Altijd
denken
dat
't nog
net even kan
TOCH NOC AKKOORD
OVER ZUIVEL-C.A.O.
wttmm
OVER WEGEN SCHRIK VOOR MACHINISTEN
MOMENTEN utt
Schoen wringt
Waarom bezorgd
Barcelona
Remmen
Meer zondaars
Uitbreiding van
continu-arbeid
onontkoom baar
Twee jongens
Buurtbewoners
grepen
aanrander
Koningin zal
IJ-tunnel openen
LIMBURGSE
B.P. ACHTER
HARMSEN
VAN ONZE LEESTAFEL
„Plagiaat^ bij
reinigingsmiddel
KOSMOS-230
Verbetering van ca. 6 procent
De
ZATERDAG 6 JULI 1968
V'V"
genua
l/s$abon
[hallorca
tunis
madeira
algiers
asablanca
LAS PAhMAS
TTRBCHT In de machinstenkamer hoog boven de Utrechtse perrons
zitten de „meesters" tussen twee reizen door bij een kop koffie. Eén van
hen zegt: „Ik heb niet veel te vertellen. Je krijgt bijna elke dag zowat een
hartverlamming".
Hij heeft bij elkaar vijf mensen doodgereden op overwegen. Daarom houdt
hij niet van publiciteit. M. P. uit Amsterdam, 25 jaar bij het spoor, waar
van 19 als ihachinst. Dat is voldoende.
Zijn gedachten en herinneringen ko
men bij horten en stoten. „Het ergste
zijn de branieschoppers, die op 'n over
wegspelletjes gaan spelen: wie het
langst durft te blijven staan, of rondjes
durft te rijden. Soms gaat het om geld,
soms om indruk te maken tegenover 'n
meisje."
„Wij denken wel eens, dat automobi
listen expres hard komen aanrijden en
dan ineens op hun rem gaan staan. Als je
zoiets ziet, staat alles van binnen even
stil. Je geeft een stoot op de fluit en je
rijdt door. Als je dicht bij een overweg
bent. houd je een trein toch niet meer."
meer."
Zou remmen niet net op het nippertje
een ongeluk kunnen voorkomen?
„Als wij altijd zouden gaan remmen,
worden we bang en kunnen we er wel
mee ophouden. Dadelijk ga ik naar
Eindhoven; als ik nu al aan de overwe
gen onderweg moet gaan denken, is het
geen werken meer."
Een oudere collega, die jarenlang op
stoomlocs heeft gestaan, komt er bij:
„Het moment zelf is het ergste. Je
wordt koud en heet tegelijk. Je maag
komt onder je keel te hangen."
Hij illustreert het met een voorbeeld,
dat sterk in zijn herinnering is blijven
hangen. „Ik reed tussen Ede en De
Klomp. In de vertfe zie ik een hele fa
milie op de fiets achter elkaar op een
overweg afgaan. Hoewel ik fluit wat ik
kan, gaat de vader de overweg over,
dan de moeder, een grote dochter, een
zoon. Ik ben er bijna als een jonget
je zich met fiets en al laat omvallen
en zich in de sloot het leven redt. Wat
er dan allemaal in je omgaat!"
M.P. neemt de draad weer op
„Kleine kinderen", zegt hy, „zjjn
speels, ze kruipen zo een overweg op,
onder de gesloten bomen door. School
kinderen gedragen zich beter dan oude
ren. Werknemers die beslist die ene
trein willen halen, zijn helemaal erg.
Zij denken altijd dat het nog net even
kan. Wij staan er machteloos tegen
over, maar ik zou ze graag een pak
rammel geven."
Machinisten hebben tijdens het onder
zoek waarvan wij melding maakten,
niet gauw geturfd op hun formulier. Als
zij iets opgaven waren zij hard ge-
Studiedag over
automatisering
AMSTERDAM De stichting het Ne
derlands Studiecentrum voor Adminis
tratieve Automatisering heeft gisteren
ter gelegenheid van haar 10-jarig be
staan in 't RAI-congrescentrum in Am
sterdam een studiedag gehouden, waar
aan door enkele honderden zowel Ne
derlandse als buitenlandse deskundigen
werd deelgenomen. Prof. dr? H. J. van
der Schroeff, hoogleraar aan de univer
siteit van Amsterdam en oud-voorzitter
van de stichting, belichtte in zijn rede
dé economische problemen rond de
computer. In dit verband* sprak hij ook
over de sociale gevolgen van de auto
matisering: „of men wil of niet, de eco
nomische consequenties van de voort
schrijdende automatisering zullen niet
nalaten hun stempel te zetten op het
sociale patroon van onze samenleving".
Ofschoon ik alle begrip heb voor de
sociale bezwaren van continu-arbeid
en het ploegenstelsel komt het mij voor,
dat bij de in de toekomst te verwach
ten ontwikkeling de uitbreiding van de
ploegendienst onontkoombaar zal zijn".
In het kader van de economische ver
houdingen in ons land ziet prof. Van der
Schroeff voor de ontwikkeling van de
administratie automatisering, naast de
samenwerking van bedrijven en instel
lingen in de gemeenschappelijke exploi
tatie van een computerinstallatie, de
exploitatie in coöperatief verband en de
mogelijke instelling van een openbaar
nutsbedrijf, grote mogelijkheden in de
uitbesteding van het te automatiseren
werk.
WEINIG KENNIS
Prof. J. J. A. Vollebergh, directeur
van het Gemeenschappelijk Instituut
voor toegepaste Psychologié in Nijme
gen, sprak in zijn rede over de sociale
consequenties van de automatisering.
Over dit probleem beschikt men volgens
hem over nog te weinig feitenkennis.
De tot nu toe verrichte onderzoekingen
hebben in het algemeen betrekking op
concrete vraagstukken in individuele
ondernemingen. Dit heeft ertoe geleid,
dat veel onderzoekresultaten nauwe
lijks voor derden beschikbaar komen.
schrokken. De conclusie ligt voor de
hand: er zijn veel meer zondaars dan
de machinisten hebben gemeld of heb
ben kunnen waarnemen. Zij hebben al
leen de bijna-ongelukken geturfd, waar
bij de mensen net op tijd voor de trein
weg konden komen, of op het laatste
moment hadden kunnen stoppen.
Daarom ook even dit lijstje. In de
zelfde maand april als waarin het on
derzoek is gehouden, waren er op be
veiligde overwegen- tien botsingen met
een trein en negen op niet-beveiligde.
Verder 32 aanrijdingen bij overweg
installaties.
Over de vijf doden in zijn herinne
ring zegt machinist P.: „Ik heb geen
fout gemaakt. Het is anders dan wan-
J 0 Beter een halve minuut later op
de plaats van bestemming, dan
een botsing met een aanstormende 5
trein te riskeren.
neer ik, ook buiten mijn schuld iemand
met een auto zou doodrijden. Maar 't
feit blijft even erg."
Het ergste wat hem is overkomen, ge
beurde op de overweg onder Houten,
vlak bij Utrecht. Hij zag twee jongens,
ieder op een fiets, komen aanrijden.
Later hoorde hij, dat zij net voor hun
eindexamen waren geslaagd en zich die
dag verdienstelijk hadden gemaakt bij
de kersenpluk.
Machinist P.: „Ik denk: dat gaat
fout. Je hebt van die dagen waarop 'n
voorgevoel je waarschuwt. De ene jon
gen stopte, de andere reed door. Na
tuurlijk op slag dood'."
Zijn die vijf een schaduw over uw le
ven?
„Nee, gelukkig niet. Voor de nabe
staanden vind ik het erg. Ik heb ze een
kaartje gestuurd. Zelf doet het me wei
nig."
UTRECHT De bij de collectieve arbeidsovereenkomst voor de zuivelin
dustrie betrokken partyen hebben gisteren alsnog overeenstemming be
reikt over een nieuwe cao voor het contractjaar 1 april 196831 maart 1969. De
besprekingen werden in april geschorst, omdat men het over enkele zaken
en met name over de pensioenregeling niet eens kon worden. Onder de zui-
vel-cao vallen ongeveer 21.000 zuivelbewerkers en 6000 man administratief per
soneel. De overeengekomen loonsverhoging en arbeidstijdverkorting betekenen
op jaarbasis een verbetering van plm. zes procent.
Met de totstandkoming van deze c.a.o.
is een belangrijke wens van de vakbon
den in vervulling gegaan, namelijk het
afsluiten van één contract voor de ge
hele zuivelindustrie. Tot nu toe bestond
er een afzonderlijke c.a.o. voor het ad
ministratieve personeel.
De werkgevers zijn ten dele tege
moet gekomen aan de door de vakbon
den gevraagde verhoging in centen in
plaats van in procenten: de functieio
nen gaan omhoog met twee procent
plus drie gulden in de week. De salaris
sen van het administratieve personeel
worden met 4,5 procent verbeterd. Het
loon van de melkbezorgers zal met min
stens f6,67 per week stijgen, terwijl de
zaterdagtoeslag van vijf op zes gulden
wordt gebracht.
Prestatiebeloning
De verschillende prestatietoeslagen
(kwaliteitspremie. waarderingspremie,
overbruggingspremie en prestatiebelo
ningspremie) worden in de nieuwe
c.a.o. niet meer genoemd. Het contract
bepaalt alleen, dat de werkgever „een
vorm van prestatiebeloning" moet toe
passen. Zolang dat niet gebeurt, moet
een dervingspremie worden gegeven
van minimaal vijftien procent. Verwer
king van een deel der toeslagen in het
functieloon, waarover lang is gepraat,
wordt dit jaar nog niet gerealiseerd.
Wel is een andere regeling voor de be
taling van overuren overeengekomen,
evenals voor de diplomatoeslagen en
voor de vergoeding van de kosten voor
het behalen van diploma's.
Het aantal weken waarin zes dagen
gewerkt mag worden is teruggebracht
van tien op vijf. Op 1 november wordt
de arbeidstijd van de zuivelbewerkers
verkort van 45 tot 43,75 uur per week
en voor het administratief personeel
van 42 tot 41,5 uur.
Pensioenen
Ten aanzien van de pensioenen is
overeengekomen, dat een stukje pen
sioen van achterliggende dienstjaren
zal worden ingebouwd. Degenen die al
met pensioen zijn na een volledig
dienstverband krijgen per 1 juli een
gulden per week meer. De pensioenen
van hen die na 1 juli worden gepensio
neerd gaan ook omhoog. De pensioen
overeenkomst is afgesloten voor één
jaar. Men wil aan de hand van de toe
passing in de praktijk nagaan, hoe een
meerjarige overeenkomst na 1 juli
1969 er uit moet zien.
De heer J. Koster, secretaris van de
Algemene Nederlandse Agrarische Be-
drijfsbond, vindt dat er „enige mate
van voldoening" kan zijn over het feit,
dat er tenslotte toch nog overeenstem
ming over de c.a.o. is bereikt, ook om
dat de werknemersorganisaties op een
aantal belangrijke punten alsnog in het
gelijk zijn gesteld. Hij karakteriseerde
hetgeen thans is bereikt als „verbete
ringen die er minimaal moesten ko
men."
UTRECHT De Utrechtse politie
heeft donderdag een aanrander kunnen
insluiten dank zij enkele tientallen
buurtbewoners, die de man na een wil
de achtervolging in zijn kraag konden
grijpen. De politie kon de man „afha
len" in het. huis van het negentienja
rige meisje, dat hy een kwartier daar
voor op de Merwedekade had overval
len en waar men hem heen had ge
bracht voor een confrontatie met zijn
slachtoffer.
De aanranding gebeurde om half
elf. De dader, de negentienjarige
Utrechtse drukker Van der P. kneep
de keel van het meisje zo hard dicht,
dat ze even buiten bewustzijn raakte.
Daarna slaagde ze erin, hard te gillen.
Ze alarmeerde daarmee de 26-jarige
heer J. Oskam die juist over de Ba-
lijebrug kwam aanfietsen. Hij bedacht
zich geen ogenblik en sprong van de
brug af om te hulp te snellen. Daarbij
kneusde hij zijn enkel en verwondde
hij zijn knieën zodanig, dat hij later in
het ziekenhuis behandeld moest wor
den. Aangezien Van der P. het op een
lopen zette, klom de heer Oskam weer
naar boven om zijn fiets te halen. Hij
zette de achtervolging in, maar inmid
dels zaten ook al enkele tientallen man
nen uit de buurt de aanrander na.
De heer Oskam sneed Van der P.
enkele straten verder de weg af en
smeet hem zijn fiets voor de voeten.
De aanrander werd daarop door hem
en enkele van de intussen gearriveerde
hard lopende buurtbewoners gegrepen
en naar het huis van het meisje ge
bracht, dat herr. direct als haar aan
valler herkende.
De wurgende greep van Van der P.
had bij het meisje zoveel sporen nage
laten, dat ze door haar huisarts moest
worden behandeld.
DEN HAAG Koningin Juliana zal
woensdag 30 oktober de officiële inge
bruikstelling verrichten van de IJ-tun
nel te Amsterdam.
i. is""1? 1
i
1 -F -r V
Tk schrijf u vanaf het Djemae el-
Fua-plein in Marrakesj, de
hoofdstad van Zuid-Marokko. Ik heb
bij de schrijverij die ik in mijn le
ven gepleegd heb zo nogal wat uit
eenlopende decors gehad, maar nog
nooit een zo exotisch als nu. Op een
steenworp afstand zijn twee slangen
bezweerders bezig, even verder links
boeit een sprookjesverteller een he
le krans van mensen, ik hoef maar
een paar stappen te lopen om ook
bij een Koran-uitlegger te rade te
gaan en telkens schrik ik van een
standwerker die met een stem als
een klok een waar aanprijst die ik
nog nooit op een markt te koop heb
gezien: water! Apeldoorn is hier wel
heel ver weg. Alleen slanglederen
tassen, niemand die een slang be
zweert. Ondenkbaar een predikant
of priester die gehurkt op de Markt
zittend, vlijtig bladerend in de Hei
lige Schrift raad voor mensen zoekt.
Al onze sprookjes staan in boeken.
En wie een glas water bestelt, roept
bij de ober maar één gedachte op:
meneer, mevrouw moet een tabletje
innemen.
HEERLEN De Limburgse afde
ling van de Boerenpartij heeft zich af
gescheiden van de voorzitter de heer
H. Koekoek. De lysttrekker van de
Limburgse boeren, de heer J. W.
Rouwette uit Gulpen, heeft aangekon
digd met zijn viermansfractie in de
Provinciale Staten te zullen blijven
zitten. De Limburgse afdeling heeft
nu gekozen voor de groep-Harmsen.
Met hem hebben reeds diverse bespre
kingen plaatsgehad, onder meer over
de in de toekomst te voeren politieke
gedragslijn en over de eventuele nieu
we naam voor de nieuwe partij.
De schoenindustrie zit in moeilijkhe
den. De rentabiliteit nadert het nul
punt en daalt nog steeds. Zoals ande
re industrietakken die het structureel,
zwaar te verduren hebben, heeft de
schoenindustrie besloten een onder
zoek te laten verrichten om uit te vin
den waar de schoen wringt en wat er
aan te repareren valt. Dit onderzoek
is voorafgegaan door een lijvig voor
onderzoek om na te gaan welke proble
men vooral in het definitieve rapport
behandeld moeten worden. Een dege
lijke voorbereiding dus", zo schrijft
de Volkskrant (r.k.). Het blad ver
volgt:
„Aan die gelegenheid kleven ove
rigens wel problemen. Immers, ter
wijl het onderzoek voortduurt,
dreigt het gevaar dat een aantal
bedrijven de strijd niet langer kan
volhouden en ten onder gaat. Ter-
wille van de snelheid zou het beter
zijn geweest het vooronderzoek te
laten overlopen in een diepgaand
structuurrapport, op basis waarvan
direct - waarschijnlijk met rijks-
steun - fundamentele problemen
aangepakt kunnen worden. Want
tijd is niet alleen geld. In dit geval
betekent het ook werkgelegenheid".
„Gezien de gevaren van de trage
gang van zaken heeft de Beleids
commissie Structuuronderzoek
Schoenindustrie voor speurwerk- en
onderwij s-projecten reeds thans
overheidssteun gevraagd. Maar het
is de vraag of deze verzoeken over
tuigend genoeg zijn nu ze niet wor
den ingepast in een algemeen her
structureringsplan. Zo'n plan zal ze
ker concentratie en modernisering
van de betrekkelijke ambachtelijke,
traditionele en uit overwegend klei
ne ondernemingen opgebouwde
schoenindustrie aan de orde stel
len".
„Specialisatie, sanering en sa
menvoeging brengen, gezien de mo
dewisselingen, ongetwijfeld grote
problemen mee, maar er kan in
deze versnipperde bedrijfstak niet
lang meer mee gewacht worden. De
buitenlandse concurrentie dwingt
ertoe. Het afweren van die concur
rentie kan op de duur geen oplos
sing zijn. Temeer niet omdat de
schoenindustrie in toenemende ma
te te maken zal krijgen met veran
deringen in de internationale ar
beidsverdeling. Arbeidsintensieve
en betrekkelijk ambachtelijke pro-
dukties zullen steeds meer worden
overgenomen door de landen in ont
wikkeling. Dit proces kan - mits het
geleidelijk verloopt - niet blijvend
worden afgeremd."
Uit De Telegraaf (onafh.) het volgen
de commentaar:
De gezamenlijke vakbonden hebben
de minister van Economische Zaken
laten weten, dat zy ernstig bezorgd zyn
over de mogelijke gevolgen van de fu
sies in de Nederlandse scheepsbouw-
wereld, met het oog op de toekomstige
werkgelegenheid in deze sector.
Het lig? voor de hand, dat de vak
bonden als behartigers van de be
langen van hun leden de spectacu
laire ontwikkeling in de Nederlandse
scheepsbouwwereld volgen en het
spreekt ook vanzelf, dat zij daar
over zoveel mogelijk inlichtingen
willen verkrijgen".
„Hoe zij over deze ontwikkeling
bij voorbaat hun ernstige bezorgd
heid kunnen uitspreken, is onbegrij
pelijk. Er hebben zich in het laatste
decennium aanzienlijke wijzigingen
voltrokken in de scheepsbouw. Een
land als Engeland, ook in 1959 met
een aandeel van 25 pet. nog de eer
ste scheepsbouwnatie ter wereld, is
teruggevallen tot de derde plaats met
het bescheiden aandeel van 8,1 pet.
„Reeksen van stakingen en over
jarige werkmethoden zijn verant
woordelijk voor deze teruggang. Ne
derland, dat van de vijfde tot de
elfde plaats terugviel, heeft het er
niet veel beter afgebracht. De Neder
landse werven hadden de handicap
te klein te zijn om de modernisering
op grootscheepse wijze aan te pak
ken, en er zijn in de scheepsbouw
wereld nogal wat controversen, zo
wel tussen Amsterdam en Rotter
dam als tussen Rotterdamse scheeps
bouwers onderling, hetgeen de sa
menwerking niet bevorderd heeft".
„De scheepsbouwnaties, die met
grote schreden naar voren zijn ge
komen, zijn Japan, dat met een aan
deel van 50 pet met grote voor
sprong de eerste plaats heeft ver
worven, en Zweden, dat alle overi
ge landen voorbijgestreefd heeft'
„Juist in deze landen heeft de mo
dernisering een zeer grote vlucht
genomen, waardoor de produktivi-
teit krachtig is gestegen, en er niet
alleen grote orders konden worden
verkregen, maar ook hoge lonen
konden worden uitbetaald".
„De fusies die thans in Nederland
tot stand zijn gekomen of op stapel
staan, kunnen het begin zijn van
een nieuwe ontwikkeling in het be
lang van het land en in het belang
van alle werknemers in de scheeps-
bouwindustrie".
Tk had mij voorgenomen mij niet
zomaar gewonnen te geven aan
deze stad aan de rand van de'Saha
ra, die de faam heeft een over het
Atlas-gebergte geworpen roos te
zijn. Ik wil graag kritisch rondlopen
in steden die een legende zijn. Dat
Winston Churchill Marrakesj zo on
eindig verheerlijkte, was voor mij
juist een reden .om me wat schrap
te zetten. Maar ik hield het niet lang
vol. Marrakesj is een der machtig
ste steden die ik in mijn leven heb
gezien. Ik was altijd verrukt van de
poorten van Kampen en Zierikzee en
van de wallen van Naarden en Hat-
tem. Denkt u zich in: Marrakesj
heeft een middeleeuwse stadsmuur
J van twaalf kilometer met negen poor-
g ten. Ik wist, dat Marrakesj een
fraai stadspark had, met palmen.
S Schrikt u niet: het is 13.000 hectare
groot, zo ongeveer de Kroondomei-
men van Het Loo, en er staan 150.000
machtige palmen. Deze stad is zo
imponerend, dat de reisgidsen je als
kladblokjes uit de hand vallen.
Maar ik zou hier voor geen geld
willen wonen. Ik zou als ze me vroe
gen hier burgemeester te worden en
in een paleis te trekken op mijn
knieën naar de belissende man willen
gaan om hem te smeken of het ook
over mocht gaan. Ik voel me hier
vreemd, in-en-in vreemd en zal zeker
blij zijn als ik vanavond weer op het
schip ben. Ik voel me in deze stad
ook een buitenstaander, die er nooit
in zal komen. Dat niet alleen, omdat
ik de Koutoubia, de hoofdmoskee en
het hart van de stad, met mijn chris
tenvoeten niet mag ontheiligen, maar
ook omdat dit hele oriëntaalse leven
nergens aansluit op de ritmen van
mijn bestaan. In de medina, de in-
S heemse wijk van stegen, voelde ik
me zelfs bedreigd. En dat kwam niet
alleen, omdat de gids ons wel vijf
keer waarschuwde de portemonnaie
uit de achterzak te halen en de da
mes telkens bezwoer de handtas on
der de arm te nemen. Ik beken u eer
lijk, dat ik me daar als een kudde
dier heb gedragen en nooit twee me
ter achter onze groep ben aangeko
men.
Dat we bij die rondgang stevig uit
gescholden werden, ook door kinde
ren, zal ik nooit kwalijk nemen. Als
ik in vodden daar gestaan had, had
ik die troep keurig geklede dames
en heren met hun filmtoestellen en
g camera's ook uitgemaakt voor kapi-
talisten. We liepen daar als een re
solutie voor de Tweede Wereldhan-
delsconferentie in New Delhi. Ston-
5 den ze daar dan echt in vodden?
S vraagt u. Ik moge het u verzekeren.
i T.n al rlio clnnnon an dacran lianan
In al die sloppen en stegen liepen
ze van oud tot jong in' kleren, die
het Leger des Heils meteen had ver
brand. In lorren.
Ik had het over die christenvoeten
van mij. Vat u dat alleen op als een
sociologische aanduiding. Ik was al
lesbehalve een christen in die me
dina. Jezus, Franciscus en Kagawa
hadden hun jasje aan zo'n stakker
gegeven.
Ik bedenk nu, dat ik die kant ook
wel eens uit had mogen denken. Ik
heb tenslotte nog wel een jasje aan
boord. Kagawa gaf zelfs een keer
zijn enige broek weg en kon toen
dagen de straat niet op. Wij willen
eigenlijk alleen per giro helpen. Voor
u mij veroordeelt: had u uw jasje
uitgedaan en zo'n stumper in de
hand gedrukt?
Tk zit boordevol impressies. En
deze brief moet af voor over
een half uur de bus naar Casablanca
vertrekt (niet bepaald Apeldoorn So-
phiaplein tot Zutphen Station; 241 ki
lometer; wel een ritje). Ik ben diep
onder de indruk van de armoede
hier en van de ontzaglijke tegenstel
lingen. Uit achterbuurten gekomen
die men nergens in Nederland kan
vinden en ook een eeuw geleden bij
ons niet bestonden, lunchten wij in
Hotel El Saad, een hotel zo grandi
oos, dat elk Gelders hotel, ook het
voornaamste er een logement bij
wordt. Zalen waar je je ogen op uit
kijkt, een indrukwekkend park er
om heen, eigen fonteinen en een
zwembad bij de terrassen, zoals je
alleen in Hollywood verwacht. Je
vraagt je af hoe lang die sociale
disharmonie blijft bestaan. En of
men hier wel scherp acht geeft op de
lessen van de Russische revolutie.
Ontzaglijke sociale kloven nodigen
uit tot geweld.
Ik ben ook diep onder de indruk
van de ontmoeting hier van over
oude tijden en de moderne wereld.
Nota bene: als ik weer naar de slan
genbezweerders en hun gehurkte
trommelaars wil, moet ik over een
zebrapad, dat er zo uit ziet als in
Apeldoorn. Op weg hierheen pas
seerden we schamele hutten en... ra
darinstallaties. Ik zag herders met
hun kudden, die zo uit de Bijbel wa
ren weggelopen, alleen: behalve met
een staf waren ze ook gewapend met
een transistor-radio. Ik zag (en rook)
in Marrakesj een leerbereidingsveld
met wasputten die zevenhonderd jaar
oud waren en nog steeds werden ge
bruikt (er waren vele mensen be
zig) en ik zag vliegtuigen landen en
dalen. Midden in een middeleeuwse
wereld worden golflinks aangelegd
en waterski-cursussen gegeven, ik
zag hier in Marraskesj alleen ge
sluierde vrouwen, in Casablanca ont
dekte ik als een symbool een geslui
erde vrouw die bij een bushalte stond
te wachten naast een meisje met een
mini-rokje, zo kort, dat ik een tele
visiereclame parafraserend dacht:
korter kan het niet. Ze stonden nog
te praten ook.
fce koning van Marokko, Hassan II
resideert in deze dagen in zijn
paleis in Marrakesj. Het is ons niet
bepaald ontgaan. De hele stad vlagt,
en wel zo uitbundig als Nederland
vlagde in mei 1945. Zelfs de armoe
digste stulp heeft een rood doekje
met de vijfpuntige ster en behalve
de huizen, de bussen, de koetsjes
vlaggen-ook de bomen. En de por
tretten van Hassan ziet men bij* hon
derden. Je vraagt je natuurlijk af in
hoeverre dit alles spontaan is. In
1953 hielp de pascha van Marakkesj
de vader van Hassan afzetten en ver
bannen. En die pascha zaaide kar-
revrachten haat tegen de huidige dy
nastie.
We bemerkten de aanwezigheid
van Zijne Majesteit ook, omdat de
hele binnenstad afgegrendeld was
voor het verkeer. Hassan was ter
moskee voor het vrijdag-gebed en
zolang hij niet in het paleis terug
was, mocht er geen wagen de city
in. Overal en overal werd onze bus
teruggestuurd. Tenslotte hebben we
die maar ergens geparkeerd en zijn
gaan lopen. On^e gids, een Marok
kaan, moest overal hele sonnetten
voor politiemannen en militairen op
zeggen, maar n,a de laatste terzine
mochten we weer verder. Zijn laat
ste declamatie, met gebaren van
het theater en een weergaloze rijk
dom van onverstaanbare klanken,
ditmaal gericht tot iemand van de
politie die men het „een hoge mie
ter zijn" van het pak kon aflezen,
leidde ertoe, dat we plotseling vóór
de dranghekken, op het allereerste
rijtje belandden, achter de ruggen
van de afzetting, (de vele militairen
keken strak het publiek in.)
De slangenbezweerders van Marrakesj'.
S
T^r was veel zand gestrooid, het zou
du6 kennelijk een ruiterstoet
zijn. 'k Moest wel denken: er gaat
een man bidden en een stad van een
kwart miljoen inwoners staat op haar
kop, het verkeer in tientallen straten
ligt stil, een hele kazerne is uitge
rukt.
Naast me stond iemand met een
bedrukt gezicht. Zijn gedachten ra
dend zei ik: „Ik hoop niet, dat ze
hem in deze bocht vermoorden, want
dan staan wij in het schootsveld."
Antwoord: ik dacht ook aan Seraje-
vo.
U merkt aan het feit, dat u deze
brief krijgt, dat het goed is gegaan,
'k Vond het wel benauwde ogenblik
ken, toen Hassan vlak langs ons
voorbij reed. Al die militairen ke
ken geen seconde naar de stoet,
maar stonden gespannen klaar om
een aanslagpleger neer te schieten.
Ze salueerden zelfs niet voor hun
vorst. Maar ja, dat saluut zou zijn
dood kunnen zijn.
Dat koning Hassan in aantoc]
was, hoorden we al een tijd van
voren. Ineens vingen we flarden mu
ziek op, heel ver weg, die zich daar
na verdichtten en toen steeds luider
werden. Verder hoorden we steeds
nader bij komend „hi"-gekrijs. De
Nederlander juicht of roept, de Ma
rokkaan stoot heel lichte klankjes
uit. Toen de koning er eindelijk was,
reed hij door een lucht van geluiden.
Gegil zonder meer en gilkreten
waarin je de naam Hassan onder
scheidde. Hij was te paard en als
de Paus geheel in het wit gekleed,
zijn staatsiekaros reed leeg in de
stoet mee. Dat wit was indrukwek
kend temidden van die eindeloze
stoet in het purper geklede ruiters,
die hem voorafging en volgde. Die
..ruiters reden overigens stapvoets;
de muzikanten en een heel gezel
schap hoogwaardigheidsbekleders
dat in de stoet meeliep konden de
paarden goed bij houden.
De eerste indruk van Hassan was:
GEEN STERKE FIGUUR. Het was
geen heerser op zijn ros, maar
iemand met een zwak lijdend, alles
ondergaand gezicht, waarop je
meende te lezen: dit alles hoort er
ook bij, en even later: het is een
noodlot om koning te zijn. Maar die
indruk week, toen vlakbij ons een
vrouw ver achter de dranghekken
een brief omhoog hief. De koning
hield zijn paard in en met een ge
baar en een gezicht zo streng en ge
biedend als ik nooit in mijn leven
gezien heb wenkte hij een dienaar
de brief voor hem te halen. Die
stoof toen het publiek in. Nog even
keek Hassan om, met de controle
rende blik van onze koningin Wil-
helmina, of zijn bevel uitgevoerd
werd, toen reed hij weer met een
weke gelaatsuitdrukking verder.
TTet zal in dit land wel nodig zijn,
dat de wereldlijke en geestelijke
heerser (Hassan is ook de eerste
iman van Marokko) zich met ooster
se pracht en praal laat omringen.
Die staatsieparasol boven zijn hoofd
zal ook als er geen straaltje zon is
wel moeten, en zijn gang naar zijn
kerk zal wel een luisterrijke ceremo
nie moeten zijn. Maar hopelijk zal
hij, als hij in zijn gewone pakje in
zijn kamer zit, ook vlijtig zitten te
studeren in de handboeken van de
sociale en politieke wetenschappen.
Als hij dit land niet maatschappelijk
verheft, zal ook hij door de geschie
denis uit het zadel worden gewor
pen. En menig Arabier staat klaar
om ook dit koningspaard ten val te
brengen.
De praalstoet werd gesloten met
een ambulance-auto...
DE NHAAG De Novaline-onderne-
ming NV in Den Haag mag een vloei
stof, waarmee gemakkelijk insekten
van auto's kunnen worden gewassen,
niet langer met nagenoeg identieke
kleur en opschriften in de handel
brengen zoals de NV European Sales
Organization (ESO) N.V. uit Monster
reeds doet.
Dit heeft de president van de recht
bank in Den Haag, mr. G. Witsen Eli-
as gisteren beslist in het kort geding,
dat ESO had aangespannen. De ene
NV brengt Mukosol en de andere No-
vatol op de markt als reinigingsmidde
len om vliegensvlug auto's van insek
ten te bevrijden. Novaline moet nu
binnen veertien dagen de in roulatie
gebrachte flessen met het reinigings
middel terugnemen en mag ook geen
reclame meer maken voor het middel,
dat qua kleur en verpakking overeen
komst vertoont met het spul, dat ESO
op de markt brengt.
MOSKOU De Russen hebben gis
teren de 230ste satelliet in de Kosmos-
serie voor wetenschappelijk onderzoek
van de ruimte in een baan om de aar
de gebracht. Volgens het persbureau
Tass heeft de satelliet een omlooptijd
van 93 minuten met als grootste af
stand tot de aarde 580 kilometer en als
kleinste 290 kilometer.