EIGEN LEVEN
TOCH P.V.D.A.
Nieuw Rechts
opgericht
Nut van landelijk
persoonsnummer
wordt onderzocht
BETER DOEN
SLEUTELPOSITIES
BITTERE TIJD
NACHTCLUBS NIET
BERGERS ZOEN
NIJMANS VERZET
DE STAD LEEFT
DONDERDAG I FEBRUARI 1968
GRONINGEN IS ALS 'N MOOIE VROUW DIE GESLAPEN HEEFT
Tj^en niet al te onvoorzichtige conclu-
-*-J sie: de Groningers komen niet zo
heel erg snel tot zichtbare opwinding.
Vorige week even, toen de regerings
nota haar voor Groningen zeer teleur
stellende inhoud prijsgaf: een soort be
zonken ontgoocheling, die tot ander
halve dag ernstig overleg noopte.
Opwinding heerst er over de komen
de stadsuitbreiding, maar dat komt
omdat zelfs de Groningers elkaar in
de weg zijn gaan staan.
Zij zijn letterlijk in hun stadsgrens
bekneld geraakt en na de grenswijzi
ging zullen ze per persoon meer dan
het dubbele van de ruimte hebben.
Die grenswijziging komt er wel, al
heerst er wat politieke vertraging, maar
wat de Groningers thans bezighoudt is
of er tussentijdse verkiezingen zullen
komen.
Het is de vraag of de democratie nu
zo nodig deze tussentijdse gang naar
de stembus vraagt, maar voor Gro
ningen en heel Nederland is het wel
duidelijk, dat Groningen veel be
ter dan Helmond een tussentijdse
graadmeter van het vaderlandse poli
tieke leven kan worden.
Gaat Groningen over enkele maanden
tussentijds stemmen dan zal het zwa
re zoeklicht der belangstelling Gro
ningen intensief en langdurig beschij
nen.
De Groningers wensen niets liever dan
dat. Zij zijn sinds enkele jaren tot de
ontdekking gekomen dat de tijd van
de Zeven Verenigde Nederlandse Ge
westen definitief voorbij is. Zij willen
na al die eeuwen eindelijk eens een
wezenlijk deel van ons goede vader
land worden.
Zij willen ook dat de rest van Neder
land het Noorden als een stuk vader
land zal gaan bezien.
Tot voor enkele jaren heeft Gronin
gen zo zijn eigen leven geleid, bij
na los van Nederland. De miljoenen
vaderlanders beneden Zwolle waren
zich er dikwijls amper van bewust
dat er boven Zwolle nog wat te bele
ven viel.
„Daar zetten ze 's nachts nog de hui
zen binnen", zeiden de grappenma
kers.
Het Noorden nam deze bolle schets,
maar hield de zandloper van de tijd
nauwlettend in het oog. Zo groeide er
tweehonderd kilometer van de Rand
stad verwijderd een centrum, dat on
mogelijk in een enkele kloeke volzin
is te schetsen. Dat ook niet te verge
lijken is met enige andere stad in Ne
derland.
Enkele willekeurige grepen.
In de schaduw van de Martinitoren
staat een van de ruim 120 horecabe
drijven uit de stad Groningen: de Ja-
cobijn, een strakke espressobar, op
windend zwart-rood getint met het
ongrijpbare uiterlijk van de meisjes
binnen, die men overal in de stad te
genkomt: vriendelijk maar vastbeslo
ten en dikwijls adembenemend mooi.
Twee gejacquetteerde studenten lopen
met wit-zijden sjaals ovei de Markt,
verdiept in een zo belangrijke discus
sie dat zij zich hun omgeving niet
meer bewust kunnen zijn. Dat mag
in Groningen geruisloos geschieden,
maar toch is Groningen geen Leiden:
de Groningse universiteit en de stu
dentenwereld beheersen de stad niet.
Het is ook geen Rotterdam, want de
universiteit heeft in Groningen een
zeer duidelijke en zichtbare plaats in
de gemeenschap.
Groningen is een welvarende stad in
zijn uiterlijk. Met als blijvend cen
trum de Markt spiralen de straten
naar de stadsgrens, bijna in gave cir
kels. Oo enkele uitzonderingen na
zijn zelfs de volkswijken in Groningen
opwekkend, maar oppervlakkig ge
zien zijn er niet zo heel veel volks
wijken. <Je stoere bouw van voorbije
tijden en" de vloeiende bungalowstijl
van deze tijd beheersen het beeld.
Toch stemt éénderde van de Groning
se stedelingen op de Partij van de
Arbeid.
55
AMSTERDAM In Amsterdam ls
gisteren de stichting Nieuw Rechts op
gericht met als doel het bevorderen van
een rechtsgerichte politiek in ons
land.
Oprichters zijn enkele ultrarechtse
figuren, die al veel (mislukte) pogin
gen deden hun ide ?ën te verspreiden.
Ditmaal gaat men het proberen via 'n
onafhankelijk, nationaal weekblad
„Rechtsom".
De oprichters zijn Max Lewin, die
vele malen trachtte een extreem-recht-
ne partij óp te richten, J. Baank, wiens
vrouw als oud-lid van de Boerenpartij
in de Amsterdamse raad zit en free
lance journalist D. Schèps, bekend door
zijn medewerking aan de Duitse Solda
ten Zeitung. Dit rietal heeft onlangs
nog geprobeerd een anti-ontwikkelings
hulpactie te ontketenen. Ook dat mis
lukte.
DEN HAAG Staatssecretaris C.
van der Veen (Binnenlandse Zaken)
heeft een commissie ingesteld, die zal
nagaan of de nu al bij verscheidene in
stellingen gebruikte uniforme adminis
tratienummers voor de registratie van
persoonsgegevens landelfjk moeten
worden ingevoerd.
Ook zal de commissie antwoord ge
ven op de vraag of het nuttig is regis
tratiecentra met elektronische appara
tuur (computers) in te richten. Tenslot
te moet zij een regeling maken, die
waarborgt, dat de persoonsgegevens al
leen verantwoord worden gebruikt en
geheim blijven.
Drs. Th. J. Westerhout, oud-staatse
cretaris van Binnenlandse Zaken en lid
van de Tweede Kamer, is voorzitter
van de commissie.
Groningen staat voor een beslissend moment in zijn geschiedenis. Bij het parlement is een wetsontwerp in behan
deling om de grenzen van Groningen fors te verschuiven: de gemeenten Hoogkerk en Noorddijk, plus delen
van Haaren, Bedum en Adorp zullen bij de stad Groningen komen. Deze uitbreiding is noodzakelijk. In Gronin
gen wonen thans per vierkante kilometer 5700 mensen, dat is meer dan in iedere andere Nederlandse gemeente,
uitgezonderd Den Haag, waar de bevolkingsdichtheid even groot is.
Na de grenswijziging zal Groningen elfduizend inwoners erbij krijgen, maar die brengen zoveel land mee, dat er
na de wijziging nog slechts tweeduizend inwoners per vierkante kilometer in Groningen zullen wonen. Omdat er
wellicht tussentijdse verkiezingen in Groningen zullen worden gehouden, zal deze plaats in de naaste toekomst de
aandacht van heel Nederland op zich gevestigd krijgen. Omdat bovendien voor veel Nederlanders in gedachten 't
vaderland boven Zwolle eindigt, hebben wij enkele doorkijkjes gemaakt op de grote stad in het noorden, die alleen
met andere Nederlandse steden is te vergelijken, als men uit vele facetten van vele steden een geheel wil maken.
Hiervoor hebben de Groningers een
verklaring: het Nederlandse socialis
me is hier geboren, zeggen zij. Hier
stemt men rood uit gefundeerde over
tuiging, ook al zou mer maatschap
pelijk meer heil tei rechter zijde van
het politieke toneel kunnen vinden.
Kunnen dt socialisten in Groningen dus
onbezorgd de eventuele tussentijdse
verkiezingen tegemoet zien?
Niet helemaal, want de Groningse uni
versiteit heef', bijna in zijn geheel
voor D '66 gekozen. Een kleine hon
derd specialisten op alle gebieden
van het maatschappelijk leven zijn
voor deze partij al vele maanden be
zig om thuis te raken in de gemeen
tepolitiek en zij leggen de laatste
hand aan eep kandidatenlijst, die op
de Groningers indruk zal maken.
Toch heerst er geen sombere stemming
bij de PvdA. In de tegenwoordige
raad zitten drie afgevaardigden van
de Boerenpartij en daarvoor geneert
Groningen zich een beetje. Goed, een
onderzoek heeft uitgewezen dat de
Boerenstemmen vooral uit de sociaal
zwakke milieus zijn gekomen, maar
de politieke leiders in Groningen heb
ben wel het gevoel dat zij in het verle
den hebben gefaald en zij willen het
nu beter doen. „Als die Boerenzetels
naar D '66 gaan, dan zullen wij dat
toejuichen", zeggen vooraanstaande
leden van de PvdA in Groningen.
Overmoedig zijn ze niet: „We hebben
nu veertien zetels. We geloven niet
dat we daarvan een zullen gaan ver
liezen".
Ook in de kring van D '66 heerst be
dachtzaamheid: „Volgens de cijfers
van de landelijke verkiezing in 1967
zouden we hier drie zetels kunnen ha
len. Sindsdien is de belangstelling
voor D '66 hier sterk gegroeid, maar
we gaan geen voorspellingen doen
over opzienbarende winsten".
Maar politieke cijfers laten slechts een
klein stukje van het ware Groningen
zien: het mag volgens die cijfers een
rode stad zijn, maar de onzichtbare
invloed van bijvoorbeeld de Gerefor
meerden in Groningen mag men niet
onderschatten. Zij bezetten vele sleu
telposities, zowel in het bedrijfsleven
als in een ambtenarenwereld. Trou
wens van een bittere oppositie is
geen sprake. Zijn de zetels eenmaal
verdeeld in Groningen, dan gaat men
proberen om het tezamen zo goed
mogelijk te doen. In dit opzicht lijkt
Groningen weer wat op Rotterdam.
De Groningers zelf houden er niet zo
erg van dat hun stad met andere ste
den wordt vergeleken. Zij halen wel
graag de woorden aan van een be
kend stedebouwkundige die heeft ge
zegd: „Er zijn in Nederland maar
drie steden: Amsterdam, Groningen
en Maastricht. Alle andere plaatsen
zijn samenraapsels van wijken, waar
in de eigenlijke stad verloren is ge
gaan".
Een volslagen misser is het wanneer
men als niet-Noorderling Groningen
joviaal „Het Haagje van het Noor
den" noemt.
Men houdt in Groningen niet zo bar
veel van Den Haag en dat is niet he
lemaal eerlijk, want Den Haag moge
zeer karig zijn met zijn belangstel
ling voor Groningen Groningen is
pas sinds enkele jaren driftig de aan
dacht aan het trekken van Den Haag.
Dat wortelt wel een beetje in de ge
schiedenis. In de verre Middeleeu
wen werden de eerste oorkonden ge
schreven waar de naam Groningen
op voorkwam. Toen was deze stad nog
lang geen centrumgemeente voor het
Noorden, want eeuwenlang hebben de
Groningers verbitterd gestreden met
Appingedam.
Burgemeester Coenders is er nog eens
als vendeldrager in de verdrukking
gekomen: hij kwam na een zwaar ge
vecht met Appingedam zonder stads-
vaandel terug in Groningen. Ver
draagzaam als de Groningers zijn
en misschien ook omdat ze uiteinde
lijk het gevecht met Appingedam heb
ben gewonnen hebben ze toch een
stadswijk naar de ongelukkige burge
meester genoemd.
Sinds die overwinning in het wel zeer
grijze verleden heeft Groningen zich
altijd vaderlijk verantwoordelijk ge
voeld voor de verre omtrek: ctad en
Ommelanden werd Groningen tot
1795 genoemd en ook na dit revolutie
jaar bleef Groningen de Stad die voor
haar Ommelanden zorgde.
Zo groeide een merkwaardige zelfstan
digheid los van Nederland. Als Den
Haag geen kanalen wilde graven voor
de turf, dan zou de stad Groningen
dat wel doen: voor haar hele provin
cie en ook nog voor het aanpalend
land in andere provincies.
Dit is lang goed gegaan: Groningen
werd een stad die voor zichzelf en
voor haar wijde omgeving genoeg
zaam was: provo's en sportvelden, or
kesten en schouwburgen. Zelfs een
wijk, waar de meisjes van het klam
me plezier het oudste beroep der
mensheid uitoefenen.
„We hebben ook geprobeerd m hier
nachtclubs te krijgen, maar dat is
mislukt", hoorde ik op de Commer-
cieele Club, die schuin boven de Ja-
cobijn een statige Nieuwe Harmonie
heeft ingericht.
Zoals alle groepen, voelt ook de Com-
mercieele Club zakenlieden, indus
triëlen en staffunctionarissen zich
uiterst verantwoordelijk voor de pu
blieke zaak. Er is onlangs een enquê
te gehouden onder de leden: „Wat
moet er gebeuren om het in Gronin
gen nóg fijner te maken, zod<?t men
eindelijk in Randstad Holland zal gaan
inzien, dat men weinig facetten van
het leven zal missen, als men naar
Groningen verhuist". De antwoorden
zijn met bosjes binnengekomen. „La
ten we terrasjes aanleggen voor de
café's. Laten we het verkeer uit de
binnenstad weren".
In Groningen wil men het niet langer
aanzien dat bij iedere schommeling
in de conjunctuur de eerste en hard
ste klappen in het Noorden vallen.
„Wij moeten ons gaan verkopen in die
Randstad, waar de mensen dikwijls
vergrauwen van ellende te midden
van een steenwoestijn".
„Groningen is wakker gekust", zegt
men poëtisch, „want Groningen is als
een mooie vrouw, die heeft
pen."
Als Groningen die kus dan al nodig had,
dan is de zoen gegeven door burge
meester J. J. A. Berger, die man die
drie jaar geleden in Groningen werd
benoemd.
Tot welke groep men ook behoort in
Groningen: de lof voor burgemees
ter Berger is algemeen. De heer Ber
ger vond in 1965 wellicht tot zijn
verbazing een geweldige gemeente
in het Noorden en hij nam zich voor
deze gemeente aan Nederland te ver
kopen.
Daarmee willen alle Groningers hem
helpen. In de Bolderij het „Ame-
cain" van Groningen kost het wei
nig moeite om als vreemdeling con
tact te krijgen met mensen, die allen
willen vertellen hoe fijn het wel in
Groningen is.
Een socioloog zegt: „De mensen van
morgen komen nu in Groningen wo
nen. De studenten zijn voorgegaan.
In tien jaar tijds werd het studen
tenaantal verdrievoudigd en meer dan
de helft komt niet uit de noordelijke
provincies. Mensen van de nieuwe
tijd, die inzien dat men best wat wel
vaart kan missen, als men daar wel
zijn voor kan kopen, zullen naar Gro
ningen komen. Hier kan men nog vrij
ademen. Al je een kwartiertje met
een auto rijdt ben je alleen in de na
tuur en na een half uur kan je nog
een schaapherder tegenkomeh".
Het groeiende Groningen is slechts op
één gebied niet met de moderne tijd
meegegaan: men heeft er nog niet
ontdekt, dat het erg modern is om
apathisch te zijn en om zijn wantrou
wen in de toekomst doorlopend te de
monstreren.
Toch zijn niet alle Ommelanden die bij
de grenswijziging betrokken zijn, ge
lukkig met het komende stedeling
schap. Burgemeester G. Nijman,
sinds 1957 burgemeester van Hoog
kerk heeft zich met alle kracht tegen
de annexatie verzet. Zijn gemeente
heeft in tien jaar tijds een grote ont
wikkeling doorgemaakt en de burge
meester die volgend jaar met pen
sioen gaat acht Hoogkerk zijn zelf
standigheid waard: „Als ze onze ge
meente vijftien jaar de tijd geven,
dan zijn we tot volle ontwikkeling ge
komen."
De Groningers, die wel begrip hebben
voor de strijd van burgemeester Nij
man, zeggen: Het kan niet. Als Hoog
kerk er niet bijkomt, krijgen we een
verscheurde uitbreiding. Burgemees
ter Nijman blijft doorvechten. „Zo
lang de annexatiewet niet in het
Staatsblad is gepubliceerd, heeft
Hoogkerk nog steeds zijn zelfstandig
heid."
De Groningers zeggen: „Als ze een
maal bij ons zijn zullen ze geestdrif
tiger over onze stad worden dan wij,
want onze beste propagandisten zijn
de mensen, die /ar elders naar hier
kwamen."
In de Bolderij en in vele andere restau
rants en kroegjes wordt afgerekend
met de spreekwoordelijke Groningse
geslotenheid. Zeker, op een avond in
Baulig zitten ernstige mannen met
rechte ruggen het avondblad te le
zen: een zeer ernstige bezigheid.
Maar iedereen wil praten en iedereen
wil vertellen dat Groningen leeft en
dat de afstand tot de Randstad niet
groot behoeft te zijn als Den Haag nu
eindelijk eens een vierbaansweg naar
Zwolle wil aanleggen.