Léon Povel ontdekte vaste lijn
in hoorspel-geschiedenis
Documentatie ontbrak hem
Actie voor meer Nederlandse
krachten in „Opera-stichting"
Joost de Draayer
weg bij Veronica
Friese gedichten
over de telefoon
„Rono" in Groningen
meest beluisterd
VANAVOND
MORGEN
Scholten-Carton
reorganiseert
Omruil
O.-Borneo in
Hoogovens
PILOOT STORM
RECHTER TIE
TEKKO TAKS
Conclusie
Mooie tijd
Beter gehalte
TELEVISIE
T.V. LANGENBERG
Pagina 2'
MAANDAG It FEBRUARI 1968
finrffe/
115
Waren er niet ontelbare mensen op de
grote wereld, die hun doden betreur
den en toch zelf 's nachts als doden
sliepen? Stierven er niet elke dag en
elke nacht duizenden, honderdduizen
den mensen? En werd die „vervloekte
materie" niet elke dag en elke nacht
weer aangevuld? Waarom bezongen
de dichters de liefde dan, als deze
slechts bestond om „de vervloekte ma
terie, het dierlijke, menselijke ge
broed" te verwekken.
De sirene van vijf uur weerklonk.
Het leek alsof een spookschip het dal
instoomde. Ze wekte de werklui van
de ochtendploeg uit hun slaap. Er
werd hard gewerkt. In 't bealng van
't land had men besloten de Rossmer-
werken zo spoedig mogelijk te voltooi
en. Honderden arbeiders waren opge
roepen om te helpen en de arme ke
rels, die niet gewend waren in de ber
gen zwaar werk te-verrichten, deden
hun uiterste best. En de wereld draai
de, zoals sedert vele miljoenen jaren.
Wetenschap, recht, moraal en al het
andere, dat de mens van zijn draai
end heelal geleend had, gebruikte hij
als basis om zijn kleine wereld op te
bouwen. Maar hij had nog niet ge
leerd, hoe hij het leven in moest rich
ten, hoe hij met de overvloed kon
rondspringen, zonder zijn medemen
sen en zichzelf te bedriegen. Toen
Amadeus opstond, klonk 't geloei
van de sirene nog in z'n oren. Maar
de zon stond hel in z'n kamer en toen
hij naar het boekenrek boven zijn
bureau keek, zag hij een ingelijste
foto van Tessli.
Haar ogen verwarmden zijn hart.
Hij sprong uit bed. Staande be
merkte hij een blauwe vaas met ro
de en witte bergbloemen, die voor de
foto was geplaatst.
Even na zevenen ging Amadeus
naar het verblijf van de Somers. Hij
vond daar Lionel, Mitzi en Melchior,
die om de tafel zaten en koffie dron
ken. Zij stonden snel op om hem te
begroeten. Mitzi trok een stoel bij.
Hun warme vriendschap ontroerde
hem. Hij voelde zich thuis in hun een
voudig Zwitsers huisje, waarvan het
meubilair wel bij elkaar geraapt
scheen.
„Zo, ben je weer terug", was het
enige dat Lionel zeggen kon.
„Ja, ik ben er weer."
Een pijnlijke stilte volgde. Zij wisten
niets van Tessli's leven. Zij was voor
hen alleen Amadeus' moeder en de
gedachte aan zijn verlies maakte hen
stil.
„Ik dank jullie wel voor de mooie
krans", zei Amadeus eindelijk. „Ik
was erg dankbaar voor jullie medele
ven." Hij zag er beheerst en kalm
uit, maar zij wisten, hoe groot zijn
verdriet was. Hij glimlachte tegen
zijn vrienden, terwijl Mitzi een kop
koffie voor hem inschonk.
„De rede van de oude Witz had ze
ker veel succes gisteravond?"
„Hij was erg op dreef", zei Lionel.
„We hebben het feest tot twee uur ge
vierd. Daarom zijn we wat laat van
morgen."
„Die journalist was er weer om aan
tekeningen te maken", viel Melchior
toornig in.
„Welke?"
„Je weet wel, die kerel, die voor de
Obwyl Koerier schrijft. We spraken er
juist over, toen je binnenkwam."
,Ik hoop, dat niemand hem aangeval
len heeft?"
„Nee, hij werd beleefd genegeerd."
Amadeus glimlachte tegen Melchior,
wiens jeugdig gezicht rood van veront
waardiging was
„Je trekt je die dingen te veel aan,
Melchior."
„Hij is nog maar een jongen", zei
Mitzi. „Hij zal wel eens volwassen wor
den."
„Jongen of geen jongen, ik vind
dat er geantwoord moet worden op de
stukken van deze man. Hier, kijk jul
lie eens!"
Hij haalde een krant uit zijn zak en
toonde die aan Amadeus.
„Dit is de Daily Post. Dat is toch
een belangrijk blad? Kijk, het trekt
ook al de aandacht."
Amadeus las een opschrift: „Een ei
genaardige gemeenschap", dat boven
een artikel stond, dat de aandacht
vestigde op, en alle vaderlandslieven
de Zwitsers waarschuwde tegen de
„internationael propaganda" die door
„zekere onverantwoordelijke individu
en" gevoerd werd, waarbij zich een
oude professor van de universiteit be
vond.
„Wat doet het ertoe", zei Amadeus,
terwijl hij de krant aan Melchior te
ruggaf. „Laat hen praten. Ik heb arti
kelen gelezen, die het tegendeel over
ons zeggen."
„Dat is alles goed en wel", riep
Melchior, van zijn stoel opspringend,
„maar ik ken dat soort patriotten, die
zulke dingen schrijven. Ik heb hen 5
lang genoeg om me heen gehad." s
„Wind je niet zo op", berispte Lio- s
nel, terwijl hij Melchior in zijn stoel
terugtrok.
„Ik ken hen", ging Melchior toch
verder. „Ze beginnen met zichzelf
wijs te maken, dat zijzelf voorbeeldi
ge mensen zijn en stellen zich op een
voetstuk, vanwaar zij alles en ieder
een kunnen moraliseren. Donders nog
aan toe! Ik zou wel eens willen weten
wat een goede Zwitser is. Ik krijg ge
noeg van al die mensen met hun zal
vend gebazel. De brutaliteit om ons
„twijfelachtige individuen" te noe
men! En alleen, omdat wij vrij zijn,
werkelijk vrij van al dat gehuichel en
de kwakzalverij, waarover zj in hun
vodden van bladen schrijven. Alleen
omdat we vriendschappelijk tegenover
de andere Europese naties staan en
graag met hen willen samenwerken.
O, ik ken dat soort; zij krijgen alleen
belangstelling voor de andere landen,
als de vreemde geldwaarden zakken
en zij daaruit geld kunnen maken. In
ternationale bloedzuigers zijn het, ten
koste van de armen. En wat doen zij
verder? Als de Bondsraad een beroep
op hen doet om de nationale welvaart
boven hun eigen belang te stellen,
staken zij en verschuilen zij achter
hun partijleer. En asl zij samenhok
ken bij hun bierglazen zingen zij
„Heil Helvetia! en bewieroken de ar
me Gottfried Keller, asofl Keller hun
smerige keline trucjes niet kende! Ik
ben misschien jogn, maar ik heb
ogen n m'ni hoofd.
Het enige, dat ik zien kan is, dat
onze slechte eigenschappen steeds
meer naar boven komen. Ik veraf
schuw ieder land van beschaving, dat
nog meer idioten en geesteszieken
voortbrengt dan er al zijn. Toen ik 2
jaar geleden in de Vaud was, sprak
ik een paar wijnbouwers over een bij
zonder weerzinwekkende idioot, die ik
in hun dorp gezien had. Ze haalden
alleen de schouders op en lachten.
„Wat kan men er aan doen? Het was
een goed jaar." Alsof een goede wijn
oogst 'n excuus is voor het verwek
ken van idiote kinderen. Het is een
misdaad. We zullen nooit een zuiver
volk zijn, als we het land niet van het
begin tot het einde omploegen en er
nieuw zaad uitstrooien."
Melchior zweeg abrupt. Z'n handen
trilden en z'n gezicht was vuurrood.
„Beste jongen", zei Lionel, terwijl
hij hem op de rug klopte, „goed ge
sproken voor een ex-seminarist."
„Ik ga nooit, meer terug naar een
seminarium. Alles wat daar geleerd
wordt is van de oorsprong af ver
keerd. Het is autoritair, dogmatisch
en zonder leven. We willen een ge
zond, zuiver Europees ras, geen onder
ling verdeelde groepen boerenkinkels."
„De chianti bekomt je niet goed",
plaagde Mitzi hem.
(Wordt vervolgd)
3740. Wat was er inmiddels van David Lodge gewor
den? Zoals gezegd, raakte hij in een enigszins etheri
sche stemming, die alles wat er met hem gebeurde 'n
beetje onbenullig maakte, alsof het buiten hem om
ging. Hij stond als 't ware op een afstand toe te kij
ken, hoe zijn lichaam voortgroeide tot krankzinnige
proporties! Hij begreep echter, dat de Kracht, die
men had opgeroepen veel en veel machtiger was, dan
hij ooit had kunnen vermoeden. Zwaartekracht en elek
triciteit vormden slechts flauwe manifestaties van de
ze pure Energie, die toch aan zekere simpele wetten
gehoorzaamde. Alleen daardoor waren Dubois en hij
erin geslaagd die Kracht binnen de cocon van het
scherm te houden. Waar zij echter, zoals nu bleek,
niet toe in staat waren, was het proces tot stilstand
te brengen, laat staan de inhoud van de cocon terug
te krijgen tot normale proporties. Met zijn omhulsel
groeide David Lodge gestadig voort, steeds nieuwe
energie opnemend van buitenaf en tegelijk massa toe
voegend aan ieder proton en elektron binnen het
scherm. Deze fundamentele energie was blijkbaar in
onbeperkte mate alom tegenwoordig in het universum
en dreigde de geleerde zelf in een bal, een torpedo
van pure energie om te zetten!...
26. Voorafgegaan door de sergeant wordt de paleis
palankijn over een tweede voorplein gedragen. Vervol
gens gaan ze onder een fraaie galerij door, omzoomd
met marmeren pilaren. Door een kier in het deurgor
dijn ziet Rechter Tie aan weerszijden van de galerij
mooi aangelegde lotusvijvers, die onderling door mur
melende beekjes verbonden zijn. „Al dat water komt
zeker van de rivier?" vraagt Rechter Tie. „Natuurlijk",
zegt het meisje snibbig. „Daarom heet dit het Water
paleis!" Ze arriveren bij een dubbel hek van verguld
traliewerk, waar twee schildwachten op post staan. De
dragers zetten de palankijn op de grond en de ser
geant legt het doel van het bezoek uit. „Een dokter
voor Vrouwe Hortensia", zegt hij. „Ze lijdt aan astma-
aanvallen. De papieren van de dokter worden nog na
der onderzocht". De schildwachten gluren wantrouwig
naar binnen, dan trekt een van hen met een ruk het
deurgordijn beter dicht. „Buitenstaanders mogen niet
weten hoe het paleis is aangelegd", zegt het meisje.
Rechter Tie herinnert zich weer dat het Waterpaleis
on de kaart van kapitein Sioe is aangegeven door
een witte vlek. Hij moet toegeven dat de veiligheids
voorzieningen van het Waterpaleis uitermate grondig
zijn. Maar zelf voelt hij zich verre van gerust. Vooral
niet nu hij de sergeant heeft horen zeggen dat zijn
valse papieren nog nader onderzocht zuljen worden.
37. Inmiddels dobberde Tekko op de woelige baren van
de zee en het moet worden gezegd, dat het leven aan
boord hem opperbest beviel. Bij het vertrek mocht on
ze vriend dan in een niet al te beste stemming geweest
zijn, omdat die Alfredo de Gappos hem nog had we
ten te ontglippen, niet zodra echter woei hem de frisse
zeewind om de oren of zijn humeur veranderde als bij
toverslag. Hij genoot van de zilte lucht, hield ellenlan
ge gesprekken met de professor wanneer zij beiden over
de reling hingen en in het donker glanzende water
staarden, sliep goed, t lekker, kortom hij had geen
ogenblik spijt, dat hij met zijn vriend Starreveld was
meegegaan. Aan Glupo de Linkes en Alfredo de Gap
pos werd zelfs niet meer gedacht. Laat staan dat er
over gesproken werd. Langzamerhand begon het kli
maat milder te worden, toen werd het warm en einde
lijk waren zij zover gevorderd dat het smoorheet was.
Tekko had echter nergens last van en was bijna de ge
hele dag aan dek. Met grote bewondering staarde hij
naar 4e vliegende vissen die in scholen om het schip
zwommen en plotseling uit het water opsprongen om
dan op, hun reusachtige vinnen een eindweegs door de
lucht te scheren. En wanneer hij verkoeling zocht wipte
Tekko even de ijsbar binnen waar hij dan met profes
sor Starreveld, die zich met het oog op de hitte in short
gestoken had, grote porties vruchtenijs verschalkte.
HILVERSUM De geschiedenis van het hoorspel is even kort als ingewik
keld. Léon Povel, hoorspel regisseur van de KR.O., heeft er vijf maanden voor
nodig gehad om er enige lijn in te ontdekken. Maar nog zegt hij: „Het is eigen
lijk een ongrijpbare stof. Er blijft veel verborgen".
Niettemin heeft Povel zijn bevindingen verklankt in vier radio-documentaires,
waarvan de eerste vanavond van half tien tot kwart over tien in het programma
van de N.R.U. over Hilversum I wordt uitgezonden.
De 56-jarige regisseur werd op zijn
speurtocht naar de hoorspelhistorie
ernstig gehandicapt door het ontbreken
van opnamen van hoorspelen uit de be
ginperiode. Vaak moest hij afgaan op
met de hand geschreven teksten. Hij
was er nooit gekomen, als hij geen be
roep had kunnen doen op het geheugen
van Nederlandse hoorspelpioniers, zo
als Willem van Cappellen, Kommer
Kleyn, Carel Rijken, Toon Rammelt,
Willem Vogt en S. de Vries Jr.
„Veertig jaar geleden wisten de men
sen nauwelijks wat je met radio kon
doen, laat staan dat ze doorhadden dat
je met radio geluiden kunt voortbren
gen die de schijn van werkelijkheid
hebben" zegt Povel. Radiodeskundigen
in Duitsland kwamen omstreeks 1920
zelfs tot de voor ons lachwekkend klin
kende conclusie dat de radio ongeschikt
was voor dramatische produkties.
In Engeland zag men het anders.
Daar ging op 15 januari „Danger" de
ether in, een sterk dramatisch stuk,
dat zich afspeelt in het donker van een
ingestorte kolenmijn. Het was het eer
ste eigenlijke hoorspel.
In" Nederland was Willem Vogt de
eerste, die experimenteerde met iets
dat op hoorspel leek. Hij ontwikkelde
een soort samenspraak voor de micro
foon. Willem van Capellen begon in
1928 met de Familie Mulder en Ome
Keesje. De serie, in het kinderuurtje
van de Vara, sloeg zo in dat als Van
Capellen een verkouden Ome Keesje
had gespeeld, menige luisteraar hem
drop stuurde.
Léon Povel is geen hoorspelpionier.
Hij kwam in 1932 bij de KRO als om
roeper, rondleider en kassier. Een
paar jaar later werd hij radioreporter
en probeerde hij in een snelle race met
de reportagewagens van de andere om
roepverenigingen zijn concurrenten
primeurtjes af te snoepen. „Éen zalige
HILVERSUM. Joost de Draayer,
alias Willem van Kooten, al vijf jaar
de populairste disc-jockey van Neder
land, gaat weg als programmaleider
bij Radio Veronica. Per 1 april treedt
hij in dienst van de Red Bullet, een
nieuwe Nederlandse produktiemaat-
schappij.
LEEUWARDEN Wie het telefoon
nummer 051703553 draait zal voort
aan Friese gedichten kunnen beluiste
ren. Een aantal Friese schrijvers en
dichters heeft het initiatief genomen
om telefoonabonnees in de gelegenheid
te stellen steeds weer nieuwe gedich
ten in de Friese taal te beluisteren.
Zij vinden dat de poëzie een nieuwe
dimensie moet worden gegeven: die
van het direct beluisteren op bevel.
Twee gedichten, Operaesje fers (ope
ratie vers) en Proast (proost), worden
nu door een mannenstem gedeclameerd
en de bedoeling is dat er elke week
twee nieuwe gedichten op het nummer
te beluisteren zullen zijn.
tijd", zegt de grijs geworden Povel
glimlachend.
Na de oorlog was hij een van de
eersten, die het radioklankbeeld tot
ontwikkeling bracht. De stap naar het
hoorspel was toen nog maar een heel
kleine. Sindsdien heeft hij er honder
den voor de microfoon geregisseerd.
Ook hij dacht bij de komst van de
televisie, dat het met het hoorspel ge
daan was. Het pakte anders uit. Povel
zegt men: „Ik vind het voor het hoor
spel helemaal niet jammer, dat er tele
visie is. Nu worden we tenminste ge
dwongen met het hoorspel veel verder
te graven dan we misschien ooit zou
den hebben gedaan".
Povel vindt dat het hoorspel, als ei
gen kunstvorm toekomst heeft. „Er
zijn dingen die Je niet zichtbaar kunt
maken. Die moeten in de fantasie van
de luisteraar tot leven worden gewekt.
Het hoorspel bespeelt deze fantasie.
Een luisteraar is veel meer zelf bezig
dan een kijker. Daarom geloof ik, dat
heel wat mensen weer naar hoorspelen
gaan luisteren".
De regisseur ziet nu de kans schoon
om met het hoorspel te mikken op pu
bliek met een wat betere smaak.
„Hoorspelen in feuilletonvorm met tien
of meer afleveringen gaan verdwijnen.
Daarvoor is de zendtijd te kort. De
gewone storytjes en detectives zullen
ook niet meer worden gespeeld. En is
nu gelegenheid voor spelen van stuk
ken van een beter gehalte".
In de vijftiger jaren werd een hoor
spel soms gevolgd door drie k vier mil
joen luisteraars. Nu is dit aantal ver
minderd tot 500.000. „Dat zijn altijd
nog zo'n duizend schouwburgen tege
lijk", vindt Povel. „Mogen we voor zo
veel mensen misschien iets doen?
Trouwens, al waren er maar 50.000
luisteraars, dan nog was het de moeite
waard".
HILVERSUM I
18.00 Stereo: Koorzang. 18.20 Uitz.
van de PSP. 18.30 Nws. en weerpr.
18.45 Act. 19.00 Op de man af, praat
je. 19.05 Muz. en dienst: oude en klass.
kamermuz. 19.30 A. Lichte grammo-
foonmuziek; B. Stereo: Mod. orkest
werken (gr). 22.15 Litarama: radiokro
niek over boeken, schrijvers en toneel.
22.30 Nws. 22.40 Avondoverdenking.
22.50 Stereo: NCRV-Vocaal ensemble:
moderne liederen. 23.10 Stereo: Fluit,
altviool en harp: mod. muz. 23.30 Mo
derne blaainstrumenten en hun nog
levende oervormen, muz. lez. 23.55-
24.00 Nws.
HILVERSUM II
18.00 Nws. 18.15 Radiojourn. 18.25 Ik
verbind u door..., praatje. 18.30 De ta
fel van (half) zeven: gevar. program
ma. (19.08 Paris vous parle.). 19.30
Nws. 19.35 RVU: Waaruit bestaat de
verhouding Suriname - Nederlandse An
tillen, door H. Dennert en H. Kensmil.
NRU: 20.05 Toneel nu: progr. over mo
derne voor het eerst in Nederland ge
brachte stukken. 20.30 Jazzmuz. 21.00
Musonette: licht muziekprogr. 21.30 De
geschiedenis van het hoorspel. 22.15
Lichte gr.muz. 22.20 Vertil u niet aan
eigen gewichtigheid, een progr. van de
Bond zonder Naam. 22.30 Nws. 22.40
Act. 22.55 Stereo: Metro's Midnight
Music: licht gevar. muz. progr. 23.55-
24.00 Nws.
NEDERLAND I
NTS: 18.5 Pipo de clown. STER:
18.56 Reel. NTS: 19.00 Joum. STER:
19.03 Reel. CVK/IKOR/RKK: 19.06
Kenmerk, de wekelijkse informatieru
briek over kerk en samenleving. AVRO
19.32 Vjoew, tiener-magezine. STER:
19.56 Reel. NTS: 20.00 Journ. STER:
20.16 Reel. AVRO: 20.20 Eén op twaalf,
documentaire over de Stichting GLG.
(Stichting voor geestelijk en lichame
lijk gehandicapten). 21.20 Peyton Pla
ce, TV-feuilleton. 22.10 Actie: Eén op
de twaalf. NTS: 22.35-22.40 Journaal.
NEDERLAND II
NTS: 18.50 Pipo de Clown. STER:
18.56 Reel. NTS: 19.00 Journ. NCRV:
19.03 Alarm in de bergen, TV-feuilleton.
19.28 Breng eens een zonnetje... liedjes
uit vroeger jaren. NTS: 20.00 Journaal.
STER: 20.16 Reel. NCRV: 20.20 Stoelen
dans, muz. komedie (6). 20.50 Radetz-
ky-mars, TV-spel (dl. 2). (Duits-Fran
se co-produktie). 21.45 Act.rubr. 22.10
Pasfoto. 22.20 Humanistisch Verbond:
Bezwaren tegen het Humanisme, dis
cussie. NTS: 22.50-22.55 Journaal.
HILVERSUM I
NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Het levende
woord. 7.15 Klass. gr.muz. 7.30 Nws.
7.32 Act. 7.45 Volksmuz. uit Chili (gr).
8.00 Nws. 8.10 NCRV-lied. 8.13 Stereo:
Gewijde muz. 8.30 Nws. 8.32 Voor de
huisvrouw. 9.15 Radiokoor: geest. lied.
9.35 Waterst. 9.40 Schoolradio. 10,00
Theologische etherleergang. 10.35 Ste
reo: Utrechts blaaskwintet: mod. muz.
11.00 Nws. 11.02 Voor de zieken. KRO:
12.00 Van twaalf tot twee: gevar. pr.
(ca. 12.23 Wij van het land; 12.27 Med.
t.b.v. land- en tuinbouw; 12.30 Nws.
12.40 Act.) 14.05 Schoolradio. 14.30 Piz
zicato: muz. middagmagazine (16.00-
16.02 Nws.) 17.00 Overheidsvoorlich
ting: Het poëtisch oevre van Pierre
Lauffer. Spreker: H. Habibe. 17.10 v.
d. kinderen. 18.00 In de volksmond:
volksliedjes. 18.20 ^Uitz. v. d. CPN.
HILVERSUM II
AVRO: 7.00 Nws. 7.10 Ocht.gymn.
7.20 Li. gr.muz. VPRO: 7.55 Deze dag.
AVRO: 8.00 Radiojourn. 8.20 Li. gr.
muz. (Om 8.30-8.35 De groenteman).
8.50 Morgenwijding. NRU: 9.00 Uitge
breide rep. 9.40 Stereo: Muz. uit de
Middeleeuwen en Renaissance (opn.).
AVRO: 10.00 Voor de kleuters. 10.10
Arbeidsvit.: pop. verzoekpl.progr. (Om
11.00-11.02 Nws). 11.55 Beursber. 12.00
Stereo: Radiofilh. sextet! klass. en mo
dern!» mu£ 12.27 Med. t.b.v. land- en
tuinbouw. 12.30 Overheidsvoorl.: Uitz.
v. d. landbouw. 12.40 Sportrevue. 13.00
Nws. 13.10 Radiojournaal. NRU: 13.30
De Lichte Muze belicht: De operette.
14.30 Rostrum of Composers: intern,
forum: modern strijkkwartet. AVRO:
15.0Q Oog om oog, hoorspel. 15.35 Ste
reo: Mezzo-sopraan en piano: volkslie
deren. 16.00 Nws. 16.02 Stereo: Piano
recital: klass. en mod. muz. 16.25 Voor
de jeugd. 17.15 Dixielandmuz. (gr.).
17.30 Tussen 10 plus en 20 min: lichte
gr.muz. voor de tieners. 18.00 Nieuws.
HILVERSUM III
VARA: 9.00 Nws. 9.02 NAR: Onze
Ned. Artiesten Revue op de plaat. 10.00
Nws. 10.02 Klink - klaar, zonder non
sens (11.00 Nws). 12.00 Nws. 12.02 Zor-
ro: progr. voor tieners. 13.00 Nws. 13.02
Ekspres: gevar. pl.pr. (14.00 Nws.).
15.00 Nws. 15.02 Er - Jee - Em - Drie.
16.00 Nws. 16.02-18.00 Mix: li. pl.progr.
(17.00 Nws).
iiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiitiiiiiMmiiiiiiiimiiiiiHmiiiiiimmiiimiMiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiMmiiiiiimiiiiiiiimHi1"
AMSTERDAM In een open brief
aan de intendant van de Nederlandse
Operastichting, dr. Maurice Huisman,
wordt gepleit voor een ernstig streven
naar een ensemble-opera met en
daarop wordt de klemtoon gelegd
zo veel mogelijk Nederlandse krachten,
vooral solisten, als vaste kern.
Het initiatief hiertoe is uitgegaan
van de journalist Wim Klinkenberg,
die dez? brief door 65 minnaars van de
opera uit alle kringen en beroepen
een doorsnee van het operapubliek
deed mede ondertekenen en op adhesie
van velen meer hoopt.
Wij, aldus de ondertekenaars, beho
ren tot de vele verontrusten in de
hoofdstad, die hebben moeten constate
ren dat de Nederlandse Operastichting
zich bij de verwezenlijking van haar
enige taak. het „maken van opera",
steeds minder gelegen laat liggen aan
erkend goede Nederlandse zangers en
zangeressen. Wij zijn ervan overtuigd
dat dit niet alleen ernstig onrecht je
gens de betrokken kunstenaars bete
kent, maar eveneens uw arbeid, het
maken van opera, meer en meer schaadt
Wij zijn nog altijd van mening dat
alleen een hecht ensemble, waarin de
besten het rijke operarepertoire gelei
delijk en systematisch aan ons, opera-
consumenten, opdienen en waarin zij
de jongeren en de zogeheten „minderen"
tot topprestaties stimuleren, de naam
van een dergelijk Nederlands operabe-
drijf verdient.
De ondertekenaars zeggen „niet ge
speend te zijn van iedere waardering
voor hetgeen u onder uiterst moeilijke
omstandigheden soms hebt gerealiseerd.
Maar wij achtten het funest voor de
toekomst van de opera in Nederland,
voor het operaklimaat in Amsterdam,
dat het publiek het begrip en de werke
lijkheid-opera steeds minder kan iden
tificeren-met de namen van de mensen
die het kent als kunstenaars van eigen
stad, van eigen land.
In de brief wordt gepleit voor het en
gageren van met name Cora Canne
Meyer. Op een vandaag gehouden pers
conferentie vertelde de heer Klinken
berg, dat dit bedoeld is als sprekend
voorbeeld van alle gepasseerden, voor
wie het eveneens geldt. Cora Canne
Meyer is een kunstenares, die haar
carrière bij bewuste voorkeur in eigen
land heeft opgebouwd. Slechts het feit
dat bepaalde instanties om bepaalde
redenen het operabestel wensten te wij
zigen brak haar succesvolle carrière in
Nederland af.
In heeL Europa verricht zij voortreffe
lijke prestaties. (De heer Klinkenberg:
zij wil graag geregeld in haar eigen
land optreden. De brief heeft haar in
stemming).
Wij, zo vervolgt de brief, zouden u
met nadruk willen verzoeken Cora
Canne Meyer voor het seizoen 1968-'69
in ieder geval de kans te geven weder
om als „Carmen" in Nederland op te
treden, een rol waarin zij (vroeger) in
ons land en elders zo rijke lauweren
heeft geoogst.
Wij komen zo besluit de brief tot
dit concrete verzoek aan u als onderdeel
van een verder strekkend pleidooi voor
eei. herziening van uw gehele engage-
mentsbeleid. Wij willen onze eigen solis
ten horen en zien, die op grond van hun
talenten en prestaties recht hebben op
verbintenissen in het eigen land, over
eenkomstig hun niveau.
Wij zien een dergelijk beleid tevens
als onontbeerlijke voorwaarde tot de
vorming van een Amsterdams operabe-
drijf, dat zich, wanneer eens het opera
theater van Bijvoet het van Haags te
genstreven zal hebben gewonnen, als na
tionaal instituut op internationaal ni
veau zal kunnen handhaven en ontwik
kelen.
Om in Nederland waarlijk opera te ma
ken is het in de allereerste plaats nood
zakelijk maximaal gebruik te maken
van de hier opgeleide en hier beschik
bare krachten die een eigen operatoe
komst kunnen garanderen.
Op de persconferentie was men het
niet eenstemmig eens met de inhoud
van de brief. Gewezen werd op de wil
van dr. Huisman wel degelijk Neder
landse krachten in te schakelen. Op de
moeilijkheden die hij te overwinnen
heeft in deze overgangstijd en de steun
die hij daarbij behoeft (van een enke
le zijde werd de brief „een bom onder
de Opera-Stichting" genoemd). De ope
ra mag geen werkverschaffingsobject
worden. De intendant moet alle kansen
krijgen voort te gaan naar de reële
vestiging van de opera. Hierbij werd
opgemerkt c^at binnenkort de gunstige
beslissing van de regering mag wor
den verwacht, dat wil zeggen de an
derhalf miljoen gulden worden gevo
teerd voor het bestemklaar maken
van het bouwplan voor het operahuis
in Amsterdam.
Van de brief zijn afschriften ge
stuurd naar de minister van CRM, de
gemeenteraad van Amsterdam (als in
gezonden stuk), de raad voor de Kunst
en de Amsterdamse kunstraad.
Tot de ondertekenaars behoren de
heren J. de Fourny, directeur van
het Nederlandse Theatercentrum (de
grootste klant van de opera), Rudolf
Escher, componist-musicoloog, Jan
Huckriede, directeur van het Kunst-
ma andorkest en mr. J. H. Polenaar,
oud-voorzitter van de Amsterdamse
kunstkring en van de „Opera-Studio-
Stichting".
GRONINGEN. Een derde deel van
de mensen die het programma van de
Regionale Omroep Noordoost kunnen
ontvangen, zeggen er weieens naar te
luisteren. Dat „weieens" komt neer op
een gemiddelde van twee avonden per
week.
In de provincie Groningen werd zo
wel absoluut als relatief het meest
naar de Rono geluisterd. Circa 190.000
mensen of 46 procent van de bevolking
luisterdetenminste eenmaal per week.
Dit blijkt uit een onderzoek dat het
bureau Intomart in Hilversum heeft
uitgevoerd voor de NRU en NTS.
Waarschijnlijk begin mei zullen de
regionale programma's voor Overijssel
en Gelderland door de Rono worden
hervat. Deze programma's werden in
mei 1966 gestaakt.
GRONINGEN Bij Scholten Carton
en Papier NV staat een belangrijke re
organisatie op stapel. Er komt bij de
bedreven in Hoogenveen en Veendam
een splitsing van activiteiten. De be
drijven van Hoogeveeto zullen zich
gaan toeleggen op de produktie van
golfkarton en die in Veendam op mas
sief karton met daarnaast een specia
lisatie op het gebied van bijzondere
verpakkingen.
Naar de directeur, de heer H. J. Eng-
bers, meedeelde zal deze reorganisatie
in twee jaar moeten zijn uitgevoerd.
„Wij zijn er niet van uitgegaan dat dit
gevolgen heeft voor het personeel. Wij
zullen zelfs de bezetting in Hoogeveen
nog wat moeten uitbreiden. Hoogstens
zal er wat omscholing moeten geschie
den".
Ook over de samenwerking tussen een
aantal fabrieken in deze branche heeft
de heer Engbers bepaalde ideeën. „Wij
zouden die samenwerking, die in de
laatste 25 jaar is gegroeid, niet willen
missen. Maar zoals bij veel dingen
dreigt het gevaar dat je dan achter
loopt bij de ontwikkeling; het gevaar
van een zekere starheid. Wij zouden
een wel wat beweeglijker samenwer
king willen hebben. Daarover moet nog
met de vakgenoten worden gepraat".
De voorgenomen reorganisatie zal
aanzienlijke kosten meebrengen. Uit
het verslag over het boekjaar 1966-*67
blijkt dat hiervoor al f 300.000 uit de
winst wordt gereserveerd. Er zullen
voorts in de nabije toekomst verdere
belangrijke investeringen noodzakelijk
zijn. Daartoe is intussen een middellan
ge lening van f 4,5 miljoen aangegaan.
„De overcapaciteit van de Neder
landse golfcartonindustrie heeft ge
leid tot een in vele opzichten ongezon
de prij zenstrijd. Een van de gevolgen
is dat in de loop der jaren het aantal
kwaliteiten golfkarton met dikwijls
minimale onderlinge verschillen aan
zienlijk is toegenomen. Wij vragen ons
af of dit niet ten koste gaat van de
produktiviteit in de hele branche. Dit
openbaart zich eerst geleidelijk, maar
marktbederf met alle consequenties
van dien heeft dan intussen al plaats
gevonden", aldus de directie. Zij meent
dan ook dat een zekere normalisatie,
nationaal en internationaal, de opvoe
ring van de produktiviteit belangrijk
ten goede zal komen.
AMSTERDAM Zoals op 5 januari
werd meegedeeld, heeft de Oost-Borneo
Maatschappij n.v. te Arnhem besloten,
de houders van preferente, gewone en
winstaandelen aan te bieden de pref.
en gewone aandelen om te ruilen in
niet-royeerbare certificaten van gewo
ne aandelen Kon. Ned. Hoogovens en
Staalfabrieken, en de winstaandelen
over te nemen tegen cohtanten. Naar
uit een bericht blijkt, dient de aanmel
ding tot omwisseling resp. betaling te
geschieden uiterlijk dinsdag 5 maart.
Uiterlyk vrydag 8 maart zal worden
bekendgemaakt met ingang van welke
datum de uitreiking van de certificaten
resp. de uitbetaling zal geschieden.
Hoogovens beoogt door verkrijging
der aandelen Oost-Borneo te komen tot
uitbreiding van haar activiteiten, met
name door exploratie en exploitatie van
nikkelertsen in Indonesië. Oost-Borneo
bezit 1/0 deel van de aandelen in Paci
fic Nikkel Mijnbouw Maatschappij die
in onderhandeling is met de Indonesi
sche regering over nikkelerts houdend
terrein in Irian Barat. Daar Hoogovens
geen belangstelling heeft voor de be
langen van de Zuid-Pacific Koper Maat
schappij (een volledige dochter van
Oost-Borneo) is een regeling getroffen
waardoor de huidige winstgerechtigden
van de Oost-Borneo in overwegende ma
te belang blijven houden in de „Zuid-
Pacific".
Het ligt in de bedoeling dat de Oost-
Borneo als afzonderlijke vennootschap
blijft voortbestaan. Het uitstaande kapi
taal van de Zuid-Pacific zal door in
koop van aandelen worden terugge
bracht van f 75.600 tot f 71.280. De Oost-
Borneo zal tien procent van deze aan
delen behouden, de overige zullen wor
den verdeeld en wel door Hoogovens
als onderdeel van het omwisselingsaan
bod» Verwacht moet worden, dat de
aandelen Zuid-Pacific vooreerst geduld
zullen vragen van de beleggers, zegt
heU^ericht. Over de vooruitzichten van
Hoogovens wordt meegedeeld dat de
staalproduktie in 1968 op een iets hoger
niveau zal komen te liggen dan in 1967.
Over Oost-Borneo wordt gesteld, dat zij
in de komende jaren betrekkelijk gro
te uitgaven voor de exploratie zal moe
ten doen, welke voor haar moeilijk zijn
op te brengen.
MAANDAG 19 FEBRUARI 1968
DUITSLAND I
10.00 Nws. 10..05 Journ. (herh. v. gis
teravond). 10.20 Sportjourn. 10.50-11.40
Dierenfilm. 11.40 Liederenrecital. 12.00-
13.30 Act. Kron. 16.40 Journ. 16.45 Voor
de vrouw. 17.40 Progr. over katten.
18.00-18.05 Nws. (Reg. progr.: NDR:
18.05 Act. 18.19 Sport. 18.55 Zandman
netje. 19.00 Act. 19.26 Hafenkranken-
haus, TV-film. 19.59'Progr.overz. WDR:
18.05 Kleur: Secret Squirrl, TV-film.
18.25 Goedenavond. 18.30 Journ. 19.10
Kleur: Die Abenteuer der Seaspray,
TV-film. 19.40 Kleur: Filmrep. 19.45
Kleur: Weekjourn.). 20.00 Journ. en
weerber. 20.15 Filmrep. 21.00 Kleur:
Licht muziekprogr. 21.45 Filmrep. 22.30
Journ., comment, en weerber. 22.50
Don Quichotte, Franse speelfilm. 0.05
Journ.
DUITSLAND II
17.45 Nws. en weerber. 17.50 Act. en
muz. 18.20 Der Mann ohne Namen, TV-
serie 18.55 Circusprogr. 19.27 Weerber.
19.50 Nws. en act. 20.00 Dagboek uit de
Katholieke kerk. 20.15 Kleur: Flimre-
portage. Aansl.: Nws. 21.00 AU about
Eve, Amerikaanse speelfilm. 23.10 Nws.
en weerber.
