Krachtmeting lijkt nu onafwendbaar
TEKST VAN DE GAULLE's REDE
Krantenkoning King
kreeg kous op kop
Na zoveel jaren
heeft Lexington opnieuw
'n formidabele sigaret
gemaakt: deze king size
special filter
Bondsdag
aanvaardt
wet op
noodtoestand
Voorwaardelijke
celstraf voor
zoon van Brandt
Boteroverschot
bedraagt 48
miljoen pakjes
Radioboodschap
niet van de
„Scorpion'''
Drie Afrikaanse
landen met EEG
geassocieerd
Record-omzet bij
Co-op Nederland
KA Tl EK JAAR STRIJD
,NIET MOGELIJK
KRASSE TOESTANDEN
fPHILIPS BATTËRÏJËNl
die móétefi wel\
goedzijn\
KRACHTPROEF
VOLDONGEN FEIT
LAND IN NOOD
VERDEELDHEID
ONDERHANDELINGEN
ONTSLAGEN NA
PERSOONLIJKE
AANVAL OP
PREMIER WILSON
Opgeschort
Andere middelen
Bedrieglijke schijn
Pinksteren!
Feestelijke start
van de Zomermaand.
Volop bloemen.
Laten we 't vieren.
Met boeketten
vol kleur.
Want... met bloemen
is 't altijd
VRIJDAG 31 MEI 1968
DE GAULLE
£X£TART LINKS
BONN Na tien jaar van heftige ge
schillen heeft de Bondsdag gisteren het
veelvuldig bijgevijlde wetsontwerp
voor de noodtoestand met ruime meer
derheid van stemmen goedgekeurd:
384 parlementsleden stemden vóór,
honderd tegen, bij één onthouding.
Voor deze ontwerpen, die wijziging
van de grondwet inhouden, was een
tweederde meerderheid tenminste
331 stemmen vereist.
De kleine liberale oppositie verzette
zich tot het laatst en wel in het bijzon
der tegen twee punten:
de mogelijkheid van het afluisteren
van telefoongesprekken in crisis
tijd om redenen van staatsveiligheid,
zonder dat de betrokkene daarover bij
de rechter in beroep kan gaan;
de bevoegdheid van de regering om
de noodtoestand af te kondigen op
grond van een besluit van de Navo,
waarbij het parlement pas achteraf
de genomen noodmaatregelen kan her
roepen.
De meerderheid der regeringsfrac
ties echter was van oordeel dat prak
tisch toepasbare verbeteringen van deze
clausules niet mogelijk zijn. Desbetref
fende liberale amendementen worden
verworpen.
Ook heel wat sociaal-democraten ble
ven tegen, vooral tegen het eventueel
openen van brieven om redenen van
staatsveiligheid, en tegen de mogelijk
heid van een reisverbod. Hun partij
voorzitter, minister Willy Brandt (bui
tenlandse zaken) bezwoer hen evenwel
dat de sociaal-democratische partij elk
denkbaar misbruik van de wetten met
alle kracht zal tegengaan.
Tijdens de debatten die de hele dag
duurden, werd het parlementsgebouw
bewaakt door een sterke politiemacht.
Er was echter geen demonstrant te
zien en de agenten kortten tijd met kla
verjassen in de openlucht.
Elders verliep, afgezien dan van de
universiteiten, de dag tamelijk rustig.
De grote protestbeweging onder de ar
beiders waarop de lirikste studenten
hadden gespeculeerd bleef achterwege.
Aan de universiteiten van Frankfort,
Keulen, München, Bonn, Kiel, Darm
stadt en Giessen protesteerden de stu
denten naar hartelust, zodat de college
zalen leeg bleven. In Keulen barrica
deerden studenten de hoofdingang van
de universiteit met zware balken.
Krasse toestanden heersen in Frank
fort. Daar hebben radicale studenten
in het studentenhuis een „autonome en
politieke volksuniversiteit" uitgeroepen.
Ze begonnen er een soort links gericht
politiek studieprogram, waarbij studen
ten, enkele assistenten en één opstandi
ge professor optreden als docenten. Te
vens is het de bedoeling de Frankfor-
ter Goethe-universiteit te annexeren en
„Karl Marx-universiteit" te dopen.
ADVERTENTIE
WEST-BERLIJN De negentienjari
ge Peter Brandt, zoon van de Westduit-
se minister van buitenlandse zaken
heeft gisteren voor een jeugdrechtbank
in West-Berlijn voorwaardelijk gevan
genisstraffen tegen zich horen eisen. De
openbare aanklager eiste twee keer
▼ier weken en een geldboete.
Peter Brandt staat terecht omdat hij
bij studentenbetogingen in 1967 en in
april van dit jaar geen gevolg zou heb
ben gegeven aan politiebevelen om zich
te verwijderen. De rechtbank, die de
zaak „om opvoedkundige redenen"
achter gesloten deuren behandelde,
doet volgende week donderdag uit
spraak.
DEN HAAG Nederland zit nog
met een boteroverschot van 48 miljoen
pakjes. Dat is vier pakjes per inwo
ner. Om een beetje verlichting te krij
gen wil minister Lardinois (Landbouw)
zogeheten keukenboter (boterconcen-
traat) op de markt brengen tegen drie
gulden per kilo.
Daarnaast heeft de minister toege
zegd in de komende herfst goedkopere
boter uit de koelhuizen te halen nu het
pakje verse boter op 1 juli vijf cent
duurder wordt. Hoe hoog de prijs van
de koelhuisboter zal worden, is nog niet
bekend.
De Europese Commissie heeft nogal
bezwaren tegen het aanbieden van koel
huisboter, zo deelde de minister giste
ren in Den Haag mee. Zij zou willen
dat de koelhuisboter dan in de gehele
gemeenschap op de markt komt
PARIJS Het verrassendst van de korte rede van De Gaulle was de ferme
toon. Het was duidelijk dat hij opnieuw moed had geput. Opvallend was het
verschil met de matte rede waarin hij, enkele dagen geleden, het referendum
aankondigde.
Deze veranderde houding, deze herkregen fermheid, schijnen de geruchten
te bevestigen dat de generaal de zeven uur die hij de dag tevoren zoek was
geweest tijdens zijn helikopterreis van Parijs naar Colombey-les-deux-Eglises
heeft gebruikt om zich te verzekeren van de steun van de legerleiding.
Het resultaat van deze rede is, dat
het land nu zeer duidelijk in twee kam
pen verdeeld is. Aan de ene kant staat
de linkse federatie, de communisten
met de vakbonden en aanhangers in het
onderwijs en aan de universiteiten. Aan
de andere kant bevinden zich de gaul
listen, met de aanhangers van Giscard
d'Estaing en het Centrum, waarvan de
president, Jacques Duhamel, na afloop
liet weten dat hij instemde met het uit
schrijven van de verkiezingen, als de
meest democratische oplossingen van
de huidige moeilijkheden.
Een krachtproef lijkt dus op het ogen
blik onontkoombaar. Veel zal afhangen
van het nieuwe kabinet waarmede Pom
pidou te voorschijn zal komen, vindt
men hierin nieuwe, jonge gezichten, die
niet uitsluitend uit de gaullistische
kring komen, dan bestaat de kans dat
de recente meerderheid de steun ont
vangt van het Centrum en opnieuw die
van Giscard d'Estaing.
De leider van de republikeinse onaf
hankelijkheid had gisterochtend in een
verklaring namelijk zijn medewerking
aan het huidige bewind afhankelijk ge
steld van vier eisen:
1) het aanblijven van de Gaulle; 2)
het heengaan van de regering Pompi
dou „die op geen enkele manier meer
nuttig kan zijn voor het land"; 3) het
vormen van een nieuwe regering, waar
in dienen te worden opgenomen mensen,
die een algehele vernieuwing voorstaan,
bereid zijn te breken met het „isole
ment en de van boven opgelegde
dwang" van de laatste jaren; 4; het
uitschrijven van verkiezingen.
Zoals men ziet, ligt dit standpunt niet
zo heel ver weg van het voldongen feit,
waarvoor Giscard d'Estaing nu, na De
Gaulles rede, gesteld is. Zelfs nu hij
door de kamerontbinding geen kans ge
kregen heeft door een motie van wan
trouwen in de kamerzitting van gister
middag de regering te doen struikelen,
is de kans groot dat hij zijn medewer
king zal geven, wanneer hem die wordt
gevraagd.
Het besluit, dat De Gaulle zou nemen
is achteraf verklaarbaar uit de ver
strakking van de houding van premier
PARIJS: Inwoners van de Franse hoofdstad luisteren gespannen naar de toe
spraak van de Gaulle. Daar de stroom tijdens de toespraak was afgesneden
moest men gebruikmaken van batterij-ontvangers.
Pompidou. Hij wist toen dat hij aan zou
blijven.
De ministers die gisteren de kabinets
raad verlieten, keken bepaald ernstig,
in tegenstelling tot de glimlachende ge
zichten, waarmede zij eerder De Gaul
le's residentie, het Elysée, waren bin
nengekomen. Het was duidelijk, dat de
president hun méér had verteld, dan hij
in zijn redevoering zou doen en dat dit
de oplossing betrof van de grote vraag,
die zich iedereen na afloop van de re
de stelde.
Deze betrof de wijze, waarop De
Gaulle meent de verkiezingen te kunnen
organiseren, nu hij zijn onmacht heeft
moeten erkennen om het referendum te
doen houden. Hij kondigde aan, dat hij,
als hem dit onmogelijk wordt gemaakt,
„maatregelen zal nemen, die de Grond
wet hem toekent."
Dt kan alleen slaan op artikel 16 van
de Grondwet. Volgens dit artikel kan
hij, indien het land in nood verkeert,
het parlement naar huis sturen en alle
macht aan zich trekken,steunend op het
leger. Dit heeft hij al eens gedaan tij
dens de „opstand van de generaals" in
april 1962.
Vermoedelijk op grond daarvan is het
bericht in de wereld gekomen, dat hij
gisteren „ergens",sommigen zeggen
in Duitsland, anderen in Mulhause
de grote legerchefs, onder wie zijn
schoonzoon, pantsergeneraal De Bois-
sieux, en de veelbesproken parachutis-
tengeneraal Massu, ontmoet heeft om
zich van de medewerking van het leger
te verzekeren.
Nadat deze medewerking hem was
toegezegd, zou hij besloten hebben aan
te blijven en zijn premier Pompidou te
handhaven.
Wat zal op dit manoeuvreren de te
genzet worden van de oppositie die zich
reeds winnaar waande? Men schijnt het
niet te weten. Wel is het duidelijk dat
er verdeeldheid bestaat tussen Mitter
rand en de communisten over het aan
trekken van oud-premier Pierre Men-
dès-France. De communisten moeten
niets van deze „kapitalistische socia
list" hebben, en dit gevoelen is weder
zijds. Beiden hebben dit duidelijk laten
weten.
De leider van de communistische va-
bond G.G.T. Georges Seguy, wie om
commentaar werd gevraagd, kon niet
anders zeggen, dan „dat de hervatting
van het werk geheel zou afhangen van
de hervatting van de onderhandelingen
met de regering."
Eergisteren nog had hij beweerd, dat
het geen zin meer had langer onder
handelingen te voeren met deze rege
ring, „die geen geldige gesprekspartner
meer was."
De vraag blijft echter of hetgeen hij
gisteren heeft gezegd een soepeler hou
ding inluidt of dat hij niet meer heeft
durven zeggen, daat hij nog geen in
structies had gekregen van de commu
nistische partij. N
Wel is 't een feit, dat op tal van plaat
sen (zoals bijv. in de mijnen) de afge
broken onderhandelingen plotseling her
vat zijn. Of dat iets met de rede van De
Gaulle te maken heeft, is echter <Ie
vraag.
Aan de andere kant staat het wel vast
dat vele arbeiders maar liefst zo spoe
dig mogelijk weer aan het werk zouden
gaan. Zij lopen de deuren plat met vra
gen om werk. Dat doen vooral arbei
ders die gedwongen zijn aan de staking
deel te nemen. Zij zoeken nu werk bij
particulieren om geld voor hun huishou
den te verdienen.
Weliswaar hebben de meeste bedrij
ven een voorschot gegeven op het week
of maandloon, maar dit is minder dan
de arbeiders gewoonlijk ontvangen, ter
wijl de prijzen juist gestegen zijn. De
minister van Financiën heeft inmiddels
toestemming gegeven de betaling van
de huren, de afbetalingen en de belas
tingbetalingen voorlopig op te schorten.
De tekst van de boodschap van presi
dent De GaulJe, die gistermiddag via
de Franse radio werd uitgezonden,
luidt als volgt:
Als drager van de nationale en repu
blikeinse legitimiteit heb ik de afgelo
pen 24 uur alle mogelijkheden, zonder
uitzondering, overwogen die mij in
staat stellen deze legitimiteit te hand
haven. Ik heb mijn beslissingen geno
men. Oder de huidige omstandigheden
zal ik mij niet terugtrekken. Ik heb een
mandaat van het volk. Dit zal ik uit
voeren. Ik zal de eerste-minister, wiens
waarde, flinkheid en bekwaamheid de
lof van allen verdienen, niet vervangen.
Hij zal de wijzigingen in de regering
ADVERTENTIE
welke hem nuttig voorkomen aan mij
voorleggen.
Ik ontbind heden de Nationale Verga
dering.
Ik heb aan het land een referendum
voorgesteld dat de burgers de gelegen
heid zal geven een diepgaande hervor
ming van onze economie en ons univer
sitaire stelsel af te kondigen en tegelij
kertijd, via de enig aanvaardbare weg,
die van de democratie, te verklaren of
zij al dan niet hun vertrouwen in mij
blijven stellen. Ik stel vast dat de hui
dige toestand feitelijk verhindert dat
dit referendum wordt gehouden. Daar
om schort ik de datum op.
Wat de algemene verkiezingen be
treft, zij zullen worden gehoudden vol
gens de in de grondwet neergelegde ter
mijn, tenzij men het Franse volk ge
heel monddood wil maken door te ver
hinderen dat het zich uitspreekt en te
vens dat het leeft, en wel met dezelf
de middelen als waarmee men verhin
dert dat de studenten studeren, de on
derwijskrachten doceren en de arbei
ders werken. Deze middelen zijn inti
midatie, vergiftiging en de tirannie van
de zijde van reeds lang georganiseerde
groepen en van een p'artij die een tota
litaire instelling is, zelf wanneer zij
reeds in dat opzicht rivalen heeft.
Als deze toestand voortduurt, zou ik
om de republiek te handhaven andere
middelen dan de directe stembusuit
spraak van het land moeten gebruiken
en in elk geval is het nodig dat overal
en onverwijld de burgeractie zich orga
niseert. Dat moet gebeuren om in eer
ste aanleg de regering te helpen en
vervolgens plaatselijk de prefecten, die
weer commissarissen van de republiek
zijn geworden, te steunen bij hun taak,
die er uit bestaat zo goed mogelijk het
bestaan van de bevolking te verzekeren
en de opstand op ieder moment en op
elke plaats te verhinderen.
Frankrijk wordt metterdaad bedreigd
door een dictatuur. Men wil het land
dwingen zich te onderwerpen aan een
gezag dat zich in de nationale wanhoop
van geweld zou vestigen. Een dergelijk
gezag zou dan natuurlijk dat van de
overwinnaar zijn, dat wil zeggen dat
van het totalitaire communisme. Na
tuurlijk zou men dat dat om te begin
nen met 'n bedrieglijke schijn kleuren
door de eerzucht en de haat van de af
gedankte politici te gebruiken. Daarna
zouden deze personen niet meer wegen
dan hun eigen gewicht en dat bu niet
zwaar zijn.
Dat zal echter niet gebeuren. De re
publiek zal niet aftreden. Het volk zal
zichzelf weer meester worden. De voor
uitgang, de onafhankelijkheid en de vre
de zullen het met de vrijheid winnen.
Leve de rupubliek, leve Frankrijk."
WASHINGTON De naspeuringen
naar het mysterieuse radiosein waarin
de codenaam van de vermiste Ameri
kaanse kernonderzeeër „Scorpion"
voorkwam zijn opgegeven, zo deelde 't
ministerie van Defensie donderdag in
Washington mee. Een uitgebreid on
derzoek in het zeegebied waar het sein
uitgezonden zou moeten zijn heeft niets
opgeleverd. Aangenomen wordt dat de
seinen vals waren, hoewel in de opge
vangen radioboodschap wel de officiële
identificatiecode van de „Scorpion"
voorkwam.
BRUSSEL Drie Oostafrikaanse lan
den zullen binnenkort geassocieerd lid
worden van de Europese Gemeenschap.
Het zijn Tanzania, Uganda en Kenia.
De verdragen zullen op 26 juli worden
getekend.
Dit is een van de weinige beluiten
die de ministerraad van de gemeen
schap gisteren in Brussel kon nemen.
Het was ovrigens een ministerraad
(Buitenlandse Zaken), waaraan niet
één minister deelnam. Frankrijk had
zelfs niet een staatssecretaris gestuurd,
gezien de vele binnenlandse moeilijk
heden.
LONDEN In Engeland is gisteren
een van de machtigste Britse kranten
koningen de laan uitgestuurd: Cecil
Harmsworth King, 67 jaar, is ontsla
gen als president-directeur en commis
saris van de International Publishing
Corporation, de uitgever van onder
meer de dagbladen Daily Mirror en
Sun.
King voerde de laatste maanden een
felle persoonlijke campagne tegen pre
mier Wilson. Veertien dagen geleden
schreef hij een opzienbarend artikel in
zijn overigens socialistisch georiënteer
de kranten, onder de kop „Genoeg is
genoeg". Daarin eiste hij de vervan
ging van Wilson als premier en leider
vgn de socialistische partij.
Cecil King is ten val gebracht door
zijn toenemende persoonlijke activitei
ten op politiek gebied. Die gingen zijn
mede-directeur veel te ver.
Onder leiding van Hugh Cudlipp, de
man die King is opgevolgd en die tot
gisteren zijn tweede man was, is er
donderdag in het machtige krantenrijk
van de IPC een paleisrevolutie uitge
voerd.
Nadat King gisterochtend per brief
was gevraagd om af te treden is hij
gistermiddag, omdat hij weigerde heen
te gaan, ontslagen.
In zijn berucht geworden artikel van
onlangs voorspelde King de grootste fi
nanciële crisis die Engeland ooit heeft
meegemaakt. Hij was toen nog commis
saris van de Bank van Engeland. Uit
PORTLAND (Oregon) Een jonge
man die gewond werd bij een honkbal
wedstrijd is donderdag gestorven na
vijf jaar bewusteloos gebleven te zijn.
ADVERTENTIE
die functie heeft hij kort geleden zelf
ontslag genomen. Het pond sterling
zakte na zijn ontboezeming tot het
laagste punt sinds de goudcrisis van
maart.
Vandaag worden de jaarcijfers van
de IPC bekend gemaakt; die zijn bui
tengewoon slecht. Aandelen IPC, de
grootste uitgeversorganisatie ter we
reld. vielen gisteren als een baksteen.
De marktwaarde van het concern ging
daardoor met vijf miljoen pond om
laag.
De Labourpartij heeft haar overwin
ning van 1964 zonder twijfel voor een
belangrijk deel te danken aan de steun
van de Daily Mirror met haar enorme
oplage. Premier Wilson heeft King des
tijds een functie aangeboden in zijn re
gering; King wees die van de ahnd.
een beetje feestl
ROTTERDAM De omzetten van
Cop-op Nederland en haar dochteron
dernemingen zijn vorig jaar met 22,4
miljoen gulden opgelopen tot ruim 254
miljoen. Gemiddeld steeg de omzet van
de coöperatie en de daarbij behorende
bedrijven met tien procent.
Dit wordt geconstateerd in het jaar
verslag over 1967. De totale omzetten
van de bij Co-op Nederland aangeslo
ten verbruikerscoöperaties bedroegen
515 miljoen, wat neerkomt op een stij
ging van ongeveer acht procent. De le
vensmiddelenomzetten in de sector van
de detailhandel beliepen 380 miljoen.
Het aantal supermarkten liep op tot
157, de zelfbediennigswinkels tot 207.
Er gingen 45 bedieningswinkels dicht
waardoor het aantal winkels in levens
middelen van Co-op terugliep van 660
naar 647.
ADVERTENTIE
