ZIEZO
I
zaterdag 25 mei 1968
Negergetto's zijn méér
i
Negergetto's in Amerika. Als het alleen maar wijken waren
vol verveloze, wrakke woonkazernes, dan was het niet zo erg.
Want met geld en goede wil kan men sloppen slopen en tot
tuindorpen herbouwen. Maar negergetto's zijn meer.
Als het alleen maar de kleur was van de bewoners dan was
het niet zo erg. Want voor het eerst in haar geschiedenis doet
(een deel van) de mensheid thans een wanhopige poging om
enige verdraagzaamheid te leren.
Maar negergetto's zijn meer. Als het alleen maar de armoede
was van de verpauperde bewoners, met honderdduizenden teza
men gedrukt op enkele vierkante kilometers, dan was het niet
zo erg. Want zo groot is de macht van iedere ontwikkelde staat
wel geworden dat de overheid armoede kan opheffen.
Maar negergetto's zijn meer.
Negergetto's zijn de huiduitslag die deze tijd bij zijn geboorte
als erfelijke belasting heeft meegekregen van een onmenselijk
verleden. Negergetto's zijn de schurft, die het uiterlijk ontsiert
van 's werelds meest benijde en meest welvarende staat. Ne
gergetto's zijn niet te genezen met enkele voortvarende wetten
en sociale maatregelen. Men zal een lange weg moeten gaan,
gevuld met wanhoop-brengende teleurstelling.
j^"og generaties lang zullen de negergetto's in het land van
melk en honing, dat Gods Eigen Land wordt genoemd, een
honend bewijs zijn van menselijk onvermogen. De pessimisten
zullen in de negergetto's nog lange tijd de bewijzen vinden, dat
de mens zichzelf vijandig is en zijn medemens een wolf. De
idealisten zullen in de negergetto's nog zeker een mensenleven
lang moeten ervaren dat wat in eeuwen werd besmeurd, onmo
gelijk in jaren is te reinigen.
Straatbeeld. Een jonge neger rijdt in een glimmende Chevro
let. Naast hem een knap negermeisje, trots op hem en trots op
haar plaats in de auto. Een blanke motorpolitie geeft een teken.
Een overvalwagen stopt. In enkele minuten is de glimmende
Chevrolet vakkundig gesloopt. Er worden geen verdovende mid
delen gevonden. Teleurgesteld rijden de politiemannen weg. De
jongen staat bij de puinhoop van de auto. Zijn gezicht verraadt
niets. Hij weet: een glimp van protest en de politiemannen had
den hem in elkaar getimmerd.
De negergetto's in Amerika zijn de grimmige bolwerken van
menselijke onmacht. De politiemannen zijn de slecht toegeruste
fronttroepen die tegen deze bolwerken worden ingezet. De poli
tie moet werken op het wrijfvlak tussen getto en de blanke sa
menleving, die het getto verafschuwt, maar in stand houdt. Tel
kens faalt de politie.
Ver verwijderd van het getto zitten blanken generaals,
gouverneurs en anderen, vaak schaars bedeeld met intellect en
daardoor zo zelfverzekerd. Zij houden de getto's in stand, met
hun stuitende redevoeringen, met hun potsierlijke organisaties,
met hun gruwelijke hetze. Als op het wrijfvlak tussen getto en
blanke samenleving een vonk wegspringt die een brand veroor
zaakt, dan reppen salonmisdadigers zich naar microfoons en
krantenredacties om hun ontzetting, hun afkeuring en hun te
leurstelling kenbaar te maken.
Straatbeeld. In een grauwe straat, onpeilbaar lang. reikbaar
breed en zo hoog dat de lucht verdwijnt, pleit een neger van
40 jaar om een spuitje cocaïne. De handelaar weigert, want de
neger heeft daarnet met kaarten zijn laatste dollar verspeeld.
Als de neger, trillend van wanhoop woedend wordt, komt net
zijn 15-jarig dochtertje langs. De handelaar klakt met zijn tong.
De koop is gesloten. De neger krijgt zijn spuitje en het meisje
gaat gehoorzaam met de handelaar de trap van 87 treden op
om in een haveloos kamertje de prijs van de cocaïne te betalen.
"Y^/etenschapsmensen hebben er dikke boeken over geschreven.
Hun stelling is onaantastbaar bewezen: geen enkel ras is
superieur aan een ander. Wie onder bepaalde omstandigheden
wordt verwekt en geboren is tot bepaalde prestaties in staat,
ongeacht zijn ras.
Straatbeeld. In een school in het negergetto van Chicago staat
een jonge blanke onderwijzer. Hij is een idealist. Hij poogt de
kinderen kennis bij te brengen om hun een betere kans in de
samenleving te geven. Geen van de kinderen is geïnteresseerd
in de lessen. De jongens roken verstolen een dope-sigaret. De
meisjes wapperen met hun minirokjes om de aandacht van de
jongens te vangen. De onderwijzer is pas één jaar in het getto.
Nog niet lang genoeg om te weten dat geen van de kinderen
ooit het schooldiploma zal halen. Nog niet lang genoeg om te
weten dat geen van de kinderen ooit aan het getto zal kunnen
ontsnappen.
In de Verenigde Staten wonen ruim 23 miljoen negers, bijna
het dubbele van de bevolking in Nederland. Meer dan de helft
van de negers woont in de zuidelijke staten. Daar zijn geen
getto's. Het verzet tegen gelijkberechtiging van negers komt in
de zuidelijke staten van blanken die meestal maatschappelijk
onder de maat zijn gebleven. De kans dat de neger maatschap
pelijk als gelijke wordt aanvaard, is in de zuidelijke staten het
grootst, omdat daar vele negers de kans om zich te ontwikkelen,
met beide handen aangrijpen.
Jn Chicago, New York, Pittsburgh, San Francisco, Los Ange
les en tientallen andere miljoenensteden van Amerika wo
nen ruim tien miljoen negers in getto's. De blanke bevolking
is hun minder vijandig dan in de zuidelijke staten en dat maakt
de positie van de negers in de getto's zo wanhopig. In de grote
steden zouden ook de blanken graag een einde aan de getto's
maken. Het probleem is daar echter bijna onoplosbaar.
Straatbeeld. Een negervrouw van 45 jaar krijst in een trap
portaal waar ratten geen moeite doen zich te verbergen, tegen
twaalf kinderen tussen de drie en zestien jaar. Het zijn haar
kinderen, van drie verschillende mannen. Zij krijst omdat het
buiten regent en de kinderen haar niet met rust laten. Haar
dochtertje van zes begint een psalm te zingen. Plotseling verte
derd kijkt de moeder toe. Twee jongens nemen de psalm op jazz-
ritme over. Na enkele seconden staat het hele gezin op de wrak
ke vloer in extase te dansen. Morgen kan zij de huur niet
betalen. Vanavond zal zij geen brood kunnen kopen. De kinderen
willen niet naar school omdat hun kleren kapot zijn. Maar in
gelukkige vervoering laat de vrouw voor haar laatste tien dollar
ijs halen. De Amerikanen hebben met getto's hun land ge
bouwd. Van alle punten van de aarde zijn vier eeuwen lang
mensen naar dit beloofde land gekomen. Zij brachten de cultuur
patronen van hun vroegere vaderland mee en zij gingen met
landgenoten in afgesloten wijken wonen. Heimwee naar hun ver
laten vaderland deed de eerste generaties bij hun landgenoten
hokken, maar geleidelijk-aan trokken de kinderen het-wijde land
in en ontmoetten buiten hun eigen getto de avonturiers uit am
dere getto's. Tezamen maakten zij een nieuwe mens: de Ame
rikaan.
Zij allen kwamen vrijwillig naar Amerika, behalve de neger,
die uit zijn vaderland was ontvoerd omdat de katoen op de vel
den in Amerika rijpte en er te weinig werkkrachten waren om
de vruchten van dit rijke land te plukken.
Deze slavernij heeft de neger in een aparte positie geplaatst.
Hij verzette zich soms, maar meestal berustte hij. Deze ver»
menging van kolkend verzet en blijmoedige berusting vormt nog
steeds de kleur in zijn getto. In tegenstelling tot de andere
gesloten wijken bleek het negergetto, ook na de opheltïng van
de slavernij, geen uitweg naar het vrije Amerika. De neger is
bij de wet gelijk gesteld, maar de samenleving van Gods Eigen
Land heeft haar ongeschreven wetten, die niet door een parle
ment zijn te breken.
Straatbeeld. In Saigon gaat een bataljon Amerikaanse soldaten
na drie maanden frontdienst met verlof. Een vriendelijk lachen
de Vietnamees houdt een negersoldaat voor een dancing tegen.
.Zwarte Amerikaan beter naar andere dancing gaan, in volgen
de straat. Mooie meisjes, jong en niet duur".
Met de dood als gast, was er aan het front geen verschil
merkbaar in het bataljon, maar in Saigon hebben de baatzuchti
ge barhouders het maatschappelijk patroon van hun rijke gas
ten begrepen en aanvaard.
aat ons pogen eerlijk te zijn. De blanken in Amerika hebben
1 gelijk. De dure flats vol keurige mensen zouden door een
negerinvasie worden herschapen tot verveloze woonkazernes
waar de politie doorlopend vechtersbazen uit elkaar zou moeten
slaan of misdadigers zou moeten inrekenen.
Dit is geen hoon. Zelfs in het lieve Nederland heeft men in de
grote steden bij sanering van achterbuurten ervaren dat slopbe
woners niet in staat waren betere behuizing op peil te houden.
Straatbeeld. Drie forse blanke politiemannen in New York
vechten met een aangeschoten neger die een verkeersongeluk
heeft veroorzaakt. Honderden negers stromen toe: „Kijk, die
witte moeder-verkrachters weer eens. Met ons, arme zwarten
mag iederen maar doen wat hij wil". Een leeg bierflesje ver
splintert de ruit van de politiewagen. Het sein tot de rel is ge
geven. Dat betekent tijdelijke vrijheid, die door niets mag wor
den beperkt. Dus gaat men winkels plunderen. Men steekt hui
zen in brand en als de brandweer komt, snijdt men de slangen
door.
Jn Amerika leven ruim tien miljoen negers in de grote ste
den in getto's. Men heeft pas enkele jaren geleden de eerste
aarzelende stappen gezet om hen daaruit te bevrijden. Wetten
en sociale steun zijn onontbeerlijk, maar niet voldoende. De
zwaarste taak zal zijn om de vertrapten van eeuwen een juist
beeld te geven van vrijheid. Pas als de maatschappelijke basis
is gelegd om dit vrijheidsbegrip aanvaardbaar te maken, zal de
Amerikaanse neger Amerikaan kunnen zijn.
Zijn kleur zal dan niet meer belangrijk zijn, want door die
kleur was hij tot nu toe alleen maar zo gemakkelijk herkenbaar.
De Westeuropese pauper had het geluk dat hij onkenbaar de
samenleving kon binnenslippen toen hij eenmaal de spelregels
had geleerd. De Amerikaanse neger heeft door zijn herkenbaar
heid een extra handicap te overwinnen.
Dr. Martin Luther King zag dat de weg die uit het negergetto
zou voeren, erg lang zal zijn. Hij predikte geweldloosheid, om
dat geweld geen doeltreffend middel is als er aan beide zijden
zoveel moet worden geleerd. Aan het begin van die lange weg
werd Martin Luther King door een blanke vermoord.
Gegevens voor deze milieuschilderijen zijn o.cl ontleend aan
Rivers of Blood, Years of Darkness" van de Amerikaanse
schrijver Robert Conot en aan een reeks van wetenschappelij
ke studies in Europa en Amerika gepubliceerd.
