Nieuwe bestemming
voortijdelijk
in Lunterse kerk
Slachtrnnderen
duurder
Varkensprijzen
onveranderd
ZEER BIJZONDERE
AANBIEDINGEN
UIT DE SPECIALE
WINTERCOLLECTIE
VAN
DE MANTELSPECIALIST
59:°ll69:il 79:
éSv
Willem Berkhemer:
„Ik ben een harlekijn
Een dialoog tussen
de mens en de steen,
Boerenleenbank
'44/f
Uw salaris
ontvangen op een
Getinsrekening
bij de Boerenleenbank
heeft meervoordelen
dan alleen een rente
van
3V2%
„OM CREATIEF TE ZIJN, MOET JE NIET
EIGENWIJS ZIJN EN HEEL NEDERIG
BURGERLIJKE STAND
A
m
ZWARTE
AVONDEN
HEERLIJK
SYMFONIE
KRITIEK
ONMISBAAR
AMERONGEN
MANIFESTATIES
Tankwagen sloeg om:
7000 liter benzine
op
straat
AMERSFOORT: Langestraat 11, tel. 16104
WOENSDAG 27 DECEMBER 1967
LUNTEREN Voor het koororgel
dat tijdelijk in de nieuwe kerk staat,
is een definitieve bestemming gevon
den: het bestuur van het Cantatekoor
Wageningen toont er veel belangstel
ling voor en zal het kopen, zodra
voldoende geld beschikbaar is.
Dit positiefje, zoals een koororgel ook
wel genoemd wordt, heeft vier stem
men. De tractuur is geheel mecha
nisch. Het heeft één manuaal met aan
gehangen pedaal en de volgende dis
positie: Roerfluit 8'. Gedekt 4', Pre-
stant 2' en Octaaf 1'. De prijs van het
positiefje bedraagt f 10.000, voor deze
tijd bijzonder laag, tenminste als men
weet dat in de handel een dergelijk
instrument rond f 20.000 kost.
Eind oktober hoorde het bestuur dat
er een orgel te koop was. „Toen we de
prijs wisten zijn we direct met een ac
tie gestart en binnen één maand had
den we f2300,- aan toezeggingen. Dat
is als basis-bedrag lang niet voldoende.
Daarvoor moeten we winstens f 5.000.-,
zo niet f7.000.- hebben. Naast dit ba
sis-bedrag willen wij de rest dan bijel-
kaar zien te krijgen door renteloze
voorschotten", aldus het bestuur.
De beweegredenen 'n koororgel te
kopen zijn de vele koorconcerten die
het koor de laatste tijd in de grote
kerk geeft, en waarbij een dergelijk in
strument eigenlijk onmisbaar is.
Het grote orgel kan niet voor bege
leiding gebruikt worden, omdat de af
stand tussen koor en orgel veel te groot
is en het daardoor in wezen totaal on-
Geboren: Wijntje G., d. v. H. van
Eek en E. van de Weerdhof; Gijsbert
W., z. v. W. Breeschoten en W. Lief-
tink.
Overleden: Jacoba Wind-van Manen,
79 jr.; Wilhelmina J. T. Wijnaendts van
ResandtBaud, 88 jr.
Ondertrouwd: Gerrit Jan de Kruijf,
38 jr., te Rhenen en Magdalena C- Ree-
de. 27 jr.
Ingekomen personen: H. J. van der
Leeden, van Roermond; C. H. Ruiten
beek, van Tilburg.
Vertrokken personen: E. Talen, naar
Voorburg; A. van der Heijden, naar
Ede; G. J. van Dongen, naar Emmel-
oord; P. Schermer, naar Tiel; C. Pluij-
gers, naar Tiel; H. J. G. Voermans,
naar Resteren; L- J. van der Poel-
Bergsma, naar Veenendaal.
geschikt is voor koorbegeleiding.
Wanneer het Cantatekoor het orgel
zal kunnen kopen, zal dat voor Wage
ningen bepaald een grote aanwinst be
tekenen. Allereerst zou een oude tradi
tie binnen deze Kerk, gewijd aan Jo
hannes. weer in ere hersteld worden.
Iedere kerk van enige importantie
had vroeger naast een groot orgel, ook
een koororgel. Men begeleidde hier
vroeger het koor mee. vandaar ook de
naam koororgel.
Bij aankoop van dit orgel komt het
accent allereerst te liggen bij het Can
tatekoor. Dat houdt uiteraard niet in
dat de gebruiksmogelijkheden van dit
instrument tot de activiteiten van dit
koor zijn beperkt.
Met name voor de zomeravondcon
certen en andere muzikale manifesta
ties in de kerk op de Markt, kan het
orgel onschatbare diensten bewijzen,
ook voor kerkelijke samenkomsten is
een koororgel een niet genoeg te waar
deren instrument, zowel voor koorbe
geleiding als voor bijzondere diensten,
zoals huwelijksinzegening, avondgebed
en dergelijke.
Gaat deze actie in overleg met de
Kerkvoogdij der Herv. Kerk?
,.Als initiatiefnemers willen wij hier
nog eens nadrukkelijk stellen, dat de
kerkvoogdelijke financiën van de Her
vormde Gemeente geheel buiten deze
actie blijven.
Het Cantatekoor hoopt dat de actie
tenvolle zal slagen, hetgeen alleen mo
gelijk is, als er voldoende geld binnen
komt.
Dat er echter in één maand reeds 2300
gulden is toegezegd, bewijst dat er ve
le mensen enthousiast zijn voor deze
actie.
De zgn pakketprijs voor slachtvee is
voor de week tot 22 december becij
ferd op f 218,30 per 100 kg levend, dat
is ruim f 2 hoger dan de prijs van de
voorgaande week. De volledige heffing
blijft van toepassing en voor de week
vanaf 27 december wordt deze ver
laagd met ca. f 3 tot f 72,75 per 100 kg
als gevolg van enige stijging van de
wereldmarktprijs.
De markt was willig, bij ruime aan
voeren, een vrij gebruikelijk verschijn
sel in deze tijd van het jaar. België
past ook de volgende week de halve
heffing toe bij import uit derde landen,
wat uiteraard de mogelijkheid tot om
leiding van het handelsverkeer ver
groot. Ook Luxemburg past de halve
h ffing toe, de andere staten hebben
alle een bescherming van de volledige
heffing tegen de invoer uit derde lan
den.
De invoer uit derde landen in Ne
derland is van geringe betekenis. Daar
entegen is de uitvoer bepaald niet on
belangrijk. mede door het optreden
van Italië als importeur. Ook voor kal
veren liepen de prijzen op én door een
aanhoudend goede vraag voor export
èn door een goede vraag voor de bin
nenlandse markt met de feestdagen.
In het algemeen is de wereldmarkt
voor rundvlees oplopend en mede in
Nederland is een verdere verhoging te
verwachten in verband met de verho
ging van de oriëntatieprijs per 1 april
a.s.
De inkoopcombina^ties voor slachtvar-
kens hebben geen wijziging aangebracht
in de uitbetalingsprijzen voor de week
tot 1 januari. Men betaalt voor geslach
te varkens van le kwal. af-boerderij
f 2,70 voor varkens van 68/85 kg; f 2,60
voor 86/90 kg en f 2,55 voor 91/100 kg.
Ook de coöperaties hebben hun uitbeta
lingsprijzen onveranderd gehandhaafd.
De markt is vriendelijk geweest, met
name voor ribben, die in verband met
de goede vraag voor de feestdagen dui
delijk opliep
Ook de export is niet onbevredigend,
doch de laatste weken van het jaar
zijn voor de bedrijven moeilijk, door de
sterke vermindering van de produktie-
capaciteit door het uitvallen van een
aantal werkdagen. In de lidstaten van
de EEG is de situatie ongeveer nave
nant.
AMSTERDAM Zevenduizend liter
benzine stroomde gistermorgen over de
De Ruyterkade bjj het Centraal Station
in Amsterdam, nadat een tankwagen
was omgeslagen.
De brandweer spoot de benzine de
riolen in; de brandstof kwam daardoor
in het IJ terecht. De politie waar
schuwde schepen voorzichtig te zijn met
vuur.
Na een uur had de benzine zich vol
doende met het water vermengd en was
het gevaar voor brand op het water ge
weken.
WINTER
MANTELS of
MANTEL
PAKJES
mot of zonder
EDELBONT
met royale
ÉDELBONT
garnering
BONTMANTEL
3/4 modellen
zwart CABRITO149,-
grijs CHEVRETTE198,-
bruin NERTS CHEVRETTE295,—
7/8 modellen
zwart CABRITO225,—
grijs CHEVRETTE225,-
bruin NERTS CHEVRETTE.325,—
NERTS KOPPEN m. NERTSKRAAG695,-
lange modellen
zwart DANKALI295,—
bruin NERTS CHEVRETTE395,-
NERTS BISAM795,—
NERTS KOPPEN m. NERTSKRAAG995,-
PERSIANER m. NERTSKRAAG1195,—
PERSIANER m. NERTSKRAAG1295,—
DE MANTELSPECIALIST
DEN HAAO: Schoolstraat 2*
ROTTERDAM: (Oude) Binnenweg 127
Zwaanshall 244b
LEIDEN: Haarlemmentreet 16?
HAARLEM: Grote Houtstraat 160
AMERSFOORT: Langeitraat 11
BREDA: Ginnekenatraat 29
EDE De 50-jarige, nog slechts op achterhoofd en slaap wildbehaarde,
enigszins melancholiek uitziende beeldhouwer (van o.a. het beeld op de Wage-
ningse Markt) en voordrachtskunstenaar Willem Berkhemer, regisseerde zijn
laatste "toneelstuk. Deze eer viel te beurt aan de toneelgroep van het Heldring
College te Zetten, die onder zijn leiding alleszins acceptabel toneelspel toonde.
Een speciale medewerker had een gesprek met hem.
Het laatste toneelstuk, dat u re
gisseerde was tevens een première?
Ja, voor zover ik weet, is „Langs
de grote weg" van Tsjechow nog
nooit eerder in Nederland opge
voerd. Ik koos het, omdat het han
teerbaar is, als schooluitvoering te
realiseren en omdat de dramatische
tegenstellingen erin me troffen: ar-
moede-rijkdom en Tsjechow symbo
liseert in de figuur Koezma het
Nieuwe Rusland. Van de Russen
trekt Tsjechow mij het meest, we
gens zijn wijdte, zijn grootte en om
dat hij zo menselijk en mild is.
Misschien herken ik mezelf wel in
hem, ik draag ook enorm graag uit
zijn werk voor.
Stopt u ook met declamatie?
Ja, ik heb geen tijd meer. Ik heb
voorlopig genoeg werk aan mijn
beeldhouwen. Trouwens declamatie
heeft me nooit bevredigd, ik heb het
gevoel, dat ik met m'n handen
moet werken! Ik heb een geweldige
angst om me op te dringen, door
zo'n hele zaal naar me te laten luis
teren, ik vind het zo exhibitionis
tisch.
Ik ben in Batavia geboren en in
Nederl. Indië opgevoed, mijn vader
was hoofdagent van General Mo
tors, en op de HBS als jongen van
13, werd ik door de Nederlandse
leraar min of meer gedwongen voor
te dragen. Ze hebben me de gekste
dingen laten doen. Heel officieel
ook: in het paleis van de gouver
neur. En omdat hij met een Fran-
caise getrouwd was, droeg ik Fran
se gedichten voor (schatert van het
lachen). Die leraar zag wel wat in
mij en ik kreeg ook een 10 op
mijn eindexamen. Verder was ik
erg suf: het was net alsof ik in een
nevel leefde.
Ja, dat gebeurde tijdens de oor
log, toen ik midden in de realiteit
stond van goed en kwaad, honger,
dood en geestesleven.
Na de HBS ging ik naar Neder
land op de academie voor middel
baar tekenen in Den Haag en Am
sterdam. Dat beviel me helemaal
niet en ik ben daar weggelopen.
In de oorlog gaf ik zg. „zwarte
avonden", daar ik natuurlijk geen
lid van de Kultuurkamer was en
daar declameerde ik voor een groep
mensen, gewoon bij hen thuis.
U zat in de illegaliteit?
(aarzelt) Nou, dat heeft er eigen
lijk niets mee te maken, dat hoef
je er niet in te zetten.
Het zal zijn invloed hebben gehad
op uw verdere leven!
Ja, dat is zo, ik leerde zo heel
wat mensen kennen en zo ben ik ei
genlijk na de oorlog full-time-decla-
meur geworden. Eén van mijn eer
ste voordrachten was voor de Jood
se Gemeente in Rotterdam, samen
met Rosa Spier.
Maar ja, ik schreef ook gedichten
er zijn er nog een paar gedfukt
en van de ene dag op de andere
begon ik te beeldhouwen. Ik vond
een stuk steen op de Grebbeberg en
heb dat in mijn tuin bewerkt. Het
was vrij abstract. Voor de Christine
Hermineschool in Zetten, ga ik nu
hetzelfde beeld maken. Een bijbelse
voorstelling. Mijn 2e was meteen 'n
voltreffer, dat was een ijzerplas
tiek, en dat heeft me een opdracht
opgeleverd. En zo ging het door.
Maar eigenlijk ben ik pas op m'n
40e beroepsbeeldhouwer geworden.
Je maakt eerst je compositie, in
was, en dan ga je bekijken hoe ie
de blokken o.v. marmer gaat
zagen. Dan hak je ze in de vorm,
die je je hebt voorgesteld, maar het
wordt nooit precies hetzelfde als het
ontwerp, dat je dan weer loslaat.
Dan verdiep je je in de structuur
van die steen zelf; die stelt zijn ei
sen. die heeft een speciale aanpak
nodig.
Er vindt een dialoog plaats tus
sen jou en de steen. Dat is een heer
lijk werk, dat bewerken van die
prachtige Griekse marmer, uit de
bergen, die daar 10 miljoen jaren
in absolute duisternis geslimerd
heeft.
Dat breng jij aan het licht en
breek je open met je beitel en dan
komt de prachtigste glinsterende
kristalvorming bloot.
Dan voelt u een binding met de
natuur, de oorsprong van alles?
Ja, heel sterk, een kosmische bin
ding. De geur van de r9tte diertjes
en de zeelucht die door de kos
mische bewerking tot marmer zijn
geworden, ..omt je uit de steen tege
moet. Een bittere zoute geur. Als je
dan zo'n uur of tien gekapt hebt, is
je atelier vervuld van die wonderlij
ke lucht, de in de prehistorie ge
vangen is en die er nu uitkomt.
Voelt u zichzelf dan prehisto
risch?
Ja, vooral als ik het uit de na
tuur haal, voor een tyeeld in Spijke-
nisse ben ik naar Portugal gegaan
en daar heb ik met 3 Portugese
steenhouwers een maand lang in
een groeve gekapt.
U hebt nu door het hele land beel
den staan. Vormen ze een symfonie,
en is daar een thema in te herken
nen?
(denkt) Nou, dat vind ik moei
lijk...
Ik heb er nogal wat gezien. Er
zijn veel bijbelse voorstellingen bij.
Is de Bijbei uw inspiratie?
Ja, maar, dat is nu weer zo gek
hè! Ik ben niét godsdienstig opge
voed, ik mocht in Indië niet eens
naar de catechisatie. Maar ik had
wel een kinderbijbeltje. In de oor
log droeg ik het liefst de profeten
voor, Jeremia en Jesaja en de op
bouw van Jeruzalem; dat was mijn
troost, zo bleef ik overeind. En
daarna heb ik altijd veel uit de Bij
bel voorgedragen. Ja, de Bijbel is
inderdaad mijn inspiratie de lief
de eigenlijk. Ik heb in mijn beeld
houwkunst altijd een relatie tot het
absolute: de geest, liefde, tot de
mensen en tot God, leven, eeuwig
heid. En in de steen voel ik die
eeuwigheid. Het Christelijk religieu
ze element dus.
U bent politiek geëngageerd?
Nee, maar ik heb wel sterke poli
tieke overtuigingen. Mijn voorkeur
gaat uit naar de PSP. Ik wil alleen
maar, dat de mensen van elkaar
houden. Wat de Amerikanen nu in
Viëtnam doen, daar ben ik kapot
van, maar aan de andere kant ben
ik ze toch weer dankbaar voor .de
bevrijding. Verder heb ik in de oor
log nationalistisch leren denken: ik
nam het op voor de Indiër.
Maar als fascisten mij zouden
vragen een beeld te maken dat b.v.
de overwinning van onze blanke sol
daten op de onderdrukte volkeren
zou moeten uitbeelden en die
beelden heb ik gezien in het buiten
land zou ik natuurlijk op ideële
gronden afwijzen. Wat er in b.v.
Griekenland en Indonesië gebeurt,
dat vind ik vreselijk en vooral Grie
kenland vormt een' gevaar, het is
tenslotte onze NAVO-partner.
Ik vind maatschappelijk werk en
politiek belangrijker. Maar als je
kritiek hebt op de maatschappij, en
die heb ik natuurlijk enorm, moet
je absoluut in de politiek gaan of in
het maatschappelijk werk of je moet
iets gaan doen in de wereld. Maar
de kunst is daar geen geschikt mid
del voor.
Dat is niet consequent van u.
Ja. ik ben nu eenmaal zo, ik ben
te emotioneel, te impulsief. Ik wil
alleen maar positief gerichte dingen
maken, en daar voel ik me nogal
eenzaam door. Ik maak alleen hele
dingen, voor mij is er nooit een j»at.
Vindt u zichzelf een kunstenaar?
Nee, volstrekt niet, ik heb het ge
voel alsof ik een handwerker ben.
Voor de maatschappij ben ik een
artiest. Ik heb een manie om vor
men te maken, maar dat doet een
meubelmaker en een smid ook.
Maar ja, een randfiguur ben je wel,
we zijn hyper-individualistisch. Ik
heb consequent alles nagelaten wat
tot enige integratie zou kunnen lei
den.
Ik ben er gelukkig mee, ik trek
me graag terug en daar heb ik door
dit beroep de kans voor. Ik werk
vaak dagen achtereen, uren lang.
Soms heb ik veel moeite te begin
nen, indien ik b.v. geen inspiratie
heb om bepaalde opdrachten uit te
voeren, die niet in mijn lijn liggen.
Dan voer ik een gevecht mét mijzelf
en ik begin pas als ik de oplossing
gevonden heb.
Kunt u zichzelf in een bepaalde
kunststroming onderbrengen?
(denkt na) Ja, je bent op de
hoogte van de laatste ontwikkelin
gen in de abstracte beeldhouwkunst.
Ik ben erg beïnvloed door Mon
driaan, die heeft mij zuiverheid en
eenvoud geleerd, Picasso, Zadkine,
More en Laurens. En door de lite
ratuur van Achterberg, die bijna on
uitsprekelijke dingen toch uitsprak,
die ik nu kap, en Slauerhoff leerde
mij bewustmaking van mijn positie
in Indië!
Zijn primitivisme?
Ja, dat directe, dat heb ik ge
tracht, eenvoud en terug naar de
oorsprong. Ik laat de steen spre
ken, maar met grote voorzichtig
heid en eerbied leg ik hem gevoe
lens op, die ik van oudsher goed
ken.
Ik zit tussen het abstracte en het
expressionistische in. En dan na
tuurlijk absoluut monumentaal.
U neemt de steen uit de natuur,
bewerkt hem, en zet hem weer te
rug in de natuur.
Precies! En dat deed ik met de
Bijbel ook, want dat is ook een stuk
natuur. Ik heb hem uit mijn hoofd
geleerd en hem gezegd, zoals het er
stond.
De mens zal zijn toekomstige
overvloed aan vrjje t(jd creatief
moeten besteden. Gelooft u daarin?
Dat is moeilijk. Om creatief te
zijn, moet je niet eigenwijs zijn en
heel nederig. Wat moet je creëren?
Dingen uit krachten in je zelf. maar
niet burgerlijk of gericht op het
eclatante sucoes. En de m- 1 -i met
maatschappelijke en verst;- idelijk*
remmingen moet je niet hebben.
Hoe zou u de mens van de toe
komst, de mens van de volgend*
tien eeuwen graag zien? Als kunste
naar, technicus, of?
Nee, hij moet lief zijn, hij moet
van zijn kinderen en van zijn vrouw
houden.
JOS BUIJS
ADVERTENTIE
Uw salaris laten overmaken op een Gezinsrekening bij de Boeren
leenbank kost niets extra, bespaart U veel zorg en moeite en biedt U
bovendien de mogelijkheid:
een PersoonEjke Lening te sluiten tegen
aantrekkelijke voorwaarden.
Uw plannen voor een eigen woning te realiseren
doordat de Boerenleenbank U een gunstige
hypothecaire lening kan verstrekken.
gebruik te maken van betaalcheques.
al Uw betalingen kosteloos door de bank te laten
doen.
een goed overzicht te krijgen van al Uw
ontvangsten en uitgaven.
tlf hunk rintr ieilcrrcn
