door
Ad riaan P. de Kleuver
VALLEI?
10550
11079
Veiling Septer Tiel
Een wondermooi bos met diepe
erosiedalen en slingerende paden
PADDESTOELEN ZORGEN VOOR
DE OPR UIMING IN HET BOS
Musketiers
Ter schuur se
versloeg
Boys (5-4)
uw
Mist
u
Leven
Geheimen
V W-agenda
Geslaagd
Paddestoelen
Womler
Reeën
DINSDAG 6 AUGUSTUS 1968
Dan nadert het uur van de komst
van de.reeën. O nee, niet in de dichte
dennenbossen. Wel lavelend in de
brandsingels en soms aan de rand van
de gerstakkers bij Overberg. Je ver
wondert jezelf er soms over hoe
kan dat ze naast de camping de Ossen-
berg nog geen honderd meter van de
tent af rustig aan het knabbelen zijn.
Dat hebben de campingbewoners mij
meermalen verteld. „Herten" noemen
ze ze dan. Nu de bronstijd nadert leg
gen de bokken hun schuwheid wel wat
af. 'k Heb van die jonge bokjes al ach
ter de geitjes aan zien rennen. Rare
bokkesprongetjes maken ze dan. Maar
er loopt daar op de Amerongse berg en
op de Hoge Ginkel één ouwe bok rond
waar ze allemaal als de dood voor zijn.
Ik noem hem maar de Pasja, Een paar
maal zag ik hem en mensen wat een
majesteit vertoont dat ree. Een week
geleden stond hij met twee reegeiten
midden op de dag brutaal midden in 'n
grote gerstakker langs de Dwarsweg.
Dat verwacht je loch niet. Dat maakt
het buitenzijn altijd zo spannend. Je
weet het ene moment niet wat je het
andere te zien krijgt. Je moet nooit met
de zekerheid van huis gaan dit of dat te
zien. Het wordt je soms klakkeloos in
de schoot geworpen.
Vorige week maakte ik het met een
excursie wel wat laat op de berg. De
mensen hebben wel vertrouwen in je
terreinkennis, maar toch blijven ze dan
dicht bij je. De zon was bloedrood on
dergegaan en door het openstaande beu
kenbos gloorde het laatste violet aan de
westerkim. Hoe §nel het daarop in een
groot bos donker kan worden waarden
Een regenbeek in een erosiedal op
de Amerongse berg.
wij op ondubbelzinnige wijze. Het was
of er een gordijn aan de hemel dicht
getrokken werd. En dan komen de
verhalen los. Over toen en toen en toen.
Over bange mensen, die een weerwolf
'met kletsende poten achter zich aan
hadden horen komen. Je lacht er om en
je bent gelukkig met de wetenschap, dat
zulke griezels alléén maar in het rijk
van de fantasie bestaan. En toen. In
eens aan het einde van het bospad ke
ken» twee vurige ogen ons aan. Even
maar en opeens waren ze er niet
meer. Ze waren laag bij de grond en
we peinsden er over wat dat voor een
dier geweekt kon zijn. Een verwilderde
kat? Of een vos? We weten het nog
niet. Een mens behoeft ook niet alles te
weten.
Adriaan P. de Kleuver.
arm geval, dat leeft van de afvalstoffen
van het bos. In sommige gevallen zelfs
„in" levenloze dieren, rupsen b.v., maar
dat zijn zeldzame gevallen.
Paddestoelen vormen zo'n beetje
de opruimingsdienst van het bos en dan
moet men ook denken aan weilanden
waar champignons gedijen, ja zelfs
aan de Blauwe Hel waar in het moe
ras tientallen soorten van paddestoelen
groeien. Overal waar afvalstoffen in de
bodem of in dood, rottend hout aanwe
zig zijn groeien die spierwitte draden.
Hoe die daar komen? Vroeger snapten
onze primitieve voorouders daar geen
snars van. Ze dachten dat het dui
velswerk was, gaven aan de paddestoe-
Jeugdvorm van een grote parasol-
zwam.
O
vogel en als ik het opraap zeg ik bij
mezelf", hé, poppelapé, waar is dat nou
van." Dan is het herkennen er: van een
nachtzwaluw. Nu weet ik best dat je 'n
hele dag door het bos kunt dwalen zon
der die al schaarser wordende vogel te
vinden. Zelfs 's avonds is het een tref.
Je zou net zo goed een ring van je vin
ger kunnen halen en die van een boot
midden in de Noordzee kunnen gooien
en dan proberen, die weer op de bodem
te gaan zoeken. En toch lukte het op'n
avond waarop de zon al laag stond en
STMT aü sat=;
heksenboleet en Judasoor, heksenkrin
gen waren plekken waar verdoemden
huil duivelsdans hadden gehouden.
Wij weten beter. Wij hebben heus 'n
beetje medelijden met de stumpers, die
nog steeds niet helemaal los zijn van
de poespas die er vroeger om gemaakt
werd. Wij weten dat uit de gaatjes of
tussen de plaatjes of stekels onder de
hoed, ja ook uit de „buik" van de bo-
visten wolken sporen komen die de
wind meeneemt en „ergens" afzet.
Eigenlijk een ongehoorde verspilling
-aq jnrqeu ap uj aee^ *W>njA ap uba
hoeft geen plant of dier een pil om het
evenwicht te bewaren. Miljarden spo
ren van paddestoelen gaan verloren en
slechts honderden komen terecht op
plaatsen waar de levensomstandigheden
gunstig zijn. Dat is het wonder.
Bloemen produceren wagonladingen
stuifmeel d,at voor het grootste gedeel
te door insecten en dieren gegeten
wordt. Een klein deel slechts is nodig
voor de bevruchting. Dat is het gewel
dige van de Schepping. Er is overvloed
van alles voor soms maar héél weinig
levend organisme. De rest wordt weer
afvalstof voor ander leven. Dat is toch
zéker het overdenken waard.
Zulke zeeën van gedachten golven op
je aan als je daar in die verrukkelijke
vrijheid in het Amerongse bos rond
zwerft. Je proeft deze dingen als een
prikkeling van je geest. Het heeft iets,
dat je' verheft boven het alledaagse,
waar mensen de „sporen" van hun werk
in de vorm van geld laten rollen, 't Is
goed dat de mens zich eens bepaalt bij
het héél kleine en schijnbaar zo gerin
ge, maar dat krachten in zich heeft die
je met dat „aardige slijk" niet kopen
kunt: het leven zelf.
Op het bospad- ligt een veertje van 'n
zeldzame gast te zien. Hij het was
haast vanzelfsprekend een mannetje
zat ergens al een tijdje te kwaken. An
ders kan ik het niet noemen, want dat
„zingen" van een nachtzwaluw in de
avondstond heeft meer weg van kikker
gekwaak. Die keer dan vloog er een
met oneindig sierlijke vlucht over de
grote kaalslag boven aan de Prinseveld
se hucht. Een hele tijd lang. Ze kwam
langs de plek waar wij verdekt opge-
door de lucht zweefde.
maal niets, 't Was of er één veertje
steld stonden en je hoorde niets. Hele-
Wij dachten aan uilen, die ook zo ge
ruisloos vliegen. Dat veertje in mijn
hand was zacht en teer en hód de kleur
van boomsohors. Geen wonder dat een
vogel, dié helemaal met zulke veertjes
bedekt is „onzichtbaar" wordt als ze
overdag op een ruige boomtak rust.
In ons land kreeg deze vogel een reeks
namen die karakteristiek zijn, vals pad
uil, vliegende pad, dagslaper, nachtra-
tel en geitenmelker. Men zei dat ze'zich
aan een speen van een geit vast klamp
te en zich dan volzoog met melk. On
zin. Klinkklare nonsens. Net als de gier
zwaluwen rond onze huizen vliegen ze
met wijd opengesperde muil rond om
kevers en nachtvlinders te „vangen",
ja die letterlijk uit de lucht te schep
pen. Het nest vond ik wel eens met
heel mooie eieren die bijna rond zijn en
vol zitten met grijze en rode spikkel
tjes. Je ziet ze haast niet liggen. In de
grote dennebossen op de Amerongse
berg voelen ze zich best thuis. Er wa
ren er dit jaar wel op tien plekken te
horen.
Bosspaden hebben zo hun geheimen
De brede grindpaden vooral. Toch is al
dat geheimzinnige te verklaren. Meest
al is er een brede strook gras naast,
ja tot aan de toppen van de heuvelrug
toe. Zo'n weg is hoger in het midden en
ELST In een prettig en sportief
duel heeft Musketiers met 5-4 van Ter-
schuurse Boys gewonnen. Op het glad
de en moeilijk bespeelbare veld ging
Musketiers direct in de aanval en reeds
in de tweede minuut scoorde Teus Hei
kamp uit een prachtige pass van debu
tant Aart Drost de openingstreffer:
1-0. Door dit snelle succes nam Muske
tiers het hefit geheel in handen en wer
den de Boys in de verdediging gedrukt.
Doordat men het te mooi wilde doen en
de combinaties te kort hield, wist men
de grote veldmeerderheid vooralsnog
niet in doelpunten uit te drukken. In de
22e minuut werd de voorsprong ver
groot tat 2-0, toen Teus Heikamp keurig
vrij gespeeld werd door Cor Henzen en
met een lage schuiver de Boys-keeper
geen kans gaf.
Hierna verminderde het offensief wat
van de groen-witten en konden de
Boys tot enige goede tegenaanvallen
komen, die voorlopig strandden in de
Musketiersdefensie, waarin debutant,
Wim Zittersteijn uitstekend werk ver
richtte tezamen met aanvoerder Van
de Klift.
Nadat rechtsbuiten Kees v. d. Klift
uit een snelle combinatie nog tegen de
paal had geschoten, boekten even later
de Boys aan de andere zij succes. Hun
uitstekende rechtshalf was met zijn aan
vallers mee naar voren gerukt en met
een afstandsschuiver, die via een haag
doel verdween, liet hij keeper Van Kra
nenburg kansloos: 2-1.
Na rust een fel spelend Terschuurse
Boys, dat na vijf minuten de gelijkma
ker rèeds maakte, toen keeper Van
Kranenburg de spekgladde bal liet glip
pen en deze in het net rolde: 2-2. Spoe
dig had Musketiers hier echter een ant
woord op. Teus Heikamp was naar
links afgezwenkt, waar hij de bal keu
rig toegeschoven kreeg van linkshalf T.
van Kranenburg en met een flitsend
van spelers in de uiterste hoek van het
vleugelschot passeerde hij de Boys-kee
per voor de der maal: 3-2. Na ruim 20
minuten spelen voerde Musketiers de
stand op tot 4-2, toen Teus Heikamp de
zeer goed debuterende linksbinnen Aart
Drost vrijspeelde en deze rondde zijn
werk af met een treffer: 4-2. Meteen
echter keerde de spanning terug, want
een hoge voorzet werd door de Boys
middenvoor over de uitlopende Van
Kranenburg in het doel gekopt: 4-3.
Tien minuten voor tijd stelde Cor
Henzen de zege veilig door uit een snel
le uitval 5-3 te scoren. In de laatste mi
nuut kreeg Terschuurse Boys een straf
schop toegewezen tven Wim Zittersteijn
met de Boys-nfoddeltvoor in het straf-
schopgebied k*vam te vallen, waarin de
goed leidende scheidsrechter een straf
schop zag. Dit betekende als eindstand:
5-4.
RHENEN VVV-Rhenen organiseert
op 4aterdag 10 augustus 1968, de jaar
lijkse Marschpolderexcursie. Deelne-
nemers worden verzocht die dag 's mid
dags om half twee op het kerkplein
te Lienden aanwezig te zijn. Men kan
dat doen per fiets, bromfiets, auto en
óók per bus vanaf Rhenen of uit welke
richting in de Betuwe dan ook.
Excursieleider Adriaan P. de Kleu
ver leidt een wandeling over de oude
Rijnbandijk met de onvergelijkbaar
mooie Wielen met hun plantenschat en
vogelrijkdom. Terug in het dorp Lien
den ongeveer half vijf, volgt een be
zoek aan de prachtige kerk. Dan speelt
Adriaan P. de Kleuver enige nieuwe
composities'en improvisaties van hem
zelf op het prachtige oude Naber-orgel
dat deze kerk rijk is. Vanzelf zijn de
inwoners van Lienden in de kerk van
harte welkom om dit concert te beluis
teren. Al met al belooft het een bijzon
dere middag te worden, waarbij natuur
en cultuur beide ieder op zichzelf ruim
schoots aanwezig zijn. Voor de wan
delliefhebbers dus van half twee tot
half vijf wandelen en dan het jaarlijk
se orgelconcert. Na afloop is er een
collecte voor het orgelfonds.
Nachtelijke Rijnvaart
Voor de laatste madl in dit seizoen
organiseert de VVV-Rhenen een roman
tische nachtelijke Rijnvaart op woens
dag 21 augustus 1968. 's Avonds om 8
uur vertrekt de moderne salonboot
„Jacqueline" vanaf de steiger aan het
Veerplein. Aan boord zal de gezellig
heid geen grenzen kennen, mede dank
zij het feit dat er een orkest aanwezig
is om de vaart muzikaal op te luiste
ren. Er is verder aan boord volop ge
legenheid tot dansen. De nachtelijke
Rijnvaart zal tegen de sterk geredu
ceerde prijs van f 7,50 p.p. kunnen wor
den meegemaakt. Het belooft weer een
fantastisch evenement te worden, gelijk
aan de bekende gezelligheidsvaarten op
de Bovenrijn in het Duitse wijnland. Er
is slechts een beperkt aantal plaatsen
beschikbaar. Voorverkoop van kaarten
op het VW-informatiekantoor, ook te
lefonisch onder nummer #8376 r— 2333,
Voor het diploma Alg. Handelskennis
(Middenstandsdiploma), slaagden in
Amersfoort de volgende cursisten van
de Chr. Middenstandscursus, die gehou
den wordt in de herv. ulo aan de Geer-
seweg 49 te Veenendaal: J. v. Beek,
Veenendaal (behaalde vorig jaar school-
certificaat ulo III); mej. N. Beyer te
Ede; B. Geerts, Veenendaal; J. v. d.
Heetkamp, Ederveen; mej. A. v. Lien
den, Rhenen; mej. G. ter Maten, Ach
terberg; K. Riemers, Veenendeal; W.
Vos, Veenendaal; J. Veenhof, Vee
nendaal.
KPIT u dan even a.u.b.
dan brengen
wij hem nog
Tot
17.30 uur
Van 17.30-
19.30 uur
's Zaterdags van I6.30-J-7.30 uur
Opgave na klasse mm maat.
Appelen
75/opw
70/75
65/70
60/65
55/60
Golden Delicious
x Yellow Transp. k.l
30—34
27—29
20—23
x Yellow Transp. k.2
25—29
28—33
15—25
11—22
10—16
x Stark Early k.l
58—63
38—60
25—48
18—36
x Stark Early k.2
33—56
2744
14—34
11—21
Mantet k.2
39—59
26—52
24—45
16—36
15—22
Early Victoria
Fabrieksappelen per 100 kg blank f 8,10
38—40 34—40
1
39—45
17—22
26—30 9—27
13—48 6—24
19—32
Peren:
Noordholl. Suikerperen
x Kruideniers
Precose de Trevoux k.2
Bramen per doosje van 250 gram 4471
Aardbeien per doosje van 250 gram 51—56 33—36
Frambozen per doosje van 250 gram 78—94
Rode bessen 65105
Rode bessen per doosje van 250 gram 2544
Morellen 8082, morellen met steel blok 60
Pruimen:
x Eldikse blauwe 3042 1024
x Eerly Laxton 2768 1026
x Ontario 2585 1042
x Saarpruimen 34126 1350
Wijnpruimen 112120 4454
Reine Claude Douillins 2051 12—24
Washington 1944
Meloenen per stuk 106134
Groenten:
Andijvie 3034, bloemkool per stuk 32—65 9—33, peulen 170—180, tuinbonen
11—16, x prinsessebonen 65—190, sla per 100 krop f 7.0011.00, komkommers
groene per stuk 20—24 16—19, x snijbonen 70—160 5588, savooiekool 20—22.
uien 1721, capucijners 9395, wortelen per bos 3135, x r tomaten per kistje
van 6 kg export a f 4.104.30, export b f 3.804.20, export c f 2.503.40, tomaten
per kistje van 6 kg f 2.104.20 1.00—2.40, x aardappel middel 816
x is hoofdaanvoer.
Alles in centen per kg tenzij andera vermeld*
'N WANDELING OP DE
AMERONGSE BERG
BIEDT VEEL BEKORING
Er zijn mensen, die altijd maar weer de zon, de vijfvinge
rige Aurora noemen die haar rose vingers de dageraad
laat omklemmen. Altijd maar die Aurora, sinds de Grie
ken een paar duizend jaar geleden dat beeld opriepen.
Maar ik, eigenzinnige Westerling van de twintigste eeuw,
zeg dat de zon een bruid is, die iedere morgen met een
koperkleurige nachtjapon aan van haar bed opstaat. Want
de zon is een zij, ondanks dat ze haar de bevruchtende
werking van al wat leeft aanwrijven. Als die barende
krachtbron een hele dag bezig geweest is dan gaat ze
doodmoe ter ruste met haar nachtjapon aan. Het avond
licht geeft daar een rode gloed aan. Tussen de ochtend en
de avond in is er de dag om te werken; soms om vrij te
zijn. Treft u het dan zo op de grens van zomer en herfst,
ga dan eens het Amerongse bos in en kies dan het deel
tussen de Bergweg van Amerongen naar Overberg err de
Prinseveldse hucht. Een wondermooi bos met diepe erosie-
dalen en slingerende paden.
Bovenop de Prinseveldse hucht moet
men rechts afslaan en langs de zo
juist geploegde kaalslag wandelen. Het
zal er volgend jaar al wel violet zien
van het wilgenroosje of roodbruin door
de bochtige smele, dat mooie metaal-
glanzende gras. Het kleverig kruiskruid
kan er massaal komen te staan. Alle
maal dingen die men eens in de gaten
moet houden. We behoeven er niet om
te wedden. Eer met een paar jaar de
jonge aanplant tot ontwikkeling komt,
zullen deze pioniers van de droge zand
grond éérst het hele terrein voor zich
opeisen. Het fijnst wandelt men er in
de late namiddag. Steek desnoods een
paar boterhammen bij u en wandel
dan eens rustig tot het donker wordt.
Over rust gesproken omstreeks die
tijd zie je er geen kip. Nou ja ènders
ook niet. U begrijpt het wel.
Of het niet eng is dan in het bos te zijn?
Spoken doet het er niet en naar ik heb
horen verluiden, lopen er ook geen wol
ven. Dat valt best mee. Echt waar,
omstreeks de tijd, dat de bruid van de
dag haar fluwelen sponde van de nacht
induikt, geeft ze haar laatste krachten
om bos en beemd in gloed te zetten,
's Morgens heeft het bos een ochtend-
blos als de reine, maagdelijke bruid uit
gerust de heuveltrap gaat bestijgen.
Dan zou u óók eens moeten gaan wan
delen. Dat zijn de momenten van de
dag waarop men de dieren van het bos
zien kan, reeën en konijnen, ja wel-
eens een vos of een wild zwijn. Als 't
bos vol mensen loopt in de vakantie-
tijd, houden ze zich schuil.
't Belooft dit jaar een goed padde
stoelenjaar te worden. Overal staat de
slanke amaniet reeds en ook het rood,
groen en geel van de russula's zijn er al.
Wie evenwel zou menen nu volop can
tharellen te kunnen gaan plukken, slaat
de plank vorstelijk mis. Door het voch
tige weer van de laatste weken zou
den ze er volop moeten zijn, maar de
cantharellenliefhebbers behoef ik niets
te vertellen. Het gaat er mee bergaf
waarts. Triest voor de liefhebbers on
der ons, maar 't is een voldongen feit:
de cantharel doet het niet meer zo goed
in onze bossen. Ze worden beslist té
veel weggeplukt. Volwassen, sporedra-
gende vruchtlichamen komen niet meer
tot ontwikkeling. Enige jaren geleden
kwam ik met een emmer vol thuis en
een paar dagen later kon je nog eens
een paar emmers vol gaan plukken.
Nu mag je blij zijn als je een handje
vol vindt. De liefhebbers van deze lek
kernij zijn écht zelf de schuldigen. Men
haalt zelfs speldeknopgrote cantharel
len van de bodem, bang dat de volgen
de vinder ze mee zal nemen. Dèt is nu
funest voor iedere paddestoel. Ja, de
giftige amanieten en de onsmakelijke
russula's de Duitsers zeggen zo ka
rakteristiek „ungeniessbar" dié zie
je plenty, maar de soorten die wél eet
baar zijn worden stelselmatig uitge
roeid. Wat er dan gebeuren moet om
de toestand van vroeger te herstellen?
De boseigenaren dienen te verbieden in
hun bossen cantharellen te plukken tót
er weer een redelijke groei optreedt.
Want heus, het ligt niet aan de bodem
gesteldheid. Die is allerwegen aanwezig
om een flink gewas te waarborgen. Mag
ik dan eens een vriendëlijk verzoek tot
u richt? Geef die speldeknopgrote
cantharellen nou eens een kans. Laat
dat nu eens volwassen sporedragers
worden! Dan redt u één van de meest
gewilde paddestoelen van de onder
gang. 't Zal wel niet meevallen voor u,
cantharellenzoekers, maar laat ik dan
deze preek met een toepasselijk woord
van onze onvergetelijke ds. Jac. P.
Thijsse mogen besluiten: „Laat uw lief
hebben nooit ontaarden in liever-heb-
ben".
Nu wat meer over het wonder, dat
paddestoel heet. Viel het u al eens op,
dat het eigenlijk vis noch vlees-is. Een
„plant" zegt men veelal, maar wat
men kent als „paddestoel" is eigenlijk
de vrucht van iets. Je ziet geen blade
ren of takken, laat staan een stam. U
kunt daar wel iets van te zien krijgen.
Een amaniet en als u dat wat duide
lijker wilt; zo'n mooie rood met wit ge
spikkelde uit de kinderfantasie, die al
tijd een vliegenzwam is staat zo'n
pronkjuweel bij geval midden in een
hoop dor blad van vorig jaar, dan moet
u daar dat blad eens laagje na laagje
weghalen. Op een moment stuit u dan
op een heel samenstel van melkwitte
draden, de zwamdraden, en als dat spul
dicht ineengedraaid zit, dan spreekt
men van de zwamvlok. Dèt is nu de
eigenlijke plant. Neen, heus, dat zijn
niet de „wortels" van de „paddestoel"
het is de „plant" zelf en dan is „plant"
al even misleidend. Het is een zwam,
een volkomen chlorofiel- of bladgroen-
naar de zijden afgerond. Het regenwa
ter wordt dus naar de randen afge
voerd en in geval van wolkbreuk zijn
er de schuin naar beneden gegraven
geulen die het water sAel doorlaten. De
ze vochtige randen evenwel trekken
planten aan en zo zie je overal de mooie
paarsblauw bloeiende Brunella staan.
't Is wel eens aardig eens na te gaan
wat voor invloed licht op de kleur van
zo'n bloem heeft. Waar het schemerig
is is de tint bijna blauw. Niet zelden
staan daar de mooie breedbladige wes
penorchissen, ook al weer meer groen
dan bruinrood waar het beschaduwd is.
Een prachtige orchidee overigens die
wij op de Amerongse berg hier en
daar nog vinden. Die uit de kleiputten
bij Buren zijn blanker en lager maar
behoren ook tot hetzelfde geslacht. Epi-
pactis. Ik vond eens de zéér zeldzame
bruinrode westpenorchis die alléén maar
in Zuid-Limburg te vinden is. Wel een
bewijs dat men die Amerongse berg
toch maar eens goed in de gaten moet
houden. Je kunt daar meer verwachten
dan men denkt.
