Nutroma
koffiemelk
(omdat er zoveel
verse room in zit)
V er stikkingsge vaar
ook bij aardgas
Dodental als gevolg van
ongelukker, daalde flink
Het vreemde taaltje
van de emigrant
m
GESLOTEN
Nutsspaarbank
zaterdag
30 december a.s.
...voor dat extra verzorgde kopje koffie:
Duel HDS-Ares
wordt niet
overgespeeld
CHINCHILLA'S KWEKEN
Onvoldoende verbranding: koolmonoxyde
Pauselijke missie
naar N.-Viëtnam
Verward Engels-Nederlands in Australië
PRIESTERKOOR VERANDERD
VOOR NIEUWE LITURGIE
V.S.-deserteurs
hebben genoeg
van Moskou
Bevrijdingsfront
van Spanjaarden
Tsjechisch journalist
uit China gezet
PIET HOEKSTRA
BEP ZETSTRA
Rubriek
VRAAG
en
AANBOD
Om smaak en geur van uw
koffie ten volle tot hun recht te
laten komen, neemt u zuivere,
blanke koffiemelk. Nutroma,
de blankste koffiemelk. Met
zoveel verse room. Voor dat
extra verzorgde kopje koffie.
Met 'n klein scheutje Nutroma
doet u zo veel!
"13 IJSWIJK De weergaloze opmars
van het aardgas heeft Nederland
mensenlevens bespaard: een conclu
sie die men met wat durf mag trekken uit
het slinkende dodental als gevolg van
ongelukken met gasapparaten.
Vielen er in 1952 tengevolge van dit
soort ongelukken nog 37 doden op 625
miljoen kubieke meter verbruikt gas, vo
rig jaar overleden vier mensen op dezelfde
hoeveelheid. Alleen de oorzaak is in vrij
wel alle gevallen dezelfde gebleven:
voorzichtigheid, tot roekeloosheid toe.
on-
FABELTJE
VOORBEELD
SCHOORSTENEN
STATISTIEKJE
Pagina 4
DONDERDAG 28 DECEMBER 1967
en
hebben de eer U. ook namens hun ouders mede
te delen van hun voornemen in het huwelijk
te treden D.V. op 10 januari a.s. te namiddags
2 uur ten gemeentehuize Jagtlust te Bilthoven.
De kerkelijke inzegening vindt plaats in de
Noorderkerk. Royaards v. d. Hamkade te
Utrecht, door ds. N. W. v. d. Hout om 3 uur
n.m.
UTRECHT, december 1967
Voltastraat 2 b.
Bremstraat 115.
Receptie van 5.156.45 uur in de Stevens
fundatie, Margrietstraat 38 te Utrecht.
Toekomstig adres Bremstraat 115, Utrecht.
Diep ontroerd werden wij
getroffen door het plot
seling overlijden van on
ze buurvrouw.
JOHANNA
WILHELMINA
BECKERMAN-
Budding
Haar heengaan is voor
ons allen een groot ver
lies.
Wij wensen haar man en
kinderen, en wederzijdse
ouders van harte sterkte
toe.
DE BUREN
Veenendaal, 28 dec. 1967
Boslaan
elke
DINSDAG.
DONDERDAG
en
ZATERDAG
Tot en met
10 WOORDEN
1.50
Elk woord meer
15 ct.
In verband met de afsluiting van onie
boeken zijn onze kantoren
VEENENDAAL
RHENEN
AMERONGEN
Hebt u een paar duizend gulden en
een kamer, zolder of schuurtje vrij?
Gaat dan
Al» hobby, bijverdienste of beroep
een "levende" en lonende bezigheid.
Chinchilla's dragen de kostbaarste
bontsoort ter wereld, die tot 150.-
per pels oplevert en waarvan wij ook
de afname van levende dieren schrif
telijk garanderen.
Schrijft of bezoekt Europa's oudste en meest ervaren kwekerijen:
BOSCH INTERNATIONAAL CHINCHILLA N.V.
Aalst (bij Eindhoven) - Dahliastraat 23 Tel. 04904-2628
Uitgebreid bestudeerd worden alle ongelukken op het Gasinstituut van de
Vereniging van Exploitanten van Gasbedrijven in Rijswijk, onder de rook
van Den Haag. „Er zijn", zegt daar het hoofd van de keuringsafdeling A.
Buijserd, „zo vijf hoofdoorzaken te noemen van ongelukken met gas". Dat
zijn:
lekken in hoofd- en dienstleidingen.
lekken in binnenleidingen.
onvoldoende ventilatie, waardoor
het gas onvolledig verbrandt.
het ontsnappen van giftig gas, bij
voorbeeld door onvolledige verbran
ding.
het verkeerd afstellen van toestellen
door de verbruiker.
Met de laatste drie punten heeft iede
re huis-tuin-en-keuken-verbruiker te
maken. „Het is een fabeltje", zegt de
heer Buijserd, „dat je door aardgas
niet kunt worden vergiftigd. Vergifti
ging is nog steeds de belangrijkste
doodsoorzaak bij dit soort ongelukken"
„Het gaj zelf is niet giftig meer; dat
was stadsgas wel. Bij onvolledige ver
branding echter komt er uit aardgas
net zo goed koolmonoxyde kolen
damp zegt de volksmond vrij als
vroeger bij stadsgas".
„We moeten even goed begrijpen",
doceert hij, „dat explosies en foutieve
verbranding nooit zijn uit te sluiten bij
iets wat brandbaar is. Het is net als
met autorijden als je het gaat doen
weet je dat je kans hebt een botsing te
maken. Alleen is de ene energiebron
gevaarlijker dan de andere".
„Bij stadsgas was een klein lek veel
gevaarlijker dan bij aardgas. Een paar
honderdsten van procenten stadsgas in
de atmosfeer doen iemand de das al
om. Aardgas kan gemakkelijker explo
deren, maar daar is een hoeveelheid van
'n paar procenten voor nodig. Hele klei
ne concentraties stadsgas zijn dus wel
gevaarlijk, dezelfde hoeveelheid aardgas
niet".
„Verreweg de belangrijkste oorzaak
van ongelukken met aardgas is de ver
giftiging door onvolledige verbranding.
De gevaren van onvolledige verbran
ding heeft aardgas gemeen met alle
koolwaterstoffen dus met kolen, olie,
stadsgas en flessengas.
Als een aardgastoestel zuurstofge
brek krijgt, treedt onvolledige verbran
ding op. Gevolg: koolmonoxydeproduk-
tie".
Hij lardeert zijn verhaal met een fa
taal voorbeeld uit de kerstnacht van
1962. In Noord-Brabant stierven die
nacht een poelier en zijn gezin elf
mensen door koolmonoxydevergifti-
ging. De man had zijn huis potdicht ge
maakt om de strenge winter buiten de
deur te houden. Niettemin had de vorst
een warm-waterleiding doen springen.
Daarop was de gasgeiser aangefloept.
In de loop van de nacht ontstond zuur
stofgebrek. Het gas werd niet geheel
verbrand en de volgende ochtend lagen
elf mensen dood op bed.
„Het gevaarlijke is", vervolgt de
heer Buijserd, „dat je niet kunt zeg
gen: Als ik zuurstofgebrek krijg, krijgt
de aardgasbrander het ook. Neen, voor
de brander komt dat ogenblik eerder.
Daarom merk je het pas als het te laat
is".
„Als ik nu een beknopt advies moest
geven aan het publiek om een zo groot
mogelijke veiligheid te waarborgen zou
ik aanraden:
1. nooit en te nimmer knoeien aan
gasapparaten. Wie zelf aan een bran
der of een drukregelaar in een gei
ser bijvoorbeeld gaat klungelen
loopt het grote risico dat de luchttoe
voer te groot of te klein wordt. In bei
de gevallen veroorzaakt dat onvolledige
verbranding en dus koolmonoxydege-
vaar.
2. zorgen voor voldoende ventilatie. De
belangrijkste puntjes zijn daarbij het te
veel dichtstoppen van vertrekken en
het afsluiten van luchtgaten, het plaat
sen van kachels of geisers op plaatsen
waar het beslist niet mag en het in
richten of vertimmeren van een aan
vankelijk goede ruimte tot een plaats
waar onvoldoende aan- of afvoer is van
lucht. Plaats nooit een geiser in een
badkamer zonder dat er een goede af
voer is. Onlangs nog kostte dat een
mensenleven.
3. laat regelmatig de schoorsteen ve
gen. Een boel mensen denken: ik heb
een gaskachel, dus hoef ik de schoor
steen niet meer te vegen. Helemaal fout.
Als de schoorsteen verstopt raakt, gaat
de kachel onvolledig verbranden met het
bekende noodlottige gevolg".
Een schoorsteen kan bij een gas
kachel door heel andere oorzaken ver
stopt raken dan bij een kolenkachel. Vo
gelnesten, een dode vogel, losgewerkte
pleisterlaag, afgebrokkelde stenen enz.
„Veel schoorsteenvegers denken ook
bij zichzelf dat er eigenlijk niets valt te
vegen in een schoorsteen boven een
gaskachel. We moeten dat anders gaan
zien. Net als tbc-onderzoek. Je bekijkt
duizend mensen voor je er een uithaalt.
Schoorsteenvegers moeten er in de toe
komst aan wennen dat ze bijvoorbeeld
één keer per week een schoorsteen te
gen komen waar vegen hoognodig is.
Dat scheelt een mensenleven".
Op die basis moet worden voorkomen
dat de schoorsteenveger uitsterft. Het
ziet er naar uit dat binnen afzienbare
tijd de overgrote meerderheid van de
Nederlanders een gaskachel bezit.
Sinds 1964 de opkomst van het
aardgas zijn in ons land al anderhalf
miljoen gaskachels geplaatst.
Het aantal doden als gevolg van on
gelukken met gas was in de jaren 1964,
1965 en 1966 gemiddeld zestien per jaar.
Uit het statistiekje dat het Gasinsti
tuut voor eigen gebruik sinds 1952 han
teert blijkt dat het aantal voortdurend
terugloopt. In de periode 1952-1954 vie
len er nog 43 doden, de periode 1955-
1957 kostte 41 levens, 1958-1960 telde
nog 32 dodelijke ongelukken en 1961-
1963 registreerde er 28.
„Deze cijfers", verduidelijkt de heer
Buijserd, „zijn exclusief het flessen
gas. Daarbij gebeuren vrijwel alle on
gelukken door explosies. Die komen
meestal doordat mensen denken dat
hun fles leeg is, hem wegzetten en dan
vergeten de kraan dicht te draaien.
Door een bepaalde oorzaak komt er
toch gas uit en dan is het zo gebeurd".
Hij besluit met deze, historische ge
beurtenis: Een verkoper van propaan-
gas kwam bij een boerin om een gas-
toestel te verkopen. Dit gas, zei hij, is
helemaal niet gevaarlijk. Het explo
deert niet eens. Om het te bewijzen,
draaide hij de kraan van een fles open
liet er rijkelijk gas uitstromen en stak
toen triomfantelijk een sigaret op. Ziet
u wel, zei hij, de nog brandende luci
fer achteloos op de keukenvloer wer
pend.
Nu mengt propaangas zich moeilijk
met lucht. Het blijft laag bij de grond
hangen. Op het ogenblik dat de lucifer
de grond raakte, klonk er een gewel
dige klap. Gevolg: zowel de verkoper
als de boerin werden alle kleren van
het lijf gerukt. Twee tellen later kwam
de boer binnen.
ROME De kans dat Paus Paulus
zal bemiddelen in de kwestie-Viëtnam
schijnt groot te zijn. In Rome doen
hardnekkige berichten de ronde dat de
Paus spoedig een vredesmissie naar
Noord-Viëtnam wil sturen. Dat zou
dan gebeuren naar aanleiding van het
gesprek dat hij zaterdag heeft gehad
met president Johnson.
Officiële bevestiging van de berich
ten was nog niet te krijgen. Men achtte
het echter niet onwaarschijnlijk dat de
berichten waren geïnspireerd door func
tionarissen in het Vaticaan om het ter
rein voor een vredesmissie te effenen.
Het dagblad La Stampa in Turijn
bracht de missie als eerste ter sprake.
La Stampa is doorgaans goed inge
licht over Vaticaanse zaken. De Ro
meinse avondkranten brachten later
hetzelfde verhaal.
Tijdens zijn bezoek aan het Vaticaan
nodigde president Johnson de Paus uit
voor een bezoek aan Zuid-Viëtnam,
waar hij zou kunnen zien dat de Noord-
viëtnamese krijgsgevangenen en de ge
vangengenomen leden van de Viët-
Cong goed worden behandeld.
LEERSUM De wedstrijd HDS-
Ares, die op 1 oktober 20 minuten voor
het eindsignaal van scheidsrechter Bo-
gaarts werd gestaakt met een 30
voorsprong voor HDS. zal niet overge
speeld worden.
De strafcommissie van de KNVB
heeft Ares verantwoordelijk gesteld zo
dat de definitieve uitslag 30 is in het
voordeel van de Leersummers.
Uit 11 wedstrijden heeft HDS nu 9
punten vergaard met een doelgemid-
delde van 2227.
(Van onze correspondent).
MELBOURNE De Nederlandse emi
grant past zich in den vreemde op
merkelijk gemakkelijk en snel aan.
Ook een vreemde taal treedt hij over
het algemeen zeer onbevangen tege
moet. De „spraak" van zijn tweede
vaderland sluipt daardoor ongemerkt
en zonder moeite zijn oorspronkelijke
taal binnen. Hoewel de „indringer"
(de nieuwe taal) er daarbij zelf niet
zonder kleerscheuren afkomt, richt
hij een schade aan die aanzienlijk
omvangrijker is.
Een waarnemer, die daar niet te zwaar
aan tilt. kan in dit proces tal van hu
moristische noten ontwar(r)en. Zo'n
waarnemer is de hoogleraar in de fi
losofie dr. J. G. J. Nijenhuis, een
naar Australië geëmigreerde Neder
lander. Dr. Nijenhuis heeft een boek
je geschreven over de invloed van de
Engelse taal op het Nederlands van
de immigrant in Australië.
De Dutch Australian Weekly die de
tekst eerder in een serie artikelen pu
bliceerde, heeft deze nu gebundeld en
in de handel gebracht onder de naam
Het Nederlands in Australië een
aantal beschouwingen over het ge
bruik van de Nederlandse taal door
de immigrant.
In elk van de hoofdstukken wordt één
van de „zonden" behandeld die de
immigrant veelal bedrijft. Een greep
daaruit: verkeerd gebruik van voor
zetsels, vertaald Engels idioom, in
beide talen gelijkluidende woorden
met verschillende betekenis, ver-Ne-
derlandste Engelse woorden met ver
buigingen en al, letterlijke vertalin
gen. verkeerde toepassing van juiste
vertalingen.
Deze eerste studie van het Nederlands
dat onze landgenoten in Australië
spreken overigens slechts een hob
by van dr. Nijenhuis is het direc
te gevolg van een merkwaardige ge
woonte van de schrijver. De heer Nij
enhuis heeft zich in zijn nieuwe va
derland een zekere faam verworven
door zich altijd en overal op de fiets
te verplaatsen, in dit heuvelachtige
land met zijn enorme afstanden een
bijzonder ongewoon verschijnsel.
In vergelijking met de Australiër, die
alles met de auto afdoet, heeft hij
veel pleisterplaatsen nodig waar hij
zich van de overtollige zweetdruppel
tjes kan ontdoen, zijn dorst kan les
sen en zoals hij het zelf zegt
een „sjouwer" kan nemen (shower
- douche). Dergelijke pleisterplaatsen
zijn meestal huizen van landgenoten,
waar dr. Nijenhuis een rijke bron
vindt voor zijn verzameling Austra-
lisch-Nederlandse woorden en uit
drukkingen.
„Research? Onzin, ik heb het helemaal
niet wetenschappelijk opgezet. Maar
het is een leuke hobby en er gaat bij
na geen dag voorbij zonder dat ik
nieuwe uitdrukkingen kan opteke
nen".
„Weten de gastvrouw en gastheer dat
u het doet?"
„De meesten wel. Dan zijn zij natuur
lijk extra op hun hoede om zo zuiver
mogelijk Nederlands te spreken. Ik
heb er plezier in te zien hoe zij zich
daarvoor soms in bochten wringen".
Ook dr. Nijenhuis zelf moet vaak op
zijn tellen passen om geen fouten te
maken. Hij geeft toe dat hij door het
dagelijks gebruik van het Engels
soms moeite heeft om vast te stellen
of iets goed Nederlands is. Herhaal
delijk moet hij Van Dale of Koenen-
Endepols raadplegen. Met een glim
lach vergeeft hij dan ook iedereen,
die met minder ontwikkeling dan
hij grove zonden begaat tegen de
moedertaal. Met de hand op het hart
verklaart dr. Nijenhuis dat hij in zijn
boekje geen enkele verzonnen uitdruk
king heeft opgenomen. „Ze zijn alle
maal opgetekend uit ik zou haast
zeggen „from the horse's own
mouth".
Enkele voorbeelden: de huisvrouw die
„de ambulance voorbij zag drijven";
de zoon die „trouble met zijn gier-
boks van de kar had"; de buur
vrouw die „zolang achter de kinde-
In Renkum heeft het priesterkoor van de r.-k. kerk gewyd aan Onze Lieve
Vrouw ten Hemelopneming, een drastische verandering ondergaan, dit in verband
met de vernieuwing van de liturgie in de rooms-katholieke kerken van ons land.
Het oude priesterkoor voldeed niet meer, sinds de liturgie anders is geworden.
Stonden de geestelijken vroeger met de rug naar het volk, by de tegenwoordige
situatie is het noodzakelijk met het gezicht naar de gelovigen te staan. De veran
deringen die direct opvallen, zjjn: het oude altaar is verdwenen, op welke plaats
nu de tabernakel is gekomen. Dit blyft dus de centrale plaats in het kerkgebouw
innemen. Het nieuwe altaar, dat is uitgevoerd in Portugees marmer, is een heel
eind naar voren komen te staan, omdat het priesterkoor is opgehoogd, tot waar
voorheen de communiebank stond. Het koor is geheel belegd met travertintegels.
De preekstoel is verdwenen en heeft plaats gemaakt voor een lezenaar, op de
zelfde hoogte als het altaar. Ook het Jozef-altaar is verdwenen en hier is de deur
naar de sacristie gekomen. De gordijnen en de schildering daarachter zjjn er
evenmin nog en de muur heeft een lichte kleur gekregen. Een nieuwe geluids
installatie bestaande uit drie microfoons in het priesterkoor, vier geluidszuilen
voor, twee midden in de kerk en een op het zangkoor zal een beter volgen van
de plechtigheden mogelyk maken. De Utrechtse architect ir. Th. van Gendt is
de ontwerper van dit nieuwe priesterkoor. De firma Peters en Zn uit Renkum
heeft de verbouwing uitgevoerd. De kerk is in 1923 onder architectuur van de
bekende bouwmeester Jos Cuypers tot stand gekomen.
ren zou kijken"; de hoogleraar wiens
dochter „beter Engels sprak dan hij
het deed"; de zakenman die een re
kening ontving en tegen zijn secreta
resse zei: „Juffrouw, stopt u die
maar tussen mijn billen" (bills zijn
rekeningen of nota's); de vrijgezel
die „letters naar zijn verloofde in Ne
derland schreef". Zo ook het meisje
dat „altijd bii vreemden heeft ge
boord" (board in pension); de jon
gedame die naar „zo'n leuke play
was geweest"; het kind dat bang was
van „een donderstorm"; de jongeman
die „zijn auto ingetreden had" (to
trade in ruilen); de verkoper wiens
„deel is doorgevallen" (deal feil
through de koop is niet doorge
gaan); de man wiens plannen „alle
maal opgeblazen waren" (to blow up
niet doorgaan); en „ik heb nu ge
leefd in Australië voor over een jaar"
(for over meer dan).
Wanneer de oplage van het boekje i»
uitverkocht er zijn maar vijfhon
derd stuks gedrukt heeft dr. Nijen
huis genoeg nieuwe uitdrukkingen
verzameld om een druk van dubbele
omvang uit te geven. Met wat gees
tige tekeningen erbij zou het werkje
een goede kans hebben een bestseller
te worden. Er zullen nauwelijks Ne
derlanders zijn met familie of vrien
den in Australië die niet dezelfde
soort uitdrukkingen tegenkomen in de
brieven.
Dit verschijnsel immigrantentaai en
tweetaligheid heeft overigens de
belangstelling in alle immigratielan
den. Dr. Michael Clyne uit Melbour
ne heeft een dik proefschrift geschre
ven over de tweetaligheid bij de Duit
se immigranten in Australië. In Ca
nada is onlangs een Internationaal
Centrum voor Onderzoek in Tweeta
ligheid opgericht.
Dr. Clyne had een rijk terrein voor
zijn onderzoek, want er zijn Australi
sche districten waar Duitsers van de
vierde en vijfde generatie thuis nog
Duits spreken iets wat men bij Ne
derlanders zeker niet terug zal vin
den. Zij passen zich maar al te graag
en gemakkelijk aan. De gezinnen
waar de kinderen gedwongen worden
Nederlands te spreken en te lezen,
zijn te tellen.
Nee, Nederlanders laten hun kroost in
Australië onbelemmerd hun gang
gaan als zij zich laten ontvallen: „en
toen mijn moeder aan de sink de dish
es stond te wassen, was mijn vader
in de backyard bezig zijn car rond
te mucken".
MOSKOU De vier Amerikaanse
matrozen die in oktober in Japan van
hun schip deserteerden hebben gezegd
genoeg van Moskou te hebben en zich
te willen vestigen in Zweden, waar ze
een vaste baan willen zoeken.
De matrozen zeiden een en ander
openlijk tegen een Engels sprekend lid
van het diplomatieke corps in Moskou,
toen ze in het Gorky Park aan het
schaatsen waren. Ze hoorden dat de
vrouw Engels sprak en hadden haar
daarop aangesproken.
De jongens hadden haar verteld, dat
zij in een particuliere woning vlak
buiten Moskou woonden en dat zij zich
niet vrij konden bewegen, aldus de
vrouw.
De matrozen, Graig Anderson, John
Barilla, Richard Bailey en Michael
Lindner, zeiden gedeserteerd te zijn
omdat ze genoeg hadden van het mari-
nebestaan en van de oorlog. Na hun
aankomst in Moskou hadden ze nooit
contact gehad met verslaggevers uit 't
Westen.
Het Russische „vredescomité", dat
de belangen van de jongemannen be
hartigt, heeft verslaggevers steeds op
een afstand gehouden, zeggende dat de
matrozen zelf geen prijs stelden op ont
moetingen met de Westerse pers. Ook
de Amerikaanse ambassade werd met
hetzelfde kluitje in het riet geestuurd.
BORDEAUX (Frankrijk) Dr. Jo
sé Martinez, een voormalig hoogleraar
aan de universiteit van Valencia, heeft
meegedeeld, dat onlangs een „Spaans
bevrijdingsfront" is gevormd, waarin
onder meer Spaanse studenten en verte
genwoordigers van vakbonden zitting
hebben.
Dr. Martinez zei dat hij niet lang
geleden in het geheim uit Spanje was
gevlucht, na een gevangenisstraf te
hebben uitgezeten. Hij verklaarde dat
hij en Don José de Tejada, leider van
de Organisacion de Los Etudiantes Es-
panoles, zich achter het nieuwe bevrij
dingsfront hebben geschaard. In het
front heeft de studentenorganisatie zit
ting, alsmede de Organisacion de Sindi-
catos Obreros en de Frente del Levan-
te, aldus dr. Martinez.
Hoeveel aanhangers het front in to
taal telt werd niet bekendgemaakt.
PEKING De regering in Peking
heeft besloten de verblijfsvergunning
van de correspondent van het Tsjecho-
slowaakse persbureau Ceteka, Miroslaf
Strouhal, niet te verlengen, omdat de
ze journalist zich schuldig zou hebben
gemaakt aan „lasterlijke berichtgeving
over de culturele revolutie." Strouhal,
die tevens werkt voor het Tsjechoslo-
waakse communistische partijblad „Ru-
de Pravo", moet voor zaterdag a.s.
China verlaten. Degene die hem zou op
volgen, heeft geen verblijfsvergunning
gekregen. Aangenomen wordt dat het
Cetekabureau in Peking zal worden ge
sloten. Het kantoor van „Nieuw China"
in Praag is al enkele jaren dicht. In Pe
king werken nu nog maar 26 buitenland
se correspondenten, o.w. slechts drie
uit het Westen. In 1955 werkten 43 bui
tenlandse journalisten in China. Vooral
het aantal correspondenten uit de Sov
jet-Unie en Japan is verminderd; resp.
tot twee en drie.