Leeszaal en
bibliotheek
over 2 jaar
in nieuwe behuizing
VOSJES AAN DE RIEM
Buurschap „de Ginkel" omvatte in feite heel Overberg en
bestond uit enige hofsteden, die niet
allemaal bij HuizeAmerongen' hoorden
Receptie
G. Nijburg
uitgesteld
Geen markt
I op 30 april
Jongen liep
tegen auto
Vrachtauto
gleed door
Leeshonger neemt toe
Kinderspelen
op Buurtlaan
Geen „heerlijke" rechten
>r
VEILING RESTEREN
AGENDA
Lezing voor CPB
De Luchtreiziger
MARKTEN
Bromfietser
reed door na
aanrijding
Kapel
Grens
Acte
Geen status
Vlot
door A. P. de Kleuver
DINSDAG 23 APRIL 1964
EDERVEEN I)e receptie, die het
begtuur van de Marktvereniging aan
zijn penningmeester en marktmeester
de heer G. Nijburg hedenavond zou
aanbieden, is uitgesteld. De heer Nij
burg heeft plotseling een bronchitisaan
val gekregen, waardoor hij niet in staat
is de receptie bjj te wonen. Het be
stuur zal nog nadere mededelingen ver
strekken over de definitieve datum
waarop de receptie gehouden zal wor
den.
Heden, dinsdag
RHENEN
Gebouw Irene, 20 u.: Filmavond N.C.R
(eis) V.
BIOSCOOP
Luxor Theater Veenendaal, geen voor
stelling.
Morgen, woensdag
VEENENDAAL
Consistorie Ger. Gem., Fluitersstraat
19.30 uur: Bijeenkomst S.G.P.-studie-
vereniging „Petrus Datheen''.
BIOSCOOP
Luxor Theater Veenendaal 19.30 uur:
„Agent 3-S-3, paspoort naar de hel".
TENTOONSTELLING
Raadhuis Veenendaal 'tot en met 24
april. 9-12.30, 13.30-17.30 en 19-21 uur:
„Uit hart en handen", tentoonstelling
van Veenendaalse Vrijetijdsschilders.
OVERBERG Tijdens de vergade
ring van de CPB afdeling Overberg,
die morgen, woensdagavond 24 april in
een van de lokalen van de chr. school
wordt gehouden zal de heer F. Dirksen
uit Maarsbergen een lezing houden, die
hij toelicht met dia's. De vergadering
begint om half acht.
VEENENDAAL De EVPV „de
Luchtreiziger" nam afgelpen week deel
aan de wedvlucht vanaf Roosendaal.
De duiven werden om 8.15 uur in vrij
heid gesteld. De eerste meldde zich
reeds om 9.24 uur bij de heer H. v.
Kooten. De verdere uitslag is: H. v.
Kooten 1-6-28-29-46; A. v. d. Boven-
kamp 2-4-7-14; G. Fasse 3-9-16-35-50-53
57; W. J. v. Dam 5-25-31-39; R. J. v.
Kooten 8-32-45-55; C. v. Ginkel 10-34-37;
A. Beyk 11; F. Spies 12-15-18; G. Mul
ler 13-43; C. Gaasbeek 17-56; M. Hei
kamp 19; A. v. Barneveld; 20-23-24-33-
42-48-49; W. Schakel 21; B. H. C.
Schuurman 22-36-38-40-51-54; H. v. Bar
neveld 26-47; W. WolfsCn 27-41; C. Met
horst 30; Barneveld-Tanis 44; O. Neke-
man 52 en H. Zwijnen 58.
VEENENDAAL Burgemeester en
wethouders van Veenendaal maken be
kend: dat op dinsdag 30 april a.s. (Ko
ninginnedag) geen markt zal worden
gehouden. De markt op zaterdag 4 mei
a.s. zal normaal doorgang vinden.
Veenendaal, 25 april 1968.
Burgem. en weth. voornoemd:
de secretaris Van Maneti.
de burgemeester J. Hazenberg.
KESTEREN De prijzen van de op
de veiling te Kesteren aangevoerde pro-
dukten waren gisteren als volgt:
AARDBEIEN:
EE 105118 per doosje a 200 gram
EI 97107 per doosje a 200 gram
I 9194 per doosje 200 gram
II 8596 per doosje a 200 gram
II 7583 per doosje 200 gram
Aanvoer 11.500 doosjes.
GOUDR EI NETTE:
EI 65—70: 20—24 EII 65—70: 19—20
EI 70—75: 25—28 EII 70—75: 25
EI 75—85: 30—34 EII 75—85: 25—30
EI 85—95: 31—35 EII 85—95: 28—30
Aanvoer 50 ton.
GOLDEN DELICIOUS:
EI 60—65: 34 EII 60—65: 28—30
EI 65—70: 41 EII 65—70: 31—39
EI 70—75: 47 EII 70—75: 35—40
EI 75—80: 54 EII 75—80: 40—45
EI 80—85: 52 EII 80—85: 45
Aanvoer 12 ton.
JONATHAN:
EI 65—70: 26—29 EII 65—70: 25
EI 70—75: 30—31 EII 70—75: 30
Aanvoer 11 ton.
LOMB ARTSCALVILLE:
EI 60—70: 25—26
EI 70—80: 32—36 EII 70—80: 28—29
EI 80—90 30—35 EII 80—90: 28
Aanvoer 15 ton.
RODE GOUDREINETTE:
EI 65—70: 23—24
EI 70—75 34—40
EI 75—85: 37—46
Aanvoer 2 ton.
Prijzen genoteerd in centen per kg,
tenzij anders vermeld.
UTRECHT Aanvoer 130 stuks. Prijs
per kilogram van f 1,40 tot f 1,75. Prijs
per stuk van f 40 tot f 75. De handel
was willig.
RENSWOUDE De opgezette vos
compleet met prooi in de woonka
mer van mevrouw Pater aan de
Dorpsstraat heeft gezelschap gekre
gen van drie springlevende soortge
noten van enkele weken oud. De drie
Reintjes, een van vier weken en twee
van circa negen weken oud, hebben
de Kroondomeinen rond Apeldoorn
verruild voor een kistje met wat stro
achter het huis van de Paters. Hun
vrijheid is letterlijk aan banden ge
legdwant om de vossennekjes zit.
een halsbandje en een riempje dat
moet verhinderen dat de roof diertjes
gevolg geven aan hun natuurlijke in
stinct en op avontuur gaan. Ze voe
len zich er wel bijniet het minst
omdat mevrouw Pater de verzorgen
de taak van moeder de vos kwam
overnemen nadat zij als schadelijk
wild in handen viel van de boswacli-
terij en de kleintjes weesjes werden.
De jongste.van de drie gaf de mees
te tor gen. Ilij wtis 'pgs vier dagen
oud toen hij aan dé zorgen van me
vrouw Pater werd toevertrouwd, die
's nachts haar bed uit moest voor
het toedienen van de flesvoeding.
„We hebben toen nog wel geprobeerd
een hond als min op te scharrelen,
maar dat is niet gelukt, zodat er niets
anders overbleef dan te trachten ze
met de fles groot te brengen". Zo te
zien lukt dat aardig. De drie roof-
diertjes zijn bijzonder levenslustig,
stoeien en ravotten en laten elkaar
nu al de tanden zien als het er om
gaat een (vlees)prooi te verdedigen.
Wat de plannen zijn met het drietal f
„Ik hoop er mee te kunnen fokken
zegt mevr. Pater, die veel wetens-
waardigheden9over de opfok van de
Reintjes heeft opgedaan uit een da
mesweekblad, waarin toevallig juist
een artikel over de opfok van vosjes
stond, toen zij de diertjes in huis
kreeg. Met uitzondering van de jong-
ste een reu die nog extra zorg
vereist, zijn de vosjes nu al tevreden
als ze regelmatig te eten krijgen. Of
dat in de toekomst ook opgaat, wacht
de familie Pater met belangstelling
af.
17 jaar een grote vlucht genomen, en
bedraagt thans ruim 14.000.
Vorig jaar heeft men ruim 85.000 boe
ken uitgeleend. Door deze kolossale
groei is het begrijpelijk, dat het onder
komen in de Julianaschool te klein
wordt.
VEENENDAAL Een zoontje van de
familie K. uit de Kanaalweg werd gis
termorgen aangereden door een brom
fietser. De bromfietser had waarschijn
lijk geen schuld aan de aanrijding, maar
zal opgespoord wopden omdat hij door
reed na de aanrijding. Het nummer van
zijn verzekeringsplaatje is bekend.
VEENENDAAL De 11-jarige Tonny
N. liep op de Gerard Doustraat tegen
een rijdende auto aan. Hij werd tegen
het wegdek geslingerd, waardoor hij een
gat in zijn achterhoofd kreeg. Nadat een
arts eerste hulp had verleend, kon de
jongen naar huis gaan. De auto werd be
stuurd door de heer W.R. uit Veenen
daal. Aan de auto ontstond enige schade.
VEENENDAAL Op de Kerkewijk
raakte een vrachtwagen, bestuurd door
de heer H. S. uit Huizen de achterkant
van een personenwagen, bestuurd door
de heer J. G. H. uit Veenendaal. H. stop
te bij de Kanaalweg, omdat hij linksaf
wilde. De vrachtwagen die achter hem
reed gleed door. De personenauto werd
licht beschadigd.
VEENENDAAL De Christelijke Openbare Leeszaal en Bibliotheek krijgt
binnen afzienbare tijd een nieuwe behuizing. Reeds enkele jaren na de oprich
ting in 1951 was de ruimte op de zolder van de Koningin Julianaschool te
klein, maar een aantal verbouwingen brachten steeds weer enig soelaas. Mo
menteel is echter de kans op uitbreiding verkeken en is de accommodatie van
de bibliotheek en van de leeszaal beslist onvoldoende. Reeds jarenlang heeft
het bestuur uitgezien naar een andere huisvesting. Vele malen zijn al suggesties
gedaan voor een verhuizing Zo werd er indertijd gezinspeeld op het in ge
bruik nemen van 't huidige postkantoor als leeszaal. Het bestuur heeft nu ech
ter de knoop doorgehakt door van de Stichting Interkerkelijke Bejaardenzorg
de benedenverdieping van het nieuwe flatgebouw, dat op de plaats van het
„Hervormd Rusthuis" komt te staan, te huren.
VEENENDAAL Onder auspiciën
van „Oranjedag" worden door het be
stuur van de speeltuinvereniging „Prins
Alexander" op koninginnedag kinder
spelen georganiseerd. De deelneming
staat open voor alle kinderen ussen 4
en 12 jaar uit Veenendaal-Noord, het
voormalige Gelders-Veenendaal, met
inbegrip van de Hoogstraat en Hoofd
straat.
De kinderspelen beginnen om 13.30
uur en zullen, in verband met de ver
dere door „Oranjedag" georganiseerde
feestelijkheden om 15.15 uur eindigen.
Opgave voor de spelen kan gebeuren
op zaterdag 27 april tussen 9 en 11 uur
in het clubgebouw van de speeltuin aan
de Buurtlaan-West. Het bestuur ver
zoekt de ouders aan de kinderen een
briefje mee te geven waarop naam,
voornaam, leeftijd en geslacht duidelijk
vermeld zijn. Er wordt gespeeld in vier
leeftijdsgroepen nl. 4 en 5 jaar, 6 en 7
jaar, 8 en 9 jaar en 10, 11 en 12 jaar.
Voor de leden van de speeltuinver
eniging is zaterdagmorgen ook gele
genheid om de penningen voor het
nieuwe seizoen op te. halen,
middag om 14.00 'uur wordt de
tuin weer geopend.
„Het SIB gaat op de benedenverdie
ping van haar nieuwe bejaardencen
trum. dat gebouwd wordt op de plaats
van het oude een dienstencentrum in
richten. Er blijft dan echter een grote
ruimte over. en die heeft het bestuur
van de bibliotheek gehuurd van het
SIB", vertelde de voorzitter van het bi-
bliotheekbestuur, dr. J. G. Thoomes.
„Het zal voor de bibliotheek een grote
vooruitgang betekenen, als we deze
ruimte in gebruik kunnen nemen. Voor
al voor ouden van dagen was het vaak
bezwaarlijk om de trap naar de zolder
van de Koningin Julianaschool te be
klimmen. Overigens zal het nog wel
twee jaar duren, voordat we van deze
ruimte gebruik kunnen maken. We had
den gehoopt, dat we reeds tijdens de
bouw van de flat erin konden, maar nu
blijkt dat alles eerst gereed moest zijn
voor wij er in mogen. In ieder geval
is het voor ons een prettig perspectief".
De leeszaal ontstond in 1951 uit een
in Veenendaal bestaand correspondent
schap van de Utrechtse openbare lees
zaal. In de loop van de jaren heeft de
leeszaal en bibliotheek een grote vlucht
genomen en een aantal verbouwingen
hebben de noodzaak van een geheel
nieuwe ruimte niet kunnen wegnemen.
Reeds in 1957 werd een afzonderlijke
hoek gecreëerd voor tijdschriften en na
slagwerken en werd de administratieve
ruimte verbeterd.
Reeds in 1959 had men meer dan dui
leden ingeschreven. Momenteel is
dit aantal de tweeduizend reeds gepas
seerd. Ook het boekenbezit heeft in die
Er bestaat een algemeen gebruik bij vorstenhuizen de kroonprins te noemen
naar het hoogst in rang staande landschap of oud rechtsgebied binnen het
landsterritorium. Zo heten de kroonprinssen bij ons prinses van Oranje en
de Engelse kroonprins prins van Wales. Hetzelfde werd toegepast bij gemeen
ten en oude heerlijkheden. Zo was na Amerongen Ginkel het hoogst in rang en
naar dit oude rechtsgebied werd de erfgenaam van de Amerongense goederen
heer van Ginkel genoemd en in de officiële stukken heette hij Van Reede
Ginkel, want dit oude gebruik werd blijkbaar in hoofdzaak doar de Ame
rongense Van Reede's gebezigd. Als jong „heerschap" had zo iemand wat
meer verantwoordelijkheid. Vader liet de bestuurszaken in dit deel van Ame
rongen veelal door die oudste zoon opknappen.
Waar dat Ginke lag? Dat is een moei
lijke zaak. In Overberg heet zo veel
Ginkel: Ginkelduin, de Hoge Ginkel en
nog wel meer. Uit de oudheid zijn be
kend de Ginkelse venen, waar rond
1600 nog turf gemaakt werd. Het buur
schap de Ginkel omvatte in feite het
huidige Overberg en bestond uit enige
frote hofsteden die niet alle bij het huis
te Amerongen behoorden. De Dwars-
wegh behoorde er maar gedeeltelijk bij
en het buurschap de Ginkel liep tot
aan de landscheiding van Leersum,
met als centrum de geweldige linde,
die als „de mooie boom" bekend staat
en met haar majestueuze kroon de ge
hele omgeving beheerst. Op deze plek
stond vroeger de galg van Amerongen
en onder deze gerichtsboom zal nog
open ding gehouden zijn, dus de recht
spraak door de schout van Ameron
gen, als vertegenwoordiger van de Hoer
van Amerongen.
Het is evenwel niet zo dat de Gin
kel tot de jurisdictie van een heerlijk
heid gekomen was. Als buurschap res
sorteerde het onder Amerongen en
Leersum. Met de macht van de heren
van Amerongen gingen enige kleine en-
claven te niet, zoals Ginkel en Lieven-
daal. De Ginkel bzezat géén eigen
kasteel.
Er is wél sprake van een kapel, die
evenwel lang voor de reformatie in
Amerongen in 1585 aanving van het to-
heel was. Mogelijk bevinden de bouw
resten zich op het terrein van de Cam
ping de Ossenberg.
Ook maakt het oude buurschap de
Ginkel nog deel uit van de gemeente
Leersum. De Haarweg gaat dwars door
dit gebied.
Iets in deze geest vinden wij in de
voormalige Rhenense venen waar het
hogere en lagere gedeelte gescheiden
was door de Middelbuurtseweg - Wete-
ringssteeg. Zogezegd „beneden" lagen
de venen. Oók in de Ginkel. Dat bete
kende vanaf de heuvelrug gerekend.
Het bouwland en dus het belangrijkste
gedeelte was dan „boven" gelegen.
Dit wordt recent begrensd door de Bo-
venhaarweg. Vermoedelijk is de huidige
openbare weg langs de Camping de
Hoge Linde te Overberg als grens van
dit oude gerecht te beschouwen.
Ir. J. A. Emmeus die het landgoed
De Hoge Ginkel bezit gaf deze naam
aan dit bosgedeelte. Wij moeten er
evenwel op bedacht zijn dat het buur
schap de Ginkel met bouwlanden en
venen slechts de hei- en heetlanden als
randstrook had. Het is voor ir. Em-
mens noodzaak geweest zijn huis „De
Hoge Ginkel" te noemen omdat er in
dit gebied al een enclave ligt die de
„De Ginkel" heet; het voormalige huis
van een zekere heer Ramsepk en die
naam moeilijk veranderd kon worden
toen de gemeente Rotterdam er een
vakantieschool van maakte. 4
Ir. Emmens was zo vriendelijk van
een en ander uitleg te geven. Het voor
malige landgoed is in 1925 verkocht.
Het omvatte ca. 252 ha grond en daar
van ging ongeveer 120 ha naar de fa
milie Bentinck. Het gedeelte dat ir. Em
mens bezit is ca. 130 ha. min huis en
omgeving dat na doorverkoop via no
taris Van Crugten uit Roermond aan de
gemeente Rotterdam kwam.
Het gaat er dus om of de Ginkel wel
geheel binnen de gemeente Leersum
viel. Dit zal zeker niet het geval ge
weest zijn. De grens tussen de gemeen
ten Amerongen en Leersum doorsnijdt
het voormalige gebied. In Van der Aa's
Aardrijkskundig Woordenboek (1845)
wordt de Ginkel een heerlijkheid ge
noemd, maar dit moet sterk in twij
fel getrokken worden.
Deze „heerlijkheid" (met kapel) zou
dan gezocht moeten worden waar thans
de kern van Overberg ligt en wel van
af de grift tot aan de weg door het Prin-
seveld en verder tussen de Oude Scher-
penzeelseweg en de reeds genoemde
openbare schapendrift van Camping
De Hoge Linde, die uitkomt naast het
Egelmeer. De bewering dat de Kooi
weg de grens vormde deel ik niet. De
ze moet achter de hoeven Nieuw Ame
rongen en Het Eind gelegen hebben. Het
Buurschap De Ginkel was véél groter
dan wat „de heerlijkheid" genoemd
werd.
In de verkoopakte van 1879 worden
naast Amerongen en Eek en Wiel als
heerlijkheden genoemd Ginkel, Eist en
Lievendaal. Dat was toen Elisabeth
Maria van Reede, gemalin van Frede-
rik William Child Villiers of the earls
of Jersey deze goederen verkocht aan
Godard John Charles George, graaf
van Aldenburg Bentinck (1857 - 1940).
Amerongen is een Hoge en Vrije heer
lijkheid en Eek en Wiel een verbonden
ambachtsheerlijkheid (Eck-en-Wiel
maar om te beginnen was Lievendaal
géén heerlijkheid maar bezat de status
van ridderhofstad.
Het Amerongense gedeelte van 't dorp
Eist is beslist nooit een heerlijkheid
geweest, evenmin als Ginkel. Om te
beginnen met Eist (de oudste naam is
EIsch(!) dit. De tweede zoon van een
gezin Van Reede werd „heer van Eist"
genoemd. Zo staat bekend Godard ba
ron van Reede, Vrijheer van Ameron
gen, Heer van Ginkel, Lievendaal en
Eist, eerste Graaf van Athlone, baron
van Aghrim (1644 - 1703). Diens vader,
de vermaarde Godard Adriaan baron
van Reede en Vrijheer van Amerongen
kocht op 7 december 1663 alle omschre
ven landerijen en alle tinsgoederen in
het Ginkelse gebied. Daartoe behoor
den de hoeven De Hucht (nog geheel
in oude stijl behouden!). Het Eind en
Nieuw-Amerongen.
Het schijnt >iu dat de Vrijheer van
Amerongen zijn zoon Godard, die de
persoonlijke vertrouweling van koning
stadhouder Willem III was, het titulair
Heer van Ginckel, Eist en Lievendaal
verleende. Als Vrijheer kon hij dit doen
en sindsdien werdeb Ginkel, Eist en
Lievendaal onofficieel als heerlijkhe
den aangezien.
Dit incidentele geval heeft in 1888 een
vermakelijke nasleep gehad, bij een
verkoop. Deze hofstede was eertijds
verhuurd geweest aan Joost Cornelis
Uutteweerdt (hij heette eigenlijk Ulten-
weerde en was uit de Overpolder van
Maurik afkomstig) en volgens een re
kest van Godard Adriaan van Reede
(de akte vermeldt abusievelijk denaam
als Govert) was 't niet annders dan on
land en voor niets anders geschikt dan
er schapen te hoeden, zoals dat ook
door de erfgenamen van Joost Uutte
weerdt gedaan was. Voor een prikje
werd hij eigenaar. Het werd later even
wel doorverkocht en zo was in 1888
Hendrik Hiensch, stammende uit 'n oud
Westfaals hoedenmakersgeslacht, bak
ker van beroep en voorganger (oefe
naar) van de Gereform. (dolerende) kerk
te Veenendaal, eigenaar van de hofste
de Nieuw-Amerongen. Hij moet gehoord
hebben over „heerlijke rechten" en,
menende met een oude ridderhofstad te
doen te hebben, dacht hij daar munt
uit te kunnen slaan.
Hij bracht hofstede en naam ieder af
zonderlijk in veiling, maar toen hem
gevraagd werd naar stukken die kon
den bewijzen dat de bewoners zich met
de heerlijkheidsnaam konden tooien,
waren deze uiteraard niet aanwezig. De
„verkoop" van de naam moest worden
ingetrokken. Dat was het pertinente
einde. De familie Bentinck werd eige
naar.
Maar nu het begin. En die kapel! Het
begin moet al in de vroege middel
eeuwen hebben gelegen. Het komt dan
voor als „Gengiloe, gelegen in het Wes
terwoud. De uitgang loe duidt wel op
lo, dat bos aanduidde. Maar met dat
Gengi is het niet zo gemakkelijk. Dr.
J. de Vries heeft over dit Gengi geen
uitgesproken mening en D. Philips
meende met 'n persoonsnaam van doen
te hebben. Deerlijk zou schrijver zich
vergissen zo hij het met wijlen D. Phi
lips niets eens was. Zéér veel goederen
werden naar de bezitter genoemd!
Het buurschap de Ginkel vinden wij
het eerst handschriftelijk vermeld in
een akte van 20 mei 1366, waar on
der de tinsgoederen van de Dom-
proosdij te Utrecht voorkomt een
goed te Ginkel (bossen, venen en
meenten) en daarbij staat aangete
kend dat er toe behoorde „hoghe ende
leghe" (rechten), dus heerlijke rech
ten. Maar welk goed te Ginkel is dat
in vredesnaam geweest.
De eigenaar was Heinric van Aernhem
j Een van de mooiste oude l
boerderijen uit deze om
S geving is de hofstede
Huchtte Overberg
0
De
en het ging naar Sweder Uter Loo.
Het betrof slechts de helft dat in ge
bruik was bij „Beernt's papen soens",
dus bij de uiteraard niet erkende zoon
van zekere pastoor Beernt. In 1368 wer
den door de tinsmeester en de tinsge
noten der Domproostdij dezelfde goede
ren nogmaals uitgegeven. In 1384 ver
kocht Sweder van Vianen aan de Dom
proost Ghisebrecht van de) Cock
(van Haeften)... alle hout uit het Ame
rongense bos dat lag bij de weg van de
Ginkelse eng. Deze enggronden waren
aangemaakte bouwgronden (novale
gronden dus) en ze zullen onbetwist
langs de Haarweg gelegen hebben of
langs het deel van de Dwarsweg tussen
de Bergweg en de Eindse weg. Lokali
satie is aan de hand van deze akten
zéér speculatief!
Een akte van 1565 noemt Amerongen
zeer nadrukkelijk. Het gaan dat om
„een bosch, strekkende uut den Ame-
rongenschen eng, noortwert op tot aen
den gemeenteturfwech bij Ginckel". Het
betrof dus de publieke weg waarover de
karrevoerders de turf uit de Ginkelse
venen reden en alwéér kan dat niet an
ders zijn dan de Haarweg of genoem
de deel van de Dwarsweg.
In het Plakaatboek van Utrecht is
naarstig gezocht onder het stuk „Vrije-
of Hoge-mitsgaders Ambachtsheerlijk
heden en Gerechten", in Zuidoost-
Utrecht gelegen. Rond 1700 komt géén
status als boven omschreven voor in
verband met Ginkel, nóch voor Eist.
Hoge en Vrije Heerlijkheden waren
Amerongen, Leersum en Renswoude,
er was een Vrijheid van Rhenen met in
begrip van Veenendaal, de Haspel, het
Veeneind, het Grootveld, Eist ten oos
ten van de grens met Amerongen dat
gerekend werd tot Remmerden te be
horen, de Grebbe en de Nude, Laar en
Remmerstein (de vier laatste land
schappen lagen van Rhenen uit gere
kend „achter de berg") en dan de ge
rechten van Darthuizen, Neder-Lang
broek. het Domproostengerecht Doorn,
Geerestein en Suytbroek, Woudenberg,
Maarsbergen (met inbegrip van Maarn)
en over de Rijn in het Rhenense ter
ritorium het gerecht de Marsch. Ginkel
bezat dus géén heerlijke of hoge en la
ge rechten! Hoe dan dat „hoghe ende
leghe" in de akte van 1366 op te vat
ten is blijft een raadsel. Bedoelde men
er het engengebied (hóóg!!) en het
veenland (laag!) mee?
Laten wij eens duidelijk lezen wat er
staat „....die helft van den goede te
Ghinckel, dat Beernt's papen soens
was (behoorde), met al sinen toebe
horen, waerscap (waarborg tegen be
schadiging) van den bossche, veene
ende meenten, also als dat gelegen
is, hoghe ende leghe ende mit alsul-
ken tinse, als daer in heort" (Dom-
archief no. 1860). Met geen mogelijk
heid is daar de bedoeling heerlijkheid
uit te halen! We houden het dan maar
op hoog-land en laag-land.
Eén van de oudste kaarten van het
Gestichte van Utrecht en op de situa-
tiekaart voor aanleg van de Slaperdijk
uit 1653 tekende de cartograaf een ka
pelletje ter hoogte van het landgoed
Het Hart. In 1653 moeten de restanten
nog aanwezig zijn geweest.
Dat het buurschap de Ginkel een ka
pel heeft gehad is niet onmogelijk. Zo
goed als de prior van het Karthuizer
klooster Nieuw Licht te Utrecht in 1535
bij Emmikhuizen een kapel voor de
grondgebruikers liet bouwen zal de
Domproost 'van Utrecht dit ook voor
zijn leenmannen in het Ginkelse heb
ben laten doen.
De plaats bleef onvindbaar. Tot de
heer Van der Horst van de familie Ben
tinck de Ossehberg pachtte. Men legde
ten gerieve van de campingbevolking
en weg door dit heidegebied aan en
men stootte toen op zéér oude bouwres
ten van enorm grote handvormstenen
met een vloertje. Men dacht aan een
schaapskooi, maar dat is hiet aanne
melijk want welke schaapskooi heeft
een stenen vloer gehad?!
Mogelijk is die „verloren" kapel als
nog te vinden en dat zou een vondst
van grote historische betekenis zijn.
Een ander bewijs voor het ontbreken
van heerlijke rechten was 't verstoken
zijn van 't windrecht. Dit werd gehouden
door de heer van Amerongen. In 1640
moesten de boeren en bakkers van
Amerongen, Leersum, Eist en Ginckel
al hun koren op de Amerongse koren
molen laten malen. Eerst véél later
werd met deze verordening de hand ge
licht en kwamen ook in Eist en Leer
sum molens met allodiaal molenaars-
recht.
Resumerende komen wij tot het vol
gende. Met de Ginkel werd een uitge
strekt gebied bedoeld van bossen, en-
gen, venen en meenten. Een heerlijk
heid is het nimmer geweest en de aan
duiding „Heer van Ginkel" voor de oud
ste zoon van Godard Adriaan van Ree
de en Margaretha Turnor was meer
privé bedoeld (Godard was enig zoon)
en diens zoons Reinhard en Jacob wer
den na hem respectievelijk Heer van
Ginkel en Heer van Eist genoemd, ter
wijl de nieuw aangekomen titels graaf
van Athlone en baron van Aghrim voor
behouden bleven voor de zoons Frede-
rik Christiaan en Godard Adriaan.
Er had dus een degradatie plaats en
nadien werden eerstgenoemde titels ver
waarloosd. Voorts is het onjuist te me
nen dat eerst in 1663 de Vrijheren van
Amerongen in het buurschap de Ginkel
vaste voet kregen. Reeds de stamva
der van het Amerongse geslacht Van
Reede, Goert van Reede (gestorven
1585) had er bepaalde goederen in eigen
dom. Na Godart van Reede („de heer
van Ginkel") de graaf Athlone, werden
de Van Reede's uitsluitend Van Reede-
Ginckel genoemd!
