Katholieke radicale front
De drie van de
fractie-Aarden
is niet eensgezind
Drie radicale kamerleden IE
blijven Schmelzer trouw
Vertrouwen in K.V.P.
te zeer afgenomen"
K. J. VAN LAAK TERUG
IN TWEEDE KAMER
Bonaparte
Historisch
overzicht
van K. V.P.
Triest politiek afscheid
van mr. H. W. van Doorn
Geld voor:
bijvoorbeeld
kampeeruitrusting,
wascombinatie,
scooter of auto
persoonlijke lening
REUMATISCHE-
EN SPIERPIJNEN
DRS. BOGAERS POLITIEKE LEIDER VAN GROEP-AARDEN
Lening voor Staat
van f600 miljoen
Uit de Kamer
Mandement
Romme weg j
Waarom
zou u
het niet
lenen?
Algemene Bank Nederland
Drs. Aarden legde verklaring
af in de Tweede Kamer:
Ontevreden
Afsplitsing
financieel
gehonoreerd
Dutschke heeft
prins Claus
beledigd
Kwalijk verhaal
Over de schreef
ONOVERBRUGBAAR
NIEUWE LEGENDE
IETS VAN WEEMOED
NIET HAALBAAR
U bent welkom bij de
„ONJUIST"
„AU SéRIEUX NEMEN"
„EERSTE STEEN"
KEIJZER
TAPIJT
Onmiddellijke verlichting van
OUD-STRIJDERS:
WOENSDAG 28 FEBRUARI 1968
Drs. J. M. Arden was sinds 12-7-62
lid van de K.V.P. Drs. Aarden, ge
boren in 1914, studeerde aan de Ka
tholieke Economische Hogeschool in
Tilburg. Van 1940 tot 1945 werkte hij
qp het departement van Handel, Nij
verheid en Scheepvaart. De leider van
de nieuwbakken groep-Aarden in de
Tweede Kamer is directeur-secretaris
van het (r.k.) Centrum voor Staatkun
dige Vorming.
Mej. A. A. M. Kessel was sinds 5
juni 1963 lid van de K.V.P. Zij werd
geboren in 1918. Mej. Kessel is actief
geweest en nog actief in tal van vrou
wenorganisaties. Zo is zij bestuurslid
van de landelijke vrouwenbeweging
van het N.K.V., vice-presidente van het
Nederlandse vrouwencomité en lid van
Vrouwenraad en woningbouwraad van
het Internationaal Christelijk Vakver
bond.
Drs. P. J. J. Jansen werd pas op
23 februari van het vorige jaar lid
van de K.V.P. Hij werd geboren in
1927. De heer Janssen is doctorandus
in de economie. Hij heeft gewerkt op
de afdeling Marktonderzoek van Phi
lips in Eindhoven. Thans is hij econo
misch adviseur van de Nederlandse
katholieke bond van werknemers in de
bouwnijverheid.
DEN HAAG Het Algemeen Bur
gerlijk Pensioenfonds heeft de Staat
f. 600 miljoen geleend op dezelfde voor
waarden als de onlangs uitgegeven 61/*
pet. staatslening. Deze onderhahdse le
ning betekent geen nieuw beroep op de
kapitaalmarkt.
DEN HAAG De uit de KVP gestapte radicalen gaan zich nader beraden
over de koers, die zij verder zullen volgen. Gestreefd wordt naar samenwerking
met de gelijkgerichte groeperingen. De politieke leider van de groep-Aarden,
drs. P. Bogaers, denkt daarbij ook aan overleg met de Partij van de Arbeid en
D '66. Het is niet uitgesloten, dat een nieuwe partij zal worden opgericht.
Het katholieke radicale front is overigens niet eensgezind. Drie radicalen in de
Tweede-Kamerfractie van de KVP, mr. J. A. Mommersteeg, dr. Th. E. E. van
Schaik en drs. Th. E. Westerterp, blijven fractievoorzitter drs. Schmelzer trouw,
zoals wij gisteren in een deel van onze oplage reeds meldden.
geschiedenis van de thans ge
spleten KVP is in enkele mar
kante data te vatten:
22 december 1945. Bezield met
S idealisme uit het verzet, onder aan-
J drang van de Katholiek Arbeiders
Beweging en om een dam op te
J werpen tegen de zuigkracht van de
ADVERTENTIE
Deze drie legden gistermorgen een
verklaring af. Zij herinnerden eraan,
dat de „programmatische benadering"
van de KVP-radicalen op de Partij van
9 december in Arnhem als een belang
rijke inbreng werd beschouwd bij de
nadere uitwerking van het programma
van de KVP. Bovendien werd besloten
een onderzoek in te stellen naar alle
mogelijkheden, die tot een politieke
vernieuwing in ons land zouden leiden.
De heren Westerterp, Mommersteeg
en Van Schaik gaan ervan uit dat de
resoluties van de Partijraad onverkort
blijven gehandhaafd. Zij betreuren
somige uitlatingen van de laatste tijd
(de televisie-uitzending met drs.
Schmelzer), maar menen toch, dat er
sinds de Partijraad niet zoveel is ge
beurd, dat het vertrouwen in de fractie
of de partij zou moeten worden opge
zegd. De breuk, die nu is ontstaan, is
niet bevorderlijk voor de politieke ver
nieuwing, zeggen de drie trouwgeble-
ven radicalen. Zij zullen binnen de
KVP naar die vernieuwing blijven stre
ven.
De overige 35 leden van de Tweede-
Kamerfractie staan volledig achter
hun fractievoorzitter en ook acher de
mededelingen over de christen- demo
cratische samenwerking met ARP en
CHU in de veelbesproken televisie- uit
zending (en herhaald in Drachten).
De KVP-fractie heeft gisteren nog
enkele uren aan de crisissituatie in de
partij besteed. Om kwart over elf leg
de drs. Schmelzer zijn verklaring af.
Vrijdag, tijdens het overleg tussen
de radicale fractiegenoten drs. Aarden,
mr. Van Doorn en drs. Janssen met
het fractiebestuur, was al duidelijk ge
worden, dat de tegenstellingen dieper
liggen dan ogenschijnlijk werd ge
dacht. Er zijn vooral problemen in het
vlak van de menselijke verhoudingen.
Verschil van inzicht bestaat er ook
over het streven van de christen-demo
craten om tot vergaande samenwer
king te komen. „De kloof was zo
breed dat het overbruggen daarvan
wenselijk noch mogelijk bleek", zei de
heer Schmelzer.
De drie uitgetreden radicalen brach
ten de fractie op de hoogte van de
motivering van hun bezwaren. Zij deel
den mee dat zij daaruit politieke conse
quenties hadden getrokken. Drs.
Schmelzer zei daarover: „Het kern
punt van de bezwaren was dat de drie
radicalen door een gebrek aan vertrou
wen in de fractie als geheel niet lan
ger deel uitmaken van de fractie".
Intussen had de KVP na de Nacht
van Schmelzer (in 1966) opnieuw een
legende gemaakt: De Nacht van Bo
gaers. Na negen uur vergaderen
van zeven uur 's avonds tot vier uur
in de morgen gingen dinsdagochtend
een kleine vyftig K.V.P.-radicalen
amechtig uiteen. Het enige wat de
voorzitter van de vergadering, drs.
Bogaers, na afloop kwijt wilde, was
dat dinsdagmiddag meer bekend zou
worden gemaakt. Dat gebeurde ook.
Drs. Bogaers zei gistermiddag het
uittreden van de vier radicalen als een
Toen drs. Aarden gistermiddag in de Tweede Kamer verklaarde, dat hij geen lid
meer was van de KVP-fractie, zat mr. H. W. van Doorn (52) hoog in een loge.
Voorzitter Van Thiel had al officieel meegedeeld, dat mr. Van Doorn behalve de
fractie ook de Kamer had verlaten, voordat drs. Aarden zijn verklaring aflegde.
Waarschijnlijk miste mr. Var Doorn, toen hij op dat moment neerkeek op de Kamer
en op drs. Aarden, zijn pijp, die bijna altijd onder het grijzende snorretje tussen
twee blozende wangen steekt.
Het is overigens een wat triest politiek einde van een sociaal bewogen radicaal, die
met vrouw en zes kinderen in een riante villa in Hilversum woont.
In 1954 kwam hij vrij plotseling in de politiek, toen hij, als eerste leek, de K.V.P.
ging leiden. Zijn voorganger was pater Van Waesberge O.P., daarvoor kwamen pater
Kors O.P. en andere geestelijken. Mr. Van Doorn, die substituut-officier van justitie
in Rotterdam is geweest en advocaat-fiscaal in Den Haag, is voorzitter van de KVP
gebleven tot 1 september 1962. Toen werd hij opgevolgd door mr. P. A. M. Aalberse.
Het bestuur van zijn partij gaf hem bij die gelegenheid een buitenboordmotor voor
zijn zeilboot, hetgeen in Den Haag het grapje opleverde, dat Van Doorn buitenboord
was gezet. Dit grapje was toen niet geheel juist Mr. Van Doorn was in juli 1956 lid
van de Tweede Kamer geworden en hij is dat tot gisteren gebleven.
Toen sloeg zijn politieke buitenboordmotor zij het na lang pruttelen aan.
gevolg te zien van de vertrouwenscri
sis, die zich heeft voortgeplant in de
ruime meerderheid van de kerngroep
van KVP-radicalen. In Utrecht bleek
dat tweederde van de radicalen achter
het besluit van de vier uitgetreden Ka
merleden stond. Zij besloten daarom
het voorbeeld van drs. Aarden en de
zijnen te volgen en de KVP te verla
ten. De heer Cals hoort daar niet bij,
zei de heer Bogaers desgevraagd.
Ook de radicalen Middelhuis en Van
der Gun (beiden nauw verwant met
hot Nederlands Katholiek Vakver
bond) en de Amsterdamse wethouder
mr. Elsenburg blijven in de KVP
Oud-staatssecretaris dr. Bartels en
de kringvoorzitters mr. Jurgens (Am
sterdam) en mr. Theunissen (Gro
ningen) zullen hun lidmaatschap wel
opzegen.
Drs. Bogaers heeft z(jn bedankbrief
al aan partijvoorzitter mr. Aalberse
gegeven. Hij spreekt daarin over „iets
van weemoed, het vertrek eigen".
Een scheiding der geesten is volgens
de heer Bogaers onvermijdelijk. De
KVP is niet de consequent radicaal
vooruitstrevende partij die deze tijd
nodig heeft. „Bovendien ontbreekt mij
het vertrouwen dat men de concrete
programpunten die uit een radicaal be
leid voortvloeien, kan waarmaken zon
der samenwerking met niet-confessione-
le groeperingen die een gelijkgericht
beledd willen verwerkelijken. Daarmee
hangen dan weer samen: duidelijkheid
voor de verkiezingen en een belangrijk
grotere inspraak van de kiezer".
In de Utrechtse marathonvergadering
is met name door oud-premier mr.
Cals nog geprobeerd de eenheid in
het radicale front naar buiten te doen
blijken. Verwarring was ook ontstaan
over het bedanken van drs. Bogaers
voor het vice-voorzitterschap van de
KVP. De commissie van wijze mannen
(Cals, Romme, Van Rijckevorsel en
Maenen) had hem voor deze functie
voorgedragen. „Donderdagnacht heb ik
aan Cals meegedeeld dat het stadium
waarin ik nog een minimum aan ver
trouwen bezat voorbij was. Voltooid
verleden tijd. Daarom heb ik mij
verwonderd over de brief van de wijze
mannen van maandag".
Een interessant voorstel bleek niet
haalbaar in Utrecht: Laat de kandidaat
voorzitter (Van der Stee) op eigen
initiatief de andere kandidaatbestuurs
leden uitnodigen voor een „driedaagse
afzondering", dan zal blijken of zij tot
een juist teamwerk in staat zijn.
Mr. Van Doorn deelde gistermiddag
mee wel voorzitter van de KRO te blijd
ven. Hij meende echter dat het met
het oog op die functie niet verstandig
was een vooraanstaande politieke rol
te blijven spelen. Het bestuur van de
KRO stemde er indertijd (in 1961) mee
in dat de heer Van Doorn naast zijn
voorzitterschap ook nog lid was van de
Tweede Kamer. De radicaal vond dat
hij nu moest kiezen.
„Van enige aandrang van het be
stuur van de KRO is helemaal geen
sprake. Het heeft me altijd vrijgelaten"
zei de heer Van Doorn. Hij gaf toé al
eerder over een keus te hebben „ge
piekerd". maar hij bedacht dat zich
vroeg of laat wel een gelegenheid zou
voordoen.
„De nieuwe fractie van de radicalen
zal zich formeel noch tot de regerings
fracties noch tot de oppositie rekenen",
zei drs. Aarden. Hij had indertijd de
vorming van het kabinet-De Jong niet
toegejuicht, maar zich daar wel bij
neergelegd. Hij deelde toen mee de da
den van het kabinet zuiver zakelijk te
zullen bekijken.
PvdA het coalitiekabinet-Beel aan.
Zomer 1948. Ontgoocheld door de
politiek ten aanzien van Indonesië,
komt er in de KVP een breuk. Oud
minister Weiter vormt de rechtse
Katholieke Nationale Partij, ver
werft bij de verkiezingen twee zetels
en gaat in de oppositie. De rooms-ro
de coalitie (kabinet Drees-Van
Schaik) blijft intact.
Voorjaar 1951. De basis van de re
gering (kabinet-Drees) wordt ver
breed met de CHU en de WD.
Najaar 1952. De AR komt in de
regering, die nog steeds door rooms-
rode coalitie (o.l.v. Drees) wordt
beheerst. De VVD gaat in de opposi-
1 mei 1954. De bisschoppen van
Nederland geven een mandement uit
Nederland in een voor-oorlogs iso-
Nederland in een voor-oorlogse iso
lement worden gebracht. Moeilijk
heden tussen de vakbonden. De
rooms-rode coalitie is niet in over
eenstemming met de geest van het
mandement. Weiter buigt het hoofd
en keert met zijn splinterpartij te
rug in de KVP. J
Zomer 1956. Na een grote verkie- j
zingsoverwinming van de PvdA, doet
t Romme, de fractieleider van de
f KVP in de Tweede Kamer, toch po-
S gingen om een rechts kabinet zonder
de PvdA te vormen. Dat mislukt. De
rooms-rode coalitie (nog steeds o.l.v.
Drees) blijft zij het geestelijk ge
havend intact.
26 mei 1959. Na een kabinetscrisis
en voortijdige Kamerontbinding,
slaagt prof. J. de Quay er in een
rechts kabinet te vormen. De P.v.d.A.
gaat voor het eerst sinds de oorlog
in de oppositie.
17 februari 1961. Prof. Romme ver-
laat de politiek. De Kamerfractie J
J van de KVP, die hij sinds de bevrij- J
J ding met zeer straffe hand had ge- J
j leid, raakt wat stuurloos. Het wordt t
J gewoonte, dat KVP-Kamerleden het t
t niet eens zijn met de lijn die door
de fractie-leider wordt voorgeschre
ven.
24 juli 1963. Na de verkiezingen
zet de KVP, ondanks stembusver-
lies, de rechtse koers voort met he't
kabinet-Marijnen.
14 april 1965. Het kabinet-Marij
nen valt. De KVP zoekt niet langer
naar rechts. Mr. Cals vormt een
coalitiekabinet met de PvdA.
15 oktober 1966. Tijdens de Nacht
van Schmelzer valt het kabinet-Cals.
Prof. Zijlstra vormt een tussenkabi-
net van rechtse signatuur, ter voor
bereiding van vervroegde verkiezin
gen.
Duizenden mensen vinden het heel
gewoon om geld van ons te lenen voor ©en
belangrijke aankoop. Waarom zou u In
zo'n geval ook niet een
bij ons sluiten? Wij lenen u het benodigde
bedrag (van 500,- tot 5.000,-)
zónder borg of andere zekerheid;
zónder beperkingen voor wat de
besteding betreft;
mèt kwijtschelding van de nog te
betalen termijnen bij onverhoopt
overlijden.
Over de Persoonlijke Lening zal men u
gaarne op al onze kantoren (meer dan 390)
iedere gewenste inlichting geven.
DEN HAAG Drs. Aarden heeft voor z(jn afsplitsing van de KVP-fractie gis
teren in de Tweede Kamer als verklaring gegeven: het zodanig afnemen van zijn
vertrouwen in de KVP, dat htf er geen deel meer van kon uitmaken.
4 april 1967. Minister-president De
Jong presenteert een rechts kabinet:
PvdA in de oppositie. Grote onte
vredenheid bij de radicale vleugels
van AR en KVP. De tijd dat frac
ties de mening van hun leiders naar
buiten loyaal steunden, is voorbij. In
de fracties van de drie confessionele
partijen ontstaat een scheiding van
geesten.
WAALWIJK De opvolger van mr.
Van Doorn in de Tweede Kamer is de
in Waalwijk woonachtige belastingadvi
seur K. J .van Laak, een zeer lange
man, vader van twee kinderen.
De 36-jarige heer Van Laak heeft
al eerder in de Tweede Kamer geze
ten. Dat was van februari 1966 tot fe
bruari 1967. De KVP verloor toen stem
men en de heer Van Laak keerde niet
terug in de Kamer.
Hij zal zijn benoeming aanvaarden,
want hij is niet bang voor de toekomst
van de KVP „Het is de grootste volks
partij, geleid door bekwame mensen,
die een zeer groot deel van het volk
aanspreken. We zijn nu duidelijk in een
soortgelijk stadium beland als na de
Nacht van Schmelzer. We zullen aan
de kiezers duidelijk moeten maken
waar de geschilpunten liggen en dan
komen we ook deze crisis wel weer te
boven".
De heer Van Laak, die in zijn woon
plaats wethouder is voor de Katholieke
Unie, is sinds zijn studententijd hij
doorliep de Rijksbelastingacademie
lid van de KVP. Achter welke stroming
binnen de partij hij staat kan hij nog
niet zeggen.
„Dat is een kwestie van met elkaar
praten en elkanders denkbeelden door
gronden. Als dat is gebeurd zal ik be
oordelen achter welke groepering ik
me zal opstellen. Dat zal waarschijn
lijk wel achter de meerderheid van de
Bij de radicalen bestond overeen
stemming over de noodzaak van een
fundamentele politieke vernieuwing.
Die zou zich, volgens drs. Aarden, in
belangrijke mate in de Kamer voltrek
ken, over de grenzen van de fracties
heen, tussen gelijkgezinden.
Ook de radicaal drs. Jansen legde
nog een korte verklaring af om zich
bij drs. Aarden aan te sluiten. De der
de radicaal is mej. A. A. M. Kessel, die
in Breda met griep thuis ligt. De nieu
we fractie heeft naast de rijen van de
KVP een bank gekregen tussen de anti
revolutionairen en de Boeren in.
Het blijven zitten in de Tweede Ka
mer van de drie radicalen is volgens
de liberale fractieleider mr. E. H.
Toxopeus niet juist, omdat zij werden
gekozen op de lijst van de KVP en niet
als radicalen, die verlangden naar een
vast bondgenootschap met de Partij
van de Arbeid. Mr. Toxopeus had meer
waardering voor mr. Van Doorn, maar
hij vond het wel een pikante zaak dat
iemand, die zijn lidmaatschap van de
KVP opzegt, voorzitter van de KRO
blijft.
Het uittreden was voor mr. Toxo
peus geen verrassing. Men kon niet
veel anders meer doen zonder dat men
zijn politiek gezicht volstrekt zou ver
liezen, zei hij.'
De socialistische fractieleider drs.
J. M. den Uyl meende, dat de PvdA
wel het initiatief kon nemen om met
de nieuwe radicale Kamerfractie te
gaan praten. Hij beschouwde de groep-
Aarden als een essentiële partner in
een progressief stembusakkoord. Wij
moeten de groep wel au sérieux nemen,
al weten wij niet wat er achter zit, al
dus drs. Den Uyl.
Hij zou de eigen identiteit van de
groep zeker niet willen aantasten. Als
het er om gaat door middel van een
progressieve concentratie een nieuwe
vorm van politiek te bedrijven, zodat
de kiezer de kans krijgt om rechtstreeks
invloed uit te oefenen, op de samen
stelling van het kabinet, is de PvdA,
volgens drs. Den Uyl, bereid conces
sies te doen en hobbies op te geven.
De eerste bouwsteen voor een pro
gressieve concentratie is nu geleverd,
meende de fractievoorzitter van D'66,
mr. H. van Mierlo. Hij vond het van
drs. Aarden een uiterst moedige be
slissing om onder grote druk een spits
af te bijten. Hij vroeg zich af wat de
anti-revolutionaire en christelijk-histo-
rische radicalen gaan doen. Van hen zal
veel afhangen.
De groep-Aarden heeft, volgens mr.
Van Mierlo, een buitengewoon belang-
ADVERTENTIE
K. J. VAN LAAK
fractie worden", aldus de heer Van
Laak.
„Het heengaan van de heer Van
Doorn noemde hij een zeer consequen
te zaak. „Als je je niet meer met de
standpunten van je partij kan vereni
gen is het enige juiste om ook je Ka
merlidmaatschap op te geven".
De heer Van Laak, die een voorstan
der is van één christelijke partij heeft
tijdens zijn eerste periode als Kamer
lid opzien gebaard toen bleek, dat hij
zijn naam met ck schreef in plaats van
met een k., zoals hij ook in de burger
lijke stand voorkomt.
„De c", aldus de heer Van Laak, „is
bij de geboorteaangifte uit de naam
vergeten. Mijn vader heette echt Van
Laack, met ck".
rijke functie. Het is zaak, dat zij tegen
over de kiezers haar eigen karakter
bepaalt. De conventionele kiezer moet
het bewijs krijgen, dat men met iets
nieuws te doen heeft.
Als het imago van de groep-Aarden
wordt gezien als dat van de PvdA, ver
liest zij haar appèl bij de conventionele
kiezers. De ondogmatische christenen
hebben nu een nieuwe lijn te trek
ken en mr. Van Mierlo vond, dat D'66
daarvoor het klimaat had geschapen.
In het Dr. Kuperhuis in Den Haag
hebben de AR-radicalen gisteravond
met de politieke leider van hun partij,
mr. Biesheuvel, de gedachtenwisseling
over de ontwikkeling in de KVP ge
opend. Het gesprek zal worden voort
gezet. De CH-radicalen zullen zich pas
o9 maart beraden over de gang van
zaken in het R.K. radicale kamp.
ADVERTENTIE
"Doorstraalt" verlichtend weefselsm
spieren tot in de gewrichten
Deumatische pijnen, «pit, zenuwpijnen,
verstuikingen, stijve nek en ledematen
niets werkt sneller, niets werkt aangenamer
ter verlichting van pijn dan Algesal-balsera.
Onmiddellijk In de nuid doordringend, werkt
Algesal diep op de weefsels ln tot aan de
haard van de pijn (zonder oppervlakkige
warmtesensatie of irritatie van de huid te
veroorzaken) en "doorstraalt" verlichtend
weefsels en spieren tot in de gewrichten.
Reumatische pijnen en stijfheid maken
spoedig plaats voor een durend gevoel van
verlichting en welbehagen.
Wacht niet tot de pijn uitbreekt I Zorgt
dat U thuis altijd een tube Algesal bij de
hand hebt om zodra het nodig is de pijn te
verlichten. ALGESAL bij alle apoth. en dros*
TVs. J. M. Aarden, de uit de K.V.P.
getreden radicaal, zal als hij frac
tie-voorzitter wordt van de groep-
Aarden, zestienhonderd gulden per
jaar meer gaan verdienen.
Als Kamerlid krijgt hij een schade
loosstelling van twintigduizend gul
den per jaar. Daarbij komt dan 1000
gulden voor het fractie-voorzitterschap
en driehonderd gulden voor ieder an
der fractielid.
Voor secretariaatskosten krijgt de
groep-Aarden ook nog een vast be
drag. Voor het fractietje van de uit
getreden K.V.P.-radicalen komt dat
neer op ongeveer tienduizend gulden
per jaar.
een ^^nlealonl tapijt
KAMERBREED
P. STR. MTR.
POSTBUS 39 - HILVERSUM
DEN HAAG De Federatie van Ne
derlandse Oud-Strijders Organisaties
heeft de Amsterdamse officier van jus
titie gevraagd een vervolging in te stel
len tegen Rudi Dutschke, omdat hij een
lid van het Koninklijk Huis zou hebben
beledigd.
De Berlijnse studentenleider zou vori
ge week woensdag op een bijeenkomst
in Amsterdam prins Claus hebben ge
kwalificeerd als een „nieuwe fascist".
In een televisie-uitzending van de Va-
ra, gewijd aan deze bijeenkomst, was
deze uitlating ook opgenomen. De Oud-
Strijders willen, dat de voor de televi
sie-uitzending verantwoordelijke men
sen eveneens worden vervolgd.
HPerwyi de stille ramp van de werk
loosheid zich nog steeds uitbreidt,
doet in ons land een kwalijk verhaal
de ronde: vele werklozen zouden lie
ver van de WW trekken dan aan het
werk gaan, liever op de gemeenschap
teren dan hun passend werk aanvaar
den, constateerde de „Leeuwarder
Courant" (onafh.)
Als dit verhaal waar zou zijn,
zou dat een ernstige zaak zijn. Het
zou een nog ernstiger zaak zijn,
wanneer het niet waar zou zijn;
aan het leed, dat de werklozen
treft, zou dan ook nog een stuk
kwetsende laster zijn toegevoegd.
Het is daarom een goede zaak, dat
het orgaan van het Christelijk Na
tionaal Vakverbond, „De Gids",
een onderzoek heeft ingesteld naar
één van de bronnen van dit ver
haal: De directie van de jutefa-
briek Ter Horst en Co in Rijssen
heeft onlangs verklaard, dringend
honderd man nodig te hebben,
maar deze niet te kunnen krijgen
ondanks het feit, dat er in Twente
vierhonderd textielarbeiders werk
loos zijn en er in Overijssel twaalf
duizend werklozen rondlopen. De
directie dreigde desnoods een deel
van de fabriek over te zullen bren
gen naar België".
Het onderzoek van „De Gids"
heeft de aantijging van de directie
krachteloos gemaakt. Uit het on
derzoek bleek, dat het feit, dat de
fabriek geen mensen kon krijgen
onder meer te wijten was aan:
ernstige tekortkomingen in de wer
vingsmethoden, een wonderlijke
beoordeling van sollicitanten, een
schromelijk gebrek aan bereidheid
om mee te werken met de arbeids
bureaus en volkomen verouderde
opvattingen van de directie over
de verhouding werkgever-werk-
nemer. De directie houdt evenwel
staande, dat een aantal arbeiders
zonder gegronde redenen aangebo
den werk zou hebben afgeslagen.
Zij kan echter slechts negen con
crete gevallen noemen. Daarbij is
het nog de vraag, of de redenen,
waarom dezen werk weigerden in
derdaad ongegrond waren. De di
rectie zegt nu, dat de publiciteit
rondom haar verhaal toch wel een
„nuttig schokeffect" heeft gehad;
er hebben zich al zestig sollicitan
ten gemeld van wie er al enige
zijn aangenomen. Dit feit beves
tigt nog eens temeer de onbillijk
heid van de beschuldiging van
niet-werkwillige werklozen; de
mensen willen wel werken, als zij
maar weten waar en waarvoor.
Het is bekend, dat er onder de
werklozen, evenals onder hen die
werk hebben, individuen zijn, die
liever lui dan moe zijn en op de
werkwilligheid van collega's en op
de gemeenschap parasiteren.
Maar het gros ook van de Neder
landse werklozen is werkwillig.
Het is een uiterst kwalijke zaak
om deze mensen nog eens te belas
ten en eigen kwade gewetens te
ontlasten met dit soort generalise
rende verhalen over werklozen,
die niet zouden willen werken".
Tuen groot deel van televisiekijkend
Nederland moet het zich vorige
week weer eens met een schok hebben
gerealiseerd: tv is een uiterst moeilijk
vak, waarbij de makers soms onver
wacht óók voor hen onverwacht
over de menselijke schreef gaan, al
dus de „Provinciale Zeeuwse Cou
rant" (onafh.). Het blad doelt op het
programma „Eén op twaalf", waarbij
het ging om een actie voor het geeste
lijk en lichamelijk gehandicapte kind.
„In deze uitzending was een ge
sprek opgenomen een directe
uitzending tussen dokter Van
Swol en een Amsterdamse arts
met echtgenote, vader en moeder
van een gehandicapt kind. Tijdens
dit gesprek kon de vader zijn emo
ties niet beheersen, worstelde met
zijn tranen en liep tenslotte het
beeld uit. Gevolg was, dat ook dok
ter Van Swol het te moeilijk
kreeg en eveneens de camera ont
vluchtte. Waarop toen pas de uit
zending werd overgeschakeld naar
één van de plaatsen waar geld
werd Ingezameld.
Het hier aangeduide onver
wachte slot van het vraaggesprek
zal misschien een groep van kij
kers hebben aangegrepen, een an
dere groep zal zich daarentegen
geschokt hebben gevoeld.
Wij behoorden tot de laatste ca
tegorie, we willen uiteenzetten
waarom. In deze uitzending werd
een gesprek gevoerd met twee
mensen, die gebukt gaan onder
een meer dan levensgroot en tra
gisch probleem. Zij moeten dat el
ke dag weer opnieuw verwerken,
het is een allesbeheersende factor
in hun leven. Zij vertelden daar
van in deze uitzending, vooral de
vrouw deed dat uitermate be
heerst en tegelijkertijd met een
zeer positieve instelling. Maar dan
opeens is het de man niet meer
mogelijk afstand te bewaren tot
dit voor heb obsederende probleem
en hij geeft zich zonder voorbe
houd over aan zijn droefheid. Hel-
muth Plessner heeft over deze
vorm van wenen gezegd, dat het
betekent, dat men de verhouding
tot de wereld kwijtraakt, Wanneer
men dit proces ziet afspelen voor
het oog van de nieuwsgierige (we
zijn haast geneigd te zeggen: de
onbeschaamde) camera, dan kan
het niet anders, of velen moeten
de neiging hebben gehad zich af te
wenden. Wij
voelden ons geschokt, omdat we
binnentraden in een wereld, die de
onze niet mocht zijn. En toen de
man uit het beeld wegliep, begre
pen we, dat ook hij het zo moet
hebben gevoeld; hij verwijderde
zich, hij wilde met zijn verdriet al
leen zijn: de buitenstaander had
er niet mee nodig.
Toen daarna ook de interviewer
uit het beeld verdween, zeer ge
ëmotioneerd en niet in staat ver
der te gaan, werd het gevoel van
te zijn binnengedrongen in een vol
strekt private aangelegenheid nog
weer versterkt. Het was immers
alsof nu óók Van Swol met zijn
verdwijning aangaf, dat de came
ra niet mocht volgen en dat alle
kijkers in het verlengde van die
camera te lang hadden toegeke
ken. Daarom was voor ons vooral
het slot van dit gesprek schok
kend, het ging naar ons gevoel
over de schreef, zij het vermoede
lijk ongewild".
