Dierentuinen helpen mee hij de
instandhouding van diersoorten
K. G.B. WERD OOK VIJFTIG JAAR
Amerikaanse Nederlanders
vormden eigen taal
Niet alleen om naar de „apies" te kijken
PIL TEGEN
OUDERDOM
VERDEISKI1SG
SLECHT JAAR
FIER
NO.
NIEUW
FRIEZEN
Het Père Davidhert.
De dierentuin een soort pretpark
voor het gezin, dat er op een
mooie zomerdag „apies" komt kijken
Werkterrein voor de bioloog? Winstob
ject voor de ondernemer? Dat zit er al-
lemaal in, maar daarnaast hebben som
mige dierentuinen een bijzondere taak
aangepakt: het jokken met zeldzame
dieren, die in hun natuurlijke woonge
bieden uitgestorven zijn. Het is de be
doeling, deze diersoorten te zijner tijd
terug te brengen tiaar hun vaderland.
Verder wil men wat meer kennis vergaren
over het familieleven van wilde dieren,
waarover veel minder bekend is dan de
leek misschien denkt.
Nu is het wel een kostbare zaak, om
aan uitstervende diersoorten te komen en
het zijn dan ook voornamelijk de grotere
dierentuinen, die zich met dit werk kun
nen bezighouden. Voor de directies van
die tuinen ligt hier een belangrijke taak.
„Een functie zelfs", zegt Caroline Jarvis
van de Londense dierentuin en schrijfster
van het International Zoo Yearbook.
"T|c7/?£ zij het werk van die grotere dier-
gaarden loopt nu de Europese bi
son weer rond in de bossen bij Warschau
en is er een gevorderd plan, het Mon
goolse wilde paard terug te brengen naar
Rusland. China zag het Père Davidhert
terug, dat sinds de Boxeropstand in 1900
niet ineer in het wild was waargenomen
De Swinhoe-fazant is klaar voor repa
triëring naar Formosa.
Inmiddels kwam men, al werkend, tot
de ontdekking dat men vrijwel niets wist
over de voort plantingsgewoonten van de
meeste wilde dieren. Het is zelfs voorge
komen dat twee dieren van hetzelfde ge
slacht bij elkaar werden gezet, hetgeen
uiteraard niet tot die fokresultaten leid
de, waarop men had gehoopt. Ook kan
een jong dier, dat als baby in de wilder
nis is gevangen en daarna opgevoed in
een dierentuin door mensen, gaan „den
ken" dat hij ook een mens is en geen
belangstelling meer tonen voor soortge
noten van het andere geslacht. Om zich
in gevangenschap te kunnen voortplanten,
schijnen veel dieren in hun jeugd ervaring
te moeten hebben gehad in de normale
omgang met soortgenoten.
Een voor de hand liggend hulpmiddel
bij het fokken met wilde dieren is
kunstmatige inseminatie, terwijl mogelijk
M
A Een paar witte rhinocerossen in de Lon dense Zoo.
ook iets kan worden gedaan met beïn
vloeding door het toedienen van hormo
nen. Kunstmatige inseminatie bij wilde
dieren brengt echter formidabele techni
sche problemen met zich mee, die voor
A Het grootste zoogdier van Europa, de bison, werd voor uitroeing gespaard dank zij
het werk van verschillende dierentuinen.
A De, Swinhoe fazant bijna uitgeroeid,
aanwezig door opfok in dierentuinen.
maar nu weer in een groot aantal exemplaren
vele diersoorten weer verschillend zijn.
Hoe moet men bijvoorbeeld te weten ko
men, op welke temperatuur het sperma
van een bepaalde diersoort moet worden
bewaard?
Toch wil de Londense dierentuin een
spermabank inrichten ten dienste van an
dere dierentuinen en wildreservaten. Be
gonnen is d met onderzoekingen naar de
mogelijkheid witte rinocerossen kunst
matig te insemineren. Londen koos deze
kolos hiervoor uit, omdat hij nogal wat
noten op zijn zang heeft, dthans in zijn
huwelijksleven. De vruchtbare periode
duurt maar vierentwintig uur en vaak is
het rinocerossen paar in die korte tijd
niet tot paren te bewegen. Lukt het toch,
dan staat eerst een enorme vechtpartij op
het programma. Legt een van de echte
lieden daarbij het loodje, dan heeft de
dierentuin een strop van minstens vijf
tienduizend gulden. Met kunstmatige in
seminatie bespaart men zich ook het ge
sleep met een der partners van de ene
dierentuin naar de andere een vracht
je, dat een paar ton weegt.
Er zijn echter ook dieren-, waarmee men
gemakkelijk kan fokken. Herten,
kamelen, lama's, beren en de grote kat-
tensoorten hebben op dit gebied een goe
de naam. Het is zelfs al zover, dat veel
dierentuinen met het probleem van over
bevolking aan leeuwen en beren zitten.
Werkelijk een probleem, want het over
schot is moeilijk kwijt te raken. Hei
moeilijkst te fokken zijn sommige apen
soorten, en ook verscheidene insekten-
eters, waarbij vooral het stekelvarken en
zijn wijdvertakte familie het de geleerden
moeilijk maken.
In het algemeen kan men zeggen, dat
dieren met een gecompliceerde levenswij
ze ook het moeilijkst tot voortplanting in
gevangenschap zijn te brengen. Maar lukt
het, dan is dat ook een bewijs van goede
aanpassing in de gevangenschap.
Nog eenmaal Caroline Jarvis van de
Londense dierentuin aan het
woord: „Wij hebben veel op dit ge
bied kunnen doen, omdat wij altijd zo
veel verschillende diersoorten onder on
ze hoede hadden. Maar in de kleinere
dierentuinen zien we nu toch ook, dat
men meer wil zijn dan een soort ten
toonstellingsruimte met wilde dieren. Het
inzicht breekt baan, dat het geen zin heeft,
een aantal dieren bijeen te brengen al
leen maar om ernaar te kijken. Zo kun
nen de dierentuinen steeds meer worden
betrokken bij het instandhouden van
diersoorten, die anders van de aardbodem
zouden verdwijnen".
A JOSEPH VAS1RONDVITSJ DZOE-
GASW1L1, zich noemende Stalin. Be-
LAURENTl BERIA. Organiseerde
voor Stalin de NKVD als terreurap-
NIKITA KROESTSJEF. Maakte een
eind aan de positie als „staat in de
SVETLANA ALLELOEJEVA, Stalins
dochter, naar 't buitenland gevlucht,
kwaam, maar sluw en achterdochtig, paraat. Wreed en meedogenloos poogde staat" van geheime politie. Bevrijdde vele deed een boekje over Beria en de NKVD
Maakte van geheime politie toen NKVD hij na Stalins dood de macht in handen te mannen, vrouwen en kinderen uit de open.
geheten gebruik om miljoenen echte en nemen. Kroestsjef liet hem ra een sum- strafkampen, maar ook hij bleef de ge-
vermeende vijanden te vernietigen. mier proces terechtstellen. heime dienst handhaven
SOVJET GEHEIME POLITIE RICHT
ZICH OP SPIONNENVANGST
MOSKOU De geheime Sovjet-politie, het vreselijke wapen van Stalin tegen zijn eigen kameraden in de grote zui
vering van de dertiger jaren, concentreert nu haar geweldige krachten op spionage in het buitenland en het vangen
van spionen in eigen land. Dit is gebleken uit de publiciteit rondom de 50ste verjaardag op 20 december van de or
ganisatie, die nu bekend staat als het comité van staatsveiligheid, of K.G.B. volgens de Russische initialen; in arti
kelen en redevoeringen werd het vangen van vijandelijke spionnen bejubeld en verteld van uitgebreide kat-en-muis-
spelletjes met buitenlandse inlichtingendiensten.
Niets werd evenwel gezegd over de spionnen van de Sovjet-Unie, die in het bui
tenland een slecht jaar hebben beleefd. Maar wel heeft de Britse dubbelagent
Kim Philby van de Sovjets zijn diensten aan het communisme beschreven.
De concentratie van K.G.B. op spionage werd groter, naarmate vele functies van
de geheime politie voor de binnenlandse veiligheid in toenemende mate werden
overgenomen door een nieuw verleden jaar ingesteld ministerie. Dit nieuwe
ministerie voor de bescherming van de openbare orde, of „M.O.O.P." zoals de
Russische naam luidt, houdt zich onder meer bezig, met het tegengaan van het
bestelen van de staat. Zonder dat dit ooit in een regeringsbesluit openbaar werd
gemaakt, heeft M.O.O.P. ook zijn eigen bewapende troepen gekregen.
De troepen van MOOP blijken de rol
over te nemen die door de troepen van
KGB is gespeeld. Deze sloegen in juni
1962 de laatst bekende opstand in de
Sovjet-Unie neer. Dit was het voedsel-
oproer in Novotsjerkask. waarbij vol
gens onofficiële cijfers meer dan 200
personen gedood zouden zijn.
De KGB gaat nog steeds over de
grensbeveiligingstroepen en bewaakt
de Sovjet-leiders. Maar uit een jubi
leum-artikel in de Pravda blqkt, dat
zijn voornaamste taak van nu bestaat
uit spionage en contraspionage.
.,De taak van de geheime politie", al
dus schreef de Pravda, „wordt voor'elk
nieuw stadium in de ontwikkeling van
het land bepaald door de communis
tische partij". Met andere woorden,
die taak is in de loop van de jaren
veranderd. De Pravda «chreef verder:
„Onder de omstandigheden van het ze
gevierende socialisme en van de on
verwoestbare ideologische en politieke
eenheid van onze maatschappij, is de
verdediging van het socialistische va
derland tegen subversieve activiteiten
van het imperialisme en de tijdige ont
dekking van zijn agressieve plannen, de
hoofdtaak voor onze staatsveiligheid".
Dit betekent, dat de contra-spionage
in het buitenland om inlichtingen te
verkrijgen over buitenlandse plannen,
de belangrijkste taken zijn geworden
van KGB en niet meer de strijd in
eigen land.
Vlak voor de verjaarsdatum van 20
december stond de Sovjet-pers vol ar
tikelen over contra-spionage en vol
waarschuwingen voor de noodzaak van
waakzaamheid.
Een functionaris van KGB vertelde
aan de Pravda, dat Westelyke Inlich
tingendiensten voortdurend proberen
achter Sovjet-geheimen te komen en
het communisme in diskrediet te bren
gen.
Vele spionage-verhalen werden in de
kranten opgehaald, om verdenking te
wekken tegen elke buitenlander, of hij
nu een diplomaat is, een toerist, zaken
man of een geleerde van een uitwisse
lingsprogram.
Deze artikelen waren tegengesteld
aan een artikel van verleden jaar in
het regeringsblad Izvestia, dat Ameri
kaanse functionarissen van „gemene
provocaties" beschuldigde, omdat zij
vertelden dat er Sovjet-spionnen gear
resteerd waren. Het federale bureau
van onderzoek (FBI) bedacht volgens
het blad die verhalen over Sovjet-spi
onnen. Het stookte op tot anti-Sovjet-
orgies om het Sovjetvolk verdacht
te maken bij de gewone Amerikaan.
Hoewel het KGB bij de viering van
het jubileum gezwegen heeft, over zijn
eigen spionnen, werd vroeger soms de
sluier van geheimzinnigheid voldoende
opgelicht, om zich te beroemen op het
stelen van buitenlandse gegevens.
Zo werd in 1964 eindelijk publiciteit
BREMEN Enkele honderden politie
mannen tussen de 50 en 60 jaar hebben
zich in Bremen beschikbaar gesteld voor
een proef van politiedokter Günther
Briinning. Zij krijgen vijf maanden lang
pillen tegen ouderdomsverschijnselen. Zij
zijn er nu een maand mee bezig en velen
melden, dat zij zich een stuk beter voel
den.
De gebruikte middelen staan bekend
als KH-3 en Gerantabol. Zij moeten de
agenten beter doen slapen, harder doen
werken en beter bestand doen zijn tegen
de ploegendienst. De pillen bewerkstelli
gen volgens de dokter een betere voeding
van de cellen, vooral die van de hersenen.
gegeven aan Richard Sorge, een Sov
jet-spion in Tokio, volkomen in de steek
gelaten, doch wiens successen inhielden
een waarschuwing aan Moskou van
Nazi-plannen om in 1941 de Sovjet-Unie
binnen te vallen. Het vorig jaar heeft
kol. Rudolf I. Abel de Sovjetlezers
iets verteld van zijn verrichtingen in de
Ver. Staten voor hij in 1957 werd ge
arresteerd.
Maar de laatste tijd is alleen door
Philby melding gemaakt van Sovjet-
spionage. Deze vroegere Sovjet-spion
in de Öritse inlichtingendienst, die nu
in Moskou woont, pochte over het ver
raden van plannen van de Amerikaan
se inlichtingendienst.
Dat er niet over Sovjet-spionnen
wordt gesproken ligt ten dele aan het
natuurlijk geheime karakter van het
systeem, maar het viel ook samen met
het einde van een slecht jaar. Het aan
tal Westelijke bekendmakingen van
ontdekte Russische spionage-komplot-
ten was groter dan gewoonlijk en liep
van Noord-Noorwegen tot Zuid-Afrika.
Het is ook het jaar geweest waarin
Stalin's dochter Svetlana Alleloejeva
het land verliet en dingen ging vertel
len die de Kremlinleiders in hoge ma
te hebben geërgerd.
Toen kwam een speciale afdeling
van KGB belast met de tegenpropagan-
da in actie. Zij beijverde zich om Sta
lin's dochter in diskrediet te brengen
en de scherpe kanten van haar onthul
lingen over Kremlin-zaken weg te ne
men.
De jonge stunt van KGB maakt ken
nelijk ook deel uit van de contra-pro-
paganda. Uit Moskou afkomstige
artikejen en boeken hadden ten doel
om dé Westelijke inlichtingen diensten
belachelijk te maken en verdeeldheid
te zaaien.
Terwijl in dit materiaal de echecs
van de Westelijke diensten worden be
klemtoond verneemt men niets over de
echecs van KGB in het buitenland.
Een Sovjet-diplomaat, handelsverte
genwoordiger, journalist of ander ty
pe dat in het buitenland als spion
wordt genoemd wordt hier genegeerd.
AMSTERDAM Mevrouw dr. Jo Daan en de heer H. Heikens, resp. hoofd
van en wetenschappelijk medewerker aan de afdeling dialectologie van de Ko
ninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, hebben op een symposium
in het Trippenhuis te Amsterdam mededelingen gedaan over hun onderzoek
van „de taal van Amerikaanse Nederlanders". Daartoe in staat gesteld door een
subsidie van Z.W.O., hebben beiden vorig jaar een studiereis van drie maanden
gemaakt naar die plaatsen in de Verenigde Staten waarheen tussen 1820 en
1950 circa een kwart miljoen Nederlanders zijn geëmigreerd of van Neder
landse immigranten afstammen.
Zoals de heer Heikens vertelde was
uit het vooronderzoek al gebleken dat
de emigranten uit eenzelfde provincie
(Friesland, Drente, Gelderland, Bra
bant enz.) zich in eenzelfde streek in
hun nieuwe land vestigden. Dat had
betekenis voor het onderzoek. Aan hun
dialect bleven zij gehecht en behielden
dat herkenbaar en als regel graag.
In hun eigen omgeving werden 285
mensen geïnterviewd in 38 plaatsen
De gesprekken werden op 120 banden -
tezamen 75 uur - vastgelegd. De geën
quêteerden worden verdeeld in vier
groepen. 55 pet. is in Nederland gebo
ren. van 24 pet. zijn beiden, van 8 pet.
is één en van 13 pet. is geen van bei
den ouders in Nederland geboren.
Het onderzoek beoogde de kennis ter
verrijking van de woordenschat waar
over de nakomelingen van de emigran
ten beschikken, in hoeverre en waar
door die vermindert en welke de Ame
rikaanse invloed is geweest op de uit
spraak van de moedertaal. Het verza
melde materiaal levert, naar mag wor
den verwacht, mede inzicht in de ont
wikkeling van de Nederlandse taal in
het algemeen.
Mevr. dr. Daan ging nader in op het
„taai-kundige". Daarbij vertelde zij
dat velen van de ondervraagden ver
baasd, maar ook verheugd waren, dat
er in Nederland zoveel belangstelling
was voor hun taal, dat men dit onder
zoek heeft laten doen. Enkelen van de
ze ondervraagden wilden daarbij fier
heid op hun Nederlandse afkomst to
nen met te zeggen dat zij onder elkaar
Nederlands spraken... „Echter in vele
gevallen als men tijdens het gesprek aan
daarbij aanwezigen iets wilden vragen
of zeggen, gebruikten zij hun Ameri
kaans".
Merkwaardig was ook wat de onder
zoekers in hun gesprek vernamen over
een jong meisje dat zich eerst „vol
waardig" in de kring harer leeftijdge
nootjes kon bewegen, toen zij begreep
wat „no" betekende.
„Illustratief" 'onderbroken door het
laten horen van bandopnamen, zei
mevr. dr. Daan dat over het Neder
lands, zoals het onder de immigranten
in de Verenigde Staten van Noord-
Amerika is bewaard, weinig bekend is.
Uit brieven en memoires die H. Lucas
in 1955 publiceerde, blijkt dat het in
het laatst van de negentiende en het
begin van de twintigste eeuw nog wei
nig invloed van het Engels had onder
gaan. Omstreeks 1920 wordt echter ge
sproken over het zogenaamde Yankee-
of „dirty-Dutch". een taal die met bij
na evenveel recht „Dirty-English" ge
noemd had kunnen worden.
Onder de ontleningen aan het En
gels wordt de eerste plaats ingenomen
door zelfstandige naamwoorden aan
duidingen van nieuwe begrippen. In de
vorige eeuw werden overgenomen
woorden als „corn" (mais), „log"
(blok, boomstam), „lumber" (timmer
hout).
In later jaren namen voor nieuwe
technische begrippen als radio-station,
airplane enz. Daar in het Engels veel
meer woorden onzijdig zijn, worden in
het Nederlands fouten gemaakt in het
geslacht, zoals bijv. de ding, de woord,
de leven, het kerk. Degenen die géén
goed onderwijs in het Engels hebben
gehad nemen niet alleen woorden over,
maar vermengen de beide taalsyste
men: Engelse woorden worden ver
voegd als Nederlandse, bijv. „gemo-
ve-d" (verhuisd). Ook worden Engelse
woorden voorzien van een Nederlands
verkleiningstoevoegsel, bijv. roempie
(kamertje).
De Friezen, die al in het moederland
tweetalig waren, hebben in veel geval
len hun Friese moedertaal goed be
waard, hoewel ook bij hen de genoemde
verschijnselen voorkomen. Reden tot
optimisme over het behoud van de Ne
derlandse taal door de naar de Vere
nigde Staten geëmigreerden vindt me
vrouw Daan weinig.
