Mr. Zaayer houdt het
op ouderwetse straf
Johnson poogt
Joodse stem
te winnen
NUKKIGE DE GA TJTTF IN CASABLANCA
Eenheid
met de
Fransen
bezegeld
in revisie
Bezwaren tegen invloed
van psychiaters
Drive-in
winkel
Een kwart eeuw geleden Kielerkanaal
„HET GAAT NIET ALLEEN OM DE
VERZORGING VAN DE
Hond bleef weken
trouw aan zijn
overleden baas
Brandje bij Shell
wekte onrust
Oorlogsgraven
stichting begint
reisfonds voor
Zeeman dood bij „Verre Oosten"
echtelijk drama
Waarmaken
Militair strafrecht
Geen nadeel
Overdrijving
Niet zo bedoeld
Zakelijke kant
TOEVLUCHT
HEROVERD
TWEE VLAGGEN
GEEN STEUN
Bochten
Nieuw land
Verlies
MAANDAG 29 JANUARI 1968
"P|EN HAAG „Ja, ik ben wat men noemt een ouderwets man". De 1 juni
met pensioen vertrekkende Haagse advocaat-generaal mr. J. Zaaijer geeft
het volmondig toe. „Maar ik stel er prijs op het te blijven. Ik zou willen dat
meer mensen dat waren of worden, dat kan op latere leeftijd ook nog", voekt
hij er vriendelijk aan toe.
Na een gesprek van drie kwartier over mr. Zaaijers opvattingen omtrent de
strafrechtspraak is het een bevestiging van wat al is komen vast te staan. De
Haagse advocaat-generaal heeft zich dan immers onder meer al uitgesproken
tegen wat hij noemt „de moderne richting" in de wetenschap van de straf-
rechtstoepassing. Prof. Rijksen en anderen die zich tegen langdurige gevange
nisstraffen uitspreken omdat die de gestraften slechter in plaats van beter
maken, bekijken het volgens mr. Zaaijer van de verkeerde kant.
„Zij doen alsof het uitsluitend om de
sociale verzorging van de delinquent
gaat. Als het waar is dat een delin
quent van een lange straf geestelijk
slechter wordt, dan moet dat maar, zo
lang er geen andere oplossing is",
vindt mr. Zaaijer.
„Op ernstige misdrijven moeten ook
ernstige straffen staan en die bedrei
ging moet je ook kunnen waarmaken.
Als de maximumstraffen lager zouden
worden gesteld zonder dat daar iets an
ders tegenover zou staan, zou dat de
norm verzwakken". De normgevende
kracht van het strafrecht en de straf
rechtspraak acht mr. Zaaijer van het
hoogste belang. „Het morele klimaat
in de maatschappij wordt mede be
paald door wat de rechter zegt".
Toen mr. Zaaijer na zijn tijd als pro
cureur-fiscaal in 1950 werd benoemd
tot advocaat-generaal bij het gerechts
hof in Den Haag kreeg hij ook alle
strafzaken voor het Hoog Militair Ge
rechtshof te behandelen. Na zijn erva
ringen daar schaart hij zich niet onder
de vele critici van het militaire straf
recht.
„De militaire rechtspleging is heel
goed, zij staat ten onrechte in oen
slechte reuk. De militaire rechter oor
deelt met begrip voor de militaire toe-
J^e besprekingen tussen president
Johnson en Israëls premier Levie
Esjkol in Texas hebben geleid tot een
verstrekkende heroriëntatie van de
Amerikaanse politiek inzake het Is-
raëlisch-Arabisch geschil.
Duidelijker dan ooit heeft president
Johnson de zijde van Israël gekozen.
Dat blijkt uit het communiqué, dat
na de besprekingen is uitgegeven.
In feite heeft de Amerikaanse presi
dent voor de eerste maal een docu
ment getekend, waarin hij zich ver
plicht op dezelfde schaal in de Is
raëlische defensiebehoeften te voor
zien als de Russjen dat doen in de be
hoeften van de Arabische landen.
Hierdoor heeft president Johnson de
Sovjet-Unie duidelijk gemaakt, dat de
Verenigde Staten, ondanks hun mili
taire verplichtingen in Viëtnam, een
factor van betekenis blijven in het
Midden-Oosten, waarmee de Sovjet-
Unie terdege rekening moet houden.
^ls gevolg van de groeiende Russi
sche invloed in de Arabische we
reld is president Johnson tot de slot
som gekomen, dat Israël Amerika's
voornaamste steunpunt in het Midden-
Oosten is.
Hierdoor heeft het Israëlisch-Arabisch
geschil meer dan ooit de vorm van
een confrontatie tussen Oost en West
aangenomen, met alle gevaren van
dien. De wijze waarop president John
son zich openlijk aan de zijde van Is
raël heeft geschaard is stellig een
groot persoonlijk succes voor pre
mier Esjkol. De vriendschap die tus
sen beide mannen is gegroeid, heeft
de positie van Esjkol in Israël ten op
zichte van de minister van Defensie,
Mosje Dajan, aanzienlijk versterkt.
Nu al is de populariteit van Esjkol
zodanig gestegen, dat hij waarschijn
lijk ook na de verkiezingen van 1970
Israël eerste minister zal blijven.
Maar ook voor president Johnson gol
den verkiezingsredenen. Bij de ko
mende presidentsverkiezingen zouden
de Joodse stemmen in New York en
Californië wel eens de doorslag kun
nen geven bij zijn herverkiezing. Aan
gezien zijn Viëtnamese politiek juist
bij de Amerikaanse Joden op veel
kritiek stuit, heeft president Johnson,
door zich openlijk achter Israël te
scharen, een gooi gedaan naar deze
belangrijke stem. waarschijnlijk met
succes.
Tfoordat Esjkol naar de Verenigde
Staten vloog, vreesden Israëlische
waarnemers, dat de Amerikaanse
president druk op Israël zou uitoefe
nen om een wat soepeler politiek
te volgen jegens de bezette Arabische
gebieden. Deze vrees is niet bewaar
heid. Amerika steunt Israëls stand
punt, dat alleen rechtstreekse onder
handelingen tussen de betrokken par
tijen tot een oplossing van het Is
raël isch-Arabische conflict kunnen
leiden.
standen en besteedt veel aandacht aan
de persoon. Het zou voor de militair
een achteruitgang zijn als hij door een
gewone rechtbank zou worden berecht".
Ook voor de strafmaat? „In het al
gemeen leggen de militaire rechters
eerder lagere dan hogere straffen op
dan de gewone rechtbanken", meent
mr. Zaaijer. De zaak van de soldaat
die weigerde zijn lange haren te laten
afknippen en daar van de krijgsraad
een langdurige gevangenisstraf voor
kreeg, vormt er volgens hem geen uit
zondering op. „Het ging niet om het
haarknippen. Dat was toevallig het eer
ste bevel dat hij weigerde, maar er
was niets met die jongen te beginnen.
Het was eigenlijk een dienstweigeraar,
die het op ontslag uit de militaire
dienst toelegde, en die krijgen als re
gel in combinatie met dat ontslag een
straf langer dan het restant van hun
diensttijd, want anders gaan ze èrop
vooruit. Voor het Hoog Militair Ge
rechtshof bleek hij tot andere gedach
ten gekomen te zijn en was er geen re
den meer hem uit de dienst te verwij
deren. Dus ook niet meer om hem een
langdurige gevangenisstraf te geven".
Dat er in de militaire rechterlijke
colleges ook niet-juridisch geschoolde
militairen zitten vindt mr. Zaaijer hele
maal geen nadeel. „Strafrechtspraak
is niet zozeer juridisch, je hebt er men
sen voor nodig die verantwoordelijk
heid willen dragen en die ook een on
aangename beslissing aandurven. An
ders dan voor civiele rechtspraak kan
je er geen kamergeleerden voor gebrui
ken".
Daarom heeft de man in het grijze
streepjespak en het overhemd met stij
ve boord ook bezwaren tegen het be
langrijke aandeel dat psychiaters heb
ben in de tegenwoordige strafrecht
spraak. „De grondslag van ons straf
recht is dat men weet wat men doet en
dat men er verantwoordelijk voor is.
Als de psychiaters zeggen dat ver
dachten maar gedeeltelijk verantwoor
delijk zijn voor wat ze hebben gedaan,
bewerkstelligt dat verkeerde opvattin
gen bij het publiek. Ik ben er niet he
lemaal tegen, maar er bestaat bij het
vragen van psychiatrische rapporten
gevaar voor overdrijving.
„Het is niet nodig dat iedere
verdachte die iemand van het leven
heeft beroofd, door een psychiater
wordt onderzocht al is dat tegen
woordig wel regel. Voor ongeveer nor
male mensen is geen psychiatrisch rap
port nodig. Als psychiaters zich over
een verdachte buigen proberen ze als
vaklui altijd wel wat te vinden. Dan
bestaat het gevaar dat psychische
muggen worden opgeblazen tot psy
chiatrische olifanten".
Mr. Zaaijer illusreert zijn bezwa
ren tegen de psychiatrische invloed op
het strafrecht met een historisch ver
haal. „De Bijzondere Raad van Cassa
tie wilde na de oorlog iemand de dood
straf geven, maar raadpleegde voor al
le zekerheid eerst nog een psychiater.
Deze kwam tot de. conclusie dat de
verdachte helemaal normaal was,
waarop het doodvonnis werd uitgespro
ken. De psychiater belde daarna een
lid van de raad op om te zeggen dat
hij h( t zo niet had bedoeld. Of hij het
nog kon veranderen".
Het verhaal wordt met smaak ver
teld. Het dateert uit de tijd van de bij
zondere rechtspleging, na de oorlog in
gesteld voor de berechting van oorlogs
misdadigers. Daarin heeft mr. Zaaijer
als procureur-fiscaal bij het bijzondere
gerechtshof in Den Haag grote ver
maardheid gekregen, omdat hij in die
functie zaken teger. kopstukken als
Mussert kreeg te behandelen, een taak
waarvan hij zich met grote scherpte
kweet. „Dat is ook voor mijzelf het
hoogtepunt uit mijn carrière geweest,
omdat het viel buiten het gewone kar-
respoor dat je als ambtenaar uitloopt"
De rechter moet zich volgens de ver
trekkende advocaat-generaal niet af
vragen wai „men" van zijn vonnissen
denkt, maar gewoon zeggen: Zo vind
ik het en zo is het. Daarom is mr.
Zaaijer ook tegen enquêtes van week
bladen over de mening van de Neder
lander over de justitie. „Er wordt veel
te veel gevraagd wat de mensen ergens
van vinden. Het zou veel rustiger zijn
als men dat niet deed".
Heeft mr. Zaaijer ooit wakker gele
gen van zaken waarin hij een straf
moest vorderen? „Neen, ik heb altijd
alle gevallen van de zakelijke kant kun
nen bekijken. Anders dan bij de juris
ten van de moderne richting staat de
persoonlijke kant voor mij op de ach
tergrond".
BARENDRECHT Dirk de
Klerk, boer of beter gezegd volle -
grondstuinder in de Hoekse Waard,
gaat in zijn witte boerderij vlakbij
de Barendrechtse brug een drive-in
winkel beginnen, in navolging van
wat in de Verenigde Staten, Enge
land en Zuid-Afrika al langer ge
beurt: produkten zo van het land
naar de klant, als die klant bereid
is een flinke hoeveelheid ineens in
zijn auto mee te nemen. Van eigen
bedrijf, 57 hectare groot, heeft hij
vooral aardappelen en spruiten en
verder knolselderij, bonen en sla
aan te bieden. Maar ook geïmpor
teerd en gefabriceerd spul komt in
zijn assortiment voor: sinaasappe
len, wijn, bier, frisdranken, alles
per doos, kist of krat, niet minder.
Naar eigen zeggen kan hij op deze
manier stukken goedkoper leveren
dan anderen.
Dirk de Klerk, 35 jaar oud, is vijf
jaar in Zuid-Afrika geweest: twee
jaar om het boerenvak te leren en
drie jaar om mais, olienoten e.d. te
telen.
Wat zal er gebeuren als over twee
jaar de Barendrechtse brug afge
broken zal zijn en iedereen gebruik
zal gaan maken van de verderop ge
legen tunnel onder de Oude Maas?
De Klerk en zijn vrouw maken zich
er nog geen zorgen over dat hun be
drijf dan uit de route zal liggen. Nu
goodwill kweken, zodat de klanten
later toch blijven komen, is hun
streven, en voor de toekomst den
ken ze al aan iets in de horeca- en
recreatiesector.
De helikopter moet nu wel ver
dwijnen. De helikopter is van een
Deens landbouwspuitbedrijf, waar
van De Klerk agent is, en heeft vo
rig jaai ongeveer duizend hectare
landbouwgewassen bespoten.
Omdat er bij De Klerk geen ruim
te meer voor is zal hij nu bij een
collega worden gestationeerd.
DEN HELDER In Den Helder
heeft een hond veertien dagen lang bij
zijn dode baas gewaakt. Tot die ontdek
king is de Helderse politie zaterdag
morgen gekomen, nadat agenten in een
woning aan de Basstraat waren gaan
kijken wat er met de 72-jarige Teunis
Zon aan de hand was.
De man was na 11 januari niet meer
op straat gezien. Toen de slager, waar
de man nog al eens werkte, alarm
sloeg, forceerde de politie een ruitje om.
in de woning polshoogte te nemen. Op
bed lag het al in verregaande staat van
ontbinding verkerende lijk van de man.
Op het kleedje voor het bed vond de
politie de jankende hond. Uit niet meer
gelezen kranten, die in de gang lagen
leidt de politie af, dat de heer Zon op 11
jan. was overleden. De doodsoorzaak
is vermoedelijk een hartaanval.
De dierenbescherming heeft zich over
de hond ontfermd.
SCHIEDAM Delen van Schiedam
en Vlaardingen zijn zaterdagmiddag
opgeschrikt door sirenegeloei uit het
Botlekgebied. Met de rampen van de
twee voorgaande zaterdagen nog in
gedachten begaven nogal wat bewoners
zich op straat. Ook werd de politie om
inlichtingen gevraagd.
Bij nadere informatie bleek het alle
maal erg mee te vallen. In de asfalt-
fabriek van Shell was een begin van
brand ontstaan dat door eigen perso
neel in de kiem werd gesmoord.
Een van de werknemers had echter
nog zo de schrik in de benen van de
explosie van de week ervoor, dat hij
groot alarm had geslagen.
Het is nu, 25 jaar later, wat moeilijk
om een keuze te maken uit de
veelheid van gebeurtenissen in de
maand januari 1943. Veel van wat er
in januari 1943 gebeurde, zou van gro
te invloed zijn op het verloop van de
oorlog en op de tijd na de oorlog. Hoe
wel de volle aandacht van de gewone
man in januari 1943 was gericht op
Stalingrad, waar een leger van 150.000
Duitsers in de pan werd gehakt, is men
na 25 jaar toch geneigd de eerste plaats
te geven aan de Westafrikaanse stad
Casablanca, waar half januari 1943
Churchill en Roosevelt een conferen
tie hadden.
Doel van de conferentie was allereerst
een oplossing te zoeken voor de chao
tische Franse politiek, die met de dag
'ingewikkelder werd. In Londen zat ge
neraal Charles de Gaullé die al ruim
iy2 jaar hooghartig beweerde dat hij
en hij alléén Frankrijk was.
Deze foto werd enige dagen na de bevrijding van Frankrijk gemaakt: Generaal
De Gaulle in gesprek met veldmaarschalk Montgomery.
CHURCHILL
ogenschijnlijk monter
De geallieerden eisen van Duitsland onvoorwaardelijke
overgave.
Montgomery bereikt in ft oord- Afrika de stad Tripolis.
Duitsland mobiliseert zijn bevolking voor de oorlogs
industrie.
Het getto in Warschau verklaart de oorlog aan de
Duitsers.
ftederland werkt de landkaart bij.
In de Zuidfranse badplaats Vichy
zat maarschalk Pétain de held uit
de Eerste Wereldoorlog die met de
Duitsers in 1940 een akkoord had ge
sloten en die door vele landen en
ook door de meeste Fransen als het
officiële hoofd van de Franse natie
werd beschouwd. Tenslotte waren de
Britten en de Amerikanen, die op 7 no
vember 1942 in de Franse kolonies Ma
rokko en Algerije aan land waren ge
gaan, terecht gekomen in een broei
nest van Franse officieren, die soms in
hun hart nazistisch waren en die bijna
allen De Gaulle als verrader en Pétain
als het wettige staatshoofd beschouw
den.
Opperbevelhebber Eisenhower wist
ten slotte met de Franse nazi-admi
raal Darlan tot een akkoord te komen,
waardoor de Franse koloniale troepen
hun strijd tegen de geallieerde legers
staakten, maar Darlan werd begin de
cember 1942 vermoord.
Eisenhower had ten einde raad zijn
toevlucht gezocht bij de Franse gene
raal Giraud, een dappere soldaat die
uit Duitse krijgsgevangenschap was
ontsnapt, maar die nog minder politiek
inzicht had dan de gemiddelde dorpsbar
bier. De GauLÏe lie pin Londen de deur
bij Churchill plat om te informeren,
wie nu feitelijk het hobfd van Frank
rijk was en Churchill, die 2l/i jaar te
gen de wereld had gezegd, dat Charles
De Gaulle de leider der Fransen was,
vond rat de zaak maar eens moest
worden geregeld.
Op 14 januari 1943 kwamen Roose
velt en Churchill in Casablanca aan.
Roosevelt had weinig vertrouwen in
De Gaulle en het kostte Churchill veel
moeite de Amerikaanse president over
te halen een uitnodiging naar De Gaul
le te sturen om de conferentie bij te
wonen.
Toen hij in Londen het telegram ont
ving, voelde De Gaulle dat men hem
eindelijk! nodig had .en hij ging zich
als een nukkige prima donna gedragen.
Na dagenlang tegenstribbelen stapte
hij ten slotte in een vliegtuig en hij
was hevig verstoord toen er in West-
Afrika bij aankomst geen erewacht
stonr opgesteld.
Journalisten, die hem konden vragen
hoe hij over de toestand dacht, waren
er ook al niet in Casablanca. Na vijf
moeizame dagen liet De Gaulle zich
eindelijk door Roosevelt en Churchill
vermurwen een ontboden persfoto
graaf kon het noodzakelijke plaatje
schieten van een welwillende De Gaulle
die onder toezicht van de lachende
Churchill en Roosevelt de hand reikt
aan generaal Giraud.
Omdat de regering van Pétain in
Vichy door de Duitsers was opgerold,
was de eenheid aan het geallieerde
front met deze handdruk hersteld:
Charles de Gaulle was officieel hoofd
van de Franse staat gewordem. De ar
me generaal Giraud, die waarlijk niet
weinig voor Frankrijk had gedaan,
werd enkele maanden later door De
Gaulle ontslagea De Gaulle zou het Gi
raud nooit vergeven dat Giraud onge
wild een paar weken op de plaats van
de leider der Fransen had gezeten. Tot
aan zijn dood in 1966 zou Giraud door
De Gaulle buiten iedere officiële post
worden gehouden. Doorgaans was De
Gaulle niet zo haatdragend, want een
ROOSEVELT
gereserveerd
zekere Couve de Murville die zich in
Londen had verzet tegen de grootheids
waan van De Gaulle werd later toen
De Gaulle in Frankrijk de vijfde repu
bliek stichtte in genade aangenomen
als minister van Buitenlandse Zaken.
Toen de Franse kwestie in Casa
blanca was opgelost, publiceerden
Churcill en Roosevelt na afloop van
de conferentie een verklaring waarin
van Duitsland en Japan de „onvoor
waardelijke overgave" werd geëist.
Na 1945 vonden velen deze verklaring
de grootste psychologische blunder
van de oorlog: de Duitsers zouden er
door zijn gedwongen tot het uiterste te
vechten. Zelfs de anti-nazigroepen in
Duitsland zouden door deze verklaring
de zekerheid hebben gekregen dat een
eervolle vrede niet meer mogelijk was.
Het valt te betwijfelen of de eis tot
„onvoorwaardelijke overgaven" vac
enige invloed is geweest op de oorlog.
De betrekkelijk kleine groep Duitsers,
die bewust anti-nazi was, is nooit sterk
genoeg geweest om een wezenlijk ge
vaar te worden voor de nazileiders.
Het overgrote deel van het Duitse
volk had zich eerst vol geestdrift en
later in doffe gelatenheid laten mee
sleuren, in hét heilloze.ayqntuur. De na
zileiders zelf waren er doorgaans wel
van overtuigt' dat zij toch niét tot een
mogelijk gesprek met de geallieerden
zouden worden uitgenodigd, al bleek
na de oorlog dat zelfs topmisdadigers
als Goering en Himmler soms met de
gedachten hebben gespeeld om contact
met de geallieerden te zoeken.
In de bezette landen beschouwde
men in januari 1943 de verklaring van
„onvoorwaardelijke overgave" als
overbodig: na alles wat de Duitsers tot
januari 1943 hadden misdreven, was
het zo meende men onmogelijk
om met hen nog ooit aan één tafel te
gaan zitten.
De conferentie van Casablanca kreeg
trouwens erg weinig belangstelling in de
bezette landen. „Geen woorden, maar
daden", dacht men, ook in het bezette
Nederland. Daarom begon men land
kaarten te kopen van Rusland en van
Noord-Afrika. Met speldjes hield men
de situatie van dag tot dag bij. Stalin
grad had men in Januari 1943 al aan de
Russen teruggegeven dat had Hitier
zelf ook al gedaan en op 19 januari
1943 kon men in Noord-Rusland Lenin
grad met een Russisch speldje versie
ren. Voordat de maand om was, kon
men in Zuid-Rusland een Russisch
speldje zetten op de oliestad Maikop,
want ook aan de Don en de Wolga wa
ren de Duitse troepen in paniek op de
terugweg.
Ondertussen viel er op de kaart van
Noord-Afrika ook wel het een en ander
te verschuiven. Op 23 januari 's mor
gens om vijf uur bereikte het Achtste
Engelse leger onder leiding van Mont
gomery Tripolis, waardoor de herove
ring van Libië een feit werd. Montgo
mery behoefde nog slechts te wachten
op contact met de Amerikaanse en En
gelse invasietroepen, die vanuit Marok
ko door Algerije en Tunesië naar Tri
polis onderweg waren.
Ondanks al deze successen begon
een vrij moedeloos Nederland in ja
nuari 1943 aan het derde oorlogsjaar.
In de meeste gezinnen was er een op
lopend gebrek aan brandstof en levens
middelen in januari werden de
vlees- en melkrantsoenen weer eens
verlaagd en de militaire successen
werden allemaal zo ver van huis van
daan gehaald.
„Dit jaar komt er beslist het Twee
de Front", zeiden de optimisten. Ze
hadden daar bewijzen voor, want de
Duitse kracht nam met de dag af: had
Sauckel in Duitsland niet alle mannen
van zestien tot 65 jaar én alle vrouwen
van zeventien tot 45 jaar gedwongen
zich te melden voor de oorlogsindus
trie? Werd Berlijn niet dagelijks door
de Amerikanen gebombardeerd?
De groep apathische landgenoten, die
snel groeide, stelde daar tegenover dat
de Duitsers in de bezette landen nog
weinig tekenen van zwakte gaven. In
Haarlem werden op 30 januari 1943
tien willekeurige mensen op straat
doodgeschoten, omdat er een Duitser
was neergelegd.
In de nacht van 26 op 27 januari
werd het Joodse gesticht voor geestes
zieken „Het Apeldoornsche Bosch"
door de Duitsers leeggehaald en nie
mand wist wat er met de twaalfhon
derd patiënten en het verplegend per
soneel was gebeurd na de oorlog
bleek dat al deze mensen bijna on
middellijk na de overval waren ver
moord.
De alledag-zorgen werden in januari
1943 nauwelijks verlicht door de goede
tijdingen van verre fronten.
Een bericht uit Warschau bereikte
in januari het bezette Nederland niet
en in feite heeft dit bericht nu, 25 jaar
later, de meeste mensen nog steeds
niet bereikt: in januari 1943 werden in
het getto van Warschau de Joodse en
de Poolse vlag gehesen: de vijftigdui
zend joden, die van de aanvankelijke
half miljoen bewoners van het getto
nog in leven waren, hadden hun Duitse
beulen de oorlog verklaard.
De nazi-leiders kwamen in grote ver
legenheid. Natuurlijk kbnden zij een
tankleger en vliegtuigen naar het getto
zenden, maar daarmee zouden ze toe
geven dat de Joden in opstand waren
gekomen.
De nazi's hadden al tien jaar de we
reld verteld dat een Jood een laf, krui
pend „ondermen:." was. Zo'n verachte
lijk wezen kon toch het grote Duitse le
ger niet tarten!
Drie maanden lang hebben de Duit
sers gepoogd de Joden in Warschau
over te halen hun strijd te staken; de
Duitsers beloofden zelfs massale vrij
geleiden naar Zweden, De Joden in
Warschau hadden echter de zekerheid
gekregen dat er dagelijks duizenden Jo
den in de vernietigingskampen werden
vermoord. Zij besloten te strijden om
de wereld duidelijk te maken, dat zij
zich niet langer als willoze schapen naar
de slachtbank zouden laten leiden.
Toen de Duitsers in april 1943 het ge
duld verloren en met grote troepenmach
ten het getto aanvielen, wisten de Jo
den een maand lang de steeds razender
wordende Duitsers af te slaan. Zij voch
ten tenslotte met de blote hand tegen
tanks, want tegen hun verwachting in
werden zij door iedereen in de steek ge
laten.
Zelfs de Poolse ondergrondse weiger
de iedere steun. Polen is door alle
eeuwen heen het land van de pogroms
en het antisemitisme geweest. Vele
duizenden Polen Lebben de Duitsers ge
holpen bij het vermoorden van de Jo
den de anderen hebben op hoge uit
zonderingen na onverschillig toegezien
toen hun landgenoten zich enkele me
ters van hen verwijderd doodvochten.
De Duitsers hadden in 1943 niet zo
erg bang voor de wereldopinie behoeven
te zijn, want de wereld buiten het nazi
rijk had niet zo heel erg veel aan
dacht voor de Joden.
De Joden in het geotto van Warschau
hebben tenslotte toen hun ondergang
nabij was, een koerier met documenten
naar Zweden gezonden, maar de docu
menten zijn niet gepubliceerd, omdat
men er in de vrije wereld geen be
langstelling voor had.
De mannen, vrouwen en kinderen in
het getto van Warschau meenden dat
hun dood de wereld zou wakker schud
den, maar zij hebben tevergeeffs ge
hoopt, want nu, 25 jaar later, worden
zij zelfs in hun eigen staat Israël nau
welijks geëerd, omdat hun aantal ver
zinkt in de zeven miljoen en omdat daar
door de na-oorlogse generatie in Israël
haar kregel wil behouden, dat haar
voorgeslacht zich zo willoos door de
Duitsers heeft laten vermoorden.
De strijd van de Joden in Warschau
is tien jaar na de oorlog in roman
vorm beschreven door Leon Uris in
ziin boek Mila 18, dat ook toen niet de
aandacht kreeg die het verdiende.
Van onze correspondent
V
BONN Het Kieler-kanaal dat de
Noordzee met de Oostzee verbindt,
wordt radicaal gemoderniseerd.
Door het toenemende scheepvaartver
keer kalven de oevers sterk af, zo
dat het kanaal steeds meer dicht
slibt. In een grote operatie, die tot
1976 duurt, wordt het kanaal weer
uitgediept en over de gehele lengte
van negentig kilometer sterk ver
breed.
Het Kieler Kanaal is in 1895 gereed ge
komen; de oorspronkelijke aanleg
kostte 165 miljoen mark. In de na
oorlogse jaren is het aantal schepen,
dat jaarlijks het kanaal passeert, ge
stegen tot negentigduizend en de sche
pen worden steeds groter. Daardoor
ontstaan allerlei onderstromen, die de
oevers in grote brokken doen afkal
ven. De minimumsnelheid van tien
knopen kan niet worden verminderd
omdat anders de schepen niet meer
manoeuvreerbaar zijn. De moderni
sering van het kanaal gaat 360 mil
joen mark kosten, ruim tweemaal zo
veel als de aanleg in de vorige eeuw.
Het kanaal wordt op de bodem met
vijftig, meter en aan de oppervlakte
met tachtig meter verbreed. De
meeste bochten in het tracé worden
rechtgetrokken of verzwakt. Boven
dien wordt een aantal „verkeersplei
nen" van tweehonderd meter breed
gegraven, waar schepen kunnen inha
len.
Om de oevers te versterken wordt in
ijltempo een grasmat aangelegd, een
soort reusachtige kanonnen spuiten.,
een mengsel van bitumen, stro, kunst
mest en graszaad op de taluds' 'Zo
kan zelfs in de winter een grasmat
worden aangelegd.
De miljoenen kubieke meters grond die
worden weggebaggerd. worden ge
bruikt ter versterking van de zeedij
ken van Sleeswijk-Holstein, voor het
opspuiten van nieuw boerenland in
moerassig estreken en als ondergrond
voor de nieuwe autosnelweg naar het
Deense Jutland.
Bij het werk langs het kanaal komen
veel historische vondsten te voor
schijn: scheepswrakken, oude slui
zen en complete baggermachines.
Men is nog op zoek naar twee loco
motieven die bij de bouw van het ka
naal spoorloos in de blubber zakten.
Minder gesticht over de operatie is de
telefoondienst in Kiel die zijn pas
twee jaar geleden gelegde, ultramo
derne* plastic telefoonkabels in veili
ger bedding moet leggen. Onkosten:
180.000 mark.
De modernisering heeft vooral ten doel
het kanaal geschikt te maken voor
grote schepen.| Niettemin zal het Kie
ler Kanaal, ook na de verbetering,
nog jarenlang verlies opleveren. De
leider van het werk, ir. Heinz Rama-
cher, zegt: „Het tekort wordt goed
gemaakt door de voordelen die de in
dustrie en de havens hebben". Wan
neer het scheepvaartverkeer naar de
Oostzee rondom Denemarken door
het Skagerrak zou gaan, zouden Rot
terdam en Antwerpen vrijwel het mo
nopolie voor de vaart op de Oostzee
krijgen. Door de modernisering, zo
hoopt men, zal het Kieler Kanaal
weer vijftig jaar mee kunnen.
ROTTERDAM In een hotelletje in
de Rotterdamse binnenstad heeft zich
zaterdagmorgen in alle vroegte een
echtelijk drama afgespeeld, dat het le
ven heeft gekost aan de 22-jarige Noor
se zeeman Rangar Olsen.
In beschonken toestand had zijn uit
Amsterdam afkomstige 26-jarige vrouw
hem met een stoel de hersens ingesla
gen. De heer Olsen overleed zaterdag
morgen om half zeven in het ziekeru-
huis Dijkzigt zonder dat hij tot bewust
zijn was gekomen.
Zijn vrouw is op beschuldiging van
doodslag in het Rotterdamse politie
bureau opgesloten Zij heeft bekend'maar
zegt niet de bedoeling te hebben gehad
haar man te doden.
Het drama heeft zich omstreeks half
een in de nacht van vrijdag op zater
dag afgespeeld. Het echtpaar was in
beschonken toestand in het hotel terug
gekeerd na in de stad een aantal café's
te hebben bezocht.
Op de kamer is een heftige woorden
wisseling ontstaan die is overgegaan in
een handgemeen. Toen de hoteleige
naar polshoogte ging nemen trof hij de
zeeman met een gapende wond aan.
Diens vrouw zat versuft voor zich uit te
staren.
DEN HAAG. De Oorlogsgraven
stichting is begonnen met een actie om
het reisfonds „Verre Oosten" uit te
bouwen. Zij doet dit om financiële bij
stand te kunnen verlenen aan familie
leden van oorlogsslachtoffers, in Indo
nesië, Thailand en Birma overleden en
begraven, die in groepsverband de gra
ven van hun dierbaren willen bezoeken.
Ex-krijgsgevangenen, die destijds bij
de aanleg van de Birma-spoorweg
moesten werken, hebben de eerste bij
drage, f 10.000,-, voor het fonds gele
verd. De heer W. Broers, een gepen
sioneerd Rijksambtenaar, die ook in In
donesië werkte, gaat zich. inzetten voor
de actie.
De directeur van de Oorlogsgraven
stichting, de heer P. W. de Hertogh,
merkte op, dat zeer veel geld nodig is.
Voor een groepsreis naar een van de
begraafplaatsen voor oorlogsslachtof
fers zijn de kosten geraamd op meer
dan vierduizend gulden per persoon.
Vanuit Thailand, Birma en Indonesië
kan de Oorlogsgravenstichting geen
hulp verwachten, terwijl jaarlijks ton
nen moeten worden besteed voor onder
houd en instandhouding van de begraaf
plaatsen. De Oorlogsgravenstichting zal
dit jaar voor het eerst ook een collecte
houden voor het reisfonds „Verre Oos
ten".