, begonnen vele Britten eerst moord en brand te schreeuwen over de verdere beperking van hun vrijheid zon der eerst eens rustig het resultaat af te wachten. De eerste twee maanden van de nieuwe controleregeling leverden een buitengewoon gunstig resultaat op. Er zyn dus mensenlevens gered, maar dat komt er voor velen biykbaar niet zo veel op aan. Dit dan is de geest die er heerst in een land, dat moet vechten voor zijn be staan. Dat met de pet in de hand moet rondgaan voor krediet. Dat de streng ste zelfdiscipline heeft moeten beloven aan zijn geldschieters. Dat voortdurend door zijn overheid wordt aangemaand om de buikriem aan te trekken. En dat vrijwel dagelijks de boodschap krygt dat er nog heel wat meer onplezierige maatregelen boven het hoofd hangen. TTOE het in deze omstandigheden mo- geiyk is dat er dan nog lieden zijn die luidkeels protesteren tegen de voor waarden die de internationale bankiers hebben gesteld voor de leningen die zy Engeland hebben verstrekt, is een raad sel. Men had kunnen bedenken dat de tyd voor „wie doet wat", voor wilde stakin gen, lange theepauzes en veel meer dat de Britten zich niet langer kunnen ver oorloven, voorgoed voorbij was toen op 18 november de waarheid niet langer kon worden onderdrukt en het pond sterling werd gedevalueerd. Er wordt nu al in en buiten Engeland veel aan getwyfeld of de Britten de kansen die zy hierdoor hebben gekregen wel zullen gebruiken. Die twyfel is gerechtvaar digd. LEEUWARDEN De patroons hebben geen werk meer, maar hun knechts wel. Deze karakterisering van een kleine Friese aannemer geeft de moeilijke situatie aan waarin in som mige delen van ons land de kleine timmer- en aannemersbedrijven zijn gekomen, soms doordat eigen perso neel in de vrije uren het werk voor de neus van de baas wegkaapte. .Zwarte arbeid" (werken buiten de door de c.a.o. vastgestelde uren) en „beunhaze rij" (werk door onbevoegden) gaan hier doorgaans samen. Het zijn geen nieuwe verschijnselen, maar de georganiseerde bouwwereld heeft dit najaar plotseling aan de alarmbel getrokken en een offensief er tegen geopend. De tijd is daar rijp voor geworden doordat het aantal faillisse menten van bedrijven in de bouwnij verheid stijgt en het aantal kleine be- dryven in deze sector dat het benauwd heeft nog veel harder oploopt. Tot voor kort hadden ook de kleine bedrijven werk genoeg en moest een op drachtgever blij zijn als hij voor een klein karwei een aannemer kon vinden. Nu de hoogconjunctuur wat minder hoog is geworden en er steeds meer al leen grote projecten worden uitgevoerd, wil de kleine aannemer graag weer het verbouwings- en andere kleine werk dat hij vroeger versmaadde, uitvoeren, maar dan blijkt dat veelal door de goedkopere arbeiders-in-de-vrije-uren te worden gedaan. „Inderdaad, bij de aannemers zelf ligt ook een grote schuld, want zij wa ren vroeger te traag", zegt een van de mensen die in het openbaar de alarm klok hebben geluid, de heer J. Hait- sma Wzn., directeur van een Harlingse bouwmaterialenhandel en betonfabriek. Hij is voorzitter van de kringcommissie Friesland van de BSB, de Stichting ter Behartiging van de Samenwerking in het Bouwbedrijf die al in 1937 werd op gericht met al eerste doel de bestrij ding van de beunhazerij. Die stichting, gevormd door de drie grote aannemersbonden, de bonden van handelaren in bouwmaterialen, van timmerfabrikanten, van houthandelaren en van be tonf abrikan ten, plus de vereni ging van wegenbouwers, heeft 'n eigen recherche-apparaat opgebouwd. Aan het hoofd staat de heer C. H. van Es, oud-inspecteur van politie, die ver deeld over de 34-kringen van de BSB kan rekenen op de steun van vijftien controleurs, vaak ook oud-politieman nen. „Het aantal tips over werken van beunhazen vermeerdert steeds", vertel de hij ons. „Ik ben vier dagen per week op reis om ze na te gaan en omdat die beunhazen meestal ook in het weekeinde werken, ben ik ook zeker vijftien zater dagen van het jaar op pad. De klachten komert heel veel uit het zuiden en ook het noorden en oosten. In het westen speelt het minder, daar hebben de aan nemers immers toch nog werk ge noeg". Als de controleurs er achter komen dat er werkelijk sprake is van beunha zerij, dus bijvoorbeeld niet een metse laar die achter het huis van zijn ouders een schuurtje zet maar wel een beton werker die voor een kweker een cham pignonkelder van een halve ton bouwt, dan worden er stappen ondernomen. Er wordt aangifte gedaan bij de Economi sche Controle Dienst, die de bouwvak arbeider^) in kwestie voor de rechter kan brengen wegens het uitoefenen van het bouwbedrijf zonder vestigingsver gunning. Ook de fiscus wordt op de hoogte ge steld, zodat die kan nagaan of er in komsten- en loonbelasting over het in de vrij tijd verdiende is betaald en dat is natuurlijk vaak niet 't geval. De con troleurs melden het geval eveneens aan het Sociaal Fonds Bouwnijverheid voor het eventueel navorderen van niet be taalde sociale lasten en tenslotte gaan de „rechercheurs" van de BSB uitzoe ken waar de beunhaas zijn materiaal in kwestie vandaan heeft. Blijkt het materiaal te zijn geleverd door een georganiseerde handelaar dan wordt deze berecht door een scheidsman van zijn bond, die een boete kan opleg gen en als hoogste straf plaatsing op de verbodslijst. Volgens de heer Aarstma is de herkomst soms ook nog erger il legaal: „Op bouwwerken verdwijnt ont zettend veel materiaal spoorloos". De arbeider in kwestie maakt zich ook schuldig aan overtreding van een bepaling in zijn cao, die hem verbiedt in zijn vrij tijd beroepsarbeid voor an deren te verrichten. Aan die bepaling is echter geen strafmaatregel 'gekoppeld, zodat hij zich daarvan weinig aan be hoeft te trekken. Volgens de heer Haitsma heeft drs. Bogaers als minister van volkshuis vesting onbedoeld de zwarte arbeid be vorderd door wat de heer Haitsma noemt het koekoeksei te leggen van de vergunning voor zelfbouw voor ieder die bij de bouw betrokken is. „Daar is veel misbruik van gemaakt doordat ar beiders de „voor zichzelf' gebouwde wo ning vlot verkochten, soms meer wo ningen achter elkaar. Dat was een aardige bijverdienste voor hen. Toen die regeling werd ingetrok ken, zullen die arbeiders de bijverdien ste moeilijk hebben kunnen missen en zijn zij mogelijk in veel gevallen tot zwarte arbeid overgegaan. Ook zullen sommigen in de vrij uren zijn gaan wer ken omdat hun baas, nu er hier en daar werkloosheid is, de teugels van de cao strak houdt en hij dus niet meer be reid is zwart loon te betalen. De laatste maanden neemt het in ieder geval hand over hand toe". Er worden natuurlijk geen flatgebou wen door beunhazen gebouwd, maar dat is ook geen werk voor erkende kleine aannemers. Volgens de heer Haitsma zijn in Friesland echter .wel onder meer een winkelcentrum en een boerderij van 150.000 gulden door werkers in vrije uren, die soms ook in ploegen optreden, opgetrokken. De afdeling Venray van de Nederland se Katholieke Aannemers- en Patroons bond stelde een onderzoek in over de pe riode midden 1966-midden 1967 en kwam tot de conclusie dat er alleen in het gebied van Venray voor meer dan een miljoen gulden aan zwart werk werd verricht. Bouwbelangen, het orgaan van de Raad van Bestuur Bouwbedrijf, rekende voor dat hiermee een jaar werk werd ontnomen aan dertig arbei ders. die de overheid aan werkloos heidsuitkering in die periode bij elkaar 112.300 gulden moeten hebben gekost. De afdeling Oost-Brabant van de NKAPB, maakte vorige maand een mo mentopname van de beunhazerij in Eindhoven en omliggende plaatsen. Zij ontdekte in tien dagen tijds 292 clan destiene objecten, bij elkaar voldoende werkgelegenheid om 330 arbeiders een jaar aan de slag te houden. Anders be rekend: de duizend tot twaalfhonderd werkloze bouwvakarbeiders die Oost- Brabant telt, zouden hier drie of vier maanden werk aan hebben gehad. Volgens deze afdeling van de NKAPB komt het ook voor dat werkloze bouw vakarbeiders, althans arbeiders die als zodanig staan ingeschreven en dus een sociale uitkering krijgen, clandestien bouwprojecten uitvoeren. Ook al zijn deze onderzoeken niet door objectieve instanties uitgevoerd, aangenomen mag toch wel worden dat het bij de zwarie arbeid om grote be dragen gaat. Zijn er dan zoveel mensen die met beunhazen in zee willen gaan? De heer Haitsma: „Bouwen is met vroeger vergeleken een dure liefhebbe rij geworden, zodat de opdrachtgever probeert zo goedkoop mogelijk klaar te komen. Een beunhaas is goedkoper, hij kan voor vier gulden per uur wer ken als een erkende timmerman negen vraagt, omdat de beunhaas doorgaans geen sociale lasten en belasting be taalt Zijn werk is veelal ook van mindere kwaliteit, omdat het bijvoorbeeld een opperman is die in zijn vrije tijd niet alleen oppert maar ook metselt en tim mert. Zo moest hier een restauratie die in de bouwvakvakantie was uitgevoerd, later weer worden afgebroken. Als de opdrachtgever dat ontdekt is het meest al te laat en het duurt bij de opdracht gevers van kleine projecten, boeren bij voorbeeld die een landbouwschuur la ten zetten, op zijn minst jaren voor ze weer iets laten bouwen". De heer Haitsma zou wel een oplos sing weten. „Ik zou graag zien dat al le gemeentebesturen bij het verlenen van een bouwvergunning aan een op drachtgever als voorwaarde zouden stellen dat zij het werk aan een aanne mer met een vestigingsvergunning op dragen. De gemeente Utrecht heeft dat al gedaan". De kring Friesland van de B.S.B., heeft in een brief B. en W. van Sneek vorige week gevraagd dat voorbeeld te volgen. Een zelfde verzoek aan andere Friese gemeenten is in voorbereiding. De rijksoverheid heeft ook al een stap gezet op de weg die de georganiseerde bouwers aanwijzen. In de regeling voor de subsidiëring van moderniseringen van landbouwbedrijven is opgenomen dat een erkende aannemer het werk moet uitvoeren. De bijverdienende bouwvakarbei ders komen door dat soort regelingen buitenspel te staan en dat is waar de B.S.B. naartoe wil. Ook al zijn de per soonlijke bedoelingen van de „zwarte" werkers soms heel nobel (De heer Van Es: „Ik hoor vaak dat ze het doen om hun kinderen te laten leren"), de ge organiseerde bouwers zien hen toch als een ongezond verschijnsel. De heer Haitsma: „Een flink deel van de erkende bouwbedrijven in Friesland heeft maanden achterstand in de beta lingen en daarvan is het zwarte bouwen een heel belangrijke oorzaak. Als de leveranciers strak de hand zouden hou den aan de verkoopvoorwaarden zouden er legio failliet gaan en dat is toch ook ongezond. Ik ken hier bijvoorbeeld een doro waar enkele jaren - geleden nog twee timmerbedrijven waren, maar waar nu iedereen die een timmerman nodig heeft er een uit een andere plaats moet laten komen". TOKIO Een nieuw Japans snufje: een ontvangertje, dat de dragen 'door middel van een belletje waar-. kschuwt, dat hij aan de telefoon moet\ komen. Men hoeft niet meer te doen.. Idan het telefoonnummer te draaien 'gelijk met de bel in het toestel gaat idan ook de bel in het ontvangertje( 'bellen. CAMBRIDGE De Engelse diesel- treinbestuurder Bill Meacham kreeg dezer dagen de schrik van zijn leven, toen er tijdens een rit bij Cambridge plotseling een man voor de voorruit op dook die riep „Hé, stop!". Het bleek dat de locomotief op een overweg een kleine bestelwagen had geschept, waarvan de bestuurder op de trein te recht was gekomen. De chauffeur en een bijrijder werden slechts licht ge wond. AMMAN (Jordanië) Het Jordaan se parlement heeft met algemene stemmen een wetsontwerp tot invoe ring van de dienstplicht goedgekeurd. De dienstplicht, voor Jordanië iets nieuws, zal twee jaar duren en gelden voor mannen van 18 tot 40 jaar. Studenten zijn van de dienstplicht vrij gesteld totdat zij hun studie hebben voltooid. Eveneens vrijgesteld zijn kostwinners en enige zonen van families.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1967 | | pagina 7