AARDGAS BRACHT SLOCHTEREN GEEN WELVAART Rhevo-heren eervol ten tegen Valboval 7 (3-0) onder ROOKWORST KIJKGRIJP ondanks verhoogde invoerbelasting blijven de fiatprijzen bij 'i oude gelukkig nieuwjuarl 888 r FIAT-AGENT J. JANSEN EN ZOON Veldpost uit Vietnam Pausin Johanna alleenstaand woonhuis Nederlands protest tegen Russisch schrijversproces fit Puur avontuur Meer verzorgd dan boeiend Damesploeg kwam op valreep gelijk Dames Heren Bij een grote pot .BOERENKOOL van 0.69 een VACUÜM voor slechts SUPERMARKT ft/ERMOGÈNE GARAGE DE RHOTER AUTOMOBIELBEDRIJF BIERHOF N.Y. Voordeel Advertentie Woongebied Feodaal De burcht Rechten Aparte deur BOEKENNIEUWS T.m. woensdag 17 januari: ft CLOCHTEREN Met donkere stem roept de in 1373 gegoten klok op tot de kerkgang. Kouwelijk schuiven mannen, vrouwen en kinderen in de hoge, wat verveloze banken. Verwarmd door plompe kachels horen zij welk kwaad Israels koning Manasse deed in het oog des Heren. „Als God eens door Slochteren zou komen, zou Hij dan nog hoop hebben? Ifoevelen zou God hier straffen omdat zij meer aan zichzelf hebben gedacht dan aan de ander? Be keer u! Reken af met de afgoden van onze tijd*'. Een paar kilometer verder raast aardgas door een bijna meter dikke pijp. Naar steden in heel Nederland, naar Frankrijk, België en Duitsland. Slochteren is sinds het sensationele succes van de boring: in 1959 niet ver anderd. Zeven dorpen en veertig ge huchten liggen verspreid in eèn uitge strekt gebied van akkers en weilanden. Alle boerderijen en woningen lijken aan hoofdwegen te staan. Daarachter strekt het land zich uit tot de horizon. Een eentonige en gevaarlijke lintbebouwing. Het verkeer suist langs spelende kleuters, moeders met kinderwagens en langzaam vorderende oudjes, die niet kunnen vluchten op een trottoir. Veel van de uit rode baksteen opge trokken woningen zijn klein uitgevallen, maar de streek maakt niet de armoedi ge indruk van sommige andere dorpen in de Groninger provincie. Boerderijen staan met hun kop in roy ale parkachtige tuinen met vijvers. De notaris woont in een wit paleis, dat sterker domineert dan het gemeente huis. In het bos pronkt de Fraylema- borgh. Is Slochteren beter geworden van 't aardgas? „We hebben er geen cent voor gekregen", zegt burgemeester K. Kuipers, „niet één". Zes jaar werkt hij nu in de gemeente, waar hij werd ge boren en waar hij als volontair ter se cretarie een ambtelijke loopbaan be gon. De 59-jarige burgemeester (lid van de WD) zegt het vol spijt: „We hadden hoge verwachtingen maar van industrievestiging is niets gekomen. We krijgen ons gas geleverd uit Hooge- zand-Sappemeer. We betalen de gewo ne prijs". Slochteren heeft wel enig voordeel gehad van de aardgas vondst maar niet meer dan bijvoorbeeld Beek in Lim burg. Vóór de boringen had de ge meente geen gasvoorziening, nu wel. Meer werkgelegenheid? Voor het toe zicht zijn zes man nodig. Dat is alles. Geen soelaas voor de tachtig tot negen tig werklozen. Wel een „aanvullend werk", een rioolzuiveringsinstallatie die na voltooiing niets te zuiveren zal hebben omdat er voor een riolennet geen geld is. Kreeg Slochteren dan misschien een dorpshuis of sporthal om te vieren dat Nederland opeens een rijkdom aan bo demschatten bleek te bezitten? Ook dat niet. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), die het gas uit de grond haalt: „Nee we trekken één lijn voor alle gemeenten waar we iets vinden". En de distribuerende Gasunie: „Nee we kunnen geen mooi weer spe len van geleend geld". In Nederland stoken nog maar 250.000 gezinnen op ander gas dan het gas uit Slochteren. Is het aan de ge meente te zien? Nauwelijks. Van enige bedrijvigheid is geen sprake. Slochte ren bleef een vrijwel honderd procent agrarische gemeente waar men blij is met het topjaar wat de opbrengsten be treft en moppert over de prijzen. Ver van de weg schittert onopge merkt een glinsterende wirwar van bui zen tussen donkere, geploegde aarde. Geen bord wijst de weg naar het groot ste gasveld van de wereld. Alleen als de donkerte valt over het vlakke Gro ninger land markeren gele lichten fel de plaats waar het vluchtige goud wordt gewonnen. Donderdagavond in café Booy: 'n stel jongens zit met de baas te klaverjas sen. Op de leestafel ligt de krant, waar in de Gasunie administratief personeel vraagt, dat bereid moet zijn tot verhui zing naar Groningen in juli van het komende jaar in Den Haag te wo nen. Buiten hebben andere knapen met hun brommers een paar meisjes weten te lokken. Ze praten. Veen anders is er niet te doen in het dorp sinds café Bo- xum zijn deuren voor de danslustigen sloot. Een auto schiet voorbij. Dan is het weer doodstil. Links en rechts van de weg heerst een inktzwarte duister nis. „We hebben dit jaar voor* het eerst maanden gehad met meer sterfgevallen dan geboorten" zegt burgemeester Kuipers. „De jongeren gaan naar de fabrieken in de buurt. We hebben nu nog 13.150 inwoners tegen 13.500 in '62". „De mensen worden hier steeds grij zer. Bijna vijftien procent is ouder dan 65 jaar tegen een landelijk gemiddelde van 9,7 procent. De woningen gaan naar de gemeenten, die steun krijgen bij de vestiging van industrieën de kerngemeenten dus. Wat wij krijgen hebben we voor een groot deel nodig voor de krotopruiming". Om Slochteren heen liggen de indus triegebieden van Groningen, Hoogezand en Delfzijl. De groene gemeente lijkt daarom voorbestemd tot woongebied. Sinds kort liggen bouwrijpe terreinen te wachten op bungalows. Of er belang stelling voor is moet nog blijken. Fraaie plannen willen van het stille Schild- meer een recreatiegebied maken, maar het geld is er niet voor beschikbaar. M. Bakker (30) is uitgever en enige redacteur van het streekblad „Duurs- wold" dat onder meer meldt, dat het traditionele koekslaan weer een groot succes is geworden. „We zitten hier in het verdomhoekje", zegt hij. „Er ge beurt hier nooit wat. We hebben een prachtig mooi gebied. Een ideale fo rensengemeente met bungalowparken zou het moeten worden. Ik geloof wel dat daar toekomst in zit". Ds. H. J. Zoethout (40) is nu ander half jaar hervormd predikant. De meeste Slochtenaren behoren tot zijn kerk. Een Fries in Groningen vindt: Er heerst hier in veel opzichten een feodale instelling. Je hebt te maken met een ontzettende onderdanigheid. De burcht drukte een stempel op het dorp". De Partij van de Arbeid bezet de meeste zetels van de gemeenteraad: 6. De ARP heeft er 2, de CHU 2, het GPV 1, de lijst Algemeen Belang/WD drie en de PSP 1. Verzekeringsagent H. Praktiek (60) is de pacifist. Dat de oliereuzen het aardgas onder zijn huis Het woud van blinkende buizen aan de rand van Slochteren. Voor deze plaats zelf echter is het geen goud dat daar blinkt. weghalen en verkopen is hem natuur lijk een doorn in het oog. „Ik had graag een overheidsbedrijf gezien, dat voor goedkoper gas kon zorgen. De bodem schatten zijn toch van ons allemaal?" Slochteren had misschien van het aardgas kunnen profiteren vindt hij, maar hij zegt het niet overtuigend. ,Als je geen kerngemeente bent heb je niets in de melk te brokkelen. Jullie zijn maar agrariërs zeggen ze dan. Je moet alles achter de heideuren wegha len. We krijgen te weinig woningen. Ik dacht zo, laten ze na de aardgas vondst een keertje iets door de vingers zien en ons een extra contingent geven." Over de bewoners van de burcht: „Het is moeilijk daarover iets.te zeg gen. Ze zijn er weinig." Over de laats te Heer van Slochteren: „Dat was geen prettig man. Ik heb hem nooit erg hoog aangeslagen. Ik heb er te veel mee beleefd. Er was niet veel liefs bij". Hij zwijgt bedachtzaam, want een echte Groninger laat nooit het achter ste van zijn tong zien. Of de inwoners van Slochteren ingenomen zijn met de eigenaren? „Ik denk dat de meesten ze liever zouden zien gaan". De burcht. Aan het einde van een majestueuze oprijlaan rijst de Frayle- maborgh op uit een brede gracht. Ach ter de muren stierf op 29 april 1965 de weduwe C. C. Thomassen a Thuessink van dei* Hoop van Slochteren-Star Nu- man. Haar man was de laatste heer van Slochteren, Kolham, Foxham en half Schildwolde. Hij was tot 1950 ook burgemeester van Slochteren en daardoor oppermachtig heerser. Ook al omdat veel huizen en landerijen fami liebezit waren. Een van zijn rechten was het benoemen van de predikant. Ondanks verkopen behoort ook nu een groot stuk Slochteren tot de burcht. Nog elke avond haalt de huisbewaarder de slotbrug omhoog. Pachters brengen de huur, gireren is er niet bij. Bezit en rechten zijn overgegaan op twee dochters die nog vaak op Frayle- maborg verblijven. Eén is getrouwd met de Groninger arts, D. E. Nannin- ga. De belangstelling voor de burcht de enige borg in particulier bezit benoorden Zwolle is voor haar een pijnlijke verrassing. Het liefst wil zij maar met rust worden gelaten. Haar antwoorden getuigen van opvattingen, die men anno 1967 niet voor mogelijk zou houden. Volledig en oprecht overtuigd van de superioriteit van oude waarden, die buiten Slochteren allang zijn vergeten, zegt zij vriendelijk doch beslist: „Rech ten kun je niet afnemen. Voor ons ge voel zijn ze nog steeds van kracht al gebruiken we ze niet." Zij put haar overtuiging uit het geloof. „Je moet voor de ander doen wat je kunt. Die taak is van Godswege opgelegd". Over het brengen van de pacht: „Ja maar dat is ook om even te praten. Als ze reparaties willen, kunnen ze dat uit leggen. En je vraagt natuurlijk naar het gezin". En verder: ,We zitten hier rustig. We hebben geen Hollanders nodig. De re gering heeft het nu zo ver geschopt, dat het een heel zakelijke verhouding is geworden en dat is vreselijk jammer." „Onze arbeiders kregen steeds een pensioen. Een werkster had vroegër bij ons drie weken vakantie. Nu is het ge regeld en krijgt zij er twee. Als collator van de kerk gaf je vaak extra giften. Die houd je nu ook in de zak. Maar dat kan ze in Den Haag niets schelen". De familie heeft het land geschon ken waarop pas een landbouwschool werd gebouwd. Onderhoud van burcht en bos moet de familie, „die eens Troelstra liet studeren", veel geld. kos ten. Plichtsbesef en verantwoordelijk heidsgevoel van de bewoners van de burcht leverden* veel goeds op voor Slochteren. Dat de gewone man in 1967 desnoods liever genoegen neemt met 'n wat geringere welvaart, als hij daar voor geen dank u wel hoeft te zeggen, zal mevr. Nanninga ontgaan. Als zij de kerk in Slochteren bezoekt laat zij een aparte deur voor haar ontsluiten en neemt plaats in de bank die voor de vrouwelijke leden van de familie is ge reserveerd. Wie er een paar dagen doorbrengt vergeet bijna dat zich onder de Heer lijkheid Slochteren het grootste aard gasveld van de wereld uitstrekt. I~fte Amerikaanse schrijver Bill Adler heeft in „Veldpost uit Viëtnam", een aantal brieven van militairen ge bundeld, brieven waarvan sommige de militaire censors niet ongeschonden zijn gepasseerd. Het is moeilijk vast te stel len wat het standpunt van Bill Adler ten opzichte van het Amerikaanse in grijpen in Viëtnam is en het is daar om evenzeer moeilijk om uit de gebun delde brieven een indruk te krijgen van wat de militairen er zelf over denken. Het standpunt van Adler zal immers zijn keus bepaald hebben. Hoe het ook zij: de brieven meest pro Amerika leren ons iets van de mentaliteit van de frontsoldaat; van de vaak nog jongevman, die zo uit het comfortabele leven thuis nu eigen lijk al te veel heeft aan de jungle al leen en voor wie een jungle met een ongrijpbare vijand erin veel meer is dan hij kan verdragen. Vandaar soms de mateloze haat te gen „die gele rotzakken", zoals een sol daat schrijft; vandaar misschien ook van hopeloosheid getuigende kreten van iets meer genuanceerd denkende mensen, die een lijdend volk zouden willen helpen, maar dat door vriend en vijand onmogelijk gemaakt zien wor den. „Veldpost uit Viëtnam" is stellig geen waardevol historisch document, maar anderzijds zijn de brieven angstig wer kelijk. Zij werken althans aardig ont nuchterend na het lezen van een paar oorlogsromans. (Uitgeverij Hollandia f 9.50). De Uitgeverij A. J. Lu it in gh in Laren (N.H.) zal er ongetwijfeld plezier aan beleven, dat z(j van de Neder landse auteur Carl Lans heeft uitge geven: „WEDLOOP MET EEN NOVA" en „TESTWERELDEN VAN DE GA- LAXIE". Science fiction-verhalen, die beginnen op de raketbasis Oostschier- monnikoog, in de gedempte Waddenzee. Het werk is indertijd als hoorspel uitgezonden en in duizenden gezinnen liet men toen de t.v. uit, om naar de radio te luisteren. Zeer begrijpelijk, want wat captain Joost Ros en zijn mannen in hun snel als een gedachte vliegende ruimteschip beleven, wat zij meemaken in de meest bizarre werel den die zij aandoen en onderzoeken, is dermate boeiend, dat men de zorgen van alledag vergeet en méé gaat leven in die gefantaseerde reusachtige pla- neten-wirwar. Men hoeft Carl Lans niet te kennen om te begrijpen dat hij een benijdenswaardig wezen is: wie een zo rijke en tevens toch gezonde fantasie bezit is figuurlijk gezien meer dan miljonair. Het gebeurt allemaal in het Neder land van de toekomst en in de ruimte vaart: de techniek van de toekomst. Een klein beetje feeling voor elektro nica heeft de lezer wel nodig, plus een heleboel opbergruimte voor hersen schimmen. Niettemin blijft Carl Lans, hoe vreemd het in dit verband ook schijnen moge, toch nog wel met zijn beide benen op de Nederlandse bodem staan, want door het hele verhaal loopt de draad van het echt menselijke, waardoor het op-hol-slaan voorkomen wordt. Beide boeken die bij elkaar ho ren zijn als pocket uitgegeven en kosten per stuk 3,50. De Duitser Ernst von Salomon heeft een boek geschreven over het lief deleven van de Pruisische koning Friedrich Wilhelm II, onder de titel „Die Schone Wilhelmine". Het heet in ons land. jia vertaling door C. H. B. Wilson, „Maitresse van de Koning". Enquêtes hebben aan het licht ge bracht, dat er in Nederland een ver rassend grote belangstelling bestaat RHENEN De dames- en herenploegen van Rhevo kwamen binnen de lij nen in uitwedstrijden. De dames was de Kerstvakantie blijkbaar niet best beko men, want dit team kon in Utrecht tegen 't veel lager geplaatste UVV/SU 1 niet verder komen dan een angstig gelijk spel (22). De heren traden te Woerden aan tegen het nog ongeslagen Valbovol 7 en leden een 30 nederlaag. Niettemin werd er door de Rhevo-formatie goed te genstand geboden en Valbovol 7 kon de drie sets slechts met het kleinst mo gelijke verschil winnen. Door dit verlies is de Rhevo-ploeg praktisch uitgescha keld voor de titel. De dames begonnen tegen UVV/SU 1 veelbelovend. Zowel aanvallend als ver dedigend speelde Rhevo fris spel en er werd dan ook gemakkelijk met 3-15 ge wonnen. Maar in de tweede set was de cadans er een beetje uit. Er werden te veel fouten gemaakt aan het net, het geen er de oorzaak van werd dat UW/ SU 1 deze set op de valreep won met 16-14 (11). Het zag er na de derde set bepaald somber uit voor de Rhevo-da- mes, want deze werd onverwacht ruim met 158 verloren, doordat de samen hang nu geheel uit de ploeg was. Ook de vierde set bracht weinig verande ring, maar juist op tijd kon Rhevo de bakens verzetten; het won deze set op 't nippertje met 14-16, waardoor toch nog een gelijk spel werd behaald. Na een zeer slechte start in deze com petitie heeft de damesformatie zich daarna goed hersteld. Het staat nu in het „goede" gedeelte van de ranglijst en het ziet ernaar uit, dat er nog wel een plaatswinst kan worden geboekt in de tweede helft van de competitie. De stand in de 2e klas luidt thans: le Shot 2 10—20; 2e Panters 2 10—16; 3e Athlon 2 10—15; 4e SVV 2 10—15; 5e Rhevo 1 10—11; 6e SSVU 1 10—9; 7e Dalto 1 10—8; 8e UW/SU 1 10—7; 9e SOS 4 8—4; 10e GGSI 2 10—2 en 11e VKS 1 9—0. De heren wisten hoe moeilijk zij het in Woerden zouden krijgen. Valbovol 7 was nog ongeslagen eri vooral in éigen huis zijn deze heren bijzonder sterk. Maar Rhevo 1 trok zich van deze repu tatie hoegenaamd niets aan en trok van meet af aan fel ten aanval. Valboval 7 had de handen meer dan vol aan de felle Grebbestadbewoners en moest soms toezien dat Rhevo een overwicht verkreeg. Maar over het geheel geno men speelde Valboval 7 constructiever, hetgeen vooral in de aanval tot uitdruk king werd gebracht. Rhevo zag kans om Valboval tot het einde van de strijd danig te bestoken en uitstekend partij te geven. Het verloor echter in drie sets (met de veelzeggende cijfers 15-13, 15-13 en 16-14). Intussen is Rhevo 1 op de ranglijst gezakt naar de 3e plaats met een achterstand van zes punten op Valboval 7 en vier punten achter op hét Culemborgse Shot 3. Over een eventu eel kampioenschap behoeft de Rhevor ploeg zich geen illusies meer te maken, doch ook een tweede plaats kan goed zijn voor promotie en daar werkt de ploeg uit Rhenen naartoe. De stand in de derde klas is: le Valboval 7 1121; 2e Shot 3 11—19; 3e Rhevo 1 11—15; 4e Panters 4 11—13; 5e USS 6 11—13; 6e Pioniers 2 10—12; 7e SOS 5 10—11; 8e SCDE 1 11—10; 9e Unitas 3 11—5; 10e SSVU 2 10—3; 11e De Valk 1 9—2 en 12e SVE 3 10—0. Rhevo moet in de tweede helft van de competitie alle hooggeplaatste ploegen nog bezoeken en het team krijgt het daardoor nog extra moeilijk in deze af deling. TE KOOP met voor. en achter tuin en 2 stenen schuren. In overleg leeg te aanvaarden. Te bevragen Valleistraat 166. na 19 uur tel. 08385- 10738, Veenendaal. voor historische romans en vooral wan neer leden van koninklijke families £le hoofdpersonen zijn. Er is op dit terréin dan ook heel wat goeds verschenen en het is eigenlijk geen compliment aan het Nederlandse publiek, dat de Uit geverij A. J. Luitingh te Laren (N.H.) er nu dit boek van Ernst von Salomon aan toevoegt. Wat Friedrich en zijn vriendin Wil helmine in dit verhaal in de schoenen wordt geschoven lijkt ons in vele ge vallen historisch moeilijk overeind te houden, al staat wel vast, dat zij die in paleizen wonen en woonden pre cies zo zijn als alle andere mensen. Niet beter, maar evenmin slechter. Salomons verhaal boeit overigens nau welijks en voor de vertaling is ook niet het meest beschaafde Nederlands ge kozen! De grootste verdienste is wel, dunkt ons, dat het boek er bijzonder ver zorgd uitziet. Een lijvig werk, in rode band gebonden en met goudopdruk, ter wijl een werkelijk fraaie stofomslag het geheel nog aantrekkelijker maakt. Wie het wil bezitten zal er 12,90 voor moeten neertellen. Johanna is de naam van de legenda rische pausin, die vlak voor Bene- ditus III de hoogste zetel in de katho lieke kerk bezet zou hebben. Niet als vrouw, maar als man verkleed en haar bedrog zou ontdekt zijn, toen zij tij dens een processie van een kind beviel. Het verhaal is, nemen we met onze achtenswaardige encyclopedie van Winkler Prins aan, een verdichtsel een fabeltje. Het heeft de middeleeuwse schrijvers er niet van weerhouden er voor die tijd hoogst komische anekdotes over te publiceren en drij vend op hun geestesprodukten, heeft de Griekse schrijver Emmanuel Rhoidis, in 1865 de geestige roman „Pausin Jo hanna" geschreven. Het boek is hu vertaald door Gerrit Komrij. Als we ervan mogen uitgaan, dat hij zich helemaal aan de tekst van de Griek heeft gehouden, valt 't op dat Rhoidis een taalgebruik had, dat nu nog sterk actueel klinkt. Woord- en beeldkunst doen uitermate hedendaags aan en in bepaalde zin doet de taal denken 'aan die van onze Nederlandse Paul Rodenko. Het is een pittig boek, waarin de Middeleeuwen kleurig worden beschreven. Niet iedereen zal de wijze, waarop Rhoidis met bepaalde toestan den in de middeleeuwse roomse kerk spot, kunnen waarderen. (ABC, uitga ve H.V.R. Arbeiderspers) 17,50) DEN HAAG Het bestuur van hel Nederlandse PEN-centrum heeft zijn verontwaardiging uitgesproken over de vonnissen die vorige week vrijdag zijn uitgesproken tegen een aantal Russi sche schrijvers. Zij zijn een niéuw blijk van de onver draagzaamheid van de Sovjetautoritei- ten jegens schrijvers en intellectuelen, aldus het bestuur. „Met verbijstering hebben wijkennis genomen van de zwaarte der vonnissen". De Christelijk-Historische Jongeren Organisatie heeft in een telegram aan de Russische ambassadeur in Den Haag geprotesteerd tegen de wijze waarop het proces tegen de Russische schrij vers is gevoerd. 79 GROENWOUDT'S GROTESTRAAT 54 - EDE HOOFDSTRAAT 2-4 VEENENDAAL «KUMMi Zónder dat u iets inneemt, wijken pijn en rillerigheid voor de weldadige warmte van THERMOGENE WATTEN - 's nachts terwijl u slaapt, u overdag als u werkt. STILT PIJN DOOR WARMT*-* f sportcoupé Blijft z'n prijs ver vooruit! Snel en sportief van binnen en van buiten, maar opvallend economisch en ruim. 'n Sportcoupé waar u uw gezin niet mee te kort doet. Ruim 135 km/u. 4 versnellingen met Porsche synchronisatie.Pookje. Bucket- seats vóór. x I C/1 QC Compleet: I 6495,- m Blijft z'n prijs ver vooruit! 'n Vierdeurs sedan van opmerkelijke allure. Representatief en komfortabel bemeten. Schijfremmen voor èn achter, met rem- regulator. Smering „for life" van alle draai punten. Gesloten koelsysteem. Compleet: (laken bekl.) f 6999,* m familiale Blijft z'n prijs ver vooruit! Zie de Flat 124, maar dan berekend op *n gezin met 3 kinderen, twee Deense doggen, en 'n inwonende Oma. Of op 'n zakenman die In grote zaken doet. Of 'n kleine zaken man die zijn zaken bij zich heeft. Ruimte, ruimte, ruimte. Compl<Kt;| 7799,. 7 Blijft z'n prijs ver vooruit! 2 Bovenliggende nokkenassen en 160 km/U. 4 Schijfremmen. 2 Bovenliggende nokken assen en 160 km/u. Veel ruimte voor passagiers en bagage. 1600cc. 2 Boven liggende nokkenassen en.., tóch maar Compleet: (laken bekl.)f 8599,* VEENENDAAL NIEUWEWEG 188-190 TEL. 08385-12536 RHENEN Fred. v. d. Paltshof 2 - Tel. 08376-2000-2484 EDE: VERLENGDE MAANDERWEG 97 - TELEF. 08380-14551

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1968 | | pagina 8