Nutroma koffiemelk (omdat er zoveel verse room in zit) V er stikkingsge vaar ook bij aardgas Dodental als gevolg van ongelukker, daalde flink Het vreemde taaltje van de emigrant m GESLOTEN Nutsspaarbank zaterdag 30 december a.s. ...voor dat extra verzorgde kopje koffie: Duel HDS-Ares wordt niet overgespeeld CHINCHILLA'S KWEKEN Onvoldoende verbranding: koolmonoxyde Pauselijke missie naar N.-Viëtnam Verward Engels-Nederlands in Australië PRIESTERKOOR VERANDERD VOOR NIEUWE LITURGIE V.S.-deserteurs hebben genoeg van Moskou Bevrijdingsfront van Spanjaarden Tsjechisch journalist uit China gezet PIET HOEKSTRA BEP ZETSTRA Rubriek VRAAG en AANBOD Om smaak en geur van uw koffie ten volle tot hun recht te laten komen, neemt u zuivere, blanke koffiemelk. Nutroma, de blankste koffiemelk. Met zoveel verse room. Voor dat extra verzorgde kopje koffie. Met 'n klein scheutje Nutroma doet u zo veel! "13 IJSWIJK De weergaloze opmars van het aardgas heeft Nederland mensenlevens bespaard: een conclu sie die men met wat durf mag trekken uit het slinkende dodental als gevolg van ongelukken met gasapparaten. Vielen er in 1952 tengevolge van dit soort ongelukken nog 37 doden op 625 miljoen kubieke meter verbruikt gas, vo rig jaar overleden vier mensen op dezelfde hoeveelheid. Alleen de oorzaak is in vrij wel alle gevallen dezelfde gebleven: voorzichtigheid, tot roekeloosheid toe. on- FABELTJE VOORBEELD SCHOORSTENEN STATISTIEKJE Pagina 4 DONDERDAG 28 DECEMBER 1967 en hebben de eer U. ook namens hun ouders mede te delen van hun voornemen in het huwelijk te treden D.V. op 10 januari a.s. te namiddags 2 uur ten gemeentehuize Jagtlust te Bilthoven. De kerkelijke inzegening vindt plaats in de Noorderkerk. Royaards v. d. Hamkade te Utrecht, door ds. N. W. v. d. Hout om 3 uur n.m. UTRECHT, december 1967 Voltastraat 2 b. Bremstraat 115. Receptie van 5.156.45 uur in de Stevens fundatie, Margrietstraat 38 te Utrecht. Toekomstig adres Bremstraat 115, Utrecht. Diep ontroerd werden wij getroffen door het plot seling overlijden van on ze buurvrouw. JOHANNA WILHELMINA BECKERMAN- Budding Haar heengaan is voor ons allen een groot ver lies. Wij wensen haar man en kinderen, en wederzijdse ouders van harte sterkte toe. DE BUREN Veenendaal, 28 dec. 1967 Boslaan elke DINSDAG. DONDERDAG en ZATERDAG Tot en met 10 WOORDEN 1.50 Elk woord meer 15 ct. In verband met de afsluiting van onie boeken zijn onze kantoren VEENENDAAL RHENEN AMERONGEN Hebt u een paar duizend gulden en een kamer, zolder of schuurtje vrij? Gaat dan Al» hobby, bijverdienste of beroep een "levende" en lonende bezigheid. Chinchilla's dragen de kostbaarste bontsoort ter wereld, die tot 150.- per pels oplevert en waarvan wij ook de afname van levende dieren schrif telijk garanderen. Schrijft of bezoekt Europa's oudste en meest ervaren kwekerijen: BOSCH INTERNATIONAAL CHINCHILLA N.V. Aalst (bij Eindhoven) - Dahliastraat 23 Tel. 04904-2628 Uitgebreid bestudeerd worden alle ongelukken op het Gasinstituut van de Vereniging van Exploitanten van Gasbedrijven in Rijswijk, onder de rook van Den Haag. „Er zijn", zegt daar het hoofd van de keuringsafdeling A. Buijserd, „zo vijf hoofdoorzaken te noemen van ongelukken met gas". Dat zijn: lekken in hoofd- en dienstleidingen. lekken in binnenleidingen. onvoldoende ventilatie, waardoor het gas onvolledig verbrandt. het ontsnappen van giftig gas, bij voorbeeld door onvolledige verbran ding. het verkeerd afstellen van toestellen door de verbruiker. Met de laatste drie punten heeft iede re huis-tuin-en-keuken-verbruiker te maken. „Het is een fabeltje", zegt de heer Buijserd, „dat je door aardgas niet kunt worden vergiftigd. Vergifti ging is nog steeds de belangrijkste doodsoorzaak bij dit soort ongelukken" „Het gaj zelf is niet giftig meer; dat was stadsgas wel. Bij onvolledige ver branding echter komt er uit aardgas net zo goed koolmonoxyde kolen damp zegt de volksmond vrij als vroeger bij stadsgas". „We moeten even goed begrijpen", doceert hij, „dat explosies en foutieve verbranding nooit zijn uit te sluiten bij iets wat brandbaar is. Het is net als met autorijden als je het gaat doen weet je dat je kans hebt een botsing te maken. Alleen is de ene energiebron gevaarlijker dan de andere". „Bij stadsgas was een klein lek veel gevaarlijker dan bij aardgas. Een paar honderdsten van procenten stadsgas in de atmosfeer doen iemand de das al om. Aardgas kan gemakkelijker explo deren, maar daar is een hoeveelheid van 'n paar procenten voor nodig. Hele klei ne concentraties stadsgas zijn dus wel gevaarlijk, dezelfde hoeveelheid aardgas niet". „Verreweg de belangrijkste oorzaak van ongelukken met aardgas is de ver giftiging door onvolledige verbranding. De gevaren van onvolledige verbran ding heeft aardgas gemeen met alle koolwaterstoffen dus met kolen, olie, stadsgas en flessengas. Als een aardgastoestel zuurstofge brek krijgt, treedt onvolledige verbran ding op. Gevolg: koolmonoxydeproduk- tie". Hij lardeert zijn verhaal met een fa taal voorbeeld uit de kerstnacht van 1962. In Noord-Brabant stierven die nacht een poelier en zijn gezin elf mensen door koolmonoxydevergifti- ging. De man had zijn huis potdicht ge maakt om de strenge winter buiten de deur te houden. Niettemin had de vorst een warm-waterleiding doen springen. Daarop was de gasgeiser aangefloept. In de loop van de nacht ontstond zuur stofgebrek. Het gas werd niet geheel verbrand en de volgende ochtend lagen elf mensen dood op bed. „Het gevaarlijke is", vervolgt de heer Buijserd, „dat je niet kunt zeg gen: Als ik zuurstofgebrek krijg, krijgt de aardgasbrander het ook. Neen, voor de brander komt dat ogenblik eerder. Daarom merk je het pas als het te laat is". „Als ik nu een beknopt advies moest geven aan het publiek om een zo groot mogelijke veiligheid te waarborgen zou ik aanraden: 1. nooit en te nimmer knoeien aan gasapparaten. Wie zelf aan een bran der of een drukregelaar in een gei ser bijvoorbeeld gaat klungelen loopt het grote risico dat de luchttoe voer te groot of te klein wordt. In bei de gevallen veroorzaakt dat onvolledige verbranding en dus koolmonoxydege- vaar. 2. zorgen voor voldoende ventilatie. De belangrijkste puntjes zijn daarbij het te veel dichtstoppen van vertrekken en het afsluiten van luchtgaten, het plaat sen van kachels of geisers op plaatsen waar het beslist niet mag en het in richten of vertimmeren van een aan vankelijk goede ruimte tot een plaats waar onvoldoende aan- of afvoer is van lucht. Plaats nooit een geiser in een badkamer zonder dat er een goede af voer is. Onlangs nog kostte dat een mensenleven. 3. laat regelmatig de schoorsteen ve gen. Een boel mensen denken: ik heb een gaskachel, dus hoef ik de schoor steen niet meer te vegen. Helemaal fout. Als de schoorsteen verstopt raakt, gaat de kachel onvolledig verbranden met het bekende noodlottige gevolg". Een schoorsteen kan bij een gas kachel door heel andere oorzaken ver stopt raken dan bij een kolenkachel. Vo gelnesten, een dode vogel, losgewerkte pleisterlaag, afgebrokkelde stenen enz. „Veel schoorsteenvegers denken ook bij zichzelf dat er eigenlijk niets valt te vegen in een schoorsteen boven een gaskachel. We moeten dat anders gaan zien. Net als tbc-onderzoek. Je bekijkt duizend mensen voor je er een uithaalt. Schoorsteenvegers moeten er in de toe komst aan wennen dat ze bijvoorbeeld één keer per week een schoorsteen te gen komen waar vegen hoognodig is. Dat scheelt een mensenleven". Op die basis moet worden voorkomen dat de schoorsteenveger uitsterft. Het ziet er naar uit dat binnen afzienbare tijd de overgrote meerderheid van de Nederlanders een gaskachel bezit. Sinds 1964 de opkomst van het aardgas zijn in ons land al anderhalf miljoen gaskachels geplaatst. Het aantal doden als gevolg van on gelukken met gas was in de jaren 1964, 1965 en 1966 gemiddeld zestien per jaar. Uit het statistiekje dat het Gasinsti tuut voor eigen gebruik sinds 1952 han teert blijkt dat het aantal voortdurend terugloopt. In de periode 1952-1954 vie len er nog 43 doden, de periode 1955- 1957 kostte 41 levens, 1958-1960 telde nog 32 dodelijke ongelukken en 1961- 1963 registreerde er 28. „Deze cijfers", verduidelijkt de heer Buijserd, „zijn exclusief het flessen gas. Daarbij gebeuren vrijwel alle on gelukken door explosies. Die komen meestal doordat mensen denken dat hun fles leeg is, hem wegzetten en dan vergeten de kraan dicht te draaien. Door een bepaalde oorzaak komt er toch gas uit en dan is het zo gebeurd". Hij besluit met deze, historische ge beurtenis: Een verkoper van propaan- gas kwam bij een boerin om een gas- toestel te verkopen. Dit gas, zei hij, is helemaal niet gevaarlijk. Het explo deert niet eens. Om het te bewijzen, draaide hij de kraan van een fles open liet er rijkelijk gas uitstromen en stak toen triomfantelijk een sigaret op. Ziet u wel, zei hij, de nog brandende luci fer achteloos op de keukenvloer wer pend. Nu mengt propaangas zich moeilijk met lucht. Het blijft laag bij de grond hangen. Op het ogenblik dat de lucifer de grond raakte, klonk er een gewel dige klap. Gevolg: zowel de verkoper als de boerin werden alle kleren van het lijf gerukt. Twee tellen later kwam de boer binnen. ROME De kans dat Paus Paulus zal bemiddelen in de kwestie-Viëtnam schijnt groot te zijn. In Rome doen hardnekkige berichten de ronde dat de Paus spoedig een vredesmissie naar Noord-Viëtnam wil sturen. Dat zou dan gebeuren naar aanleiding van het gesprek dat hij zaterdag heeft gehad met president Johnson. Officiële bevestiging van de berich ten was nog niet te krijgen. Men achtte het echter niet onwaarschijnlijk dat de berichten waren geïnspireerd door func tionarissen in het Vaticaan om het ter rein voor een vredesmissie te effenen. Het dagblad La Stampa in Turijn bracht de missie als eerste ter sprake. La Stampa is doorgaans goed inge licht over Vaticaanse zaken. De Ro meinse avondkranten brachten later hetzelfde verhaal. Tijdens zijn bezoek aan het Vaticaan nodigde president Johnson de Paus uit voor een bezoek aan Zuid-Viëtnam, waar hij zou kunnen zien dat de Noord- viëtnamese krijgsgevangenen en de ge vangengenomen leden van de Viët- Cong goed worden behandeld. LEERSUM De wedstrijd HDS- Ares, die op 1 oktober 20 minuten voor het eindsignaal van scheidsrechter Bo- gaarts werd gestaakt met een 30 voorsprong voor HDS. zal niet overge speeld worden. De strafcommissie van de KNVB heeft Ares verantwoordelijk gesteld zo dat de definitieve uitslag 30 is in het voordeel van de Leersummers. Uit 11 wedstrijden heeft HDS nu 9 punten vergaard met een doelgemid- delde van 2227. (Van onze correspondent). MELBOURNE De Nederlandse emi grant past zich in den vreemde op merkelijk gemakkelijk en snel aan. Ook een vreemde taal treedt hij over het algemeen zeer onbevangen tege moet. De „spraak" van zijn tweede vaderland sluipt daardoor ongemerkt en zonder moeite zijn oorspronkelijke taal binnen. Hoewel de „indringer" (de nieuwe taal) er daarbij zelf niet zonder kleerscheuren afkomt, richt hij een schade aan die aanzienlijk omvangrijker is. Een waarnemer, die daar niet te zwaar aan tilt. kan in dit proces tal van hu moristische noten ontwar(r)en. Zo'n waarnemer is de hoogleraar in de fi losofie dr. J. G. J. Nijenhuis, een naar Australië geëmigreerde Neder lander. Dr. Nijenhuis heeft een boek je geschreven over de invloed van de Engelse taal op het Nederlands van de immigrant in Australië. De Dutch Australian Weekly die de tekst eerder in een serie artikelen pu bliceerde, heeft deze nu gebundeld en in de handel gebracht onder de naam Het Nederlands in Australië een aantal beschouwingen over het ge bruik van de Nederlandse taal door de immigrant. In elk van de hoofdstukken wordt één van de „zonden" behandeld die de immigrant veelal bedrijft. Een greep daaruit: verkeerd gebruik van voor zetsels, vertaald Engels idioom, in beide talen gelijkluidende woorden met verschillende betekenis, ver-Ne- derlandste Engelse woorden met ver buigingen en al, letterlijke vertalin gen. verkeerde toepassing van juiste vertalingen. Deze eerste studie van het Nederlands dat onze landgenoten in Australië spreken overigens slechts een hob by van dr. Nijenhuis is het direc te gevolg van een merkwaardige ge woonte van de schrijver. De heer Nij enhuis heeft zich in zijn nieuwe va derland een zekere faam verworven door zich altijd en overal op de fiets te verplaatsen, in dit heuvelachtige land met zijn enorme afstanden een bijzonder ongewoon verschijnsel. In vergelijking met de Australiër, die alles met de auto afdoet, heeft hij veel pleisterplaatsen nodig waar hij zich van de overtollige zweetdruppel tjes kan ontdoen, zijn dorst kan les sen en zoals hij het zelf zegt een „sjouwer" kan nemen (shower - douche). Dergelijke pleisterplaatsen zijn meestal huizen van landgenoten, waar dr. Nijenhuis een rijke bron vindt voor zijn verzameling Austra- lisch-Nederlandse woorden en uit drukkingen. „Research? Onzin, ik heb het helemaal niet wetenschappelijk opgezet. Maar het is een leuke hobby en er gaat bij na geen dag voorbij zonder dat ik nieuwe uitdrukkingen kan opteke nen". „Weten de gastvrouw en gastheer dat u het doet?" „De meesten wel. Dan zijn zij natuur lijk extra op hun hoede om zo zuiver mogelijk Nederlands te spreken. Ik heb er plezier in te zien hoe zij zich daarvoor soms in bochten wringen". Ook dr. Nijenhuis zelf moet vaak op zijn tellen passen om geen fouten te maken. Hij geeft toe dat hij door het dagelijks gebruik van het Engels soms moeite heeft om vast te stellen of iets goed Nederlands is. Herhaal delijk moet hij Van Dale of Koenen- Endepols raadplegen. Met een glim lach vergeeft hij dan ook iedereen, die met minder ontwikkeling dan hij grove zonden begaat tegen de moedertaal. Met de hand op het hart verklaart dr. Nijenhuis dat hij in zijn boekje geen enkele verzonnen uitdruk king heeft opgenomen. „Ze zijn alle maal opgetekend uit ik zou haast zeggen „from the horse's own mouth". Enkele voorbeelden: de huisvrouw die „de ambulance voorbij zag drijven"; de zoon die „trouble met zijn gier- boks van de kar had"; de buur vrouw die „zolang achter de kinde- In Renkum heeft het priesterkoor van de r.-k. kerk gewyd aan Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming, een drastische verandering ondergaan, dit in verband met de vernieuwing van de liturgie in de rooms-katholieke kerken van ons land. Het oude priesterkoor voldeed niet meer, sinds de liturgie anders is geworden. Stonden de geestelijken vroeger met de rug naar het volk, by de tegenwoordige situatie is het noodzakelijk met het gezicht naar de gelovigen te staan. De veran deringen die direct opvallen, zjjn: het oude altaar is verdwenen, op welke plaats nu de tabernakel is gekomen. Dit blyft dus de centrale plaats in het kerkgebouw innemen. Het nieuwe altaar, dat is uitgevoerd in Portugees marmer, is een heel eind naar voren komen te staan, omdat het priesterkoor is opgehoogd, tot waar voorheen de communiebank stond. Het koor is geheel belegd met travertintegels. De preekstoel is verdwenen en heeft plaats gemaakt voor een lezenaar, op de zelfde hoogte als het altaar. Ook het Jozef-altaar is verdwenen en hier is de deur naar de sacristie gekomen. De gordijnen en de schildering daarachter zjjn er evenmin nog en de muur heeft een lichte kleur gekregen. Een nieuwe geluids installatie bestaande uit drie microfoons in het priesterkoor, vier geluidszuilen voor, twee midden in de kerk en een op het zangkoor zal een beter volgen van de plechtigheden mogelyk maken. De Utrechtse architect ir. Th. van Gendt is de ontwerper van dit nieuwe priesterkoor. De firma Peters en Zn uit Renkum heeft de verbouwing uitgevoerd. De kerk is in 1923 onder architectuur van de bekende bouwmeester Jos Cuypers tot stand gekomen. ren zou kijken"; de hoogleraar wiens dochter „beter Engels sprak dan hij het deed"; de zakenman die een re kening ontving en tegen zijn secreta resse zei: „Juffrouw, stopt u die maar tussen mijn billen" (bills zijn rekeningen of nota's); de vrijgezel die „letters naar zijn verloofde in Ne derland schreef". Zo ook het meisje dat „altijd bii vreemden heeft ge boord" (board in pension); de jon gedame die naar „zo'n leuke play was geweest"; het kind dat bang was van „een donderstorm"; de jongeman die „zijn auto ingetreden had" (to trade in ruilen); de verkoper wiens „deel is doorgevallen" (deal feil through de koop is niet doorge gaan); de man wiens plannen „alle maal opgeblazen waren" (to blow up niet doorgaan); en „ik heb nu ge leefd in Australië voor over een jaar" (for over meer dan). Wanneer de oplage van het boekje i» uitverkocht er zijn maar vijfhon derd stuks gedrukt heeft dr. Nijen huis genoeg nieuwe uitdrukkingen verzameld om een druk van dubbele omvang uit te geven. Met wat gees tige tekeningen erbij zou het werkje een goede kans hebben een bestseller te worden. Er zullen nauwelijks Ne derlanders zijn met familie of vrien den in Australië die niet dezelfde soort uitdrukkingen tegenkomen in de brieven. Dit verschijnsel immigrantentaai en tweetaligheid heeft overigens de belangstelling in alle immigratielan den. Dr. Michael Clyne uit Melbour ne heeft een dik proefschrift geschre ven over de tweetaligheid bij de Duit se immigranten in Australië. In Ca nada is onlangs een Internationaal Centrum voor Onderzoek in Tweeta ligheid opgericht. Dr. Clyne had een rijk terrein voor zijn onderzoek, want er zijn Australi sche districten waar Duitsers van de vierde en vijfde generatie thuis nog Duits spreken iets wat men bij Ne derlanders zeker niet terug zal vin den. Zij passen zich maar al te graag en gemakkelijk aan. De gezinnen waar de kinderen gedwongen worden Nederlands te spreken en te lezen, zijn te tellen. Nee, Nederlanders laten hun kroost in Australië onbelemmerd hun gang gaan als zij zich laten ontvallen: „en toen mijn moeder aan de sink de dish es stond te wassen, was mijn vader in de backyard bezig zijn car rond te mucken". MOSKOU De vier Amerikaanse matrozen die in oktober in Japan van hun schip deserteerden hebben gezegd genoeg van Moskou te hebben en zich te willen vestigen in Zweden, waar ze een vaste baan willen zoeken. De matrozen zeiden een en ander openlijk tegen een Engels sprekend lid van het diplomatieke corps in Moskou, toen ze in het Gorky Park aan het schaatsen waren. Ze hoorden dat de vrouw Engels sprak en hadden haar daarop aangesproken. De jongens hadden haar verteld, dat zij in een particuliere woning vlak buiten Moskou woonden en dat zij zich niet vrij konden bewegen, aldus de vrouw. De matrozen, Graig Anderson, John Barilla, Richard Bailey en Michael Lindner, zeiden gedeserteerd te zijn omdat ze genoeg hadden van het mari- nebestaan en van de oorlog. Na hun aankomst in Moskou hadden ze nooit contact gehad met verslaggevers uit 't Westen. Het Russische „vredescomité", dat de belangen van de jongemannen be hartigt, heeft verslaggevers steeds op een afstand gehouden, zeggende dat de matrozen zelf geen prijs stelden op ont moetingen met de Westerse pers. Ook de Amerikaanse ambassade werd met hetzelfde kluitje in het riet geestuurd. BORDEAUX (Frankrijk) Dr. Jo sé Martinez, een voormalig hoogleraar aan de universiteit van Valencia, heeft meegedeeld, dat onlangs een „Spaans bevrijdingsfront" is gevormd, waarin onder meer Spaanse studenten en verte genwoordigers van vakbonden zitting hebben. Dr. Martinez zei dat hij niet lang geleden in het geheim uit Spanje was gevlucht, na een gevangenisstraf te hebben uitgezeten. Hij verklaarde dat hij en Don José de Tejada, leider van de Organisacion de Los Etudiantes Es- panoles, zich achter het nieuwe bevrij dingsfront hebben geschaard. In het front heeft de studentenorganisatie zit ting, alsmede de Organisacion de Sindi- catos Obreros en de Frente del Levan- te, aldus dr. Martinez. Hoeveel aanhangers het front in to taal telt werd niet bekendgemaakt. PEKING De regering in Peking heeft besloten de verblijfsvergunning van de correspondent van het Tsjecho- slowaakse persbureau Ceteka, Miroslaf Strouhal, niet te verlengen, omdat de ze journalist zich schuldig zou hebben gemaakt aan „lasterlijke berichtgeving over de culturele revolutie." Strouhal, die tevens werkt voor het Tsjechoslo- waakse communistische partijblad „Ru- de Pravo", moet voor zaterdag a.s. China verlaten. Degene die hem zou op volgen, heeft geen verblijfsvergunning gekregen. Aangenomen wordt dat het Cetekabureau in Peking zal worden ge sloten. Het kantoor van „Nieuw China" in Praag is al enkele jaren dicht. In Pe king werken nu nog maar 26 buitenland se correspondenten, o.w. slechts drie uit het Westen. In 1955 werkten 43 bui tenlandse journalisten in China. Vooral het aantal correspondenten uit de Sov jet-Unie en Japan is verminderd; resp. tot twee en drie.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1967 | | pagina 4