31 augustus: reünie
van zoetekauwen
Britse kostscholen door
rapport opgeschrikt
Afgelopen
met bizarre
toestanden!
Koeien genieten meer
dan de stedelingen
„Suiker is
lekker en
goed voor
de mens"
RECREA TIE
„Raad moet ook namen
kunnen noemen"
Suiker uit
aardolie
BIJ HET PRIKKELDRAAD
SUIKERSCHOOL" BESTAAT 75 JAAR
Doorbreken van tradities bepleit
Kapsalon
kort en klein
geslagen
Jong bioloog over Hollands polderlandschap:
Haags jurist over inspraak bij
burgemeestersbenoemingen:
VERANDERING
SCHADE 100.000,-
JONG PRODUKT
ONTDEKKING
„NIET DIK9
VROUW MET RUILHART
MAAKT HET GOED
VOORBEELD
LOKKEN
AASPASSES
DUUR
OVERDREVEN
GEEN GELD
KWALITEITEN OOK
GEKRAKEEL
TWEE VRAGEN
WOENSDAG 31 JULI 1968
UTRECHT De kapsalon van de
heer J. Hofman aan de Voorstraat fn
Utrecht is volkomen kort en klein ge
slagen. De schade wordt geschat op
een ton.
Als de vermoedelijke dader is de
veertigjarige A. N. aangehouden, die
bij de heer Hofman heeft ingewoond en
met wie hij ruzie had.
Toen de kapper afwezig was is N. de
zaak binnengedrongen en heeft waar
schijnlijk in een vlaag van verstands
verbijstering het hele weekeinde ge
bruikt om het interieur te vernielen. Na
verhoor door de politie is hij onder be
handeling van een psychiater gesteld.
"CV zit een extra schep suiker in de
koffie van drs. WVisser. ..Het is
stomweg lekker en het is goed voor een
mens", zegt hij. ,,/k hou van veel sui
ker". Maar hij is dan ook directeur
van de Suikerschool in Amsterdam of
zoals zij officieel heet: de School voor
de Suikerindustrie, die dit jaar drie
kwart eeuw bestaat en daarom al haar
afgestudeerde zoetekauwen" heeft op
geroepen voor een reünie op 31 augus
tus.
Deze suikerschool. die huist in een
onopvallend gebouw aan de Van Bree-
itraat achter het Amsterdamse Concert
gebouw. is een vrij unieke instelling
in de wereld. Want eigenlijk bestaat al
leen in Zuid-Afrika een opleiding die
met de Amsterdamse kan worden ver
geleken.
„Op Java zaten ze indertijd met gro
te tekorten aan geschoold personeel.
Tweehonderd suikerfabrieken hadden ze
daar, die bemand moesten worden ge
houden; het mankeerde echter aan ge
noeg gespecialiseerde mensen. Toen
is de school opgericht", vertelt drs. Vis
ser. chemicus, 33 jaar oud.
„Door de oorlog veranderde een hele
boel. De school moest naar andere
plaatsingsmogelijkheden voor haar af
gestudeerde leerlingen gaan uitzien,
want de school blijft haar oud-leerlin
gen hun hele loopbaan door helpen,
wanneer en waar ze ook maar van baan
willen veranderen.
Java, heel Indonesië, viel af. Er zijn
toen steeds meer contacten gelegd met
de suikerindustrie in alle mogelijke an
dere landen".
Oud-leerlingen van de school werken
nu in Ethiopië, Zambia, Guyana, Hon
duras, Jamaica, Canada, de Verenigde
Staten, Zuid-Afrika, Australië, Nieuw-
Zeeland en een rits andere landen.
Zij werken vanzelfsprekend ook in ons
eigen land, maar hier niet alleen in de
suikerindustrie. De opleiding Is immers
sinds de laatste wereldoorlog veranderd
Men leidt op middelbaar niveau „ho
ger dan analist maar minder dan
h.t.s." op voor de hele chemische
procesindustrie, met de suiker als voor
beeld.
„Ten slotte is het centrifugeren bij
de suikerbereiding eenzelfde handeling
als bij de fabricage van plastic of glu
cose. En zo is het met een heleboel an
dere dingen".
Een derde van het aantal leerlingen,
dat de school jaarlijks verlaat, komt
nog maar in de suikerindustrie terecht,
in het algemeen als assistent-produktie-
leider, als produktiechef. Anderen ver
zeilen in andere chemische bedrijven.
Een deel van de Nederlandse suikerpro
ducerende fabrieken staat zelfs onder
directie van oud-leerlingen van de
school.
Zo'n zestig jonge mensen (met mulo-
of h.b.s.-diploma) worden elk jaar in
gewijd in de geheimen van de suiker,
die in onze streken eigenlijk nog maar
een betrekkelijk jong produkt is.
Tot in de middeleeuwen was honing
het enig beschikbare *oetmiddeI. Tot
men in de tropen doordrong en het sui
kerriet en de rietsuiker ontdekte. Pas
de laatste honderd jaar is de suiker
echter een betaalbaar en overal te ver
krijgen artikel geworden.
Dat kwam mede door de opkomst
van de suikerbiet, een gewas dat twee
honderd jaar geleden als zodanig niet
bekend was. Men gebruikte de bieten
als veevoer.
DRS. W. VISSER: ,,Ik houd van veel suiker"
De apotheker Andreas Marggraf uit
Berlijn ontdekte in 1747 dat in het sap
in de bieten dezelfde stof zat als in sui
kerriet Dat was in wetenschappelijke
kringen een belangrijke ontdekking,
waaraan men echter geen praktische
betekenis verbond. Dat deed pas Franz
Achard, ook een Berlijner, die zes jaar
na de vondst van de apotheker werd ge
boren en die later ook bij Marggraf stu
deerde.
Resultaat: in 1802 werd in Cünern in
Silezie de eerste bietsuikerfabriek ter
wereld in bedrijf gesteld.
De planters lachten nog lang om het
..surrogaat" bietsuiker, maar van de
huidige wereldproduktie aan suiker van
65 miljoen ton per jaar. is zowat even
veel afkomstig uit riet als uit bieten.
Drs. Visser zweert bij suiker. „Het
is een zuiver natuurprodukt; het wordt
direct in het bloed opgenomen en geeft
dus snel energie. Ik zou me geen spe
lend kind kunnen voorstellen als het
geen suiker zou krijgen".
Hij bestrijdt dat suiker dik zou maken.
In een foldertje, waar hij helemaal
achter staat, lezen we: „Het honger
gevoel bij de mens wordt veroorzaakt
door een tekort aan suiker in het bloed.
Eet men wat suiker dan wordt het hon
gergevoel snel weggenomen. Doet men
dit een half uurtje voor de maaltijd,
dan zal de neiging om veel te eten van
zelf minder zijn, en neemt het gevaar
van dik worden af".
Aan het eind van hun opleiding moe
ten de leerlingen van de school tijdens
de bietencampagne in een Nederlandse
suikerfabriek gaan werken. Hun school
geld verdienen ze zodoende in drie
maanden terug en de fabriek weet zich
verzekerd van geschoold personeel.
Op 31 augustus is de suikerbietencam
pagne in Nederland nog niet begonnen
en zijn oud-leerlingen in de tropen niet
door een campagne in hun land bezet.
In Amsterdam zal dan door de reünie
commissie wel voor een zoethoudertje
worden gezorgd.
Wat heeft de geplaagde stedeling in het gebied van de Nieuwe Waterweg
volop bij de hand? Uitgestrekte polderlandschappen met prachtige
Vergezichten.
Hoe komt hij in zo'n heerlijk ruim gebied? Langs smalle wegen.
Wat is er langs die wegen? Een sloot of prikkeldraad!
„Eigenlek", zegt de bioloog J. G.
van der Made (25), „genieten de koeien
er meer van dan de mensen. Langs
de oevers van prachtige boezemwateren
staan veilig achter het prikkeldraad
koeien treurig met hun kop naar bene
den in het water te staren. Bij Rhoon
zijn prachtige met bomen gegroeide dij
ken midden tussen de weilanden, waar
alleen een bok of schapen mogen ko
men.
De bermen langs de polderwegen
zijn smal, vaak steil en wie zijn hengel
tje in een brede poldersloot wil uit
gooien naast een boerenerf krijgt een
hond achter zich aan.
Het prachtige Hollandse polderland
schap, geschikt voor tal van vormen
van rustige recreatie, vindt de heer
Van der Made eigenlijk in hoge mate
ongastvrij.
Hij heeft recht van spreken. In op
dracht van Rijnmond bestudeerde hij
HOUSTON Mevrouw Beth Brunk,
de 49-jarig* vrouw, die het hart van
een andere vrouw ingeplant heeft ge
kregen, heeft de harttransplantatie
goed doorstaan. Het was de 29e in de
wereld en de achtste die werd ver
richt in het St. Lucasziekenhuis in
Houston door een groep chirurgen on
der leiding van dr. Denton Cooley.
Mevrouw Brunk, die grootmoeder
is, werd gistermorgen overgebracht
naar de speciaal voor* verzorging van
patiënten met een nieuw hart ingerich
te afdeling van het ziekenhuis. Zij
kreeg eergisteravond het hart ingeplant
van de 40-jarige mevrouw Betty O'Neil,
die was bezweken aan een hersenbloe
ding.
Mevrouw Brunk, de echtgenote van
een piloot, heeft vier kinderen en vier
kleinkinderen.
Er leven nu in Houston zes mensen
die in het St. Lucasziekenhuis een an
der hart ingeplant hebben gekregen.
Van de zes worden er twee, Everett
Thomas en Louis Fierro, niet langer in
het ziekenhuis verpleegd.
In Sao Paulo in Brazilië is voor de
tweede maal een transplantatie van
een alvleesklier geslaagd. De ingreep
duurde twee uren. De naam van de
patiënt werd niet bekend gemaakt. Te
gelijk werd een nier van de donor van
de alvleesklier overgebracht in het li
chaam van een ander* patiënt
twee jaar lang alles wat leeft en groeit
in dit gebied, noteerde keurig wat in
een halve eeuw aan planten en dieren
is verjaagd en hoe het er in het al
gemeen met de leefbaarheid van de
streek bijstaat.
Hij pleit voor een betere toegankelijk
heid van de polders voor de stedeling,
voor picknickplaatsen en een veldje om
tegen een voetbal aan te trappen, voor
rijwielpaden dwars door de polders en
over de hoge groene dijken bij Rhoon.
Hij zou paden in plaats van. prikkel
draad langs de brede boezems willen
zien, waar hengelaars hun tijd en
deeg kunnen zoekbrengen.
Provinciale Waterstaat heeft volgens
de heer Van der Made al een prachtig
voorbeeld gegeven langs de weg door
de Krimpenerwaard. Langs die weg zijn
enkele punten weideland die waren
„overgeschoten", ingericht tot parkeer
en picknickplaatsen. Daar zijn lage bos-
sages, daar staan banken en tafels
van zwaar hout, soms zelfs is er een
toilet.
Dit voorbeeld zou grootscheeps kun
nen worden nagevolgd, vindt hij. Plaat
selijke of provinciale overheden zouden
hier en daar in de polders een stuk wei
deland kunnen kopen langs een weg en
dat voor stedelingen toegankelijk stellen
om er een tentje neer te zetten of op een
bankje van dezelfde voorrechten te ge
nieten als alleen koeien nog in West-
Nederland hebben: rust, frisse lucht en
een wijd uitzicht.
Zou een fietspadroute dwars door de
polders in de nabijheid van de steden
geen heerlijke vorm van familiever-
maak kunnen zijn?
Het is duidelijk: de heer Van der
Made is bioloog, maar hij draagt de
mens geen kwaad hart toe. Hij wil niet
de mens verbannen om sleutelbloemen
te sparen. Hij wil de mens best in de
natuur en met name in de polders lok
ken, maar dan moet de mens er ook
wat tegenover stellen, vindt hij.
Dat is wat meer moeite doen, om
planten en dieren, die door de stadsuit
breidingen verdwijnen, in stand te hou
den.
Het Waterweggebied, inclusief strand
en duinen, telde vroeger tienduizenden
soorten leefmilieus, waarin een grote
verscheidenheid aan planten en dieren
leefde.
De stadsuitbreidingen drongen dat aan
tal tot enkele tientallen terug: straat
plaveisel, wegbermen, fabrieksterreinen
en stadsplantsoentjes hebben geen over
vloed aan variatie van stille hoekjès,
brakke watertjes en nestgelegenheden.
Zelfs de nieuwe stadswijken zijn al
heel wat armer dan oude wijken als
Kralingen. En in de nieuwe wijken spuit
de bewoner met het tuintje graag alle
ongedierte dood met een „wonderbus",
die tegelijk tal van vogels van hun
voedsel berooft.
In parken en recreatiegebieden zoals
die in Midden-Delfland en in het gebied
van Bernisse zijn gedacht, zou best wat
meer variatie kunnen worden toegela
ten, meent hij.
En wat de achteruitgang van vogels
en planten in het waterweggebied be
treft: zijn uitkomsten dekken groten
deels wat wij twee jaar geleden al in
onze krant schreven: merels, duiven
en wilde eenden nemen toe omdat die
zich aan het kale stedelijke milieu be
ter aanpassen dan de ontelbare soorten
die verdwijnen.
Bij de planten blijkt de brandnetel
zelfs weerstand te kunnen bieden aan
de spuitbus van 1
stadsbewoner. Andere planten vermin
deren echter snel in aantal.
De 284 dure kostscholen in Groot-
Brittannië. met hun dikwijls
ouderwetse uniformen en vreemde tra
dities, zijn opgeschrikt door een rap
port van een regeringscommissie. Deze
beveelt onder meer aan om ten minste
de helft van de beschikbare plaatsen op
deze exclusieve scholen verplicht open
te stellen voor leerlingen met studie
beurzen, kinderen dus van eenvoudige
komaf. Nu gaan er bijna uitsluitend
kinderen op van ouders met veel geld.
De commissie beveelt onder meer
aan om een einde te maken aan de
meest bizarre verplichte kledij op deze
scholen. In Eton dragen de jongens nog
hoge hoeden en pandjesjassen, op Har
row, waar sir Winston Churschill is ge
weest, strohoeden en enorme witte stij
ve boorden.
Ook moet het uit zijn met de ge
woonte dat oudere jongens de jongere
leerlingen een pak slaag mogen geven
en dat de jonge leerlingen boodschap
pen moeten doen voor hun oudere
schoolgenoten, hun schoenen moeten
poetsen en hun kamers moeten schoon
houden.
Bibliotheek in een oude Engelse kostschool. Behalve de ouderwetsp lichtbol
len, brengt alleen een boograam in gcthische stijl enige verlichting.
DEN HAAG Mr. F. H. Piket praat gemakkelijk en bovendien deskundig
over de inspraak van de gemeenteraad bij de benoeming van een burgemeester.
In zijn functie van fractievoorzitter van de protestants-christelijke groepering
in de Haagse raad was hij de man, die tot twee keer toe in een gehoor bij de
commissaris der Koningin, mr. J. Klaasesz, aandrong op de benoeming van
drs. A. Th. Bogaardt. Hij wist dat meer dan zeventig procent van de gemeen
teraadsleden deze voordracht warm steunde.
Deze kostscholen, die in Engeland .Pu
blic Schools worden genoemd, zijn bui
tengewoon duur: er zijn er die bijna
vijfhonderd pond sterling per jaar per
leerling kosten (meer dan vierduizend
gulden). Niet meer dan drie procent
van het totale aantal leerlingen van het
middelbare onderwijs gaat erop. Er
zijn er ook voor meisjes, zoals Benen
den, waar prinses Anne is.
De commissie spreekt zich ook uit
voor gemengde kostscholen. Maar bo
venal wil zij dat zij geleidelijk worden
opgenomen in het openbaar onderwijs.
De wachtlijsten voor de public schools
zijn zo lang, dat het de grootste moeite
kost om kinderen er op te krijgen. Ve
len laten hen al inschrijven voordat zij
worden geboren of onmiddellijk daar
na. Nog altijd hechten velen in Enge
land een overdreven belang aan het feit
of men naar een dergelijke school is
geweest; bij sollicitaties is dat veelal
nog belangrijker dan de studieresulta
ten.
Volgens de commissie, die meer dan
twee jaar aan het werk is geweest, heb
ben deze kostscholen een scheidende
invloed. Zij moeten dus worden openge
steld voor kinderen van alle rangen en
standen en zij moeten worden hervormd
tot middelbare scholen, vergelijkbaar
met de Nederlandse die volgens de
mammoetwet zijn georganiseerd.
Vooral kinderen die werkelijk naar
een kostschool moeten omdat hun ou
ders in het buitenland wonen of wan
neer zij asosiale ouders hebben, moe
ten er in worden toegelaten worden.
Voorlopig komt er niets van dit alles
omdat er geen geld voor is. Volledige
overneming door de staat zou zestig
miljoen pond per jaar kosten. Zelfs in
dien de regering het plan aanvaardt, zal
het nog vijftien jaar duren voordat het
helemaal is ingevoerd. Het zal bijna
18,5 miljoen pond per jaar kosten.
TOKIO Een Japanse onderneming
die zich toelegt op het onttrekken van
produkten aan aardolie door middel
van fermentatie, de firma Kyowa, is
er in geslaagd, suiker uit olie te ver
vaardigen, zo werd in Tokio vernomen.
Er worden al aminozuren, nucleïnc-
zuren, vitaminen en proteïnen uit olie
gemaakt, maar het is waarschijnlijk
voor het eerst dat er suiker aan ont
trokken is.
Het principe is eenvoudig: men voedt
met paraffine, een olieprodukt, een bac
terie die arthropacta paraffineus heet.
Die bacterie scheidt glucose af of de
polymeer daarvan, trefalose.
Dr. Harada van de universiteit van
Osaka heeft gezegd dat de vinding nieu
we perspectieven opent voor de vervaar
diging van levensmiddelen uit olie, ook
al kan zij nu nog niet op industriële
schaal worden toegepast.
„Met alle respect voor de heer Ma-
rijnen, ik blijf het jammer vinden dat
de heer Bogaardt niet op die plaats is
gekomen", zegt de 40-jarige advocaat,
die ook fractievoorzitter van de CHU
in de Zuidhollandse Staten is.
Precies weet hij zich de woorden van
minister Beernink te herinneren, enige
maanden geleden in de Tweede Ka
mer:
„Over de personen die naar het be
treffende ambt hebben gesolliciteerd,
zal met de vertegenwoordigers van
de gemeenteraad, behoudens in en
kele speciale gevallen, bezwaarlijk
kunnen worden gediscussieerd. Van
zelfsprekend hebben de leden van de
gemeenteraad de vrijheid uit eigen
beweging namen van kandidaten te
noemen."
Hij is het met die woorden slechts
ten dele eens. „Tot tweemaal toe heb
ben wij de commissaris gezegd een
krachtige bestuurder voor Den Haag te
wensen. Wellicht een man die wat min
der representatieve verplichtingen zou
vervullen maar die een open oog moest
hebben voor de centrumvorming in
Den Haag, de saneringsplannen, het
parkeerprobleem en de tuinstadfunctie
van Den Haag. Daarbij is haast auto
matisch de naam Bogaardt gevallen,
omdat we geloven dat juist die burge
meester in Rijswijk heeft bewezen zo'n
taak aan te kunnen."
Mr. Piket kan zich allerlei vormen
van inspraak voorstellen. Naar de me
ning van de politieke hobbyist, zoals de
heer Piket zichzelf noemt, moet de ge
meenteraad zowel de kwaliteiten kun
nen noemen als personen die aan deze
kwaliteiten voldoen. Dan pas is een sys
teem gevonden dat het meest dat van
de gekozen burgemeester benadert.
De minister zou niet meer vrij moe
ten zijn in zijn keuze of met zware te
genargumenten moeten komen om de
door een gemeenteraad voorgestelde
kandidaat alsnog van de lijst te schrap
pen. Ideaal zou zijn als bij het schrap
pen van een kandidaat opnieuw diep
gaand overleg mogelijk zou zijn tus
sen de afgevaardigden van de gemeen
teraad en de minister. De minister
heeft dan geen beslissingsrecht meer
door de initiatieven van de gemeente
raad.
De prot.-chr. fractievoorzitter vindt
het onbevredigend dat een geheel an
dere persoon met wellicht geheel an
dere kwaliteiten een vacante plaats
gaat bezetten. Zeker als door een ge
meenteraad zowel de kwaliteiten zijn
opgesomd waaraan de nieuw te be
noemen burgemeester moet voldoen en
de persoon die men graag (met die
kwaliteiten) benoemd ziet.
„Wellicht zal een gemeenteraad be
paalde deugden van bepaalde personen
hoog aanslaan, terwijl juist de rege
ring deze deugden niet zo ziet. Het zou
een gekrakeel kunnen worden rond per
sonen, onder meer door het stellen van
vragen door Kamerleden", geeft de
heer Piket toe.
„Als christelijk mens heb ik tegen
Mr. F. H. PIKET
„Als die inspraak blijft, moet ze
anders worden..."
dat laatste ernstige bezwaren", zegt
hij. „Politiek mag dan een hard bedrijf
zijn en burgemeestersbenoemingen
zijn dikwijls politieke benoemingen
dat mag niet leiden tot het afkraken
van personen."
Hij is er wel van overtuigd dat de
Haagse raad het maximum heeft be
reikt in de twee gesprekken met de
commissaris. „De gedachte aan in
spraak is er levendig door gebleven.
Als die inspraak blijft moet ze echter
anders worden. Dan moet het wettelijk
systeem volgens de Grondwet en de
Gemeentewet heeft de minister een
eigen verantwoordelijkheid worden
gewijzigd."
De Haagse advocaat besluit zijn filo
sofie met twee vragen.
„Moet getracht worden een synthese
te vinden waarin de verantwoordelijk
heid bij de benoeming van een burge
meester aan de gemeenteraad wordt
gegeven en het zwaartepunt ervan bij
de minister? Of moet de gekozen bur
gemeester in ons staatsrecht zijn in
trede gaan doen?"
In elk geval loopt minister Beernink
nog niet warm voor een verandering
op dit gebied. Hij zei in februari van
dit jaar tegen het Tweede-Kamerlid,
mej. mr. A. M. Goudsmit van Demo
craten '66:
„Het zal niet steeds mogelijk zijn al
le wensen die door een raad naar vo
ren worden gebracht, te vervullen. Er
spelen hierbij vele factoren een rol. Er
is sprake van een complex van fac
toren, waarmee in de praktijk bij het
doen van een keuze rekening zal moe
ten worden gehouden. Met name voor
grote gemeenten is de beperktheid bij
de keuze van kandidaten een moeilijk
punt"
