Het verkeer smeet hen
aan de kant, maar zij
Vechten
voor
een
nieuw
begin
zoeken een weg terug
W at tenslotte over bereikte resul
taten bij de revalidatie van geslagenen uit
het verkeer? Ook hier weer niet „de" resul
taten bij „de" patiënten. De verscheidenheid
in omstandigheden is oneindig groot. Dokter
Verkuyl: „Vroeger beschreven we in onze
verslagen die resultaten als „goed" of „niet
goed". Tegenwoordig doen we dat anders.
We zeggen nu dat het verwachte resultaat is
bereikt, of niet bereikt, of overtroffen. Dat
brengt het in een andere sfeer. Ook kan een
medisch succes worden behaald in een ge
val, dat sociaal hopeloos blijft. Dan kun je
niet zeggen dat het resultaat goed is ge
weest, misschien wel dat het verwachte re
sultaat is bereikt. En het omgekeerde is na
tuurlijk ook weer mogelijk. We hebben men
sen weg laten gaan, zo erg gewond, dat je
niet van een medisch resultaat kon spreken.
Maar die sociaal zo goed slaagden, dat er
grote blijdschap mocht zijn.
N.
ZATERDAG 2 MAART 1968
Oefening met de boksbal.
Arbeldstherapie aan het weefgetouw. Er is ook be
zigheidstherapie, dit laatste onder leiding van Wel
farewerksters, die o.m. in Epe worden opgeleid.
verschillende redenen. Zijn ze bang voor
veel ziekteverzuim? De statistieken stellen
hen in het ongelijk.
Dan is er de schroom van collega's, om
een gehandicapte op te nemen - dat komt
wel degelijk voor. Soms komt het door on
wennigheid, maar er zijn ook groepen werk
nemers die samen opwerken en bang zijn,
dat een gehandicapte hun tempo zal druk
ken.
Vaak veel vrees voor niets. Laat de werk
gever bovendien bedenken dat, nuchter ge
zegd, de gehandicapte meestal een blijver
is. Wat men in hem investeert aan opleiding
en kennis, blijft in het bedrijf, dat hij met
grote trouw pleegt te dienen. Dat leert de
ervaring. Helaas, zo vaak legt de ervaring
het af tegen die nare, steeds weer verkeerd
gebruikte spreuk „een gezonde geest in een
gezond lichaam". „Het mocht iets meer be
kend zijn dat bedoeld is: „bidt opdat er zij
een gezonde geest en een gezond lichaam.
Dat is iets heel anders".
Vechtend voor een nieuw begin -
duizenden van de veertigduizend ernstig ge
wonden, die jaarlijks door het verkeer aan
de kant worden gegooid. Eerst vechten voor
wat hoop, daarna vechten om die hoop in
vervulling te laten gaan en tenslotte om te
behouden wat veroverd is. Verwerken, dat
al deze ellende een aanwijsbare oorzaak ge
had heeft met in veel gevallen een aanwijs
bare veroorzaker.
Toch merkt de medische staf weinig van
wrokgevoelens. Wie bijna aangereden wordt
kan zich mateloos kwaad maken, maar dit
leed is er schijnbaar te groot voor, dat kan
óók. Wel vindt men het heel erg, als „die
andere" niets meer van zich laat horen, uit
verlegenheid of onverschilligheid. Voor het
overige zijn velen - ook van de zwaarst ge
troffenen - bereid te denken, dat zij zelf op
een andere dag en onder andere omstandig
heden ook zo'n ongeluk hadden kunnen ver
oorzaken.
Voor hen Is dat een steun om er weer bo
venop te komen, het leven aan te kunnen en
er zelfs weer gelukkig in te worden.
Maar voor ons, de nog ongetroffenen, moet
het een verschrikkelijke gedachte zijn. De
kleine fout, in het verkeer, vandaag gemaakt
en alweer vergeten, kan morgen herhaald
worden en dan exploderen in een ongeluk.
Maanden later kan dan iemand vanuit
zijn rolstoel tegen ons zeggen: „Ik had die
fout óók kunnen maken".
Maar hij hééft dan die fout niet gemaakt
Wij wel.
Loopschool In het rek, langzamer nog dan
8tap-voor-stap.
Dit is het ergste", zegt de dokter,
„dat iemand na een ongeluk een ander
mens geworden kan zijn, onherkenbaar voor
zijn familie, levend op een ander geestelijk
niveau dan vroeger". Hij bedoelt hiermee
de verongelukten met hersenletsel, waarbij
sommige delen onherstelbaar beschadigd
zijn.
In De Hoogstraat maken deze patiënten 20
procent uit van het totale aantal verkeers
slachtoffers, dat na verpleging in een zieken
huis, hier komt ter revalidatie. En het is
ontzettend. Allerlei stoornissen zijn moge
lijk, maar hier zijn een paar voorbeelden.
Een mens, jaren lang gevormd door kennis
en ervaring, kan geen begrippen meer weer
geven in woorden. Of hij weet, luisterend
naar een ander, helemaal niet waar die an
der het over heeft, hij „verstaat" de gang
bare begrippen niet meer. Het lijkt alsof hij
alleen zou kunnen spreken in een taal, die
niet bestaat en over begrippen, die een an
der niet kent. Er kan dan nog een bewust
zijnsverenging optreden, waardoor de be
langstelling voor de buitenwereld steeds ver
der afneemt. Zo kan een huwelijk in feite
ontbonden zijn een van de partners is im
mers een ander geworden. Zouden zijn ge
dragsstoornissen hem nog niet onherkenbaar
maken, zijn totale verandering als mens doet
dat wel.
Is er een weg terug naar het daglicht,
waarin alles er weer uitziet zoal3 het wer
kelijk is?
De medicus en zijn helpers kunnen hierop
alleen zeggen, dat er groter mogelijkheden
zijn dan enkele jaren geleden. Bij de revali
datie wordt van die mogelijkheden intensief
gebruik gemaakt. Maar tegelijkertijd staan
in vele ziekenhuizen andere artsen bij een
juist van de straat binnengebrachte patiënt.
Traumatisch hersenletsel, waarbij sommige
delen onherstelbaar beschadigd zijn?
Het kan ook iets anders zijn. Een
jonge PTT-ambtenaar krijgt 's ochtends om
vijf uur een bromfietser voor de auto. Hij
wijkt uit, slipt en weet de auto weer goed
op de weg 'erug te brengen. Er is dus nog
niets gebeurd, maar nu trapt hij in een
tweede reactie op de rem, waarna de auto
opnieuw slipt en ditmaal botst hij met de
achterkant tegen een boom. De PTT-er slaat
met zijn hoofd achterover, de rugleuning
knapt af en hij blijft liggen. Het is nog zijn
geluk dat men hem laat liggen tot er be
voegde hulp komt en hem niet direct uit de
auto haalt. Hij heeft namelijk een nekwer-
vel gebroken.
Ziekenhuis, vijf maanden doodstil liggen
met een tractie van tien kilo. Vijf maanden,
dat laat zich in drie tellen lezen, maar als je
't moet uitliggen, duurt het echt bijna hon
derdzestig dagen en dan geen vin verroeren.
En nu De Hoogstraat, ook alweer vijf
maanden, maar nu kan hij tenminste met
de rolstoel door het huis en de tuin in. Twee
maal per dag loopschool, verder elektrise-
ren van beide handen om daar meer leven in
te brengen en rugoefeningen. Geestelijk zo-
Veertigduizend kilometer dat is éénmaal de wereld rondMaar velen hoeven niet zo'n reis te maken om In een Jaar tijd die
veertigduizend kilometer op de teller van hun auto te krijgen. Iemand van nog geen dertig jaar, die geregeld bij de weg is,
heeft dat rondje doorgaans al een paar keer gemaakt. Drie, vier maal de wereld rond op de Nederlandse wegen, soms even de
grens over, maar nooit zo ver van huis. Een avontuur van elke dag, dat al lang niet meer aanspreekt. Zomin als dat andere getal veer
tigduizend nog aanspreekt: de veertigduizend ernstig gewonden, die elk jaar van diezelfde Nederlandse wegen worden gedragen.
Spreken we niet van de doden, die niet meer kunnen meedoen. Ook niet van de minder ernstig gewonden, die na verloop van tijd wél
weer zullen meedoen.
Veertigduizend is het jaarlijks getal van de ernstig gewonden, die niet weten óf ze ooit weer enigszins normaal zullen kunnen leven.
Velen van hen vechten in onze revalidatiecentra van uur tot uur, maanden en soms jaren om het zo ver te krijgen, dat er tenminste
een nieuw begin komt. Er is de verwondering over het niet te bevatten gegeven, dat een verkeersongeluk altijd een oorzaak heeft.
Dat de invaliditeit niet van binnenuit gegroeid is, zoals bij een ziekte, maar dat het van buitenaf is gekomen. Er is ook de verzuchting,
waarom wij het normaal zijn gaan vinden om gedachteloos de weg op te gaan of juist met allerlei andere gedachten in het hoofd,
die ons doen vergeten dat we elke dag op de weg bezig zijn aan wereldreizen. Dat zijn altijd reizen, waarbij je het ene ogenblik niet
weet wat het volgende ogenblik zal gebeuren.
De patiënten in de revalidatiecentra kunnen daarbij niet stil blijven staan, want ze hebben het letterlijk te druk met hun genezing, waar
aan zij zelf krachtig moeten meehelpen. Maar zij kunnen wel iets zeggen tot de anderendie nog dagelijks op de weg zijn en die morgen
het ongeluk kunnen maken of krijgen, dat zij hebben gehad. In dit geval doen zij dat vanuit De Hoogstraat in Leersum, onder meer bij
monde van geneesheer-directeur, dokter A. Verkuyl. Ruim een derde deel van zijn 140 patiënten komt uit het verkeer
I
Met een enkel woord kan zo'n oefening
worden aangeduid, maar als je 't moet
doen, lijkt er geen eind aan te komen:
Bijvoorbeeld: loopschool in beugel.
ver gekomen, dat hij zegt „als ik na een
weekend thuis, terug ga naar De Hoogstraat,
doe ik dat al met het gevoel, dat ik naar
mijn werk ga". Lichamelijk? niemand
kan hem op dit ogenblik zeggen, hoe dat
precies zal verlopen. Er is vooruitgang en
daar moet je blij mee zijn. Hij is er blij
mee en hij stelt zich veel voor van zijn ver
dere leven. Hij wil ervoor vechten ook. Hij
is nu vierentwintig jaar.
log iets anders kan het zijn. Een
ruggemergbeschadiging, een verscheuring
van zenuwen in ledematen, alles met ver
lammingen als gevolg en het kan ookeen
vernieling zijn, die amputatie nodig maakt.
Er is ai veel mogelijk bij de revalidatie,
wat vroeger niet kon, maar hoe hopeloos
lijkt het vaak in het begin - en hoeveel
strijd komt er later nog achteraan. Zomaar
weer één, het klinkt wat onpersoonlijk, maar
het is wéér een mens uit al die duizenden.
Dat meisje fietst door de stad en ze ziet
nog, dat het een auto is, die haar op het
trottoir smijt. Over de pijn zal zij later spre
ken als over „gloeiend lood", dat haar raak
te. En het staat niet alleen in boeken, dat je
dan denkt „ik ga dood", ze denkt het écht.
Zij blijft bij bewustzijn en moet verder den
ken, alles nog op dat trottoir. Nog voordat
de ambulance komt, weet zij dat ze verlamd
is aan armen en benen en dan is er één ge
dachte, die alle andere verdringt: Ik moet
mijn verloving uitmaken.
Daarna de grote leegte, waaruit geen en
kele herinnering is terug te halen. Van heel
ver komt later het leven terug. Maar, denkt
het meisje, het leven komt alleen terug om
me te zeggen, dat het voor mij verder stil
zal staan. Dan blijkt dat toch weer niet waar
te zijn. Het leven kan niet stil staan. Zij be
grijpt het en begint het gevecht om ieder
spiertje, waarvan de dokter het hoe en het
waarom weet, maar dat zij alleen maar
voelt. Het uur waarop iets lukt dat eerst
niet ging, wordt een uur, dat in de herinne
ring blijft. Totdat de herinnering misschien
wordt verdrongen door een volgende aan een
nog grotere overwinning.
Het meisje is lang in De Hoogstraat ge
weest, zij is weer thuis gekomen, is getrouwd.
Maar de strijd is niet afgelopen. Als gehan
dicapte zal zij die tot het einde van haar le
ven moeten strijden.
De wanhoop eerst, daarna de strijd
en er tussendoor de overwinningen, kleine
en grote. Ook de nederlagen, eveneens in het
klein en in het groot.
„Die revalidatie is eigenlijk een leerpro
ces", zegt dokter Verkuyl, „alleen, je moet
nu leren iets anders te doen. De resultaten
hangen niet alleen af van de medische mo
gelijkheden, maar ook van zoveel andere
factoren.
Je kunt een man hebben die voorzitter is
van een club en die er bewust naar toe
werkt, dat hij op een bepaalde dag een be
langrijke vergadering zal kunnen leiden. Je
kunt ook een rijke dame hebben, die niet te
activeren is. Generaliseren kun je nooit, ze
ker niet in deze dingen. Wel moeten we er
steeds meer aan denken dat je niet alleen de
patiënt moet leren zich bij zijn omgeving
aan te passen, de omgeving moet ook pas
send voor hem of haar worden gemaakt. Dat
betekent: meer voorzieningen in bedrijven en
huizen, waardoor gehandicapten zich daar
kunnen bewegen. We hebben dan ook veel
contacten met instanties uit de maatschappij
waarin de gerevalideerden straks weer moe
ten leven. Soms zijn hier vijf of zes verschil
lende instanties op een dag bij elkaar om
over één patiënt te spreken. Maar er zijn
nog zoveel teleurstellingen bij de terugkeer
In de maatschappij. Zoveel werkgevers wil
len geen gehandicapte in dienst nemen om
Achter de hoofdingang: niet het eindpunt, maar een keerpunt.
De snelheid op de weg was 130 kilometer.
Nu moeten we kruipen leren, lang voordat
van lopen zelfs nog maar sprake kan zijn.
Soms schijnbaar eenvoudige hulpmidde
len, waaraan echter jarenlang Intensief
wetenschappelijk werk ten grondslag ligt.
Hier wordt hydrotherapie toegepast in het
vllnderbad.
w m
De dag, het uur, waarop het iets beter
ging dan gisteren, blijft in de herinnering.
Het kan gespreksstof zijn voor een heel be
zoekuur.
