Dr. Hofstede ontdekte:
TV-kijkers ergeren zich aan
5 procent van de uitzendingen
Filmfestival van Cannes
Ingmar Bergman straks weer de
meest besproken figuur
Richtlijnen voor
programmamakers
?A%
Waardering
Wegbereiders
Hoepla
VANAVOND
MORGEN
Beroddeld
Kinderlijk blij
Zilvervloot boven
half miljard
LTL drukkerijen
v. Ommeren
20% hoger winst
Omzet Albert
Hei j ii 18% hoger
Gero nog in het
onzekere
PILOOT STORM
RECHTER TIE
TEKKO TAKS
TELEVISIE
T.V. LANGENBERG
Pagina 2'
MAANDAG 6 MEI 1968
Eleonoor had eerst wel gepruild
toen hij haar vroeg boven te mogen
werken.
Waarom nu? Het was toch zo al
tijd goed gegaan? 't Was waar,
Freek behoefde geen controle meer,
dat was genoegzaam gebleken. Hij
werkte nu zelfs té hard naar haar zin.
Een paar maal haalde zij hem over
met haar mee te gaan naar de
schouwburg of naar de bioscoop. Maar
de tweede keer had zij weer haar ou
de strengheid moeten gebruiken en de
derde maal, dat zij probeerde haar
zoon mee te krijgen in de repetitie-
tijd, en ditmaal nog wel naar een
door hem zozeer geliefd concert
had hij pertinent geweigerd en Wegen
die bij het gesprek tegenwoordig was,
stond deze keer aan de kant van de
zoon.
Maar hij moet toch ook eens een
uitspanning hebben. Hij raakt anders
overwerkt, Meine, zie je dan niet, hoe
slecht hij eruit ziet?
Wegen haalde de schouders op, keek
onderzoekend naar Freek en herhaal
de dan het gebaar. Hij schiet een
beetje hard in de hoogte in korte tijd,
verder geen nieuws, Noortje. Voor uit
spanning zorgt hij zelf wel, zou ik den
ken, daarvoor heeft hij zijn moessie
niet nodig. Nietwaar, mijn zoon?
Foei, zei Eleonoor, een flauwe
grap.
Meine Wegen lachte, wetend dat
lijn vrouw zulke scherts niet kon ver
dragen. Freek zei in het geheel niets.
Op een middag fietste Freek langs
de buitenkant van de stad. Toen hij
na de repetitie van die morgen ge
tracht had zich onmiddellijk na het
koffiedrinken weer in zijn werk te ver
diepen, was het hem onmogelijk ge
weest. Het leek wel of zijn hoofd dicht
zat; er kon geen letter meer bij.
Plotseling zich bewust van een hondse
moeheid was hij geheel gekleed op
zijn bed gaan liggen, languit, de ogen
dicht. Hij sliep niet, rustte alleen, was
voor het eerst ook te moe om veel te
puzzelen. Hij droomde zo'n beetje voor
zijn plezier en dacht ineens aan Ko
Sol. Hoe zou het met hem gaan?
Vreemd, je woonde in dezelfde stad
en nooit kwam je elkaar tegen, in al
die jaren niet. Dat hadden zij zich bei
den anders voorgesteld! Ko.Na
hem had Freek nooit meer een vriend
gehad, had er ook geen behoefte aan
gevoeld, hoezeer zijn stiefvader ook
met zijn isolement de spot stak. De
jongens op het gym vonden hem een
saaie knul, de meisjes, aangetrokken
door zijn knap gezicht met de wonder
lijke ogen, vonden hem toch een jon
gen, waar in werkelijkheid niets aan
was, altijd vormelijk, afgetrokken bij
na; het leek soms wel of hij nauwe
lijks hoorde wat er tegen hem werd
gezegd. Als er één eens speels of aan
halig tegen hem deed, keek hij eerst
verwonderd, of hij schrok eigenlijk,
kreeg dan een kleur en werd opzette
lijk hatelijk en ruw.
Een heilig boontje of een stieke
merd, zeiden de andere jongens.
Freek rekte zich, ging overeind zit
ten. Eigenlijk kon hij met dit heldere
zonneweer veel beter een eind om
fietsen, dat friste meer op dan hier te
liggen suffen.
Zo kwam het dat hij een half uur
later fietste op de Zuidelijke Wandel
weg en daar Ko Sol achterop reed, Ko
aan wie hij die middag juist weer had
gedacht.
Ze sprongen, elkaar gelijktijdig her
kennend, van hun fietsen.
Freek! Wel verdorie!
Ko.
Twee jonge mensen, bijna mannen,
die toen ze elkaar voor het laatst za
gen kleine jongens waren. Nu was Ko
achttien, Freek zeventien jaar oud.
Ko liet zwaar zijn hand op Freeks
schouder vallen, zijn bruine ogen, de
zelfde vrolijke pientere ogen van vroe
ger, lachten de ander tegen. Ver
vloekt lollig je weer te zien, Freekie!
Hoe staat het leven? Bij mij thuis is
alles bij het oude.
Freek glimlachte onwillekeurig. Wat
een kerel was die Ko geworden! Hij
stak een kop boven hem uit, fors en
stevig, breed van schouders en rug.
Zijn donker haar was glad gekamd,
netjes gescheiden. Freek begreep in
eens niet meer hoe hij hem zo gauw
had herkend.
O, mijn moeder is al jaren lang
hertrouwd, met dokter Wegen, die
naam zul je weieens gehoord hebben
misschien. Hij is een bekend chirurg.
En ik ben tegenwoordig op het gym,
zit al in de vijfde klas. Druk in de
Paasrepetities op het ogenblik, net
even ertussen uit geknepen omdat ik
zowat barstte.
Ze liepen naast elkaar voort, de fiet
sen aan de hand. Ook Ko moest naar
de ander kijken, vond hem mager en
bleekjes, zijn ogen leken nog wel gro
ter en donkerder dan vroeger; erg lol
lig had hij het thuis zeker niet, stel
de Ko vast.
Nou, ik ga het water op, net als
m'n ouwe heer, hoe ik het lap, lap ik
het, ook al vindt moeder het wel erg.
Zeg. we sebben weer een nieuw Rie-
kie, ze is vijf jaar. Kun je het nogal
vinden met je stiefpa? Meestal niet
zo'n lolletje hé, zoiets?
Freek schudde het hoofd en lachte.
Och, 't gaat tegenwoordig wel zo
zo. Ideaal zal het wel nooit worden,
denk ik. Hij is beroerd streng.
Ja, en jij was dat niet gewend, zei
Ko, jouw vader washeel anders.
Er kwam iets zachts, bijna medelij
den, in zijn heldere ogen. Freek zat
zeker erg onder de plak van de nieuwe
pa. En word je nog schilder?
vroeg hij, dat wilde je toch altijd
zo graag.
Freeks mond vertrok even of hij er
gens pijn had. Vader wil dat ik stu
deer, maar als ik meerderjarig ben...
Hij brak af, ging dan op geheel an
dere toon voort: ik weet soms niet,
of alles wel de moeite waard is, dat
je je er druk om maken zou.
Het was voor het eerst, dat Freek
iets zei tegen een ander van wat er
streed in zijn binnenste. Hij merkte
Ko's oprechte verbazing en glimlach
te flauw.
Je vindt me zeker een rare?
Ko haalde de schouders op. Och,
dat ben je altijd wel geweest. Maar
als je denkt zoals je nou praat, heb
je geen leven. Veel vrienden zul je
ook wel niet hebben, ben je ook geen
type voor, die zouden je doodpesten
en een klein beetje had je het dan
wel verdiend.
Hoezo?
Nou zeg, je lijkt wel een ouwe ke
rel, of een wijf met zo'n neepjeskap
uit een hofje. Je hebt je hele leven
voor je en je praat of je tachtig bent.
Freek lachte niet, zelfs niet toen
Ko hem een vriendschappelijke por
gaf. Zijn gezicht stond strak; waarom
hij tegen Ko, die hij toch in jaren niet
had gezien, ineens zoveel sprak, be
greep hij zelf niet, maar nu hij een
maal begonnen was, moest hij door
spreken.
Ko, geloof jij aan God? Hij vroeg
het gejaagd, zijn adem ging sneller.
Groot werden Ko's ogen. Wat
heeft dat ermee te maken?
Alles. Freeks hand maakte een
gebaar door de lucht. Dan zou al
les leugen zijn en komt niets er meer
op aan. Dan bestaat er geen hemel,
geen hel, geen goed en geen kwaad.
Denk jij daar nu nooit over?
Ko lachte even, maar de ernst van
de ander ziende, hield hij het in.
Neen, nooit, bekende hij ik heb nu
eenmaal geleerd, dat God er wél is,
maar als Hij er niet is, kan ik er nog
niets aan doen.
Aan doen niet, nee, Freeks stem
klonk hoorbaar mat, maar dan kun
je er gerust op los dieven en moorden
en zwijnen, voor wie zou je het dan
laten, als.
Voor je zelf bijvoorbeeld, viel Ko
hem in de rede, je wilt toch lan
ger leven dan vandaag?
Waarom, als het toch geen zin
heeft? Vind jij het zo'n lolletje?
Met iets van minachting en verve
ling keek Ko naar zijn vriend. Wat
bezielde hem? Zijn stem klonk of hij
zo ruzie zou maken.
(Wordt vervolgd)
3804. „Ja, het echte pionierswerk is gedaan, we zijn
alweer in het stadium van verdere automatisering",
viel Arend de professor bij, die zijn spijt had uitgespro
ken over het verdwijnen van de romantiek. „Eigenlijk
beschouwen we het traject Maan-Aarde nu reeds als
weinig meer dan een bus-ritje, routinewerk". Zodra
het eskader een bepaalde afstand van de Aarde bereik
te, gaf Piloot Storm het teken, dat de jonge, toekomsti
ge astronauten aan boord van de andere schepen ge
legenheid kregen om hun theoretische kennis in prak
tijk te brengen. De schepen namen wat meer afstand
van elkaar en door hun momentum voortgedreven op
de vaste koers konden allerlei kleine manoeuvres wor
den uitgevoerd. De link-trainers en testcabines waren
nu vervangen door de werkelijkheid van een echt ruim
teschip en er mochten geen blunders meer gemaakt
worden. Blindvliegen, korte koerscorrecties, afstandbe
rekeningen, gefingeerde meteorietenschade, enzovoorts,
dit alles zorgde ervoor dat de jonge cadetten zich geen
ogenblik verveelden.
90. Rechter Tie heeft plaatsgenomen achter het bu
reau van de Oppereunuch en neemt de geheime stuk
ken door die uit de kluis zijn gekomen. De documenten
bevatten vertrouwelijke gegevens over personeelsleden,
en details betreffende het bestuur van het paleis. Er
is niets bij over het privéleven van de Prinses of het
komplot van het gestolen halssnoer. „Deze papieren zijn
in orde, Opperkamerheer", zegt rechter Tie. „Ik ben
speciaal geïnteresseerd in een gebeurtenis gedurende de
nacht van de diefstal, waardoor de wacht op de muren
rond het erkerpaviljoen tijdelijk werd weggeroepen.
Maar daarvoor moet ik bij u zijn, kolonel. Leid ons
naar uw kantoor". Terwijl kolonel Kang hen voorgaat,
bedenkt de rechter dat hij van Kang eigenlijk niets weet:
Vrouwe Hortensia en de Prinses zijn vanzelfsprekend
bevooroordeeld. Zou het mogelijk zijn dat de kolonel
zelf betrokken was bij het komplot? De indruk dat het
complot juist tegen hem gericht was, zou dan een
knappe dekmantel zijn. Kolonel Kang leidt de rechter
en de Opperkamerheer binnen in zijn kantoor. Het is
klein en sober ingericht, maar bizonder proper. In een
hoek van het vertrek staat een zware, ijzeren kist.
„Die kist bevat zeker uw papieren, kolonel", zegt rech
ter Tie. „Haal ze eruit en leg alles op uw bureau".
13. Tekko kuierde intussen nog steeds door de smalle
Oosterse straatjes van Algiers. Hij mijmerde over het
plotselinge afscheid dat hij van zijn goede oude vriend,
professor Starreveld, had moeten nemen, opdat ieder
naar eigen inzicht en aanleg datgene kon gaan doen,
waartoe hij zich geroepen voelde. Gedachtenloos zui
gend op de lange stengel van een bloem, die hij zo
jujst geplukt had, slenterde onze vriend onwillekeurig
weer in de richting van de haven. Zo liep hij geruime
tijd voort en hij kwam pas weer enigszins tot zichzelf,
toen hij in de verte de masten en stoompijpen van de
schepen ontdekte, die daarginds in de haven gemeerd
„Daar sta ik nu met mijn goede gedrag" mompel
de Tekko, terwijl hij zijn ogen langs de glanzende boe
gen der schepen liet gaan. „Hoe kom ik zonder geld ooit
van hier naar de Congo? Als blinde passagier? Nee?
Dat is me te riskant Werkend passagier, dat ligt meer
in mijn lijn, alhoewel het niet mee zal vallen, want
ik weet natuurlijk veel te weinig af van het eigenlijke
zeemansleven. Maar wie niet waagt, die niet wint. Kom
aan, dat valt allicht te proberen. Waarmede ik dan te
vens wil zeggen, dat alle begin heel erg moeilijk is"
Hij ging van de weg een poortje onderdoor en stond
toen opeens op een steiger, waar tegenover een groot
zeeschip lag. „Ahoi Schip ahoi" schreeuwde Tekko en
hij trachtte daarmede de aandacht te trekken van een
zwaar gebaarde zeeman, die over de reeling leunde.
Het bewuste programma, dat op 9
oktober vorig jaar door de VPRO
werd uitgezonden, werd bekeken
door ongeveer anderhalf miljoen men
sen. Het waarderingscijfer was laag.
Vooral vrouwen en meisjes gaven lage
cijfers.
Meer waardering voor het program
ma was er bij de groep van vijftien- tot
twintigjarigen, en bij de groep boven
de 65. Het meest vernietigende oordeel
was afkomdtig van mannen tussen de
veertig en vijftig jaar.
De VPRO ontving na de uitzending
vierhonderd brieven. De helft van de
briefschrijvers deelde mee als lid van
deze omroep te bedanken.
Dr. Hofstede meende dat het satirisch
programma Zo is het en het program
ma Hoepla recht hebben op een staats
pensioen. „Zij hebben raids onderno
men op de gevestigde orde. Zij waren
de wegbereiders voor een nieuwe au
tonome uitingsmogelijkheid voor de
jongere generatie", vond hij.
Volgens de socioloog zou „aan veel
wild geraas een eind komen", als er in
Nederland een wetenschappelijk onder
zoek zou worden ingesteld naar de re
latie tussen de persoonlijkheid van de
kijker en de aard van het televisiepro
gramma. Dii'oMede noemde als
voorbeeld buitenlandse onderzoekingen
op dit terrein, die uitwijzen, dat auto
ritaire persoonlijkheden een hogere
waardering dan anders geaarde men
sen hebben voor wildwestfilms en
sportprogramma's.
Op het congres was een montage te
zien en te horen van enkele controver
siële radio- en televisieprogramma's, zo
als een interview met bejaarden
bestemd voor de vierde maar nooit uit-
Geref. Kerken:
Beroepen: te Grootegast, Holwerd,
Leek, Loppersum en te Ulrum drs. R.
Brands, laatstelijk pred. bij de Geref.
Kerken Vrijgemaakt, woonachtig te
Oegstgeest.
gezonden aflevering van Hoepla. Enkele
uitspraken tijdens een forumdiscussie.
Dr. K. H. Roessingh, waarnemend
voorzitter van de VPRO: „Er zijn
treffende elementen in het interview
met de bejaarden. Toch twijfel ik nog
steeds of een dergelijk interview moet
worden uitgezonden".
Vijf procent van de televisieprogramma's roept weerstanden op bij een deel
van de kijkers. Deze weerstanden zijn er al bij kerkelijke uitzendingen, televisie
spelen en tiener- en jazzprogramma's.
Zij zijn groter bij programma's als
Vrij Worstelen van de TROS en Sex
tant van de NVSH. Vorig jaar oktober
bereikten zij een climax, toen Phil
Bloom ongekleed in het programma
Hoepla op het scherm verscheen.
De televisiesocioloog dr. P. B. Hof
stede vertelde dit zaterdag op een con
gres in de RAI in Amsterdam, dat was
gewijd aan „grenzen en grendels in de
massacommunicatie". Het congres was
georganiseerd door de vereniging voor
radio- en televisieonderzoek, de vereni
ging van creatieve televisiemedewer
kers en de Nederlandse vereniging van
journalisten.
Dr. Hofstede gaf op dit congres een
analyse van de reacties die de uitzen
ding met Phil Bloom bij de kijkers had
gewekt. „Nimmer in Nederland", zo zei
hij, „behoefde een vrouw zo weinig te
doen om zoveel stof te doen opwaaien".
G. Stappershoef, hoofd van de oplei
dingen van de NTS: „Wie niet durft,
kan geen massacommunicatie leiden".
Prof. mr. dr. M. Rooij, directeur van
het instituut voor perswetenschappen
en voorzitter van het congres: „Er zul
len regelingen binnen een omroep moe
ten worden vastgesteld, die de vrijheid
van programmamakers duidelijk om
schrijven. Ook zullen er procedures ko
men, waardoor confilcten binnen een
omroep op een behoorlijke manier kun
nen worden opgelost".
HILVERSUM I
18.00 Nws. 18.16 Radiojourn. 18.30 De
tafel van (half) zeven, gevar. progr.
19.30 Nws. 19.35 RVU: Muz. Spectrum,
door Klaas A. Postuma. NRU: 20.05
Scala Internat.: kunstkron. 22.30 Nws.
22.40 Act. 22.55 Jazzpresso: jazzmuz.
met comment. 23.25 Radiorama: veer
tiendaags mini-magazine. 23.55-24.00
Nws.
HILVERSUM II
18.00 Stereo: Meisjeskoor en licht in
strumentaal sextet. 18.19 Uitz. van
D'66. 18.29 Nws. en weerpr. 18.46 Act.
19.00 Op de man af, pr. 19.05 Geeste
lijke liederen (opn.). 19.30 Stereo: Lich
te gr.muz. 20.15 Ned. Muziekdagen
1968: Overijssels Philharm. Ork. met
solisten: oude en mod. muz. In de pau
ze (plm. 21.00 uur): gesprekken met
enkele componisten. 22.15 Literama:
radiokroniek over boeken, schrijver en
toneel. 22.30 Nws. 22.40 Avondoverden
king. 22.50 Mozart, schrijver van muz.
en brieven: voordr. van fragmenten
uit de brieven. 23.30 Stereo: Lichte gr.
muz. 23.55-24.00 Nws.
NEDERLAND I
NTS: 18.50 Pipo de clown. 19.00 Jour
naal. CVK IKOR RKK: 19.06 Ken
merk, wek. act.rubr. over kerk en sa-
venleving. VARA: 19.31 In kleur:
Dregnet: De schietpartij, politie-TV-
film. NTS: 20.00 Journ. VARA: 20.20
Achter het nieuws. 20.50 Per seconde
wijzer, quizprogr. 21.35 In kleur: De
jonge Onderzoekers (II). NTS: 22.15-
22.20 Journ.
NEDERLAND II
NTS: Pipo de clown. 19.00 Journaal.
KRO: 19.03 Hello: Mr. Satchmo: mu
zikaal progr. gewijd aan Louis Arm-
strond. 19.53 Godsdienstig praatje. NTS
20.00 Journ. KRO: 20.20 In kleur: Drie
hoek en vierkant, een Tsjechisch teken
filmpje. 20.30 Bioscoopsuccessen van
weleer: Casablance, speelfilm uit 1943.
NTS: 22.15 Journ. KRO: 22.20-00.05
Warrendale, doc. film over geestelijk
ontspoorde kinderen.
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgymn.
7.20 Li. gr.muz. VPRO: 7.54 Deze dag.
AVRO: 8.00 Nws. 8.11 Radiojourn. 8.20
Stereo: Li. gr.muz. (8.30 - 8.35 De
groenteman). 8.50 Morgenw. NRU:
9.00 Uitgebr. reportages. 9.35 Waterst.
9.40 Muz. uit de Middeleeuwen en Re
naissance (gr.). AVRO: 10.00 Voor de
kleuters. 10.10 Arbeidsvitaminen (gr.).
(11.00-11.02 Nws). 11.55 Beursber. 12.00
Stereo: Kinderkoor met orkest. 12.26
Med. voor land- en tuinb. 12.29 Over-
heidsvoorl.: Uitzending voor de landb.
12.39 Sportrevue. 13.00 Nws. 13.11 Ra
diojourn. NRU: 13.30 De lichte Muze be
licht: filmmuz. 14.30 Prix Italia: Orkest
van Radio Krakow met koor en solis
ten: mod. muz. (opn.). AVRO: 15.00 De
paarse chevalier, hoorspel. 15.35 uur
Nederlandse Muziekdagen 1968: Ra-
dio-kamerork. en solist: mod. muziek.
15.45 Nederlandse Muziekdagen 1968:
Inl. tot Muziekbegrip, muz. lezing. 16.00
Nws. 16.02 Ned. Muziekdagen 1968: Pia
norecital: mod. muz. 16.25 Voor de
jeugd. 17.15 Dixieland-muz. (gr.). 17.30
Li. gr.muz. voor de tieners.
HILVERSUM II
NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Het levende
woord. 7.15 Mod. orkestmuz. (gr.). 7.30
Nws. 7.32 Act 7.45 Volksmuz. (gr.). 8.00
Nws. 8.11 Gr.muz. 8.14 Gewijde muziek
(gr.). 8.30 Nws. 8.32 Voor de vrouw.
9.15 Stereo: Klass. vioolconcert (gr.).
9.40 Schodlradio. 10.00 Theologische
Etherleergang. 10.35 Stereo: Ned. Mu
ziekdagen 1968: Sopraan en fluit: mod.
muz. 11.00 Nws. 11.02 Voor de zieken.
KRO: 12.00 Van twaalfi tot twee: gevar.
progr. (plm. 12.22 Wij van het land;
12.26 Med. t.b.v. land- en tuinbouw;
12.30 Nws; 12.41 Act.). 14.05 Schoolra
dio. 14.30 Pizzicato: muz. middag-maga
zine. (16.00-16.02 Nws.). 17.00 Overheids-
voorl.: Het dagelijks leven in de Ned.
Antillen. Een serie klankbeelden van
Raymundo Debrot. Cultuur en ontwik
keling van Bonaire. 17.10 voor de kinde
ren.
HILVERSUM III
VARA: 9.00 Nws. 9.02 NAR: Ned. Ar
tiesten Revue op de plaat. 10.00 Nws.
10.03 Klink-klaar, zonder nonsens. (11.00
Nws.). 12.00 Nws. 12.03 Zorro: progr.
voor tieners. 13.00 Nws. 13.03 Ekspres:
gevar. platenprogr. (14.00 Nws.). 15.00
Nws. 15.03 Er - Jee - Em - Drie. 16,00
Nws. 16.03-18.00 Mix!: licht platenprogr.
(17.00 Nws.).
MAANDAG 6 MEI 1968.
DUITSLAND I
10.00 Nws. 10.05 Journ. (herh. v. gis
teravond). 10.20 Sportjöurn. 11.35 Skaat
en muz. 12.00-13.30 Act.-kron. 16.40
Journ 16.45 Kookrubr. 17.05 Rep. 17.40
Woninginr. adv. 1.800-18.05 Journ. (Re
gion progr.: NDR: 18.05 Act. 18.19
Sportjourn. 18.53 Zandmannetje. 19.00
Act. 19.26 Hafenkrankenhaus, TV-serie.
19.59 Progr.-overz. WDR: 18.05 Volks
liederen. 18.10 Astrologisch progamma.
18.25 Goedenavond. 18.30 Journ. 19.10
Dr. Bill Baxter, TV-film. 19.40 Brieven-
beantwoording). 20.00 Journ. en weer-
ber. 20.15 Rep., analyses en meningen.
21.00 Wedstrijdspel. 21.45 Filmreporta
ge. 22.30 Journ., comment, en weerbe
richt. 22.50 Filmrep.
DUITSLAND II
17.45 Nws. en weerber. 17.50 Act. en
muz. 18.15 Das verlassene Dorf, TV-
film. 18.50 Filmfragm. 19.27 Weerber.
1.930 Nws. en act. 20.00 Dagboek uit
de prot. kerk. 20.15 Filmrep. Aansl.:
Nws. 21.00 Apus Weg ins Leben, Idi-
sche speelfilm. Aansl.: Filmkritieken.
23.10.Nws. en weerber.
i~kver een kleine week worden in Can-
nes de trossen weer losgesmeten:
op vrijdagavond 10 mei opent het
marmeren filmpaleis zijn deuren voor
het 21e internationale filmfestival. Over
het programma is hog steeds weinig
bekend; wel staat vast dat Zweden in
de figuur van filmmeester Ingmar
Bergman duidelijk aanwezig zal zijn.
Aan Bergman wordt een retrospectief
gewijd en bovendien zal zijn jongste
film „Het uurvan de wolf" op het
doek komen. Gesteld mag dus worden,
dat er voor de zoveelste maal heel wat
geschreveh en gesproken zal worden
over de mysticus van Stockholm; zijn
jongste film, die de met „Persona" in
gezette nieuwe richting volgt, geeft
daar ook alle aanleiding toe.
nmmttmw
Ingmar Bergman blijft een van de
meest beroddelde filmers ter wereld.
Sommigen zien een genie in hem, an
deren maken hem al jaren voor een
dwaas of op z'n hoogst een getalen
teerde charlatan uit. Tegen deze ach
tergrond is het verhelderend het boek
„L 136" te lezen. Het werd in 1964
door de Zweedse schrijver-cineast Vil-
got Sjöman geschreven en het kwam
onlangs in een goede vertaling (al
thans in duidelijk Nederlands gesteld)
bij de uitgeverij Bruna in de serie
Grote Beren uit.
„L 136" is een dagboek mét Berg
man en de titel slaat op het produk-
tienummer van Bergman's 25e film
„De Avondmaalsgasten". De verfil
ming van het verhaal over een twij
felende dominee, die door een van zijn
vrouwelijke parochianen wordt be
laagd, is door Sjöman van dag tot dag
gevolgd en in een 283 pagina's tellen
de reportage heeft hij de karakter-be
schrijving van zichzelf geplaatst naast
de visie, die hij op zijn vriend Berg
man heeft ontwikkeld.
Sjöman bewondert Bergman en dat
gevoel slaat soms in een devote adora
tie over. Van Bergman zelf, die zich
meestal voor journalisten verstopt en
die om maar iets te noemen
filmcritici beschouwt als mensen die
je principieel nooit antwoord moet ge
ven, kom je via de schrijver wel het
een en ander te weten. Zo vertelt Ing
mar ergens hoe bevrijdend het werkt
je vijanden in je fantasie te vermoor
den, door in een film hun karikatuur
te tekenen. Dat is zijn voortdurend
beoefende wraakzucht.
Sjöman tekent het volgende aan:
„Voor Ingmar hebben buitenlandse rei
zen nooit betekend de horizon verrui
men en nieuwe perspectieven; integen
deel, ze hebben hem nachtmerrieach
tige gevoelens van onveiligheid en angst
gegeven, een gevoel van de wereld
ingesmeten te zijn... die vreemde wer
kelijkheid waar hij geen vat op kan
krijgen; de Timoka werkelijkheid".
(Waarbij men zich waarschijnlijk Ti
moka als onwerkelijke stad uit „De
grote stilte" zal herinneren.
Uiteraard moet dit soort boeken het
hebben van de kleine details. De gro
te uitspraken zijn reeds bekend en we
willen dus weten hoe de meester zich
tijdens het filmen ten opzichte van zijn
omstanders - acteurs, actrices en tech
nici - gedraagt. Sjöman doet echt geen
moeite ons die ondergeschikte eigen
aardigheden te verbloemen. Zo is de
grote Bergman op een gegeven ogen
blik kinderlijk blij als hij Greta Gar-
bo heeft ontmoet. Ze heeft hem in de
studio opgezocht en hij zegt later over
haar: „Haar stem is zo zacht en fijn.
Met een klein schurend geluid, dat
maakt het juist zo interessant. En
haar ogen! En die stille humor. Ze
praat langzaam als ze lacht, het bloed
trekt uit haar wangen weg, klopt fijn
tjes onder de tamelijk harde laag ma-
ke-up; en tegelijkertijd gloeit er iets
in haar ogen. Er is nog niets uitge
blust in haar. Het is er no.e allemaal".
En hij voegt daaraan op andere
kennismakingen doelend toe:
„Nu heb ik in elk geval drie institu
ten onder mijn tijdgenoten ontmoet:
Mariene Dietrich, Igor Strawinski en
Greta Garbo". En wat die omstanders
betreft, geeft Bergman vervolgens vijf
gedetailleerde manieren om acteurs en
actrices gek te krijgen.
Bergman een genie of 'n charlatan?
Het blijft een open vraag. Sjöman's
doorleefde document geeft soms wel
iets van een antwoord. Wonderlijk of
misschien juist begrijpelijk genoeg in
beide richtingen. Voor hen, die Berg
man willen zien, is het zeker een boek
om te lezen.
DEN HAAG Op 1 juli 1967 bedroeg
het aantal deelnemers aan het spaar-
plan De Zilvervloot ongeveer 676.000.
Tezamen hadden zij op die datum een
tegoed bijeengespaard van rond 524
miljard gulden. Het gemiddelde spaar
tegoed per deelnemer is, ten opzichte
van 1 juli 1966 gestegen met ongeveer
tien procent, namelijk van plm 700 tot
775 gulden. Deze cijfers zijn ontleend
aan een enquête bij de spaarinstellin-
gen over de periode van 1 juli 1966 tot
1 juli 1907. In deze periode ontvingen
ongeveer 109.000 deelnemers 'n spaar-
premie, tegenover rond 55.000 in de
periode 1 juli 1965 tot 1 juli 1966.
Er kan premie worden uitbetaald bij
voltooiing van een termijn van 6 tot 9
spaarjaren, bij huwelijk of overlijden
van de spaarder of bij het overlijden
van een der ouders van de spaarder.
In 1967 werd voor het eerst premie
uitbetaald aan spaarders die de maxi
mumtermijn hadden voltooid. Uit een
analyse van de uitbetaalde premies is
gebleken dat in ongeveer 30.000 geval
len premie is verleend wegens beëindi
ging van de jeugdspaarovereenkomst
door voltooiing van de maximumter
mijn van 9 spaarjaren. Dit verklaart
mede de sterke toeneming van 't aan
tal premie-uitbetalingen in het ver
slagjaar. Dit laatste feit heeft er ech
ter toe bijgedragen dat voor het eerst
sinds de start van de Zilvervloot het to
tale aantal Zilvervloot-spaarders is te
ruggelopen, en wel van rond 704.000
per 1 juli 1966 tot rond 676.000 per 1 juli
1967, ondanks het feit dat er in het ver
slagjaar ongevear 100.000 nieuwe deel
nemers zijn toegetreden.
DEVENTER In de vergadering
van commissarissen en raad van be
stuur van de LTL drukkerijen (LTL-
press) n.v. in Deventer is besloten aan
de algemene vergadering van aandeel
houders een dividend over 1967 van 7Vt
procent voor te stellen (v.j. zeven pet).
De op 14 maart versterkte tussentijdse
mededelingen over het bedrijfsresultaat
blijvend volgend de directie onvermin
derd van kracht. Door een incidentele
bate is de uiteindelijke winst gunstiger
geworden. Dit heeft mede geleid tot
het hogere dividendvoorstel. (Het be
drijf is voortgekomen uit een fusie tus
sen drukkerij Jan de Lange in Deven
ter, H. Tulp in Zwolle en L. van Leer te
Amsterdam. De aandelen worden in
courant verhandeld.
ROTTERDAM Vooruitlopend op
het jaarverslag, dat in de tweede helft
van mei zal uitkomen, deelt de raad
van beheer van Phs. Van Ommeren
n.v. mede, dat de resultaten over het
boekjaar 1967 tot voldoening stemmen.
Het saldo van de bedrijfsrekeningen
(zeeschepen, kustvaartuigen, binnen
schepen, tankopslag en agentuurbedrijf)
is in 1967 gestegen, terwijl de lasten
verminderden. Hierdoor nam de netto
winst ten opzichte van 1966 met twintig
procent toe.
ZAANDAM De omzet van het de-
tailbedrijf van Albert Heijn n.v. was
over de periode 1 januari t/m 20 arpil
1968 circa 18 procent hoger dan over
de overeenkomstige periode van 1967.
Deze omzetstijging is deels te danken
aan de omzet van nieuw geopende za
ken, deels aan verdere omzetstijging in
de reeds langer geopende zaken. Over
eenkomstig de verwachting, is deze
laatste groei, met name voor de oude
re vestigingen, lager dan in de over
eenkomstige periode van 1967. De tota
le netto-winst over de verstreken perio
de is, vergeleken met de overeenkom
stige periode van vorig jaar, iets ho
ger. „Daar van het lopende boekjaar
nog slechts 4 maanden verstreken zijn,
kunnen wij ten opzichte van de ver
wachtingen voor het gehele boekjaar
vooralsnog niet verder gaan dan het
geen in het jaarverslag over 1967 daar
omtrent is vermeld", aldus de directie
in de vandaag gehouden jaarvergade
ring.
ZEIST De omzetteruggang van ca
20 pet in 1967 bij de nv Gero Zilverfa-
briek te Zeist is ook in andere landen
voelbaar geweest. Dit internationale
conjunctuurverschijnsel was vrij alge
meen en uitte zich in een zekere terug
houdendheid bij het publiek. Onderzoe
kingen bij Gero hebben uitgewezen dat
er in de detailhandel een algemene
tendens bestaat naar verlaging van de
voorraden, waardoor de omzetsnelheid
bij de zilverfabriek belangrijk is toege
nomen. Ook in 1968 heeft dit aanhou
den van lage voorraden in de detail
handel zich nog niet geheel gewijzigd.
Het bedrijf zal echter door verdere
kostenverlagingen trachten het resul
taat te verbeteren. Omtrent de ver
wachting voor dit jaar kan op dit mo
ment geen voorspelling worden gedaan
omdat de verkoop in het tweede half
jaar van 1968 van beslissende beteke
nis is.
Dit deelde de directie van de Gero
mee op de aandeelhoudersvergadering
in Zeist. Het marktaandeel is in 1967,
aldus de directie, gehandhaafd geble
ven, waarbij het echter is opgevallen
dat de duurdere artikelen (het zoge
naamde Gero-Zilvium) zelfs in omzet
niet onbelangrijk is toegenomen. De
concurrentie is vooral merkbaar in de
sector van de goedkopere artikelen.
De Gero hecht nog altijd een grote
waarde aan de exclusiviteit van haar
modellen. De twee nieuwe modellen die
in 1967 aan het programma zijn toege
voegd blijken goed verkocht te worden.
De directie gelooft dat de trend van in
krimping van de voorraden in de de
tailhandel wel tot staan zal komen. Bij
een aantal afnemers is dit nu reeds het
geval.
V
