Tragisch einde van vele familieleden door geweld eens „het geweten van een president Ik zag een hand en een pistool WILDE WESTEN DEED REVOLVER-MYTHE ONTSTAAN Negers uit de ghetto's droegen Robert Kennedy op handen In Amerika stierven vele prominenten door moord aanslagen Energiek, keihard, maar ook gevoelig GEWELD MOET UITGEROEID OOGGETUIGE VERTELT Veel bewogen leven ondanks slechts tweeenveertig levensjaren SENATOR TRAGEDIE Psychiaters menen PURITEINS „DE ENIGE" NIEUWE ZEGE PRESIDENT JOHNSON DONDERDAG 6 JUNI 1968 ROBERT FRANCIS KENNEDY, DEN HAAG De aanslag op senator Robert F. Kennedy is de tweede bin nen viereneenhalf jaar op een lid van deze Amerikaanse familie van politici. Senator Kennedy was pas een maand of drie geleden gaan meedingen naar de plaats als opvolger van president Johnson. Acht jaar geleden had Robert de verkiezingscampagne voor zijn broer John F. Kennedy voor het presidentschap geleid. De overwinning van John op de republikeinse kandidaat Richard M. Nixon was een onbetwist succes van het organisatietalent van Robert. Robert Kennedy werd op 20 november 1925 in Boston geboren als vijfde zoon van de multimiljonair en diplomaat John Patrick Kennedy. Na zijn schoolopleiding bezocht hij de Harvard-universiteit, waaraan hij rech ten studeerde. Zijn broer John benoemde hem in 1960 tot minister van Justitie in zijn kabinet. „Bobby" werd diens vertrouweling en raadsman. „Hij was meer dan de tweede man in het Witte Huis. Hij was het geweten van de president", werd eens door een waarnemer opgemerkt. Door Richard Drew, copyright Associated Press en Pasadena Independent Star News. LOS ANGELES Senator Robert F Kennedy had net zijn overwinnings rede beëindigd en ging door de keu ken naar de perskamer, toen ik een hand uit de menigte zag komen. In die hand was een pistool. Zodra ik het pistool zag het wapen was een seconde recht op tnij gericht dook ik in elkaar en probeerde uit het schootsveld te komen. Toen hoorde ik twee schoten. Daarna was het een halve seconde stil en toen kwamen er nog drie schoten. Toen ik omkeek, viel Kennedy achter over. Zijn medewerkers vingen hem op en legden hem op de grond neer. We waren ongeveer met zijn vijfti gen in de keuken toen de schoten gelost werden, voor het grootste deel persmensen en aanhangers van Kennedy. Een paar seconden deinsde iedereen terug. Niemand kwam te dicht bij. Toen zag ik pas dat er nog een man op de grond lag. Op dat moment be gonnen de mensen zich rond de slacht offers te verdringen en iemand schreeuwde: „Haal een dokter, haal toch een dokter". Dat was alles wat ik boven het geschreeuw kon horen. Rafer Johnson, de vroegere tien kampkampioen en nu een medewerker van Kennedy, en Roosevelt Grier, een beroepsvoetballer, grepen een man in een blauw pak en zij en een aantal om standers begonnen met de man te vech ten en probeerden hem te ontwapenen. Kennedy lag nog steeds op de grond, helemaal onder het bloed. Eindelijk kwamen er een paar dokto ren de keuken binnen en met hen een groot aantal aanhangers van Ken nedy en trachtten hem zo goed mo gelijk te verzorgen terwijl men op een ambulance wachtte. Iemand gaf Ken nedy een rozenkrans en hij greep hem stevig vast. De menigte in de keuken groeide steeds aan en de medewerkers van Kennedy begonnen te roepen en te du wen om de mensen uit de buurt van de senator te houden. Een ander slachtoffer van de aan slag lag op een keukentafel. Toen werd het even stil in de keuken. Op dat moment ontdekte ik dat er bloed aan mijn kleren zat. Blijkbaar had ik zo dicht bij hem gestaan, dat het op mij gespat was. In chronologische volgorde verliepen de gebeurtenissen als volgt: 00.20: Kennedy beëindigt zijn overwin- podium in de balzaal van Hotel Ambas sador na het bekend worden van zijn overwinning op senator McCarthy in de democratische voorverkiezingen in Ca- lifornië. Aanhangers juichen Kennedy toe, terwijl tientallen televisiecamera's op hem zijn gericht. 0020: Kennedy beëindigt zijn overwin ningstoespraak, waarin hij een tweege sprek met vice-president Humphrey voorstelde over oplossingen voor bin nen- en buitenlandse problemen. Hij zegt hierbij een eind te zullen maken aan geweld in de Verenigde Staten wan neer men hem president zou maken. 00.21: Kennedy gaat door de deur, die toegang geeft tot de keuken van het hotel om zich via deze ruimte naar de perskamer te begeven. De dader wacht bij de keukeningang en schiet, waarbij de senator tweemaal wordt getroffen. 00.23: de politie arresteert een kleine donkerharige jongeman en beschermt hem tegen de woedende aanwezigen. Sommigen schreeuwen: „Lynch hem!" Intussen is Kennedy ineen gezakt ter wijl bloed uit een hoofdwond stroomt. Zijn vrouw knielt naast hem neer. Hij wordt naar het centrale ziekenhuis ge bracht en vervolgens naar het zieken huis „De barmhartige Samaritaan" ver voerd, waar de artsen zijn toestand „zeer kritiek" noemen. 02.35: Zes neurochirurgen beginnen een spoedoperatie om de kogel, die in de hersens is blijven steken, te verwij deren. Bobby" met Ethel in vrolijker dagen Uit deze tijd al stamt de wrijving tus sen de jonge Kennedy en president Johnson. Johnson was tegen de raad van Robert in, door John Kennedy om partijpolitieke redenen in 1960 tot vice- president gekozen. Robert nam elke gelegenheid te baat om Johnson zijn afkeer te doen voelen, en deze heeft dat nooit vergeten. Toch schijnen niet zijn persoonlijke gevoe lens tegenover president Johnson de doorslag te hebben gegeven voor zijn besluit, zich in de wedloop om het pre sidentschap te storten, maar zijn diepe overtuiging dat de regering-Johnson zich niet soepel genoeg heeft getoond Met Jacqueline, zijn schoonzuster, op de begrafenis van John F.K. bij het streven naar vrede in Viëtnam. In maart 1967 stelde Robert Kennedy voor, de Amerikaanse bombardementen op Noord-Viëtnam onvoorwaardelijk stop te zetten om vredesbesprekingen op gang te kunnen brengen. Dit jaar op 8 februari deed hij een felle aanval op de politiek van de Ame rikaanse regering en noemde de voor uitgang die onder Johnson zou zijn ge boekt „Illusoir". Robert Kennedy werd op 29 novem ber 1925 geboren. Na aan de Milton- academie te hebben gestudeerd, een van de beste middelbare scholen van de V.S., ging hij studeren aan de "universi teit van Harvard en bij de faculteit der rechten in Virginië. Op 26-jarige leeftijd werd hij advo caat in Massachusetts en begon hij zijn politieke loopbaan met een verkiezings campagne voor zijn broer John, voor de post van senator van die staat. Hij organiseerde de verkiezingscam pagne voor zijn broer voor het presi dentschap toen hij 34 jaar oud was. Nadat zijn broer hem tot minister van Justitie had benoemd zette hij zich voor al in voor een regeling van het pro bleem van de burgerrechten, voor de arbeidswetgeving, voor verbetering van de levensomstandigheden van de ar men en bond hij de strijd aan tegen de georganiseerde misdaad. In 1964, toen zijn hoop. door presi dent Johnson gekozen te worden als vi ce-president niet in vervulling was ge gaan, trad hij af als minister van Justi tie en dong hij mee naar de post van Senator voor New York. Ondanks sterke oppositie van beide grote partijen, werd hij op 39-jarige leeftijd tot senator gekozen. Sinds 1965 heeft hij zich doen kennen als tegenstander van uitbreiding van de oorlog in Viëtnam, waardoor een steeds groter aantal Amerikanen zich achter hem schaarde, vooral jongeren en de genen die sceptisch staan tegenover de politiek voor een „great society", de grote gemeenschap van president John son. Door het hele land werd de leus „Ken nedy president" gehoord, maar hij bleef steeds beweren dat hij helemaal niet van plan was mee te dingen naar het presidentschap en dat hij president Johnson zou blijven steunen. Begin februari veranderde hij van ge dachten en hield hij een voor president Johnson verpletterende rede, waarin hij diens politiek illusoir en niet te verwe zenlijken noemde. Het besluit om zich tot kandidaat te stellen nam hij pas op 16 maart. Daar mee werd de kloof tussen hem en John son nog dieper. Hij sprak een bericht tegen, dat hij Johnson een ultimatum had gesteld, dat inhield dat er een commissie voor de politiek in Viëtnam moest worden benoemd en dat hij zich kandodaat zou stellen als dat niet gebeurde. Hij zei echter wel bereid te zijn niet meer te dingen wanneer Johnson zou laten blijken een breder pad naarv re de in Viëtnam te overwegen. De familie Kennedy heeft zowel suc ces als tragedie gekend. De eerste slag was de dood van de jonge Joseph Kennedy, de oudste zoon, die in 1944 op een oorlogsmissie bij een vliegtuigongeluk met zijn vrouw Rose het leven verloor. Een maand later werd de markies van Hartington, de echtgenoot van Kathleen Kennedy, bij oorlogshande lingen in Frankrijk gedood. Kathleen zelf vond de dood bij een vliegtuigongeluk in Frankrijk in 1948. In augustus 1962 stierf de zoon van president John Kennedy, Patrick Bou vier, twee dagen na zfan geboorte, me vrouw Jacqueline Kennedy had daar voor al twee miskramen gehad. President John Kennedy werd in Dal las (Texas) op 22 november 1963 dood geschoten toen hij in een stoet auto's door de stad reed. Een van de vijf dochters Kennedy. Rosemary, verblijft al jarenlang in een instelling voor geestelijk gestoor den. In 1955 verloren de schoonouders van Robert Kennedy, de heer en mevrouw George Skakel, bij een vliegtuigonge luk het leven. In september 1966 vonden de zwager van Robert, George Skakel, en een nau we vriend van de familie. Dean Mark ham, eveneens bij een vliegtuigongeluk de dood. Robert Kennedy werd precies twee maanden na dr. Martin Luther King, de geweldloze strijder voor rassenge- lijkheid. neergeschoten. „Bobby" Kennedy, zoals hij algemeen genoemd werd, zag er voor zijn jaren nog jong uit, hoewel zijn wilde haardos, al begon te grijzen. Zijn vrouw Ethel schonk hem tien kinderen; zij is nu in verwachting van het elfde. Evenals zijn vele broers en zusters zou hij op zijn 21ste verjaardag van zijn vader Joseph een miljoen dollar hebben ontvangen. Robert Kennedy was rooms-katholiek. Hij werd beschouwd als conservatief, maar werd later de voorvechter van de liberalen, van wie er velen teleurge steld waren door de steun, die vice-pre sident Hubert Humphrey gaf aan de Viëtnam-politiek van Johnson. Ondanks zijn geschillen met de president, nam Johnson in zijn wetgeving inzake de burgerrechten veel van Roberts denk beelden op. Als minister van Justitie zond senator Kennedy in 1962 20.000 man federale troepen naar Oxford, Mississippi, om daar de toelating van James Meredith als eerste negerstudent aan de univer siteit aldaar af te dwingen. In juni 1966 bracht hij op uitnodigiing van studenten een bezoek van vijf dagen aan Zuid- Afrika, waar de regering hem niet wil de ontvangen. Hij had daar in een rede de apartheid als een kwaad gebrand merkt. Robert Kennedy tijdens zijn laatste toespraak voor deze aanslag top hem werd ge leegd. NEW YORK Na de dood van senator Robert F. Kennedy menen psychiater», dat het geweld opnieuw dichter aan de oppervlakte van het Amerikaanse leven is gekomen. „Zodra een gedragspatroon is bepaald, heeft het de neiging zich te herhalen", zei dr. John Spiegel, directeur van het centrum voor de bestudering van geweld der Brandeis-universiteit. „Het publiek is ervan overtuigd dat dit soort dingen kan gebeuren. Het pa troon werd gevestigd met de moordaanslag op Lincoln. Altq'd is een revolver het wapen geweest. De revolver. Dat is geen Amerikaan se uitvinding, maar is sinds lang een Amerikaanse instelling. „De bevolking in haar geheel weet dat zij geweld kan verwachten", aldus Spiegel. „Daarachter zit het Ameri kaanse revolver-fetisj isme en het be sef. dat een revolver kan worden ge bruikt om een conflict uit de wereld te helpen. Het begint met kinderen, die al met speelgoedrevolvertjes in de weer zijn". En dat is al heel lang zo. „Geweldpleging met een revolver is iets typisch Amerikaans", zegt dr. David Abrahamsen, een New Yorkse psychiater, die veel door de justitie wordt geraadpleegd. „Wij leven nog steeds met de legen de van het Wilde Westen, waar hande lend optreden de gemakkelijkste oplos sing vormde. Aan de grens losten de kolonisten hun problemen met een re volver op". Geweldpleging was niet alleen ge bruikelijk in het wilde westen, maar werd ook ingevoerd door de immigran ten uit de oude wereld. „Wij kwamen hier aan als gevolg van revoluties", zegt dr. Thaddeus Kostrubala uit Chicago, lid van een sociale commissie voor agressie en ge weld van de American Psychiatrist Association Maar hoe komen uit de gelederen van WASHINGTON Sinds de moord op president Abraham Lincolm in het Fordtheater in Washington in 1865 zijn verscheidene vooraanstaande politieke figuren in Amerika het slachtoffer van een aanslag geworden. In 1881 viel president James Garfield door moordenaarshand. Precies 20 jaar later werd een aanslag gepleegd op president William McKinley. toen deze een bezoek bracht aan Buffalo in de staat New York. In 1923 stierf president Warren Harding onder verdachte om standigheden in San Francisco. Hij zou zijn vergeftigd, maar dit is nooit bewe zen. In 1933 werd op president Franklin D. Roosevelt geschoten toen hij in Mia mi (Florida) was. De kogels misten het staatshoofd, maar troffen burgemeester Anton Cermak van Chicago dodelijk. In 1950 drongen twee Portori- caanse nationalisten Blair House binnen, waar president Truman tijdelijk ver bleef in verband met een restauratie van het Witte Huis. Zij wisten de president niet te bereiken, maar in een vuurge vecht werden drie leden van zijn lijf wacht geraakt, van wie een dodelijk. Op 22 november 1963 werd president John F. Kennedy te Dallas in Texas ver moord. Bij deze aanslag werd de gou verneur van deze staat. Connally, die bij de president in "de auto zat, zwaar gewond. Andere politieke figuren die sinds 1865 zijn vermoord, waren burgemees ter Carter Harrison van Chicago in 1893, gouverneur William Goebel van Kentuc ky in 1900. senator Huey Long van Louisiana in 1935. de leider van de „Zwarte Moslems" Malcolm X in 1965, de nazileider Lincoln Rockwell in 1967 en dominee Martin Luther King op 4 april van dit jaar. Aan het streven van Robert F Kennedy naar het presidentschap van de Ver enigde Staten is een abrupt einde gekomen door een pistoolschot van een moordenaar. Robert Kennedy had juist met goed gevolg de horde van de voor verkiezingen in Californië een van de grootste struikelblokken op de weg naar het Witte Huis genomen, toen hem hetzelfde lot trof als zijn broer John Fitzgerald. Hij werd het slachtoffer van een aanslag. Toen dit duidelijk werd, wierp Robert Kennedy, die zijn kruit aanvankelijk wilde drooghouden voor de strijd om het presidentiële ambt in 1972 met aanzienlijk betere vooruitzichten op een overwinning zich alsnog in de strijd. Hij laadde daarmee het odium op zich van een opportunist, die handig gebruik maakte van de door een an der geschapen kansen. Dit beeld heeft Robert Kennedy in de hele verdere campagne niet geheel kunnen uitwis sen en het was de oorzaak van een scherper wordende persoonlijke contro verse tussen hem en senator McCarthy. Robert Kennedy werd op 29 novem ber 1925 in Boston geboren. Hij was de vijfde zoon van multi-miljonair en di plomaat John Patrick Kennedy. Na zijn schoolopleiding bezocht Robert de Harvard-universiteii, waar hij rechten studeerde. Zijn broer John benoemde hem in 1960 tot minister van justitie in zijn regering. ïn de tijd dat Robert Kennedy mi- nister van Justitie was. toonde hij als kandidaat voor het ambt een overtuiging die een puriteinse af komst verried, zeer hard op tegen elke vorm van corruptie en rustte niet eer der voor hij James Hoffa, de leider van een van de grootste vakbonden met een allerminst brandschone repu tatie van integriteit achter de tralies had. Een zelfde soort van puriteinse da- /"Ypnieuw is een Kennedy, vier en een half jaar na de moord op pre sident John Kennedy, het slachtoffer geworden van een maniak. De laffe aanslag op senator Robert Kennedy heeft in heel de Verenigde Staten grote afschuw gewekt. Want al was Robert Kennedy bij grote groepen van de Amerikaanse bevolking geen geliefd man, diezelfde groepen zijp allerminst gelukkig met de trieste reputatie die de Verenigde Staten aan het opbouwen zijn: de reputatie van een maatschap pij, waar moordaanslagen de plaats in nemen van debatten, waar politieke ge schillen worden opgelost met het pistool \fet de tomeloze energie, die het fa- miliekenmerk is van de Kennedy's had Robert Kennedy zich dit jaar in de strijd om de presidentsverkeizingen ge stort. Zijn mededinging naar de demo cratische nominatie riep al onmiddel lijk scherpe tegenstellingen op. Senator Eugene McCarthy had het spits afge beten op een tijdstip dat mededinging naar de democratische nominatie nog politieke zelfmoord leek. Nog nooit im mers was het voorgekomen dat een zit tende president, die in aanmerking kwam voor een volgende ambtstermijn, was verslagen. Senator McCarthy toonde in de voor- verkiezingen van New Hampshire aan dat de huidige president Johnson kwetsbaar was en dat er onder de Amerikaanse bevolking grote weerzin bestond tegen diens politiek in Viëtnam. dendrang had Robert Kennedy er als kersvers politicus toe gebracht zich aan tesluiten bij de campagne van senator Joe McCarthy, die een niets ontziende ketterjacht op Amerikaanse communis ten en van communisme verdachte mensen had ontketend. Deze zwarte vlek op het blazoen van Robert Kennedy bleef onuitwisbaar. Robert Kennedy kon een hardheid ten toon spreiden die door sommigen als meedogenloosheid werd omschreven een reputatie die de oude John Patrick Kennedy daarom meer de zoon van de vader dan de broer van John Fitzge rald liet zien. I-Jet deerde Robert weinig dat men zo over hem dacht. Hij merkte dit jaar tijdens de verkiezingscampagne een keer ironisch op: „Ik ben de enige kandidaat die wordt tegengewerkt door de zakenlieden èn de vakbonden". Maar als er wel eens een zekere hard heid sprak uit Robert Kennedy's op treden. kon hij ook ontwapenend zijn en gevoelig. De negers uit de ghetto's van de gro te steden droegen Robert Kennedy op handen; zij voelden dat zijn deernis mèt hun lot oprecht was. Zij vergaten evenmin dat Robert Kennedy als mi nister van Justitie in 1962 twintigdui zend man federale troepen naar Ox ford, Mississippi, zond om daar de toe lating af te dwingen van James Mere dith, de eerste negerstudent aan de uni versiteit van Oxford en dat hij het was die de Zuidafrikaanse regering in 1966 niet wilde ontvangen omdat hij de apartheidspolitiek als een kwaad had gebrandmerkt. Over één ding waren vrienden en vijanden van Kennedy het al jaren eens: hij zou niet eerder rusten voor hij de plaats van Lyndon Johnson in het Witte Huis zou hebben overgenomen. Het wachten was slechts op de gunstig ste gelegenheid om de man uit Texas te onttronen. Lyndon Johnson en Robert Kennedy hebben nooit op goede voet met elkaar gestaan. Deze persoonlijke animositeit dateerde al uit 1960 toen Johnson tegen de raad van Robert in door John Ken nedy om redenen van partijpolitieke aard tot vice-president was gekozen. Robert liet vaak blijken dat hij niet veel met Lyndon Johnson ophad en de ze heeft dat nooit vergeten. Johnson weigerde in 1964 dan ook bij zijn herbenoeming als presi dent Robert Kennedy tot zijn vice-pre sident te benoemen. Robert Kennedy trad toen af als minister van Justitie en wierp zich op als kandidaat voor het ambt van senator van de staat New York. Ondanks sterke oppositie binnen zijn eigen democratische partij werd Robert op 39-jarige leeftijd tot senator gekozen, opnieuw een glanzende over winning voor een lid van de Kennedy- clan. Toch was het ook Robert Kennedy, die de voor de Kennedy's ongebruike lijke bittere pil van een verkiezingsne derlaag moest slikken. Dat was de vo rige week bij de voorverkiezingen in de staat Oregon. Hij moest daar de ze ge afstaan aan zijn rivaal senator Eugene McCarthy. Op het ogenblik dat de kans voor Ro bert Kennedy op het winnen van de de mocratische nominatie weer was toege nomen hij versloeg overeenkomstig de verwachtingen senator McCarthy in Californië maakte een laffe aanslag een einde aan alle illusies. Het is uiter mate triest dat het op deze manier moest gebeuren. de gefrustreerden de moordenaar» voort? „Zij beschouwen zich als wraakenge len" zegt dr. Jacob Chwast, een psy choloog uit New York. „Zij vernieti gen iemand, die hen en de mensen, die zij menen te vertegenwoordigen, huns inziens bedreigt. Dergelijke men sen zijn bijzonder gevoelig voor de stimulans die uitgaat van een open baar optreden van een nationale fi guur". Senator Kennedy werd neergescho ten op een overwinningsfeest.... Zijn broeder tijdens een rit door de stad.... Lincoln in een schouwburgMal colm X. tijdens een vergadering, dr. Martin Luther King op een balkon. En over de rol en de naam van de familie Kennedy zei dr. Chwast: „Je kunt niet voorbijgaan aan de invloed van de familie Kennedy op de Ameri kaanse geest en aan de jaloezie als gevolg van haar rijkdom". WASHINGTON President John son heeft woensdagavond de Amerika nen opgeroepen „een eind te maken aan geweld en het prediken van ge weld". Hij deed dat in een radio- en televi sierede over de moordaanslag op se nator Robert Kennedy. Johnson drong er bij de bevolking op aan een andere houding te zoeken. „Laten wij in Godsnaam besluiten, on der de wet te leven laten wij een eind maken aan geweld en het prediken van geweld". De president kondigde de oprichting aan van een commissie onder leiding van ex-president Eisenhowers broer Milton, die een onderzoek moet instel len naar wat hij noemde „het tragi sche verschijnsel" van geweld dat de Amerikaanse natie aantast. De president zag er op de televisie zeer bleek uit en sprak met ernstige stem. „Wat maakt in de natuur van ons volk en in onze gemeenschap derge lijke moorden en geweld mogelijk", zo vroeg de president zich af. Dit is een ernstige tijid voor onze grote de mocratie, maar wij zijn sterk en wij zijn een veerkrachtig volk dat, zo hoop ik, uit onze fouten lering kan trekken". Johnson sprak het volk toe als „me de-Amerikanen die ook geschokt en ontzet zijn door de aanslag op het leven van senator Kennedy, die hij „het jongste, wrede voorbeeld van de wet teloosheid en geweld in ons land" noemde. „Een briljante loopbaan is op brute wijze onderbroken. Een jonge leider met ongewone energie en toewijding die het land onvermoeibaar en goed gediend heeft en wiens stem en voor beeld miljoenen in de wereld getrof fen hebben is op zinloze en vreselijke wijze getroffen. De president zei dat de familie Ken nedy al genoeg in rouw gedompeld was. „Vanavond staat het land op nieuw voor de consequenties van wet teloosheid, haat en onredelijkheid in ons midden. Het zou verkeerd en zelf bedrog zijn het verband tussen die wetteloosheid en haat en deze geweld daad te ontkennen. Maar het zou even verkeerd zijn daaruit te concluderen dat het land zelf ziek is. Het zijn geen 200 miljoen Amerikanen geweest die senator Ken nedy gisteravond, president Kennedy in 1963 of negerleider Martin Luther King twee maanden geleden hebben getroffen. „Toch zijn wij door deze gebeurte nissen duidelijk genoeg gewaarschuwd dat in een klimaat van extremisme of gebrek aan respect voor de wet de al- lerbesten door geweld zouden kunnen worden getroffen.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1968 | | pagina 7