Amerikaanse GFs tussen RITA en
Honderd
Begin
Schrik
Hoe?
ZIEZO - ZATERDAG 4 MEI 1968
Het paard mag dan als „gebruiksvoorwerp'
zeer veel terrein verloren hebben in de laatste
decennia, als middel tot recreatie is het belang
van wat men niet ten onrchte een „edele vier
voeter" noemt, in opgaande lijn. Steeds méér
dravers worden er gefokt, er wordt gepoogd de
rensport op een niveau te brengen dat niet al te
ver achterligt bij het buitenland en het paard
rijden in het algemeen als statussymbool geeft de
fokker moed.
Erg veel regels zijn er niet. Als je een merrie
hebt, die op de dravers- of renbaan niet veel pres
teert, mag je altijd proberen of het geluk met de
domme is en of je misschien met je slechte paard
je bij een hengst, die er een beetje mee doorkan,
de toevalstreffer kunt scoren: een grote prijs
winnaar.
Een zekere bescherming is er wel om het paar-
denbestand niet buiten alle grenzen te laten uit
dijen: hengsten, die voor de fokkerij hun diensten
aanbieden, moeten goedgekeurd zijn. Is dat ge
beurd dan wordt hun prijs vastgesteld. Dan kan
de kassabei vrolijk rinkelen voor de eigenaars.
In Bemmel, tussen Arnhem en Nijmegen, is de
stoeterij waar men het handelsmerk Buitenzorg
ontwikkelt.
„Je mag het een miljoenenzaak noemen", zegt
de bedrijfsleider P. A. Meinardi.
Rondom de stoeterij heerst een
bijna absolute rust, Bemmel is nog
niet aangetast door de landverslin-
dende industrialisatie. De grote we
gen zijn niet ver, maar het zijn wei
nig auto's, die het vredige Bemmel
tot doel hebben; nijver schieten de
meeste voort naar de grote steden.
Zij storen niet in dit stukje Betuwe
waar de gebroeders Snetselaar tij
dig de hand op legden. Dertig hec
taren grond. Mooie grond, goeie
grond. Best voor de bomen en voor
het gras. Voortreffelijke plaats om
paarden te fokken.
In de nog wat schamele zon van
het prille voorjaar ligt als visite
kaartje dicht bij de weg een veulen
van een week oud. Hij presteert het
al een zonnebadje te nemen in het
gras. De wind zoeft wel over hem
heen, moeder staat direct in de
buurt met de fles, waarvoor hij het
om de paar minuten weer tijd acht
en het leven is goed. Een uurtje
gaan moeder en zoon naar buiten,
maar dan alleen als het weer er
naar is.
In een uur kan een veulen heel
veel heel gekke dingen doen. Vooral
de kunsten, die je met je benen kunt
uithalen, lijken hem haast onuitput
telijk. Recht omhoog bijna: keihard
afzetten achter en dan kijken wat
er gebeurt. Of zo leuk steeds weer
die keiharde afzet zodat je steeds
eindjes vliegt. Lastig alleen dat er
hier en daar wat afpaling van het
terrein is, anders kon je zoveel
vaart maken dat je op een goed
moment echt zou vliegen.
Bijna honderd veulentjes zijn er
al ter wereld gekomen in de ruim
twee jaar dat de stoeterij Buiten
zorg bestaat. Vijf hengsten staan
daar in het seizoen hun steentje
aan bij te dragen. Met animo zou
men kunnen zeggen. Animo; geen
diepere genegenheid, want dergelij
ke clausules bestaan niet in het lief
deleven van een paard. Wel is er
voor het kortstondige liefdeleven
een heel keurige kamer" met
uitermate weinig meubilair. Voor
geval de merrie geen zin heeft is er
wat apparatuur om haar uitschie
tende achterbenen geen schade te
laten teweeg brengen.
Ook op andere dingen is gere
kend, het bedrijf is ten slotte opge
zet om goede produkten te brengen.
De stoeterij is een
miljoenenzaak
Wat rondspringen, zonnen en drinken,
daaruit bestaat voor een groot deel
het leven van Joy Buitenzorg.
De merries kunnen grondig onder
zocht worden door de dierenarts,
die aan het geheel is verbonden.
Die dokter nu kan spreekuur hou
den in een kamer, waar men alles
tot en met een steriliseertrom-
mel - heeft klaarstaan en een ver
nuftige stellage om het paard in
vast te zetten. De veearts ook be
paalt of een merrie gedekt kan
worden. Hij is een belangrijk man
in het hele proces, maar de leiding
in het dagelijkse gebeuren ligt in
handen van de heer Meinardi, vroe
ger landbouwer in Groningen,
steeds zwaarder overhellend naar
de paarden, de fokkerij en geïnte
resseerd in de economische kant.
Is zo'n bedrijf winstgevend?
„De eerste Buitenzorg-paarden
komen dit voorjaar in de baan en
dat is voor je entree in het geheel
belangrijk. Je hebt behalve klasse
ook wat heel eenvoudig geluk nodig
in 'n course. Beginnen je paarden
meteen met wat in de prijzen te
komen, dan zeggen ze: Hé, dat
komt van die zaak daar uit Bem
mel. Moeten wij ook eens gaan kij
ken". v
„Wij hebben hier vijf hele beste
hengsten, Jour de Java, het paard
dat zo vaak op haren en snaren
vocht met Quicksilver S, Star Per
former, ongeveer het beste course-
paard dat er in Europa is: die liep
in Amerika, Duitsland, Italië en
hier. Dan de Amerikaan Lullwater
Victory en de Duitser Gutenberg.
Dat zijn alle vier dravers. Tenslotte
een volbloed: Exilio. Die heeft in
Frankrijk een stuk of veertien ren
nen gewonnen. In Duitsland hebben
zij het kwalijk genomen, dat Guten
berg naar Nederland ging; de ani
mo om hem als vaderpaard te ge
bruiken gaat zover, dat er uit Duits
land al aanvragen zijn voor zestien
merries om hier hij hem op bezoek
te komen".
Bij stoeterij Buitenzorg kunnen
tachtig paarden onderdak hebben.
Ruime stallen, keurige boxen, zeer
precies bijgehouden door de heer
Meinardi, vijf jongens en een meis
je uit de streek en een secretaresse.
Er wordt hard gewerkt, je vindt
praktisch geen strootje buiten ter
wijl er toch heel wat rommel ge
maakt zou kunnen worden. Je hoort
geen stem uitschieten, daar houdt
de baas niet van. „Als je het met
schelden en rukken moet bereiken,
kun je er beter mee ophouden".
In een groot land lopen zo'n vijf
tien merries, bekende namen uit
het recente verleden als Trudi
Trothan en Aureola. Toonbeelden
van gezapige rust zoals ze daar
rondwandelen; geen gedachte meer
aan het zenuwachtige werk voor de
sulky, alleen kijken naar wat de
buurdames doen, het jonge gras
testen op eetbaarheid en tevreden
een oneindigheid van de dagen ver
onderstellen.
ten waarheid in dat spreekwoord
en je hebt toevalstreffers. Maar
dat zijn er niet veel. Je blijft altijd
graven in prestaties. Allereerst van
het paard zelf, maar dan verder ga
je de voorouders na. En dan maar
combineren."
P. A. Meinardi zou dagen over
paarden kunnen praten en over de
problemen in de fokkerij. Bijvoor
beeld: hij heeft van een goede mer
rie vorig jaar een best veulen ge
had van een hengst en dit jaar een
waarschijnlijk even beste van een
andere hengst.
Wat moet er nu dit jaar met de
merrie gebeuren: naar de ene of
naar de andere hengst? Als leek
zeg je: als de veulens even goed
lijken geeft dat toch niet? Voor
hem geeft het wel. Hij wil het
beste fokken en als er iemand met
een merrie komt wil hij het beste
advies geven.
„Er wordt nog zoveel gefokt vol
gens het aloude principe: fokken is
gokken. Er zitten een paar procen-
Star Performer komt als een rou-
tiné zijn box uit. Even denkt hij,
dat hij wat mag versieren, maar
als hij begrijpt dat het alleen maar
gaat om zich even te laten bekijken
staat hij schaapmak, mooi in zijn
kennelijke kracht langs de mensen
heen te kijken. Zijn vital statistics:
winsom 466.000 gulden; record 1.14,5
op de kilometer. Om toegelaten te
worden bij zijn vader moest de
eigenaar van zijn moeder, schrik
niet, 36.000 gulden betalen. Dat was
dan in Amerika, maar toch: er
zijn er voor minder geld ter wereld
gebracht.
In Nederland is de schaal heel
wat lager. Voor bijvoorbeeld dui
zend gulden heb je een veulen met
een leuke stamboom en voor vijf
gulden per dag kun je terecht in
stoeterij Buitenzorg. Verzorgd, met
smid en al.
Vooral in de rosse buurt van Amsterdam is er rijkelijk
mee gestrooid. Op gevels, op ramen, op straatlantaarns en op pilaren
- overal ziet men de witte plakplaatjes, die de Gl, de Amerikaanse sol
daat, tot „weerstand binnen het leger" oproepen en tot desertie aanzet
ten.
Op geen enkel punt is er ook maar iets geheimzinnigs bij. De Socia
listische Jeugd, die de biljetjes heeft verspreid en nadere inlichtingen
geeft, houdt adres in het pand Haarlemmer Houttuinen 73, dat onder
nummer 247235 telefonisch bereikbaar is.
Geen Nederlands wetsartikel is tegen de actie van de SJ opgewas
sen. Vandaar dat er onder de Amerikaanse verlofgangers, die Amster
dam als pleisterplaats hebben gekozen elke vrijdagavond komen er
drie treinen uit Duitsland aan - open en bloot met pamfletten en an
dere publikaties kan worden gewerkt. Vandaar ook dat de jongelui, die
„plakkend" door de hoofdstedelijke straten trekken, slechts tot op zeke
re hoogte (bekladding van een andermans bezit) strafbaar zijn.
Keurige, idealistisch aangelegde mensen, die bestuursleden van de
Socialistische Jeugd. En uitgekookt ook. Ze zien erop toe, dat de Gl, die
zich voor desertie aanmeldt, voor het verstrijken van de termijn van
z'n verlof over de grens geholpen wordt.
Anders dan Frankrijk, waar de meeste in Amsterdam gedeserteerde
Amerikaanse soldaten naar toe gaan, houdt Nederland zich strikt aan de
bepaling, dat gedroste militairen van een NAVO-partnerstaat aan de
betreffende regering worden uitgeleverd.
Trouwens, wanneer wordt een niet van verlof teruggekeerde Gl offi
cieel als deserteur beschouwd? Als de AWOL („Absent Without Leave")
binnen dertig dagen na het verlopen van z'n pas op z'n basis terug
keert, wordt hij slechts disciplinair gestraft. In bijzondere gevallen
wordt zelfs een respijt van een jaar gegeven!
Guus Markmann (24), voorzitter van de SJ: „Onze orga
nisatie fungeert eigenlijk alleen maar als trechter. De'Amerikaanse
militairen, die zich als deserteur bij de Socialistische Jeugd melden,
worden langs particuliere weg verder geholpen. Ze krijgen onderdak
en worden per auto naar hun bestemming - meestal Parijs - ge
bracht." De Socialistische Jeugd telt 500 leden („slechts enkele com
munisten"). De beweging heeft geen bindingen met de Partij van de
Arbeid of met de Pacifistisch Socialistische Partij. Wel is er een poli
tiek program, dat o.m. naar democratisering van het onderwijs („meer
zeggenschap van scholieren") streeft, zomede naar een samenbunde
ling van links progressieve krachten.
Met een reizende tentoonstelling, die zich tegen het hedendaagse
fascisme keert - en tegenwoordig ook tegen het nieuwe Griekse re
gime -, is de SJ in 1965 voor 't eerst in de openbaarheid getreden.
Sindsdien is er zowel gemanifesteerd („Botsing") als gedemonstreerd
(„1 mei Rood"). Er is sprake van een duidelijk republikeins karakter
terwijl tegen de Amerikaanse inmenging in Viëtnam wordt geageerd.
Met betrekking tot de desertie uit het Amerikaanse leger merkt Guus
Markmann op dat de SJ niet over één nacht ijs gaat. De „zieltjeswin-
nerij" staat niet voorop. De Gl moet er „geschikt" voor zijn. Boven
dien moeten zijn motieven als „zuiver" gekenschetst kunnen worden,
waarmee wordt bedoeld, dat 't niet om mensen gaat, die teleurgesteld
zijn in het soldatendom, maar om lieden, die, uit welke overwegingen
ook, bezwaren hebben tegen hun uitzending naar het bloedige strijd
toneel in Zuidoost-Azië.
„Elke militair, die zich in ons hoofdkwartier meldt, moet een for
mulier met zeker wel zestig vragen invullen. Aan de algemene beoorde
ling komt zelfs een met ons samenwerkend psychiater te pas. De kan
didaat-deserteur moet zich realiseren dat hij tenminste tien en mis
schien wel twintig jaar buiten de Verenigde Staten zal moeten blijven,
tenzij hij voor vijf jaar de kast in wil gaan. Pas onder president Ken
nedy werd er voor deserteurs uit de Koreaanse oorlog een algemene
amnestie afgekondigd".
In de afgelopen drie maanden heeft de SJ contact ge
kregen met ongeveer vijftig in Amsterdam passagierende Amerikaan
se militairen. Bijna de helft van hen (21) werd deserteur; de rest liet
verstek gaan na inlichtingen over de consequenties van desertie te heb
ben ingewonnen.
„In het Amerikaanse leger in West-Duitsland", aldus Guus Mark
mann, „is de oorlog in Viëtnam het voornaamste punt van discussie.
De meeste militairen, die daar gelegerd zijn, hebben een contract van
zes jaar getekend, waarin nadrukkelijk wordt gesteld, dat ze niet naar
Saigon zullen worden gestuurd Met deze bepaling, die vaak de aan
leiding was voor het aangaan van een langlopend dienstverband, wordt
steeds meer de hand gelicht, omdat Washington voor de verversing
van zijn troepen niet langer uit andere reserves kan putten, 't Gaat
tenslotte om de doorstroming van meer dan een half miljoen soldaten
per jaar. Het is daarom geen wonder dat er, behalve gewetensbezwaar
den, ook veel ontevredenen of teleurgestelden zijn".
Frankrijk, Zweden en tot op zekere hoogte Zwitserland gelden als
de staten, waarin gedroste GI's zich 't gemakkelijkst kunnen vestigen.
Het aanvragen van politiek asiel is slechts een formaliteit, 't Zelfde
kan gezegd worden voor het verkrijgen van een verblijfs- en een werk
vergunning.
Volgens opgave van de SJ wonen in Frankrijk thans 110
Amerikaanse deserteurs. Voor Zweden staan er officieel 24 op de lijst,
doch hierbij moeten nog eens 150 a 200 anderen worden geteld, die bij
hun onderdeel in West-Duitsland zijn geregistreerd als „permanent zon
der verlof afwezig".
De SJ maakt deel uit van een wijdvertakt net, dat over heel West-
Europa is gespannen. De spil ervan is de in Parijs wonende deser
teur Dick Perrin, die de nieuwsbrief „Act" publiceert.
't Gaat deze Dick Perrin niet alleen om soldaten, die hun vaandel
ontvluchten, maar ook om het vormen van zogenaamde RITA's. Hier
mee worden z'n handlangers aangeduid, die, in uniform, stemming
onder hun kameraden kweken. De „Resistance Inside the Army"-groep
RITA is daar een afkorting van tracht zoveel mogelijk onbehagen
te wekken over het Amerikaanse Viëtnam-beleid.
Perrin zou geen „Yankee" zijn, als hij 't slechts bij één afkorting
had gelaten. De werkers, de „vechters" („Fighters") achter de RITA's
heten FRITA's. Ook de leden van de Socialistische Jeugd dus.
In Frankrijk kunnen Amerikaanse soldaten, die willen deserteren,
zich op verschillende adressen melden. Een ervan is dat van het Quaker
Centrum aan de Rue de Vaugirard in Parijs. Een ander vermeldt de
naam van dominee George van de St. Nicolaaskerk in Straatsburg.
In Engeland kunnen GI's met desertieplannen bij de WRI (War Re-
sisters' International) terecht, in Zweden o.m. bij het Demokratisk
Ungdom, in Denemarken bij het Danish Committee for Supporting De
serters etc.
West-Duitsland, waar de meeste Amerikaanse deserteurs gelegerd
waren, biedt weinig of geen mogelijkheden. Gedroste militairen kunnen
daar geen politiek asiel aanvragen, maar worden wel naar hun leger
onderdeel teruggestuurd. Op het aanzetten tot desertie staat verder een
gevangenisstraf van vijf maanden.
Toch is er in West-Duitsland een adres, dat GI's, die zich aan hun
dienstplicht willen onttrekken, de weg wijst. Het is de SDS, de Sozia-
listischer Deutscher Studentenbund van de linkse radicaal Rudi
Dutschke, op wie de vorige maand een moordaanslag werd gepleegd.
Vreemd genoeg verlenen twee, in de Verenigde Staten verschijnende
bladen de RITA's en de FRITA's de nodige morele steun. Het zijn
The Bond, de soldatenkrant van Gl Andrew Stapp, en de Veterans
Stars and Stripes for Peace.
Met Act, de nieuwsbrief van Dick Perrin, welke hetzelfde postbus
adres heeft als de Franse auteur en filosoof Jean Paul Sartre, worden
beide publikaties openlijk onder de Amerikaanse troepen in West-Duits
land verspreid.
De democratische vrijheden in de Verenigde Staten gaan zo ver dat
niemand Gl Joe het recht kan ontzeggen kennis te nemen van deze
door en voor deserteurs samengestelde geschriften, wat dan ook uit
voerig in de kop staat vermeld!
